سه‌نته‌رێ كۆماته یێ ده‌كۆمێنتكرنا دیرووكا شۆرشێ د به‌رده‌وامیا كارێ یێ خوه‌یێ تۆماركرن و ئه‌رشیفكرنا دیرووكا شۆڕشێ دا، ل ڕێكه‌فتی ٢٠٢٢/١٢/٢٢ پێشمه‌رگه و خه‌باتكه‌رێ دێرین شه‌ریف باڵه‌ته‌یی، ل ئوفیسا سه‌نته‌ری مێڤان دکه‌ت و دیداره‌كا درێژ دگه‌ل وی تۆماردكه‌ت و دیرووكا خه‌باتا وی مینا به‌لگه‌نامه‌یه‌كا گرنگ تۆماردكه‌ت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
شه‌ریف محه‌مه‌د عه‌بدی، یێ ناسیار ب شه‌ریف باڵه‌ته‌یی ل ساڵا ١٩٥٦ ل گوندێ باڵه‌ته ل ده‌ڤه‌را ئه‌ترووشی هاتیه سه‌ر دنیایێ. به‌ری گوندێ وان ژ ئه‌نجامێ خوینداریێ بهێته وێرانكرن، ئه‌و دوو سالان ل گوندێ خوه دچیته قوتابخانێ.
پشتی گوندێ باڵه‌ته وێران دبیت، شه‌ریف باڵه‌ته‌یی دگه‌ل مالا خوه دچنه گوندێ مەرینا ل ده‌ف مرۆڤه‌كێ خوه. دایكا شه‌ریف باڵه‌ته‌یی دچیته به‌ر دلۆڤانیا خودێ، بابێ وی و مامێن وی ژی په‌یوه‌ندیێ ب شۆڕشا ئه‌یلولێ دكه‌ن. ئێدی داپیرا وی، سه‌خبێرا وی و خویشك و برایێن وی دكه‌ت و وان دبه‌ته دهۆكێ.
پشتی ده‌ڤه‌رێن ئازادكری به‌رفه‌رهدبن، ئێدی شه‌ریف و خویشك و برایێن خوه دچنه گۆندێ سۆریا ل ده‌ڤه‌را مزوریا، ل ده‌ف بابێ خوه، ل ناڤ شۆڕشێ.
ئه‌و پشتی ڕێكه‌فتنا 11 ئادارا 1970 ڤه‌دگه‌رنه‌ڤه سه‌ر گوندێ خوه. بابێ شه‌ریف باڵه‌ته‌یی ژی دبیته فه‌رماندێ سریێ ل فه‌وجا زێره‌ڤانێن سنووری ل هێزا شێخان. پشتی ل ساڵا ١٩٧٤ شه‌ر ده‌ستپێدكه‌ته‌ڤه، ئه‌و جاره‌كا دی ده‌ربه‌ده‌ردبن.
ل سالا 1975، مرۆڤێن وان هه‌می دچنه دهۆكێ، خه‌لكێ ده‌ڤه‌را مزووریان بۆ ده‌ڤه‌را به‌رده‌ره‌ش دهێنه ڤه‌گوهاستن، ب تنێ مالا شه‌ریف باڵه‌ته‌یی و مامێن وی ل گوندی دمینن. پشتی شكه‌ستنا شۆره‌شێ، ژ ئه‌نجامێ ڕێکه‌فتنا جه‌زائیرێ ل 6 ئادارا 1975، شه‌ریف باڵه‌ته‌یی دگه‌ل برایێ خوه سه‌عیدی و محه‌مه‌د خالدێ پسمامێ بابێ خوه و هه‌ردوو مامێن خوه حامد و سالح، خوه ڕاده‌ستی دوژمنی ناکه‌ن و دچنه گوندێ باره‌مینكێ. بابێ وان ژی دگه‌ل مرۆڤێن خوه یێن دچیته دهۆكێ.
مامێن شه‌ریفی تڤه‌نگێن خوه ڕاده‌ستی دوژمنی نه‌کربوون و ب قاچاخی مابوونه ل ده‌ڤه‌رێن. وی ده‌می هێشتا چ هێزێن حكومه‌تێ نه‌گه‌هشتبوونه گوندێ باڕه‌مینکێ. خه‌لكێ چه‌مانكێ و باره‌مینكێ وان دناڤ خوه دا بخودان دكه‌ن و دپارێزن.
ل دووماهیا سالا 1975 یان ده‌ستپێکا ساڵا 1976، مه‌حمود ئێزدی و عادل مزووری بڕێکا حه‌جی عومه‌رێ باخێری په‌یوه‌ندیێ ب وان دکه‌ن. حامدێ مامێ شه‌ریفی ده‌مانجا خوه یا ژماره 7 دده‌ته‌ف شه‌ریفی و وی لگه‌ل حه‌جی عومه‌رێ باخێری دهنێریته ده‌ف مه‌محمود ئێزدی. وی ده‌می تازه مه‌حمود ئیزدی و عادل مزووری هاتبوونه ده‌ڤه‌رێ. مه‌حمود وه‌ک به‌رپرسێ ده‌ڤه‌را شێخان و عادل ژی وه‌ک به‌رپرسێ ده‌ڤه‌را ئاکرێ، هاتبوونه ئه‌رکدارکرن.
