ئه‌و شــــه‌هـــیــدێ زیـــنــدی یێ کو ل به‌رامبه‌ر ســــه‌دامـــی ڕاوه‌ستای و تـــاوانێـــن وی دایــنه ناڤ چـــاڤـــان
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ، د بەردەوامیا بزاڤ و چالاکیێن خوە دا ل رێکەفتی 3/4/2023 پێشمەرگێ دێرین و ڕزگاربوویێ ئه‌نفالان عه‌بدولكه‌ریم نایف حه‌سه‌ن كۆرێمه‌یی مێڤان دکه‌ت و دیدارەرکێ دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەبات و قوربانیدانا وی مینا بەلگەنامەیەکا گرنگ تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
عه‌بدولكه‌ریم نایف حه‌سه‌ن ناسیار ب كه‌ریم كۆرێمه‌یی، ل سالا 1967 ل گوندێ كۆرێمێ ل ده‌ڤه‌را مانگێشکێ ژ دایك بوویه. وی خواندنا خوه یا سه‌ره‌تایی ل گوندێ كۆرێمێ ده‌ستپێكریه. سه‌ره‌رای وان شه‌ڕ و شۆڕێن ل ده‌ڤه‌رێ و ڕه‌ڤین بۆ چه‌ندین جاران ژ گۆندی، به‌رده‌وامی دایه خواندنا خوه هه‌تا پۆلا شه‌شێ. پاشی بۆ قوناغا ناڤنجی ژی هاتیه دهۆكێ و ل قوتابخانا مه‌مێ ئالان ل سالا 1984 به‌رده‌وامی دایه خواندنا خوه. لێ ژ به‌ر كو ڕژێما ئیراقێ دڤیا وی ببه‌ته له‌شکه‌ریا زۆری، لۆما ئه‌و ناچاربوو ل قوناغا ئێكێ ناڤنجی خواندنا خوه بهێلیت و ڤه‌گه‌ڕیته گوندێ خوه و ل ژێر کۆنترۆلا شۆڕشێ و پێشمه‌رگه.
پێشمه‌رگاتی، ئێکه‌مین چالاکی و سێ شه‌هید
که‌ریم ل ساڵا 1986 د ژیێ 19 ساڵیێ دا بیته پێشمه‌رگه لگه‌ل گرۆپه‌کا پێشمه‌رگه‌ی ب سه‌رپه‌رشتیا شه‌هید میکائیل ئه‌لکیشکی کو سه‌ر ب لژنا دهۆکێ ڤه بوو. ئه‌و به‌رده‌وامیێ دده‌ته پێشمه‌رگاتیا خوه ل سنوورێ لژنا دهۆکێ، لگه‌ل وێ گرۆپا پێشمه‌رگێن پارتیزان. کاک که‌ریم دبێژیت: ئێکه‌مین چالاکیا له‌شکه‌ری یا پێشمه‌رگه‌ی من پشکداری تێدا کری، ل ساڵا 1987 بوو. ئه‌م نێزیكی 15 پێشمه‌رگا بووین ب سه‌رپه‌رشتیا شه‌هید میکائیل ئه‌لکیشکی، کو قاره‌مانه‌کێ بناڤوده‌نگ بوو و کوڕێ وی ژی به‌ری هینگێ بده‌ستێ له‌شکه‌رێ ئیراقێ هاتبوو شه‌هیدکرن. پشتی گه‌ڕیان و چاڤنێڕیێ ل سه‌ر کۆمه‌کا بنگه‌هێن دوژمنی، بڕیارهاته‌دان کو هێرشی سه‌ر بنگه‌هێ دوژمنی یێ که‌ڤله سنێ بکه‌ین ل نێزیکی باگێڕا و د هه‌مان ده‌م ژی دا ل باره‌گایێ ڕێکخراوا حزبا به‌عس بده‌ین ل باگێرا.
د شه‌ڤا چالاکیێ دا ئه‌و گرۆپا مه یا 15 که‌سی، ئه‌م 11 که‌س چووین بۆ لێدانا بنگه‌هـ (ڕه‌بیا) له‌شکه‌ریا دوژمنی و 4 که‌س ژی چوون بۆ لێدانا باره‌گایێ ڕێکخراوێ. ل ده‌مێ مه دڤیا خوه نێزیکی بنگه‌هێ دوژمنی بکه‌ین، مه هه‌ست پێکر کو ل گۆره‌ی لڤینێن دوژمنی، دبیت وان های ژ هه‌بوونا مه هه‌بیت ل نێزیکی وان. لۆما مه گۆته به‌رپرسێ خوه شه‌هید میكائیلێی: ئه‌گه‌ر ئه‌م ئه‌ڤ شه‌ڤه نه‌چین باشتره، چونکی نه دووره وان ئاماده‌کاریێن خوه کربن. لێ بڕیارا به‌رپرسێ مه ئه‌و بوو کو ئه‌م نه‌زڤڕین و چالاکیا خوه ئه‌نجامبده‌ین.
ئه‌م ده‌مژمێر 12:55 شه‌ڤێ گه‌هشتینه جهێ لێدانێ. لێ مه خوه گرت تا کو هه‌ڤالێن مه دگه‌هنه باره‌گایێ ڕێکخراوا باگێڕا و لێدده‌ن، پاشی ئه‌م ژی دێ لیده‌ین. ده‌مژمێر 1ی شه‌ڤێ شه‌ڕی ده‌ستپێكر. لێ دیار بوو، هه‌ر وه‌کی مه هزرکری، دوژمن د ئاماده‌باشیێ دا بوو و شه‌ڕه‌کێ دژوار هاته‌کرنێ. شه‌ڕی پتری سێ ده‌مژمێران ڤه‌كێشا. دڤی شه‌ڕی دا هه‌ردوو هه‌ڤالێن مه به‌هجه‌ت ئه‌لكیشكی و حسێن ئه‌لكیشكی شه‌هید بوون. میکائیلی بزاڤ کرن کو بنگه‌هێ دوژمنی بگریت و ته‌رمێن شه‌هیدان ڕزگاربکه‌ت، لێ مخابن ئه‌و ژی شه‌هید بوو. پشتی شه‌هیدبوونا ڤان هه‌رسێ قاره‌مانان، ئێدی مه ژی خوه ڤه‌کێشا، به‌لێ پا ڤه‌کێشانه‌کا نه‌ڕێکخستی. چونکی بڕاستی پشتی شه‌هیدبوونا هه‌رسێ هه‌ڤالان و ب تایبه‌تی به‌رپرسێ مه، سه‌رێت ڕیا ل مه به‌رزه بوون، ژ به‌ر کو ئه‌م یێت دی هه‌می پێشمه‌رگێن بێ سه‌ربۆر بووین.
