كۆماته‌ و سه‌نته‌رێ كوماته‌ى

مستەفا ئا. یونس

كۆماته‌ و سه‌نته‌رێ كوماته‌ى

هێژ دژیه‌كێ بچویك دابوین ل ناڤه‌راستا سالێن حه‌فتیان،ل ده‌مێ هنده‌ك ناڤێن سه‌یر ب به‌رگوهێن مه‌ دكه‌فتن وئه‌و ناڤ وه‌كو ئه‌فسانه‌یه‌كێ دمێشكێ مه‌ دا لێهاتبوو وئه‌م دگه‌ل كه‌هى ببوین بێى كو بزانین ئه‌و ناڤ چ نه‌ ل كیڤه‌نه‌ گونده‌، باژێره‌، ده‌ڤه‌ره‌، چیانه‌، به‌لكو بتنێ ناڤه‌ك بوو هیڤى وئومێد دڤه‌ژاندن ل جه‌م مه‌زنان وبۆ زارۆكان ژى ب تنێ ناڤه‌ك بوو خوزى بۆ دكێشان زانیبایه‌ چنه‌ ودیت بانه‌، به‌لێ ل وێ زارۆكینیێ ناڤێن (كۆماته‌، صناتێ، شكه‌فته‌ ره‌شێ) زنگێن ژگوهێن مه‌ دئیناند وده‌ه جارگینى تێدا ده‌نگ ڤه‌دا، لێ كه‌سێ چ تیشكێن روناهى یان ژى شرۆڤه‌كرن به‌رنه‌دانه‌ سه‌ر ڤان ناڤان بتنێ ناڤ دهاته‌ گوتن ب دزیڤه‌، مه‌زن بوین وناڤ ژى دگه‌ل مه‌ ودمێشكێ مه‌دا مه‌زن بوو، لێ ژهینگێ وهه‌تا نوكه‌ ژى مه‌ ئه‌و ده‌ڤه‌ر وجه نه‌ (كۆماته‌ ونه‌ سناتێ و نه‌شكه‌فته‌ ره‌ش) هێژ نه‌دیتینه‌، به‌لێ باوه‌ر بكه‌ن هه‌ر ئه‌و ناڤ یێ مه‌زنه‌ دمێشكێ مه‌دا وهێژ گڕوتینا خۆ ژده‌ست نه‌دایه‌،لێ هه‌ر بێ ناسنامه‌ مابوو، هه‌تا كو هنده‌ك پێشمه‌رگێن شوره‌شگێر یێن وه‌كو (رزگار كێسته‌ى و نایف بیگداودى ومسته‌فا مزویرى) بیرهاتێن خۆ نڤیسین وكه‌فتینه‌ به‌رده‌ستێ مه‌ ژنوى دگه‌ل كوماته‌ى وسناتێ وشكه‌فته‌ ره‌شێ ئاشانا وكه‌هى بوین.
یا پتر ئه‌ز دلخوش كریم سه‌نته‌ره‌ك بوو بناڤێ سه‌نته‌رێ (كۆماته‌) ژبۆ دیكومێنتكرن وئه‌رشیفكرن وكومكرنا بیره‌وه‌ریێن شوره‌شێن ئه‌یلول وگولان وهه‌تا سه‌رهلدانێ.
ژبه‌ر كو دزانم مێژوو تشته‌كێ گرنگه‌ بۆ گه‌ل و وولاتان و ژ ڤى ئالیڤه‌ ئه‌م گه‌له‌ك دخه‌مسارین ومه‌ چ گرنگى ب نڤیسینا بیره‌وه‌رى ومێژوویا خۆ وگه‌لێ خۆ نه‌دایه‌.
موخابن ئه‌و مێژوویا هاتیه‌ نڤێسین ژى ژلایێ نه‌یار دوژمنان ڤه‌ هاتیه‌ نڤیسین وان ژى ل دویڤ به‌رژه‌وه‌ندیا خۆ نڤێسیه‌ (سپى ره‌شكریه‌ و ره‌ش سپى كریه‌)، وهنده‌ك مێژوویا مه‌ ژى ژلایێ گه‌ریده‌ و روژهه‌لات ناسانڤه‌ هاتیه‌ نڤیسین،به‌لێ ئه‌و ژى وه‌كو پێدڤى نینه‌ وهنده‌ك پوختان ب نه‌ته‌وه‌ و مێژوویا كوردان كریه‌ ئانكو ب راستگویانه‌ نه‌هاتیه‌ توماركرن.