ده‌ما شه‌ریف دچیته ده‌ف مه‌حمودی ئه‌و ئێکسه‌ر وی دده‌ته لگه‌ل خوه و گه‌ڕه‌کا ڕێکخستنێ ل ناڤ ده‌ڤه‌رێ ده‌ستپێدکه‌ن. شه‌ریف به‌حسێ دیتنا خوه یا ئێکێ لگه‌ل مه‌حمود ئیزدی دکه‌ت و دبێژیت: ده‌سته‌کێ جلکێن خاكێ ڕه‌نگ شیری ل به‌ر مه‌حمود ئێزدی بوو. ده‌رسۆكه‌كا ره‌ش ل سه‌رێ وی بوو. ده‌مانجه‌كا مارکا ستار یا ژماره 9 د به‌ر شووتکا وی ڕابوو. ئه‌و مرۆڤه‌كێ هه‌لكه‌تی بوو، هه‌می سالوخه‌تێن سه‌ركرده‌كێ مه‌یدانی ل ده‌ڤ وی هه‌بوون.
گه‌ڕا شه‌ریفی یا ئێکێ لگه‌ل مه‌حمودی بڤی شێوه‌ی ده‌ستپێکده‌ت: ئەو دچنە مالا حه‌سه‌نێ سیسوی ل گه‌ڤه‌ركێ، مالا شێخ محه‌مه‌د ره‌شید ل ره‌به‌تكێ، مالا ئه‌مین نسری ل نسرا، مالا ره‌شید محه‌مه‌د عه‌لی ل هه‌سنه‌كا، مالا عه‌بدولره‌حمان ل كانی باسكا، مالا عه‌بدوللایێ توتێ ل سۆریا، مالا شه‌وكه‌ت خرابی ل خرابیا، مالا فارس ستوکوركی ل گوندێ ستكوركێ. پاشی دچنه مالا محه‌مه‌د وه‌یسی و ئیسفێ عه‌لوی ل گوندێ سپیندارێ. پشتی هینگی دچنه مالا حسێنێ عه‌بویێ هه‌سنه‌کی ل گوندێ ئالوكا و ڤه‌دگه‌رنه گوندێ باڵه‌ته. محه‌مه‌دێ قه‌نجو و هه‌ردوو كورێن خوه ب تنێ ل گوندێ باڵه‌ته بوون، پاشی دچنه ده‌ڤ حه‌مویێ چه‌مانی و سمویێ سه‌لیم ل ته‌ڵوه و حسویێ حه‌سه‌ن ل ئه‌ڤریكێ. پاشی دچنه ده‌ڤه‌را کۆچه‌را، ده‌ڤ حسویێ په‌حه‌مه‌د، پاشی دچنه مالا حاجی ساله‌هی ل تلخشێ، ژ وێرێ دچنه مالا سالحێ نه‌رموی.
پشتی هینگی ئەو دچنه مالا مه‌حمودێ خارزایێ سالحی نه‌رمو، دوو كه‌س ژ باعه‌درێ دهینه وێرێ ده‌ڤ مه‌حمود ئێزدی، پشتی هینگی دچنه گه‌لیێ دێركێ و ژ وێرێ دچنه شكه‌فتا فه‌قێ، هه‌تا ل وان دبیته ئێڤار. ئەو پشتی هینگێ ڤه‌دگه‌رنه مالا حسێنێ عه‌بوی ل ئالوكا و پاشی دچنه باره‌مینكێ. ئه‌ڤ گه‌ره 12 رۆژا ڤه‌دکێشیت.
شه‌ریف دبێژیت: ده‌ڤه‌ر گه‌له‌ك یا پاقژ بوو ژ سیخورێن رژیمێ، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌م دشیاین ب ئازادانه هاتن و چوونێ ژ ده‌ڤه‌ره‌كێ بۆ ده‌ڤه‌ره‌كا دی بكه‌ین، بێی كو دوژمن هه‌ست ب هه‌بوونا مه بكه‌ت. دبیت ژ هندێ ژی بیت کو دوژمنی باوه‌ر نه‌کربیت کو پێشمه‌رگه دێ گه‌هنه ڤێ ده‌ڤه‌رێ.
لێ پشتی ڤێ گه‌رێ رژێما عیراقێ دزانیت كو كادره‌ك دگه‌ل مه‌فره‌زه‌یه‌كا پێشمه‌رگه‌ی یێن هاتینه ده‌ڤه‌رێ.