پشتی هینگێ من خوه ڤه‌گوهاسته ڕێکخراوا دمدم کو به‌رپرسێ وێ سمایل محێ بوو. ئه‌ڤ ڕێکخراوه به‌رپرس بوو ژ چه‌کێ گران و پاراستنا باره‌گایێ لژنێ.
دیسان شه‌هید
کاک که‌ریم دبێژیت: ل سالا 1988 لژنا دهۆکێ و ڕێکخراوێن وێ یێن له‌شکه‌ری پلانه‌کا له‌شکه‌ری دانا بۆ گرتنا سێ هه‌تا چار بنگه‌هـ (ڕه‌بیێن) دوژمنی ل هنداڤی ماسیکێ و کێڤلا، ل ڕۆئاڤایێ دهۆکێ. هه‌ر رێكخراوه‌كا مه نێزیكی چوار كه‌سان هاتنه ده‌ستنیشانکرن بۆ هێرشێ. ئه‌م هێزه‌ك ژی ماینه ل چیای ل پشت هه‌ڤالێن خوه، ژ بۆ پاراستنا وان. دڤی شه‌ڕی دا هه‌ڤالێن مه ئارمانجێن خوه گرتن، لێ گه‌له‌ک مخابن به‌رپرسێ رێكخراوا مه ئیسماعیل محێ شه‌هید بوو و هنده‌ك پێشمه‌رگه ژی بریندار بوون. هه‌ر ئێكسه‌ر مه ته‌رمێ شه‌هیدی ئینا و ل گوندێ زیناڤا سپارته ئاخێ. پشتی سمایل شه‌هید بووی نوری بابۆخكی بوو به‌رپرسێ رێكخراوا مه.
ئه‌نفال ئه‌و دۆزه‌خا چ جارا نه‌هێته ژبیرکرن
هه‌تا ئه‌نفالێن سالا 1988ێ ئه‌م هه‌ر لگه‌ل ڕێکخراوا دمدم بووین. ده‌م هاڤین بوو، ئه‌م هاتبووینه مال بۆ بێهنڤه‌دانێ. مه هه‌ست ب هنده‌ک ئاماده‌کاری و بزاڤێن دوژمنی کر، به‌لێ بهیچ شێوه‌یه‌کی مه هزرا هه‌وه‌کا هندا مه‌زنا هۆڤانه و وه‌حشی نه‌دکر. ده‌ستپێکێ نووچه دهاتن کو دوژمن یێ هێزێن گه‌له‌ک مه‌زن ژ جاش و له‌شکه‌ری، تانگ و زریپۆش و چه‌کێ گران دکێشیته ده‌ڤه‌رێ. هه‌تا وی ده‌می ئه‌م د وێ باوه‌ریێ دا بووین کو ئه‌م دێ به‌ڕه‌ڤانیێ که‌ین و دێ به‌رسینگێ هێرشا دوژمنی گرین. لێ ده‌مێ دوژمنی ده‌ستپێکری هه‌موو ده‌ڤه‌را به‌هدینان ب تۆپ و فڕۆکا ب چه‌کێ کیمیاوی بۆمباران کری و گه‌له‌ک خه‌لک شه‌هید و بریندارکری، ئێدی ترسه‌کا مه‌زن که‌فته دناڤ خه‌لکی و ژن و زاڕۆکان دا و هه‌ر که‌سه‌کی بزاڤ کرن کو مال و ژن و زاڕۆکێن خوه ڕزگارکه‌ت و به‌ره‌ڤ سنوورێ باکوورێ کوردستانێ ڤه ببه‌ت.
ئه‌م ژی وه‌كو خه‌لكێ گوندێ کورێمه، ل رۆژا 25/8/1988 به‌ر ب سنوورێن باکوورڤه چووین، کو ب ده‌ههزاران ژن و زاڕۆک و پیروکال و هه‌موو جۆرێن خه‌لکی که‌فتبوونه وان دۆڵ و نهال و چیا و وه‌کی ڕۆژا حه‌شرێ به‌ر ب باکوورڤه دخوشیان. دیار بوو دوژمنی هنده‌ک سیخوڕ هه‌بوون دناڤ خه‌لکی دا، لۆما وان پرۆپاگنده‌یه‌ک به‌ڵاڤکر کو: ڕێکا بێگۆڤا-کانیماسێ ب ئێکجاری یا گرتیه و که‌س نه‌شێت ده‌رباز ببیت. هه‌لبه‌ت ڕێیا مه ژی ئه‌وه بۆ ده‌ربازبوونێ به‌ره‌ڤ باکوورڤه. لۆما ئه‌م نه‌چاربووین وێ شه‌ڤێ جاره‌كا دی زڤڕینه‌ڤه گوندێ ته‌حلاڤا ل سپنه‌ی. شه‌ڤا 27/8/1988 جاره‌کا دی مه بزاڤکرن کو ئه‌م بچین و خوه ڕزگاربکه‌ین ژ هێرشا دوژمنی. لۆما ئه‌م به‌ره‌ڤ گه‌لیێ دیهێ ڤه چووین. لێ دیسا ده‌نگۆ به‌لاڤكرن كو جاش و له‌شکه‌رێن حكومه‌تا ئیراقێ ڕێ گرتنه و ئاسێ کرنه و چ ده‌لیڤا ده‌ربازبوونێ نه‌مایه. دیسا ئه‌م ناچاربووین و ڤه‌گه‌ریاینه سپنه‌ی و ئاقارێ گوندێ کورێمێ. ل وی چیایێ مه هنده‌ک شکه‌فت هه‌بوون، ئه‌م چووینه وان شکه‌فتا و مه خوه ل وان شکه‌فتا ڤه‌شارت، هه‌تا کو ئه‌م ل چاره‌یه‌کێ بگه‌ڕین، کانێ دێ چکه‌ین و چه‌وا خوه و مال و زاڕۆکێن خوه ڕزگارکه‌ین.