من هه‌ر دخواست وئاخینك رادهێلان كو سه‌نته‌ره‌ك یان ده‌سته‌یه‌ك بهێت پێك ئینان بۆ هه‌ر چ نه‌بیت مێژوویا شوره‌شا(ئه‌یلولێ،گولانێ، ئه‌نفالان،سه‌رهلدانێ) ژ وندا بونێ قورتال بكه‌ت، چونكه‌ ل دویڤ وان دیدارێن من دگه‌ل هنده‌ك پێشمه‌رگێن گوندێ خۆ دكرن من دزانى چ مێژوو ورویدان وسه‌ربور دسینگێ واندا نه‌ و رۆژ بۆ رۆژێ ئێك ژ وان یێ ژناف مه‌ بار دكه‌ت و وێ گه‌نجینه‌یا هندا مه‌زن وڤه‌شارتى دسینگێ ویدا دگه‌ل خۆ بن ئاخ دكه‌ت،ئه‌ڤه‌ حه‌سره‌ته‌كا گه‌له‌ك مه‌زن بوو بۆ من.
ل رێكه‌فتى11/11/2021 رل ڕێ وڕسمێن ئیمزا كرنا په‌رتوكا ( ل ژێر سیبه‌را چیا) به‌رگێ دوویێ یا نڤێسه‌ر(رزگار كێسته‌ى) كو بیره‌وه‌رینه‌ ل سه‌نته‌رێ پێشمه‌رگه‌ هاتبوو كرن ئاماده‌بوین، من پێشنیار كر ده‌سته‌یه‌ك یان لژنه‌ك هه‌بیت بۆ كومكرنا ڤێ مێژوویا ل سه‌رى هاتیه‌ به‌حس كرن، كاك (رزگار كێسته‌ى) گوت، بزاڤ به‌رده‌وامن وئه‌م پێڤه‌ دمژویلین،به‌لێ هێژ سه‌نته‌رێ كوماته‌ى ژ دایك نه‌ببوو.
سه‌نته‌رێ كۆماته‌ى ژلایێ كاك رزگار و چه‌ند هه‌ڤالێن دیتر ڤه‌ هاته‌ دامه‌زراندن وكه‌فته‌ دخزمه‌تێدا مێژوو وبیره‌وه‌ریێن پێشمه‌رگێن قاره‌ماندا، ل ڤێره‌ هندی دى ناڤێ ( كۆماته‌)ى ل به‌ر من مه‌زن بوو، چونكه‌ دژیه‌كێ بچویك دگه‌ل كه‌هى ببوم،وئه‌ڤه‌ ل ناڤه‌راستا ژیێ خۆمه‌ دیسان دگه‌ل ئاشنا وكه‌هى بوم.