ل سالا 1976ێ، شه‌ریف باڵه‌ته‌یی مالا خوه دبه‌ته ده‌ڤه‌را به‌رێ گاره‌ی. ئەو ل مالا محه‌مه‌دێ پیرێ ئاكنجی دبن. ل وێ ده‌ڤه‌رێ مه‌فره‌زه‌یه‌كا پێشمه‌رگێن خه‌لکێ گوندێ کێستە دگه‌هیته ده‌ڤه‌رێ. ئەو مەفرەزە پێكدهات ژ حه‌سه‌ن كێسته‌یی، مسته‌فا كێسته‌یی یێ بچووك، مراد كێسته‌یی، یاسین كێسته‌یی و موسا كێسته‌یی… هتد. ئێكه‌م شه‌ڕ ل ده‌ڤه‌را شێخان، د شۆره‌شا گولانێ دا ل كونه‌بایێ ل گه‌لیێ قیامه‌تێ، ل دژی هێزێن دوژمنی دهێته كرن. هێزێن پێشمه‌رگه‌ی سه‌نگه‌ره‌كا دوژمنی دكه‌نه ئارمانج. ئه‌ڤ شه‌ڕه بهاریكاریا ئه‌مین نسری و (گولا كچا محه‌مه‌د ره‌به‌تكی) كو به‌رپرسا شانه‌كا رێكخستنێ بوو هاته ئه‌نجامدان.
زێده‌بار مه‌فره‌زه‌یا كێسته‌یا، مه‌حمود ئێزدی و ئه‌مین نسری، و محه‌مه‌د خالد ژی پشكداریێ د ڤی شه‌ری دا دکەن. ژ بۆ ڤی شه‌ری محه‌مه‌د وه‌یسی سپینداری دوو كلاشینكوفا دده‌ته شه‌ریف و سه‌عید باڵه‌ته‌یی و ئه‌و ب وی چه‌كی پشكداریێ د شه‌ری دا دكه‌ن. هه‌ر د وێ چالاكیێ دا ئه‌مین نسری دبیته پێشمه‌رگه. دڤی شه‌ڕی دا، هێزێن پێشمه‌رگه‌ی شیان ده‌ستێ خوه داننه سه‌ر بنگه‌هێ دوژمنی و ده‌مانجه‌یه‌‌كا ژماره 7 و تڤه‌نگه‌کا سمینوف ژی وه‌كو ده‌ستكه‌ڤت ڕادكه‌ن. حه‌سه‌ن كێسته‌یی ژی، د وی شه‌ڕی دا بریندار دبیت.
پشتی ڤی شه‌ری، شه‌ریف باڵه‌ته‌یی، حه‌جی سالح سپینداری، ره‌شید و حوسێن سپیبنداری، دبنه مه‌فره‌زه‌یه‌کا تایبه‌ت لگه‌ل مه‌حمود ئێزدی.
شه‌ریف دبێژیت: مه‌حمود ئێزدی نامێن هوشداریێ بۆ عه‌ره‌بێن ته‌عریبێ دهنێریته گوندێن بیروباسفرا، دا كو بێ زیان ژ سه‌ر گوندێن کوردان باربكه‌ن، ئه‌گه‌ر نه دێ هێنه سزادان. لێ عه‌ره‌ب ل شوونا گوندێن كوردا به‌رده‌ن، به‌رهه‌ڤیێن شه‌ری دكه‌ن، د ئه‌نجامدا هێزێن پێشمه‌رگه‌ی هێرشێ دكه‌نه سه‌ر وان و هژماره‌كا عه‌ره‌با دهێنه كوشتن. شه‌ریف باڵه‌ته‌یی د به‌رده‌وامیا خه‌باتا خوه یا پێشمه‌رگایه‌تیێ دا، پشكداریێ د گه‌له‌ل شه‌ر و داستانێن پێشمه‌رگه‌ی دا دكه‌ت، هژماره‌كا وان شه‌را ل دژی عه‌ره‌بێن ته‌عریبێ بوون، مینا شه‌رێ گوندێ بێگه‌هێ، شه‌رێ گه‌لی كورتكی، شه‌رێ چیایێ تاڤه ره‌شێ. هەروەسا پشکداریێ د چالاکیەکێ دا دکەت ل گوندێ ئەرەدنا ژێری.
کاک شەریف د ڤێ دیدارێ دا ڕۆلێ خەلکێ دەڤەرا بەرێ گاره‌ی گەلەك بلند دنرخینیت و دبێژیت کو: دوژمنی ب بەردەوامی هێرش دکرنە سەر گوندێن وێ دەڤەرێ و گەلەك جارا ب فرۆکەیێن سەمتی سەرباز بەرددانە خوارێ، لێ هەر جار خەلکێ دەڤەرا بەرێ گاره‌ی زارۆکێن مە د ناڤ خوە دا ڤه‌دشارتن و دپاراستن.
پاشی پشتی ده‌مه‌کی کاک شه‌ریف دگه‌ل عادل مزووری دچیته ده‌ڤه‌را زێبارێ بۆ ئه‌نجامدانا كارێ رێكخستنی. ئه‌و دبێژیت: خه‌لكێ ده‌ڤه‌را زێبارێ ژی د كورد په‌روه‌ربوون و چ جارا سەرئێشی بۆ مە چێنەکرن.