ترس و برس ده‌رازینکا مرنا ڕه‌ش بوو
کاک که‌ریم كۆرێمه‌یی به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: د ڤان قۆناغا هه‌موویان دا ترس و برس و ماندیبوون هه‌ڤالێن مه یێن سه‌ره‌كی بوون. هنده‌ک که‌سان سینگێ خوه ب ڕێیا هاتوباتێ ڤه‌نا و گۆت یان شه‌هید بوون یان ڕزگاربوون و مال و زاڕۆکێن خوه برن و چوون، ئه‌و ده‌ربازبوون و ڕزگاربوون. هنده‌کان ژی خوه ڕاده‌ستی له‌شکه‌رێ ئیراقێ کر و چاره‌نڤیسێ وان ژی که‌فته دتاریێ دا. ئه‌م ژی ماینه د وێ ره‌وشا کامباخ دا هه‌تا شه‌ڤا 27-28/8/1988. د وێ شه‌ڤێ دا ئێدی مه زانی کو ئه‌م ژ هه‌موو ئالیان ڤه یێن هاتینه دۆرپێچكرن ب جاش و له‌شکه‌رێن ئه‌نفالچی.
ئێدی نه مه چ ڕێیێن ده‌ربازبوون مان، نه ژی خوارن و ڤه‌خوارن هه‌نه و ترس و له‌رز ب سه‌رێ خوه. سپێدێ بڕیارهاته‌دان کو سێ ریهسپی و كه‌سێن مه یێن سه‌ره، كو ئێك ژ وان بابێ من بوو، پاتێن سپی ب سه‌رێ دارا ڤه‌که‌ن و بچن قه‌ستا له‌شکه‌رێ دوژمنی بکه‌ن، ژ بۆ دانوستاندنێ کو ئه‌گه‌ر به‌ختێ خوه بده‌نه مه، ژ به‌ر ڤان ژن و زاڕۆک و پیران ئه‌م خوه ڕاده‌ست بکه‌ین.
پشتی ده‌مژمێره‌کێ ئه‌و زڤڕینه‌ڤه و گۆتن: ئه‌فسه‌رێ له‌شکه‌ری سۆز و به‌ختێن داینه مه و یا گۆتی: ل سه‌ر به‌ختێ قورئانێ و سه‌دامی وه‌رن هوون دێ دپاراستی بن و که‌س چ زیانێ ناگه‌هینیته وه. ئه‌م وی ده‌می نێزیكی 300 كه‌سان بووین. کو پێکدهاتن ژ خه‌لکێ گوندێ کورێمه و خه‌لکێ گوندێ چه‌لکێ کو به‌ری هینگێ ئاکنجیێن گوندێ هه‌مزا بوون. هه‌م ژ بێ ڕێی و هه‌م ژی ل سه‌ر سۆزا وان مه خوه ڕاده‌ستی وان كر. ده‌مێ ئه‌م گه‌هه‌شتینه وێرێ، وان ئه‌م هه‌می برینه گوندێ کورێمه و ل نێزیكی گوندی كۆمكرین. جاشێن کورد ژی لگه‌ل وان هه‌بوون. پاشی مه دیت ئه‌و ئه‌فسه‌رێ له‌شکه‌ری ب بێته‌لێ لگه‌ل هنده‌کان دئاخفت، کو مه‌زانی ئه‌و ژی یێ لگه‌ل به‌رپرسێن خوه دئاخڤیت. پشتی وی ئاخفتنا خوه بدوماهی ئینای، وان ده‌ستپێکر ئه‌م ژێک ڤاڤارتین. زاڕۆک، ژن و زه‌ڵامێن پیر ژ مه جودا کرن و ئه‌و برنه ئالیێ مانگێشكێ. ئه‌م 33 گه‌نج و زه‌لام هێلاینه ل وێرێ، کو تێکه‌ل بوون ژ خه‌لکێ گوندێ کورێمه و گوندێ چه‌لکێ. هندی ژنان د كرنه هاوار و دگۆتن: ئه‌م بێی کوڕ و زه‌لامێن ژ ڤێرێ ناچین. لێ وان ئه‌و بزۆری پاڵددان و د گۆته وان: دێ نوكه وان ل دووڤ هه‌وه دا ئینین، ئه‌و ژی دێ گه‌هنه وه.
ده‌ما له‌شکه‌ران دایکێن مه ب وان قیڕی و هه‌واران ڤه د دانه به‌ر پاڵا و به‌ر قۆنتاخێن کلاشینکۆفان و ژ مه دووردئێخستن، ئه‌و دیمه‌نێن کرێت و هۆڤانه من ل به‌رچاڤێن خوه ددیتن و دلێ من دکوزری، لێ دهه‌مان ده‌م دا جوداکرنا مه و هێلانا مه ل وێ به‌ته‌نێ و ئه‌م د دۆرپێچکری ب له‌شکه‌رێن چه‌ک دده‌ستی دا، ئه‌و ژی بۆ من نیشانا مزگینیه‌کا ڕه‌ش بوو. من د وێ کێلیکێ دا هزرێن خوه دکرن: باشه ما ئه‌ڤه نه گوندێ باب و باپیرێن مه یه؟ ما ئه‌ڤه نه ئاخا مه‌یه؟ ما ئه‌م چووینه سه‌ر ماڵ و وه‌ڵاتێن کێ؟ ئه‌ڤ عه‌ره‌بێن بیابانێ ب دووریا هزاران کیلۆمه‌تران هاتنه و ل سه‌ر گوندێ مه و ل سه‌ر ئاخا باب و باپیرێن مه ڤێ هۆڤاتیێ بسه‌رێ مه تینن چما؟!