ل رۆژا 17/11/2022 ل ڕێ وڕسمێن ئیمزا كرنا په‌رتوكا (چریسكا به‌رى شوره‌شێ) یا پێشمه‌رگێ قاره‌مان مسته‌فا مزوورى ئاماده‌ بوین، تشتێ ئه‌ز دلخوش وحێبه‌تگرتى كریم ئه‌و دیدار ودیكومێنت بون یێن سه‌نته‌رێ (كۆماته‌)ى د وى ژیێ كورت وكێم دا كرین و دبونه‌ پتر ژ (100) دیداران وهه‌مى ب ڤیدیو ودیسان تایپكرن وه‌كو نڤێسین كودبونه‌ پتر ژ (400) ده‌مژمێرێن تومارێن ده‌نگى، ودیسان تایپكرنا وێ ده‌نگى ژى پرۆسێسه‌كا بزه‌حمه‌ته‌ ئه‌و كه‌سێ كارێ تایپكرنێ ژ ده‌نگى بۆ نڤیسینێ كربیت ئه‌و دزانیت ئه‌ڤ كریاره‌ چه‌ند یا بزه‌حمه‌ته‌، به‌لێ ل سه‌ره‌راى كو سه‌نته‌رێ كۆماته‌ى (5) كه‌سن و ب شیانێن كێم وده‌ست نیشانكرى دبه‌ر كارێ خۆ یێ فه‌رمى را ئه‌و كار ئه‌نجام دایه‌ ب راستى تشته‌كێ مه‌زنه‌ وئه‌ڤه‌ بیرا مرۆڤى ل سرۆشتێ شوره‌شا گولانێ تێدا بورى وئاڤابوى كو چه‌ند یا بزه‌حمه‌ت بوو دئینیت وهه‌ر وه‌سان بیرا مرۆڤى ل وى هه‌له‌میتى چیایێ كۆماته‌ى ورێكا وى چه‌ند یا بزه‌حمه‌ت دئینیت هه‌ر وه‌كو مسته‌فا مزوورى ورزگار كێسته‌ى ونایف بیگداودى دپه‌رتوكێن خۆدا به‌حس ژێ دكه‌ن، وژبیر نه‌كه‌ین كو واتایا ناڤێ (كۆماته‌) ئانكو(كوما تایا) ب رامانا تایێن سار وگه‌رم دده‌ت، واته‌ ژیانا ل وێرێ گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ت بویه‌، كارێ هه‌ڤالێن سه‌نته‌رێ كۆماته‌ ژى وه‌كو ناڤێ وى یێ بزه‌حمه‌ت بویه‌ وباره‌كێ گران ل سه‌ر مللێن وانه‌، وباش دزانم پشته‌ڤانى وهاریكاریه‌كا ژ هه‌ژى بۆ ناهێت كرن ب تایبه‌تى هاریكاریێن دراڤى كو بزوێنه‌رێ هه‌مى كارانه‌، به‌لێ ل سه‌ره‌راى هندێ ژى ڤان جوامیران رێكا خۆ كه‌لاشت و گوت ئه‌ڤه‌ ئه‌م یێن هه‌ین ودشیێن مێژوویا خۆ ژ وندا بونێ قورتال بكه‌ین و ئێده‌ ئه‌م بخۆ خودانێن نڤیسنیا مێژوویا خوى نه‌، وه‌كو پێشنیار بۆ ده‌سته‌یا سه‌نته‌رێ كۆماته‌ى ( هیڤیه‌ خۆ ل پێشمه‌رگێن هه‌مى پارت ولایه‌نان بكه‌نه‌ خودان وبیره‌وه‌ریێن وان تومار بكه‌ن، چونكه‌ ئه‌ڤه‌ مێژوویه‌ ومێژووى نا بێژیت ئه‌ڤه‌ فلان لایه‌نه‌ وپارته‌ به‌لكو دبێژیت مێژوویا گه‌لێ كورد ب باشى وخرابیێن وێڤه‌).
ب راستى هندى ل سه‌ر بنڤیسم هه‌ر كێمه‌، له‌وما هیڤیخوازم ژ جهێن په‌یوه‌ندیدار پشته‌ڤانیه‌كا خورت ومه‌زن ژهه‌مى لایه‌كى (ئاڤاهى، كومپیوته‌ر، موچه‌ وهاریكارى،ئوتومبێل،پێدڤیێن دیتر ) هه‌مى بو بهێن به‌رده‌ست كرن، چونكه‌ نوكه‌ سه‌نته‌رێ كۆماته‌ كه‌فتیه‌ سه‌ر رێكا راست ودشێت خزمه‌تێن مه‌زنتر پێشكێش بكه‌ت و وه‌كو نوژدارێن شاره‌زا سێنگێ هه‌مى پێشمه‌رگێن قاره‌مان ڤه‌كه‌ن ووێ گه‌نجینه‌یا مێژووى و زانیاریان ژێ ده‌ربێخن وقورتال بكه‌ن.
ده‌ستێ خۆشیێ لێ دكه‌ین هیڤیا به‌رده‌وامیێ بۆ دخوازین، دزانم گه‌له‌ك باو باروڤه‌ دێ وان هژینن،به‌لێ یا گرنگ ئه‌وه‌ نه‌كه‌ڤن وهه‌ر وهه‌ر ل سه‌ر پیا بمینن.