ل ساڵا ١٩٧٨ بۆ جارا ئێكێ شەریف باڵەتەیی دگه‌ل سلۆ ڕیتۆ پۆستێ ئاكرێ و شێخان بۆ جەوهەر نامق دبه‌ته گوندێ دویلێ ل باکوورێ کوردستانێ. ده‌ما ئه‌و دگه‌هنه وێ ده‌ڤه‌رێ، هێرشا چه‌کدارێن ئێکه‌تیا نیشتمانی بۆ سه‌ر باره‌گایێن پێشمه‌رگێ پارتی ده‌تسپێدکه‌ت و ئه‌و ل گوندێ کانیسپیا ده‌ڤه‌را قه‌شووریا تێکه‌لی شه‌ڕی دبن، لگه‌ل گرۆپه‌کی چه‌کدارێن ئێکه‌تیێ، کو مخابن هنده‌ک ژێ تێنه کوشتن و ئێک بتنێ بناڤێ سویلاقە سندی دهێتە دیلکرن. ئێدی ئەو ژی سویلاقەی دگەهیننە حسێن بابە شێخ و عەلۆ ساڤارا، کو ل جهه‌کی دی هاتبوونه دیلکرن و پاشی وان دبەنە کۆماتەی. پشتی ڤی شەڕی شەریف باڵەتەیی و سلۆ ڕیتۆ ڤەدگەڕنەڤە دەڤەرێ.
شەهیدبوونا وەیسی بانی:
ل سالا ١٩٧٨ وەیسی بانی ژ ئیرانێ دهێتە کوردستانێ، خەلیل کۆچەر و عەجیل زاویته‌یی وعەبدوللا بانی دگەل وی بوون. مەحمود ئێزدی و وه‌یسی، لگه‌ل هه‌ردوو مه‌فره‌زێن خوه، ده‌ست ب گه‌ڕه‌کا هه‌ڤپشک دکەن. ئه‌و دچنه گوندێ نسرا. ب شه‌ڤ هێزێن دوژمنی تێن دۆرێن گوندی دگرن و دکه‌ڤنه ناڤ گوندی ژی. شه‌ڕ دناڤبه‌را پێشمه‌رگه‌ی و له‌شکه‌رێ دوژمنی دا ده‌ستپێدکه‌ت. دڤی شه‌ڕی دا وەیسی بانی شەهید دبیت. هەڤالێن وی تڤەنگا وی ڕادکەن و وی ژی دبه‌نه بن بەرسفکەکێ و خوه ڤه‌دکێشنه پشتا گوندی.
پشتی ڤی شه‌ڕی مەحمود ئێزدی پلانا لێدانا ئەلقۆشێ ددانیت. هەشت پێشمەرگە پشکداریێ د ڤێ چالاکیێ دا دکەن، شەریف باڵەتەیی ئێك ژ وانە. ئه‌ندامێ ڕێکخستنێن نهێنی و پیشمه‌رگێ شۆرشا ئه‌یلولێ مەحمودێ حەمرێ هەوێری ئاربیجیەکێ و گوللەکێ و ڕەشاش بڕنۆیەکێ ددەتەف وان پێشمەرگا. خدر خه‌لکێ ده‌شتا قائیدیا و ئه‌ندامێ ڕێکخستنێن نهێنی، ئه‌و ژی ڕێبەریا هێزێن پێشمەرگەی دکەت، بۆ ڤێ چالاکیێ. هێزێن پێشمەرگەی بتنێ بۆ دەنگڤەدانێ وێ گوللا ئاربیجیێ ل ناڤەندا پۆلیسێن ئەلقۆشێ وەردکەن و ب رەشاش بڕنۆیێ و چەکێ سڤك تەقێ لێ دکەن و ڤەدگەڕنە مالا عەلیێ فەلەکێ ل گوندێ باسەوا.
داستانا ئه‌ڤریکێ- دێرالۆش
ل به‌رێ سپێده‌یا رۆژا ١١/٥/١٩٧٩ ده‌مێ مه‌فره‌زا کاک شه‌ریف وان ب سه‌رپه‌رشتیا مه‌حمود ئێزدی ل گوندێ ئه‌ڤریکێ بوون، هێزه‌کا مه‌زنا دوژمنی وان دۆرپێچ دکه‌ت و شه‌ڕ ده‌ستپێدکه‌ت.
پێدڤیە هێزا پێشمەرگەی دناڤبەرا ئەڤریکێ و تەڵوە ڕا خوە ڤەکێشن، لێ شەریف باڵەتەیی، ئەنوەر، ڕەشید مزووری و رەشید سپینداری بۆ گەلی کورتکی دچن، به‌ره‌ڤ باشوور ڤه. ئەو ل وێرێ ڕاستی تەقەیەکا مەزن دهێن و دکه‌ڤنه به‌ر ئاگرێ دوژمنی. مەحمود ئێزدی و کۆمەکا دی یا پێشمەرگەی قەستا دارکا مازی و تەڵوە دکەن. گوللەك ب دەستێ مەحمود ئێزدی دکەڤیت و ئه‌و ژی بریندار دبیت.