پسیارا ژ وێ ژی مه‌زنتر و بێ به‌رسڤ د سه‌رێ من دا: باشه مه زانی ئه‌ڤه ملله‌ته‌کی هۆڤێن بیابانێ نه هاتنه دڤێن وه‌ڵاتێ مه وێران بکه‌ن و مه قڕبکه‌ن، لێ باشه ئه‌ڤ کوردێن خودانێن شال و شه‌پکا کو زمانێ مه و وان ئێکه و دبیت ئه‌و هه‌ر ژ ڤان گوندێن مه یان ده‌ڤه‌را مه یان ژی هه‌ر ده‌ڤه‌ره‌کا دیا کوردستانێ بن، چما ئه‌و ڤان هۆڤان دپارێزن هه‌تا ئه‌و گوندێ مه و یێ خودانێ شال و شه‌پکا بخوه ژی وێران بکه‌ت و مه و مرۆڤێن وی ل پێش چاڤێن وی قڕبکه‌ت، گه‌لۆ چ تشته وه‌دکه‌ت هه‌تا کو مرۆڤه‌کی بگه‌هینیته ڤێ پلا نزما نه مرۆڤبوونێ؟!
کورێمه ئێک ژ نموونێن هۆڤاتیا داگیرکه‌ران
پشتی دایکێن مه و زاڕۆک و پیر برین و ل مه نه‌په‌نی کرین. ئه‌م ژی برینه پشتا گوندی، ل جهه‌کی ڤه‌ده‌ر. کۆمه‌کا له‌شکه‌رێن تڤه‌نگ دده‌ست دا ل دۆرێن مه بوون. ل وێرێ گۆتنه مه: روینن. هه‌رده‌مێ ئه‌م ڕوونشتین وان له‌شکه‌ران پێکڤه به‌رێ کلاشینکۆفێن خوه دانه مه و ئه‌م داینه به‌ر شێلکێن گوللا. ئێدی هه‌وار و قێڕین و نالین و ده‌نگێ گوللا تێکه‌ل بوون. ده‌مێ گولله‌بارانکرنێ ده‌ستپێکری، چه‌وا تۆ ترپانه‌کێ پاڤێژیه قه‌وشه‌نه‌کا گولیێن گه‌نمی، وه‌سا لاو و گه‌نج بسه‌رێک دا که‌فتن. شانسێ من چه‌ند که‌سه‌ک بسه‌ر من دا که‌فتن و ئه‌ز مامه دبن که‌له‌خا ڤه. من های ژێ هه‌بوو هنده‌ك ژ وان له‌شکه‌ران هه‌تا سێ شاجۆرێن کلاشینکۆفێ ژی گوهارتن و به‌رده‌وام گولله ل ته‌رما ددان. هندی بزاڤ و لڤین د که‌سه‌کی دا مای وان هه‌ر گولله لێددان. پاشی ته‌قه ڕاوه‌ستا و ئێکی فه‌رمان دا له‌شکه‌ران و گۆتێ: هه‌ر ئێکی گولله‌یه‌کیا دی ژی ل سه‌ری بده‌ن، دا کو که‌س نه‌مینیته ساخ. له‌شکه‌ر ژی پێدا هاتن و هاتنه هنداڤی سه‌رێ مه و هه‌ر ئێکی گولله‌یه‌کا دی ل سه‌رێ وان دان. ژ ڤان 33 که‌سان 18 که‌س ژ بنه‌مالا مه بوون.
کاک که‌ریم به‌رده‌وام دکه‌ت و دبێژیت: هه‌روه‌کی به‌ری نوکه ژی من دیارکری، ئه‌ز مابوومه د بن که‌له‌خا ڤه، چ له‌شێ من نه‌مابوو ژ ده‌رڤه. ژ به‌ر هندێ هه‌تا وی ده‌می چ گوللا ژ من نه‌گرتبوو. ده‌مێ هه‌ر ئێکی ژ مه گولله‌یا دوماهیێ ل سه‌ری دای، شه‌نسێ من یا من ژ سه‌رێ من نه‌گرت و ب ملێ من که‌فت و ئه‌ز برینداركرم.
پاشی ته‌قه بێده‌نگ بوو و ئێدی ده‌نگ و پێژنا وان ژی نه‌ما. لێ ئێکسه‌ر بێهنا دیکێلا ئاگری هاته من. ئێدی من زانی كو پشتی گولله‌بارانکرنێ وان ئاگر ژی به‌ردا مه. من هێدی هێدی خوه لڤلڤاند و سه‌رێ خوه ژ بن که‌له‌خا ده‌رێخست. من ده‌ستێ خوه ژی ده‌رێخست و چاڤێن خوه ژ خوینێ پاقژکرن. من دیت کو كه‌س ل وێرێ نه‌مایه. ئێدی من خوه ژ بن ته‌رما کێشاده‌رێ و ل سه‌ر ده‌ستا خوه خوشاند، دا کو بزاڤێ بکه‌م ئاگری بڤه‌مرینم دا وان ته‌رما نه‌سۆژیت. من هند دیت کو قه‌هاری ژی خوه ژ بن ته‌رما ده‌رێخست و ئه‌و ژی هاته هاری من دا ئاگری بڤه‌مرینم. من دیت کو ئه‌و ژی یێ برینداره و گولله یێن ب پشتا وی كه‌فتین. پاشی من دیت کو سدقی چه‌لكی ژی ژ بن که‌له‌خا ده‌رکه‌فت و رابوو ڤه. پاشی هاشم محه‌مه‌د ره‌شید ژی گۆته مه: ئه‌ز یێ ساخم. هه‌ردوو پێن وی بریندار ببوون. هه‌روه‌سا ئه‌بابه‌کر ژی یێ ساخ بوو، لێ هه‌ردوو پێن وی ل به‌ر گوللا په‌ڕتاندبوون و شکاندبوون. مه بریندارێن سڤک بریندارێن گران ژ ناڤ ته‌رما ڕاکێشان و برنه وێڤه‌تر. وه‌کی یا دیار ئه‌م 33 که‌س بووین ئه‌م 5 ب برینداری ژ مرنێ رزگاربووین. هه‌ڤاله‌کێ مه ژی فه‌تاح عبدالقادر چه‌لکی هه‌ر ل ده‌مێ گولله‌بارنکرنێ ژ ناڤ کۆمێ ده‌رکه‌ت و چوو، لێ هه‌تا نوکه ژی چاره‌‌نڤیسا وی نه‌مری و نه‌زیندی نه یا دیاره. ته‌رمێن 27 شه‌هیدان ژی مانه ل وێرێ. لێ ئه‌م ئه‌وێن بریندارێن سڤک شیاین ئاگری بڤه‌مرینین و نه‌هێلین، ل دووڤ داخوازا له‌شکه‌رێن ئه‌نفالچی، ته‌رمێن شه‌هیدان بسۆژن.
چاما ڕه‌ش یا به‌رده‌وامه
که‌ریم کورێمه‌ی دبێژیت: ب هه‌ر حالێ هه‌ی مه هاری هه‌ڤالێن خوه یێن بریندارێن گران کر و مه ئه‌و برنه جهه‌کێ نه‌په‌نی. پشتی ئه‌م گه‌هه‌شتینه وێرێ ژ ده‌نگ و دۆری مه زانی کو جاره‌کا دی له‌شکه‌رێن دوژمنی هاتنه‌ڤه سه‌ر ته‌رمێن شه‌هیدان دا پشتراست ببن کو که‌س ساخ نه‌مایه. ئه‌ز و قه‌هار کو برینێن مه ژ یێن دی دباشتر بوون، مه هه‌ڤال هێلانه ل وێرێ و ئه‌م چووین دا جهه‌کێ خوه ڤه‌شارتنێ په‌یدابکه‌ین. ئه‌م گه‌هه‌شتینه ده‌ف شکه‌فتا، مه دیت کو هاشم ب وان برینێن گرانێن پێن خوه یێ خوه دخوشینیت و تێت. پێلاڤا ویا تژی خوین بووی و خوینا وی به‌رده‌وام یا دچیت. ئه‌بابه‌كر ژی یێ مایه ل سه‌ری پێن وی یێن شکاندین ئه‌و ئێکجار نه‌شێت بهێت. سدقی ژی ژ به‌ر وێ چاما مه‌زن و شه‌هیدبوونا برا و مرۆڤێن خوه، هه‌ر وه‌کی هه‌واسه‌را ب وان چوولا که‌فت و ئه‌و ژی چوو.
ده‌مه‌کی مه ده‌واره‌ک دیت ل وی چوولی. مه هاشم دانا سه‌ر پشتا ده‌واری و لگه‌ل خوه بر. لێ ده‌مه‌کی ئه‌و ژ سه‌ر پشتا ده‌واری که‌فت و گێڕ بوو چوو د ناڤ ده‌حله‌كی ڕا، ئێکجار برینێن وی هه‌ڕشین و گه‌له‌ک ئێشان. جاره‌كا دی ب وی سه‌روبه‌ری ڤه من ئه‌و هه‌لگرت و دانا سه‌ر پشتا ده‌واری و بره ده‌ڤ هه‌ڤالێ خوه قه‌هاری. پشتی هینگی ئه‌م چووینه ئاقارێ گوندێ به‌رۆشكێ و مه خوه ل شکه‌فته‌کێ دناڤ هنده‌ک ده‌حلا ڕا ڤه‌شارت.
ده‌مه‌کی مه سدقی ژی ل وان چوولا دیت، هه‌ر باش بوو نه که‌فتبوو ده‌ستێ دوژمنی. ئه‌و ژی مه ئینا ده‌ف خوه. نوکه ئه‌م بووینه چار. چونکی ئه‌بابه‌کر دوژمنی هه‌ردوو پێن وی شکاندبوون، ئه‌م نه‌شیابووین وی لگه‌ل خوه ڕزگاربکه‌ین. برینێن من و سدقی دباش بوون، لێ یێن قه‌هاری و هاشمی د گران بوون.
ژ ئالیه‌کی ڤه هه‌رده‌ر ئاگر و سۆتن و وێرانکرنه و له‌شکه‌ر و جاشێن دوژمنی وه‌کی مێریا یێ ب وان چیا و دۆل و نهال و گوندان وه‌ربووین. لۆما دڤێت ئه‌م خوه باش ڤه‌شێرین و بپارێزین دا نه‌که‌ڤینه ده‌ستێ دوژمنی. ژ ئالیه‌کی ژی ڤه ئه‌م دبرسی و تێنی نه. نه مه نانه و نه ژی ئاڤ. یا ژ وان هه‌میا ژی خرابتر؛ گاڤ بۆ گاڤێ برینێن هه‌ڤالێن من یێن هه‌ودده‌ن و کول دبن و ئه‌و ژ به‌ر ژانا برینێن خوه هه‌دار ناکه‌ن. لۆما من دڤیا چاره‌سه‌ریا برینێن هه‌ڤالێن خوه بکه‌م، دا کو برینێن وان زێده‌تر نه‌ڕزن و ببنه ئه‌گه‌رێ مرنا وان.