شەڕەکێێ گران دکەڤیته سەر ملێن شەریف و هەڤالێن وی. گوللەك ب دەستێ شەریف ژی دکەڤیت، دوو گوللە ژی ب تڤەنگا وی دکەڤن و گەلەك گوللەژی ب جلکێن وی دکەڤن. گەلەك خوین ژ برینا دەستێ شەریفی دهێت. ئەنوەر ژی ژ دەستێ خوە برینداردبیت، ئەنوەر و هەردوو ڕەشید ژی دگەهنه شەریفی.
ئەو چ ژ چارەنڤیسێ مەحمود ئێزدی و سلۆ خدر نزانن. ئەو شەڤەك و ڕۆژەکا بێ نان و ئاڤ دمینن. پاشی ئەو خوە دگەهیننە شیڤ قیزانێ، ل وێرێ هندەك نان و ئاڤ بدەست وان دکەڤیت. ئەمین نسری ژی دگەهیته وان ل وێرێ. ئەو ژ نوی کا دزانن کو مەحمود ژی یێ برینداره. هەڤالێ وان عومەر ژی ل جهه‌کی خوه پاراستبوو و پشتی شەری ئەو ژی دگەهیته وان.
پشتی شەڕێ گەلی کورتکی و ئەڤریکێ پێشمەرگە هەمی دگەهیتە ئێك. سوپایێ ڕژێمێ ژی دەڤەر هەمیا گرتی، مەحمود ئێزدی بڕیارێددەت کو د ڕێیا چەڤریکێ و دێرالۆشێ ڕا خوە ژ وێ دەڤەرێ ڤەکێشن. ل چوونێ شەریف، سەعید، ئەمین، خەلیل و هەژمارەکا دی یا پێشمەرگا، ئه‌و ل پێشیا مه‌حمودی و هه‌ڤالێن دی دچن. ئەو ب شه‌ڤ ل پشتا دێرەلۆشێ دکەڤنه بۆسەیه‌کا دوژمنی. پشتی مەحمود و ئەو کۆما دگەل وی، گوهـ ل دەنگێ تەقێ دبیت، ئەو د ڕێیا خوە ڕا ڤەدگەڕنەڤە. شەریف و هەڤالێن خوە ژی بڕیارێ ددەن کو خوە بۆ شیڤا دێرالۆشێ ڤەکێشن. پشتا وان یا ئاسیێ یە و سینگێ وان ژی هەڕفتەیە. ئەو شیڤ ژی ڕێل و دارستانەکێ تاری یە، کەس وان نابینیت. ئەفسەرەك و ٨ سەرباز خوە گەلەك نێزیکی وان دکەن. سەربازەك وان دبینیت و شه‌ڕ ده‌ستپێدکه‌ت. ئەو ئەفسەر و هەر ٨ سەرباز ل وێرێ دهێنه کوشتن. شەڕ ل سەر ملێن وان گەلەك گران دبیت. سائیب زێباری کو فه‌رماندێ لیوایه‌کا له‌شکه‌رێ تایبه‌تێ ئیراقێ بوو، ئه‌و بخوە سەرپەرشتیا شەڕی دکەت، ل دژی پێشمه‌رگه‌ی و داخوازا خوە ڕادەستکرنێ ژ پێشمەرگەی دکەت و دبێژیته وان: وه چ ڕێ نه‌ماینه، هه‌موو ڕه‌خێن وه دگرتینه. وه‌رن خوه ڕاده‌رست بکه‌ن، خوه نه‌ده‌نه کوشتن. به‌ختێ حکومه‌تا ئیراقێ و ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌کر و سه‌دامی بۆ وه. سەعید باڵەتەیی بەرسڤا وی ددەت و گازی دکه‌تێ: پێشمه‌رگه چ جارا ڕاده‌ستی دوژمنی نابیت. به‌ختێ شۆڕشێ و بارزانی بۆ ته، وه‌ره ڕاده‌ستی مه ببه. چونکی تۆ دارده‌ستێ دوژمنانی و خائینێ وه‌ڵاتێ خوه‌ی.
پشتی هینگێ فەرماندێ فەیلەقەکا له‌شکه‌رێ ئیراقێ ژی ئاماده دبیت و ئه‌و بخوه سەرپەرشتیا شەڕی دکەت. هێزێن پێشمەرگەی بەرگریەکا قاره‌مانانه و کێم وێنە دکەن. پشتی فیشه‌کێن وان خلاس دبن، ئه‌و ئێدی شه‌ڕی ب فیشه‌کێن وان له‌شکه‌رێن کو وان کوشتین و ته‌رمێن وان که‌فتینه دناڤ وان دا دکه‌ن. ب دەهان کەلەخێن سەربازێن دوژمنی دکه‌ڤنه مه‌یدانا شه‌ڕی. پشتی تاری دکه‌ڤیته ئه‌ردی، ئێدی هێزێن دوژمنی سه‌رێ ڕێکا لێ به‌رزه دبیت و ئه‌و بخوه بناڤێك دکەڤن، ئەو بخوە ژی گەله‌کا ژ هه‌ڤدوو دکوژن.