ئه‌ز ڕابووم ب شه‌ڤ ل وان دۆل و شکه‌فتان گه‌ڕیام، کو به‌ری هینگێ مالێن مه د وان گه‌لیان دا وارگه‌هێن خوه چێکربوون ژ به‌ر تۆپبارانا و هێرشێن دوژمنی، به‌لکی ده‌رمانه‌کی یان بانداژه‌کێ (لفاف) په‌یدابکه‌م و چاره‌سه‌ریا هه‌ڤالێن خوه پێ بکه‌م، هه‌رچه‌نده ئه‌ز نه نووژدارم نه ژی په‌رستار. ده‌مه‌کی من چانته‌یه‌ک دیت هنده‌ک پێدڤیێن ساخله‌می تێدا بوون. من ئه‌و ئینا و ل گۆره‌ی زانینا خوه برینێن هه‌ڤالان پێ ده‌رمان کرن و گرێدان. پاشی من گۆته هه‌رسێ هه‌ڤالان: هوین بمیننه ل ڤێرێ، ئه‌ز دێ چم خوه نێزیکی گوندی که‌م دا بزانم كانێ هێشتا له‌شکه‌رێ دوژمنی مایه د گوندی دا یان ئه‌و ده‌ر چوولکرینه. من وان ڕۆژان دووربینه‌ک ژی ژ وان شوون مالان په‌یداکربوو. ئه‌ز چوومه جهه‌کی بلند پێش گوندی ڤه. من ب دووربینێ ته‌ماشه‌کر، من دیت کو له‌شکه‌رێ دوژمنی یێ بلۆکا دکێشێن و بنگه‌هێن له‌شکه‌ری ل دۆرێن گوندی ئاڤا دکه‌ن.
10 شه‌ڤ و ڕۆژێن درێژ و ڕه‌ش
بۆ ماوێ 10 شه‌ڤ و رۆژان ئه‌م هه‌ر چوار كه‌س، برسی و ب وان برینان ڤه ماینه ڤه‌شارتی ل وێ شكه‌فتێ. هه‌ر 10 شه‌ڤ و ڕۆژان ترس، برس و برینێن گران مێڤانێن مه بوون. هیچ خوارن و ڤه‌خوارنه‌ک د ده‌ستێ مه دا نه‌بوو. ئه‌ز ب شه‌ڤێ گه‌له‌ک ب هشیاری ژ شکه‌فتێ ده‌ردکه‌فتم و دچوومه ناڤ وان چه‌م و ڕه‌زان، من فێقی دچنی و کۆمدکر و بۆ هه‌ڤالێن خوه دئینا. پڕانیا وی فێقیێ من دئینا یێ نه‌گه‌هشتی بوو. ئاڤ ژی من دگه‌ل خوه دئینا. ڕۆژانه فڕۆکێن هه‌لیکۆپته‌ر و فڕۆکێن جه‌نگی ل ئاسمانێ ده‌ڤه‌رێ بوون و ل خه‌لکی دگه‌ڕان دا کو وان ژناڤببه‌ن. وان ڕۆژان هه‌میا ب هیچ شێوه‌یه‌کی هایا مه ژ دنیایێ و نووچان نه‌بوو.
مرن یان ڕاده‌ستبوونا دوژمنی!
پشتی 10 ڕۆژان ئێدی ژ برسا و تێهنا و برینێن گرانێن هه‌ڤالان، کو هه‌میا هه‌ودا و کولبوون، مه گفتوگۆیا هندێ کر کو؛ ڕێکه‌کێ ببینین خوه ڕاده‌ستی حکومه‌تا ئیراقێ بکه‌ین، گه‌له‌ک گه‌له‌ک دێ مه کوژیت و ئه‌م دێ ژ ڤێ ئه‌شکه‌نجێ رزگاربین. ده‌مه‌كی من دیت ده‌واره‌ك یێ ل چووله‌کی کو ڕێیا 20 خۆله‌كا یێ ژ مه دووره. ده‌وار یێ ب كورتانه ژی و كه‌س ل گه‌لدا نینه. ئه‌م چووین مه ئه‌و ئینا شکه‌فتێ ده‌ف هه‌ڤالان. مه خوه گرت تا کو تاری که‌فتیه ئه‌ردی. مه هه‌ڤالێ خوه هاشم دانا سه‌ر پشتا ده‌واری و مه دا ڕێ. ده‌مه‌كی مه دزانی کو ئه‌م یێن نێزیکی گۆندێ ته‌حلاڤا بووین. دیار بوو کو گوندی جاش تێدابوون. مه خوه گرت تا کو بوویه سپێده. مه هه‌ردوو هه‌ڤالێن خوه دانانه جهه‌کی و ئه‌ز و قه‌هار به‌ره‌ڤ گوندی ڤه چووین. ئه‌م گه‌هه‌شتینه گوندی، مه هند دیت جاشه‌کی ل مه کره قێری و گۆته مه: نه‌لڤن ئه‌گه‌رنه دێ وه كوژم. مه گۆتێ: ئه‌م دبێ چه‌کین. مرن ژی بۆ مه نه‌گه‌له‌کا گرنگه، چونکی ئه‌م بخوه دمرینه. پاشی گۆته مه: وه‌رنه ڤێرێ. ئه‌م ژی چووینه ده‌ف. پاشی وان ئه‌م برینه ده‌ف به‌رپرسێ خوه کو خالد شێخو سندی بوو. مه ژی چیرۆکا خوه بدروستی بۆ گۆت و مه گۆتێ ئه‌م ژی کوردین و هوون ژی کوردن، ئه‌گه‌ر وه دڤێت مه بپارێزن ئه‌م سوپاسدارێن وینه، ژ خوه ئه‌گه‌ر مه بکوژن ژی دیسان مه منه‌ت ب کوشتنێ نینه، چونکی ژ خوه ئه‌م دمرینه. لێ راستی وی گه‌له‌ک رێز ل مه گرت و چوون هه‌ردوو هه‌ڤالێن مه ژی ئینانه وێرێ. وان گۆته مه: چ هزرێن شاش نه‌که‌ن. ئه‌م سۆزێ دده‌ینه وه کو دێ وه پارێزین و بزانن کو نوکه هوون یێ ل جهه‌کی ئێمن. پاشی وان برینێن هه‌ڤالێن مه ژی ده‌رمان کرن و ئه‌م ل ده‌ف خوه پاراستین.