پشتی دبیته‌ڤه شه‌ڤ هێزێن پێشمەرگەی جووت جووتە و بێ زیان خوە ژ ناڤ دوورپێچ و گێلەشۆکا هێزێن دوژمنی دەربازدکەن و خوە دگەهیننه گوندێ سۆریا و ژ وێرێ ژی دچنه چەلۆکێ ناڤبه‌را هه‌ردوو گوندێن سوار و سپیندارێ. پاشی دچنه مالا یونس عەلۆی یێ سواری ل ئاڤۆکێ. یونس خوارنێ بۆ وان دبه‌ته چیای ل ئالیێ مه‌ڕانێ.
شەریف و مەحمود ئێزدی و ئەو گرۆپا پێشمەرگەی، ئەوا دگەل وی پشتی ١٤ رۆژا ژ نوی ل مەڕانێ دگەهنە ئێك.
شەریف باڵەتەیی پشتی ڤی شەری، دگەل مەحمود ئێزدی ل مەرینا پشکداریێ د دوو شەڕێن دی ژی دا دکەت. ئەو ب تۆپەکا ٦٠ملم عەرەبێن تەعریبێ تۆپاراندکەن. هەروەسا پشکداریێ د چالاکیا بەرکچکێ دا دکەت، ل دژی عه‌ره‌بێن ته‌عریبێ دەمێ حەمید حەفزوللا شەهید دبیت.
شەریف باڵەتەیی دبێژیت: پشتی شەهیدبوونا حەمید حەفزوللای، هه‌ڤال خوه ڤه‌دکێشن و تێن. لێ دەمێ مراد کێستەیی دزانیت کو تەرمێ وی یێ مایی، ئەو بۆ ئینانا تەرمێ وی ڤەدگەڕیتەڤە، ئەز ژی دگەل وی دچم. مراد کێستەیی زەلامەکێ بلند و هەلکەتی بوو، ئەو تەرمێ حەمیدی هەلدگریت و جارنا من ژی هاریکر وی کر،هەتا مە گەهاندیە شێخکا و ل وێرێ مه د کاڤلەکی ڤە ڤەشارت. لێ پشتی وێ شه‌ڤێ حسێنێ فەیرۆزێ خوە ڕادەستی دوژمنی کری، وی دوژمن ئینابوو سه‌ر ته‌رمێ شه‌هیدی.
شەهیدبوونا مەحمود ئێزدی
شەریف باڵەتەیی ده‌رباره‌ی شه‌هیدبوونا مه‌حمود ئێزدی دبێژیت: من باوەری ب محەمەد سالح کۆخیێ کوژه‌رێ مه‌حمودی نەبوو، لێ سلۆ خدر گەلەك باوەری پێ دهات. چونکی وی سلۆ ژ رومادی ژ ژێریا ئیراقێ دەربازی کوردستانێ کربوو.
دەمێ شەریف و هه‌ڤالێن خوه دگەهنە دەف مه‌حمودی هێشتا وی گیانێ خوه نه‌سپارتبوو. شەریف و هەڤالێن خوە وی و سلۆی ڕادکەن و دبەنە چییایێ گارەی. برێڤە مەحمود ئێزدی گیانێ خوە ژ دەستددەت. ئەو ژی وی دڤەشێرن و پەزی د سەر گۆڕا وی ڕا دئینن و دبەن دا شینوارێن گۆرا وی ژ بەر دوژمنی ڤەشێرین.
ڕۆژا پاشتر دوژمن ب هێزەکا مەزن ڤە قەستا وێ دەڤەرێ دکەت، شەریف و هەڤالێن خوە ل گوندێ ئێکمالا به‌رێ گاره‌ی چاڤدێریا رەوشێ دکەن.
پشتی هینگێ شەریف و ئەمین نسری و خەلیل کۆچەر و هەژمارەکا دی یا پێشمەرگەی ژبۆ پشکداریکرنێ د کۆنگڕێ ٩ ێ یێ پارتی دا دچنە ڕۆژهەلاتێ کوردستانێ.
شەریف و هەڤالێن خوە پشتی کۆنگرێ و چوونا جەوهەر نامق گەلەك بێ ئومێد دبن، لێ ئه‌و ڤەدگەرنەڤە کوردستانێ.
سلۆ خدر پشتی کۆنگرێ دبیتە بەرپرسێ لژنا ناوچا شێخان. شەریف ژی دگەل ڕێکخراوا شەهید وەیسی بانی ل لژنا شێخان درێژیێ ب خەباتا خوە یا پێشمەرگاتیێ ددەت.