پشتی شه‌ڤه‌کێ ئه‌م ماینه ل ته‌حلاڤا ل ده‌ف وان، حکومه‌تا ئیراقێ لێبوورینا گشتی بۆ کوردا ده‌رێخست. وان ژی په‌یوه‌ندی ب سه‌رۆک جاشه‌کێ ده‌ڤه‌را مانگێشکێ کر، ژ به‌ر کو ئه‌م خه‌لکێ وێ ده‌ڤه‌رێ بووین. لێ وی سه‌رۆک جاشی نه‌ڤیا مه وه‌رگریت. پاشی ئه‌منا مانگێشکێ تۆمبێله‌ک ئینا ئه‌م هه‌ر چوار كرینه د بودیا (پشتا) ترومبێلێ دا و ئه‌م برینه مانگێشكێ. ئه‌منا به‌عسیا ل وێرێ بۆ مه فۆرم داگرتن. ده‌مێ پسیار ژ مه کری، مه بدروستی چیرۆکا خوه بۆ وان گۆت. لێ وان ره‌تكر و گۆت: حكومه‌تا ئیراقێ ڤان تاوانان ناكه‌ت.
ل وێرێ گه‌له‌ک خه‌لکێ دی ژی کۆمکربوون. نێزیکی 10 تۆمبێلێن ئیڤایێن له‌شکه‌ری ئینان و ژ مه تژی کرن و ئه‌م برینه باره‌گایێ لیوایا له‌شکه‌ری ل باتیفا. ل وێرێ ژی دیسا ئه‌م ژێك جوداكرین و ئه‌م هه‌ر چوار بتنێ ڤه‌ده‌ركرین. یێن مایی هه‌موو برنه د مزگه‌فتێ ڤه. ل باره‌گایێ لیوایێ، مه دیت کو ئه‌فسه‌ره‌کی له‌شکه‌ری هات و گه‌له‌ک ب بێڕه‌وشتی ل مه خوڕی و ئه‌م هاڤێتینه د ژووره‌كا بتنێ ڤه و زیندانكرین. ده‌مه‌كی هاتن قه‌هار برن و پاشی ل رۆژا پاشتر سدقی بر و پاشی هاشم بر و ئه‌ز بتنێ مامه د وێ ژوورێ ڤه. ئه‌زێ پشتڕاست بووم کو هه‌موو یێن بۆ كوشتنێ برین. بۆ رۆژا چوارێ ئه‌ز ژی چاڤه‌رێی مرنا خوه بووم، ده‌مژمێر 10 ترومبێله‌ك هاته نێزیك جهێ من. من دیت کو ترۆمبێله‌كا ئه‌مبولانسه. من پیێن هنده‌ك كه‌سان دیتنه تێدا، من هزركر ته‌رمێن هه‌رسێ هه‌ڤالێن منن. من هند دیت هاشم یێ سه‌رێ خوه دلڤینیت و هه‌رسێ هاڤێتنه د ژوورڤه. من گۆته وان: ئه‌ڤه خێر بوو، هوون کیڤه بربوون؟ وان گۆت: ئه‌م بربووینه جهه‌كی، مه هزرکر دێ ل وێرێ برینێن مه ده‌رمان که‌ن، لێ وان ل وێرێ بڤان برینان ڤه ئه‌م ئه‌شکه‌نجه‌دداین.
پشتی هینگی ترۆمبێله‌كا دی هات و ئه‌م سيار كرین برینه كه‌لها نزاركێ ل دهۆكێ. ل وێرێ مه ئه‌و دیمه‌نێن دلئێش ل كه‌لها نزاركێ دیتن و زۆر دیمه‌نێن مه‌ترسیدار بوون. ئه‌و كه‌سێن د وێرێ ڤه هه‌موو د خه‌مگین و دلگرانن و گۆتنه مه: هه‌ر كه‌سێ ل ڤان رۆژان ئیناینه ڤێرێ یێ كوشتی و كه‌س نه‌مایه. گه‌له‌ک ژ وان بلۆکێن چیمه‌نتۆی یێن ل سه‌رێن وان داین و هۆسا یێن کوشتین. ئه‌ڤ خوینا ب دیواران ڤه هه‌موو یا گه‌نجێن كورده. دیمه‌نێن گه‌له‌ك د مه‌ترسیدار بوون. كۆلاڤ و ده‌رسۆک، پارچێن جلکا، پوورتێ سه‌رێ مرۆڤان و پنیێن خوینێ. هه‌موو شۆپا کوشتن و ئه‌شکه‌نجه‌دانێ بوو.
هه‌لبه‌ت هه‌تا هینگێ مالێن مه نه‌دزانی کو ئه‌م دساخین. مه ژی چ نووچه‌یێن مال و مرۆڤێن خو نه‌بوون. من هنده‌ك ناسیارێن خوه ل وێ كه‌لهێ دیتن و كه‌یفا مه گه‌له‌ك ب وان هات. پاشی مه هه‌ڤالێ خوه ئه‌بابه‌کر ژی ل وێرێ دیت، کو ئه‌و ژی وه‌کی مه مابوو دبن که‌له‌خاڤه، لێ ژ به‌ر کو هه‌ردوو پێن وی شکاندبوون ئه‌م نه‌شیاین وی ڕزگاربکه‌ین. هه‌لبه‌ت وی ژی چیرۆکا خوه یا تراژیدی یا هه‌ی. ئه‌م نێزیكی پێنج رۆژان ماینه د وێ كه‌لهێ دا. مه ل وێرێ ژی گه‌له‌ك نه‌خۆشی دیتین. ژ به‌ر برینێن قه‌هاری و هاشمی ئه‌ز پچه‌ک فێرببووم، لۆما ل وێرێ ژی من برینێن پێن ئه‌بابه‌كری ده‌رمانكرن. هه‌ر ل وێرێ من زانی کو بابێ من و هنده‌ک مرۆڤێن مه یێن دی یێن برینه زیندانا سه‌لامیێ.