پشتی دکتۆر جەرگیس دبیتە بەرپرسێ لقێ ئێك دگەل سەید سالح و هێزەکا مەزنا پێشمەرگەی و پشکا پتر ژ فەرماندێن لەشکەری یێن شۆڕشێ دەست ب گەڕه‌کێ دکه‌ن، بۆ دەڤەرا بەرواری باڵا، بەرێ گاره‌ی و دەڤەرا شێخان.
شەریف باڵەتەیی کو وی دەمی ئه‌ندامێ ڕێکخراوێ و فه‌رماندێ مەفرەزێ بوو، ئه‌و دگەل هەڤالێن خوە ل مەڕانێ دگەهنه وێ هێزێ. ئەو دگەل وان پشکداریێ د چەککرنا خەلکێ گوندێ ڕەبەتکێ دا دکەن. شەریف باڵەتەیی ڕۆلەکێ باش د چەکرنا وان دا بێی تەقە و زیان دگێڕیت. چەکدارێن نسرا ژی ب تڤەنگێن خوە ڤە دبن پێشمەرگە.
هەر د ڤێ گەڕێ دا شەریف و هەڤالێن خوە و لگه‌ل وێ هێزا ناڤبری، پشکداریێ د چەند چالاکیێن دی ژی دا دکەت، وەکی لێدانا سریا بێبۆزیێ و پێشڕەویا دوژمنی یا پشتی وێ چالاکیێ دا.
شەریف ل لژنا ناوچا شێخان پشکداریێ د چەندین شەڕ و داستانێن پێشمەرگەی دا دکەت، وەکی لێدانا رەبیێن دوژمنی ل سەرێ زاویتە چەندین جارا، دانانا چەندین بۆسان ل سەر جادا گشتی، شەڕێ قەسرۆکێ، و لێدانا بارەگایێن ئەمنا ڕژێمێ ل زاویتە، سۆتنا ترۆمبێلەکا دوژمنی ل گەلیێ بێسرێ.
ل ساڵا ١٩٨٢ شەریف باڵەتەیی دگەل هەڤالێن خوە یێن ڕێکخراوا شەهید وەیسی بانی و رێکخراوا شه‌هید شه‌عبان عومه‌ر، ل گەلیێ دهێ و کەلا شخۆ پشکداریێ د گرتنا دکتۆر عدنان العزاوی، کو بەرپرسێ (جیش الشعبی) یێ (باکوورێ عێراقێ) هەمیێ بوو و هەژمارەکا دی یا پلەدارێن رژێمێ دا دکەن.
شەریف باڵەتەیی دگەل رێکخروا شەهید ویسی بانی ل ساڵا ١٩٨٣ بۆ لژنا ناوچا دهۆکێ دهێتە ڤەگوهازتن. ئەو ل ساڵا ١٩٨٤دگەل ڕێکخروا شەهید وەیسی بانی ل میحوەرێ زێوکا عەبۆی پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێرشا مەزنا دوژمنی بۆ سەر لژنا ناوچا دهۆکێ دکەت. د وی شەڕی دا هەڤالێ وان ئەبۆ هادی هەوێری شەهید دبیت و هەژمارەکا هەڤالێن وان یێن دی ژی ب سڤکی برینداردبن.
شەریف باڵەتەیی دگەل هەڤالێن خوە پشتی ڤێ داستانێ پشکداریێ د چەندین چالاکیێن دی دا دکەت، وەکی دانانا هەژمارەکا بۆسا ل پێشیا هێزێن دۆژمنی ل پشتا دویلیا و چەپێن گوندێ کەمەکا.
ل ساڵا ١٩٨٥ شەهید محەمەد سالح بۆتی دبیتە بەرپرسێ لژنا ناوچا ئاکرێ. رێکخراوا شەهید وەیسی بانی دگەل شەهید محەمەد سالح بۆ وێ لژنێ دهێتە ڤەگوگازتن. ئەو ل ویرێ چەند گەڕا ئەنجامددەن.
ل ساڵا ١٩٨٦ شێخ عەلۆ دبیتە بەرپرسێ ڕێکخراوا شه‌هیدێن دەکان، شەریف و هەژمارەکا دی دچنە دگەل وێ ڕێکخراوێ.
شەریف دگەل رێکخراوا خوە یا نوی پشکداریێ د گرتنا هەژمارەکا رەبیێن هێزا مەلکۆ ل سەرێ گارەی دا دکەن. هێزێن پێشمەرگەی د وێ چالاکیێ دا زێدەباری کوشتنا هەژمارەکا جاشان، ١٧ جاشێن دی ژی ب دیلی دگرن و دەستکەفتیەکێ مەزن ژ چەك و تەقەمەنی ڕادکەن.
دیسان هه‌ر لگه‌ل وێ ڕێکخراوێ، ئه‌و کۆمه‌کا دیا چالاکیان ئه‌نجامدده‌ن وەکی: دانانا بۆسەکێ ل سەر جادا گشتی یا شێخان و مهەتێ. ئەو د وێ بۆسێ ١٩ جاشان، کو هندەك ژ وان ب چەك بوون دگرن. هەر د وێ بۆسێ دا دوو کوڕێن شێخەکی عه‌ره‌با یێ تکریتی ژی تێنه کوشتن.