پشتی هینگی ئه‌م هه‌می ئه‌وێن د كه‌لها نزاركێ دا، ئه‌م سياری ترێلا كرین و به‌ره‌ڤ مۆسل برین و پاشی ئه‌م برینه هه‌ولێرێ و برینه به‌حركێ. ئه‌و خه‌لکێ به‌ری مه برین، یێن هاڤێتینه ناڤ وان ستریا ل به‌ر تیژکا هه‌تاڤێ. خه‌لكه‌كێ بێزاره ل وێرێ و ل به‌ر تاڤێ و ل سه‌ر تۆزێ و ژیانه‌كا گه‌له‌ك نه‌خۆش و ب ئازار یا دهێته بۆراندن. به‌لێ براستی خه‌لكێ هه‌ولێرێ ژی ب هه‌می ره‌نگا یێ هاریكار بوو و هاریكاری بۆ مه دئینان و هه‌كه ب هاریكاریا وان نه‌بایه، دبیت ب هزاران خه‌لکێ مه ل وێرێ قڕببان.
سه‌رهه‌لدان ڕۆژا ئازادی و سه‌رفرازیێ
کاک که‌ریم دبێژیت: سێ ساڵان ئه‌م ماینه ل به‌حرکێ. وان سێ ساڵان خه‌لکێ وه‌ڵاتپارێزێ هه‌ولێرێ گه‌له‌ک هاریکاریا مه کر. ل ده‌مێ سه‌رهلدانێ ئه‌م ڤه‌گه‌ریاینه دهۆكێ و ل گه‌ل پێشمه‌رگه و خه‌لكی رابوونه سه‌ر خوه و سه‌رهلدان كرن و دهۆك رزگاركرن.
ئه‌م ئه‌و پێنج که‌سێن ژ قڕکرنا کورێمێ رزگاربووین؛ ئه‌بابه‌كر ل سالا 2020 وه‌غه‌را دوماهیێ كریه. قه‌هار ژی 2024 وه‌غه‌را دوماهیێ کریه. سدقی ل سوید دژیت و هاشم ژی ل سلێمانیێ دژیت، چونكی ئه‌و بخوه خه‌لكێ سلێمانیێ بوو، لێ دایكا وی ژ گوندێ كۆرێمه بوو. ئه‌ز ژی ل دهۆکێ دژیم.
گوڕستانا شه‌هیدێن کورێمه و چه‌لکێ نیشانه‌یه‌کا هۆڤاتیا داگیرکه‌رێن کوردستانێ یه
کاک که‌ریم کورێمه‌ی دبێژیت: پشتی قڕکرنا کورێمه ب هه‌فتیه‌کێ شێخ جه‌مالێ کورێمه‌ی دچیته ده‌ف به‌رپرسێن حکومه‌تا ئه‌نفالچیا ئیراقێ و داخوازێ ژێ دکه‌ت کو؛ ڕێ بده‌نه وی هنده‌ک که‌سان ببه‌ت و وان ته‌رمێن شه‌هیدان بن ئاخ بکه‌ن. هۆسا ئه‌و وان 27 شه‌هیدان د چار گۆڕان دا دڤه‌شێن، کو دوو گۆڕا هه‌ر ئێکی 9 ته‌رم تێدا بوون، ئێکی ژی 7 و یێ چارێ ژی 2. هه‌تا پشتی سه‌رهلدانێ و ل ساڵا 1992 بهاریکاریا ڕێکخراوه‌کا ئه‌مریکی ئه‌و گۆڕ هاتنه ڤه‌کرن، کو ته‌رمێن 27 كه‌سا تێدا بوون. جه‌نازێن وان ژی بتنێ جلوبه‌رگ و هه‌ستی مابوون، لێ پڕانیا وان ب رێكا جل و پێلاڤ و سعه‌ت و که‌لوپه‌لێن وان هاتنه نیاسین. رفاتێن هه‌ر ئێکی دكرنه د سندوقه‌كا تایبه‌ت دا و ناڤێ وی ل سه‌ر دنڤێسین و ڕه‌وانه‌ی نه‌خۆشخانا ئازادی كرن بۆ دادپزیشکی. پاشی د رێوره‌سمه‌كێ دا گۆرستانه‌كا تایبه‌ت ل نێزیك گۆرستانا گوندێ كۆرێمه بۆ وان هاته چێکرن و ل وێرێ پێکڤه هاتنه ڤه‌شارتن. نها گۆرستانه‌كا تایبه‌ته و مۆنۆمێنته‌ك ژی هه‌ر ل وێرێ بۆ وان هاتیه دروستكرن.
قڕکرن و هۆڤاتیا داگیرکه‌ران نه‌شێت ڕی ل خه‌باتا ئازادیێ بگریت
کاک که‌ریم نایف کورێمه‌ی دبێژیت: پشتی سه‌رهلدانێ ئه‌ز جاره‌کا دی بوومه ڤه پێشمه‌رگه. ل سالا 1992 ژی پشتی دامه‌زراندنا حکومه‌تا کوردستانێ، ئه‌ز بوومه کارمه‌ندێ ئاسایشێ ل دهۆکێ. هه‌تا نوکه ژی وه‌ک ئه‌فسه‌رێ ئاسایشێ ئه‌زێ به‌رده‌وامم ل سه‌ر کار و خه‌باتا خوه.
وه‌ک ڕزگاربوویه‌کێ ئه‌نفالان و وه‌ک ڕیزگرتن بۆ وێ قوربانیێ، به‌ری چه‌ند سالان ئه‌ز ژ ئالیێ جه‌نابێ سه‌رۆک بارزانی ڤه هاتمه خه‌لاتکرن.
دیسان وه‌ک ته‌حه‌دایه‌ک بۆ دوژمنی کو نه‌هێلای ئه‌ز خواندنا خوه ببه‌مه سه‌ری، من د به‌ر کارێ خوه یێ ئاسایشێ را، ده‌ست ب خواننا خوه ژی کر و من ل قوناغا ئێكێ ناڤنجی ده‌ستپێكر و ناڤنجی بدوماهی ئینا و ئاماده‌یی بدوماهی ئینا و ل سالا 2022 كولیژا كارگێری كار من بدوماهی ئینا و ئه‌ز بوومه خودان باوه‌رناما به‌كالوریوسێ. ئه‌ز نوها ژی ئه‌فسه‌رم ب پلا ملازم ل ئاسایشا دهۆکێ.