شەریف باڵەتەیی ل مها١/١٩٨٧ دگەل رێکخراوێن لژنا شێخان ل هنداف شکێڕانێ پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێرشا دوژمنی بۆ سەر لژنا شێخان دا دکەت. ئه‌و د وی شەڕی دا ل دوو جها ل ڕانێ خوە برینداردبیت، هەروەسا چەند هەڤالێن وی یێن دی ژی برینداردبن.
ژ هه‌ژی گۆتنێ یه کو شه‌ریف لگه‌ل چه‌ند پیشمه‌رگه‌یه‌کێن دیێن ده‌ستهه‌ل و فیداکار هاتینه ڕاسپارتن بۆ لێدان و ژناڤبرنا هنده‌ک سیخوڕ و خائینێن کورد دناڤ دهۆکێ دا و هه‌ر جار ژی وان ئه‌و ئه‌رکێ ب باشترین شێوه ئه‌نجامداینه و چه‌ند خائینێن گونه‌هبار ژناڤبرینه.
بەری ئەنفالان ب هەیامەکی شەریف باڵەتەیی خێزانێ پێك دئینیت. ل ئەنفالان شەریف و هەژمارەکا دی یا پێشمەرگا ل دەڤەرێ ئاسێ دبن، هەتا رژێم لێبوورینێ ددەت، پشتی ٣٥ رۆژا ژ نوکا خوە ڕادەست دکەت. شەریف بالەتەیی ل دهۆکێ دمینیت وهەتا سەرهەلدانێ پالەتیێ دکەت و ده‌بارا ژیانا خوه دکه‌ت.
ل سەر هەلدانێ ئەو دگەل پشکا پتر ژ وان پێشمەرگێن ب بەر ئەنفالا کەتین ل ژێر سەرپەرشتیا براهیمێ عەلی پشکداریێ دسەرهەلدانێ دا دکەن.
شەریف د ڤێ دیدارێ دا، کو دەنگێ وی ل دەف سەنتەرێ کۆماتە پاراستیە، هەمی ڕاستیێن گرێدای سەرهەلدانێ و رۆلێ هەر کەسەکێ خوە ئیرۆ ب قەهرەمان دزانیت ئاشکرا دکەت. شەریف و کەس و کارێن خوە ل کۆچا ملیۆنی بەرەف سنوورێ ئیرانێ دچن. پشتی هینگێ ڤەدگەریتەڤە دهۆکێ و ل لژنا شێخان ل بێنارینکێ دبیتەڤە پێشمەرگە.
پشتی سامی عەبدولرەحمان ڤەدگەڕیتەڤە ناڤ پارتی، شيریف بالەتەیی ل دویف داخوازا وی دچیتە دگەل وی. پشتی هینگێ ل ساڵا ١٩٩٥ دچیتە پاراستنا ئاکرێ.
ل ساڵا ٢٠٠٥ بۆ فەرماندا دهۆكێ دهێتە ڤەگوهازتن و دبیتە جێگرێ فه‌رماندێ فەوجێ ل سوپایێ پێنج. پاشی دبیتە فەرماندێ فەوجێ. پشتی هینگێ دبیتە جێگرێ فه‌رماندێ فەوجێ ل لیوایه‌کا پیشمه‌رگه‌ی یا سه‌ر ب وەزارەتا پێشمەرگەی ڤه.
کاک شه‌ریف ل ساڵا ٢٠٠٣ پشکداریێ د شەڕێ ئازادیا عێراقێ دا دکەت. پاشی ل مۆسل تێته ئه‌رکدارکرن بۆ لگه‌ل هێزێن له‌شکه‌ریێن ئه‌مریکا و ئه‌و دوو ساڵا د ڤی ئەرکی دا دمینیت.
پاشی ل ساڵا ٢٠١٢ تێته ڤه‌گوهاستن بۆ فەوجا سێ، کو ئه‌رکێ وان ل بەدریکێ ل سه‌ر ڕێیا دهۆک-مۆسل بوویه.
پشتی هێرشا داعش بۆ سه‌ر کوردستانێ ده‌ستپێدکه‌ت، شەریف باڵەتەیی ل میحوەرێ بەدریکێ و زممار و گرکاڤڕ، تل شوڕ و شەنگالێ پشکداریێ د شەڕێ داعش دا دکەت. ل ٢٠١٥ دگەل فەرماندا دهۆك پشکدارێ د ئازادکرنا شەنگالێ و خازری و زممار بەنداڤا مۆسل و وانکێ دا دکەت.
پشتی شەڕی دچیتە سەر ب ئیمرا وەزارەتا پێشمەرگەی ڤە و ل ساڵا ٢٠١٩ ب پلا عەمید دهێتە خانەنشینکرن.
