– ژ چیرۆکێن سه‌نته‌رێ کۆماته –
د به‌رده‌وامیا کارێ سه‌نته‌رێ کۆماته دا، لگەل وان 210 خەباتکەرێن هەتا نوکە مە هەڤپەیڤین لگەل کری، تا کو نوها ئه‌م ڕاستی ب سه‌دان چیرۆکێن خه‌بات و قوربانیدانێ یێن پڕی دیمه‌نێن تراژیدی و قاره‌مانیێن بێوێنه دبینن. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ چیرۆکێن خه‌باتێ که‌ره‌سته‌یه‌کێ خاڤن، کو مرۆڤ دشێت ب ده‌هان فلم، رۆمان، دراما و په‌رتووکا ژێ چێکه‌ت.
رۆژا 24/1/2024 زیندانیێ سیاسی حسێن محه‌مه‌د عه‌لی دێره‌شی مێڤانێ سه‌نته‌ری بوو. ئێک ژ وان چیرۆکێن زیندانێ یێن بالکێشێن پڕی واته‌یا قوربانیدان و جوانیێ، چیرۆکا گه‌نجه‌کی 15 ساڵی یێ ل به‌ر دارێ سێدارێ بوو.
حسێن دبێژیت: ل ساڵا 1977، پشتی ب شێوێ شانۆگه‌ریه‌کا تامسار، ل ئه‌شکه‌نجه‌خانا بناڤێ هه‌یئا که‌رکووکێ، ئه‌م دادگه‌هکرین، به‌ری مه ببه‌نه ئه‌بو غرێب و هه‌ڤالێن سێداره‌دانێ ژی ببنه مۆسل جهێ سێداره‌دانێ، ئه‌م یێن هاڤێتینه‌ڤه د ژوورێن مه یێن زیندانێ ڤه. ژووره‌ک بڕه‌خ یا مه‌ڤه بوو، ئه‌و هه‌ڤالێن حوکمێ سێداره‌دانێ بۆ ده‌رکه‌فتین، ئه‌و هاڤێتبوونه د وێ ژوورێ ڤه. سنێله‌یه‌کی خه‌لکێ قه‌لادزێ، کو ژیێ وی 15 ساڵ بوون، دناڤ وان دا بوو. مه های ژێ هه‌بوو کو ئه‌و سێ جارا بربوو خه‌سته‌خانێ دا کو ژیێ وی بکه‌نه 18 ساڵ، دا کو سێداره‌بده‌ن. نووژدارا گۆتبوویێ: ئه‌ڤه 15 ساڵه، ئه‌م نه‌شێین بکه‌ینه 18. لێ دوماهیێ ب هه‌ر ڕێکه‌کا هه‌بیت، وان ژیێ وی کربوو 18 و بڕیارا سێداره‌دانێ بۆ ده‌رێخست.
حسێن دبێژیت: رۆژه‌کێ ئه‌ڤ زیندانیێن سێداره‌دانێ، ده‌رێخستبوونه به‌ر ده‌ری بۆ کاره‌کی. چاڤێ من ژی د کونکا ده‌رگه‌هی ڕا یێ لێ. سنێله‌یێ 15 ساڵی دارکه‌کێ د ده‌ستی و ب وی دارکی ئه‌و هه‌رێ خیچکا ل ئاخێ دکه‌ت و ئه‌و دناڤ هزر و خیالێن خوه دا گه‌له‌ک کوور و دوورێ چووی.
من دیت جاره‌کێ زه‌بانیه‌ک هاته هنداڤی سه‌ری و لگه‌ل دئاخفت. به‌لێ من دیت کو ئه‌و هند پووته‌ی ب زه‌بانی ناده‌ت و هه‌رێ ب دارکێ خوه مژیلاهیا خوه ل ئه‌ردی دکه‌ت. پاشی من دیت زه‌بانی پێنه‌ک ل ده‌رگه‌هی دا و گۆته من: وه‌ره وه‌رگێرانێ بۆ من بکه. دیار بوو کو کوڕکی عه‌ره‌بی نه دزانی.
ئه‌ز هاتمه ده‌رڤه و زه‌بانی ده‌ست ب پسیارا کر. من ژی پسیارێن وی و به‌رسڤێن کوڕکێ 15 ساڵی وه‌ردگێڕان.
– زه‌بانی: تۆ دزانی کو ئه‌م دێ ته سێداره‌ده‌ین؟
– کوڕک هه‌رێ ب دارکێ خوه مژیلاهیێ ل ئه‌ردی دکه‌ت و چاڤه‌کێ خوه نقاند و ئێک ڤه‌کر و سه‌رێ خوه ڕاکر و ب ڕه‌خه‌کی ته‌ماشه‌ی زه‌بانی کر و گه‌له‌ک ب بێمنه‌تی گۆت: ئه‌ز دزانم.
– زه‌بانی: ڤێجا به‌ری ئه‌م ته سێداره بده‌ین، ته چ داخواز و وه‌سیه‌ت هه‌یه؟
– کوڕکی هیچ ته‌ماشه نه‌کره زه‌بانی و ل سه‌ر مژیلاهیا خوه به‌رده‌وام بوو و گۆت: من چ نینه؟
– زه‌بانی: خلاس ئه‌ڤه دوماهی ده‌مێن ژیانا ته‌نه. ته چ دڤێت بۆ ته بکه‌ین؟ ته دڤێت خوشک و برایێن خوه ببینی، ده‌یک و بابێن خوه ببینی، ته چ دڤێت؟
– هه‌ر دیسان کوڕکی ب بێمنه‌تی و بیێ ته‌ماشه‌که‌تێ، گۆتێ: من چ نینه، من چ ژ وه نه‌ڤێت.
زه‌بانی گه‌له‌ک ل دووڤ درێژکر و ده‌ڤ ژێ به‌رنه‌دا. دوماهیێ کوڕکی دارکێ خوه هاڤێت و ئێدی بدروستی زڤڕی و ته‌ماشه‌ی زه‌بانی کر و گۆتێ: ئه‌ز دزانم هوون بۆ من چ ناکه‌ن و تۆیێ قه‌شمه‌ریێن خوه ب من دکه‌ی. به‌لێ ماده‌م هه‌ر ته درێژکر و ته دڤێت بزانی کانێ من به‌ری مرنا خوه یا بده‌ستێن وه، چ دڤێت. ئه‌ز دێ بێژمه ته.
– زه‌بانی گۆتێ: بێژه
-کوڕک: من دوو کۆترێن ل مال هه‌ین. ئه‌ز گه‌له‌ک حه‌ژ وان کۆترێن خوه دکه‌م. ئه‌ز نزانم کانێ پشتی ئه‌ز هاتیمه گرتن، که‌سه‌ک چاڤێ خوه دده‌ته وان یان نه. نزانم کانێ تێر تۆمکی دده‌نه وان یان نه! ڤێجا هیڤیا منا هه‌ری مه‌زن ئه‌وه کو، به‌ری هوون من سێداره‌بده‌ن، که‌سه‌ک وان هه‌ردوو کۆترێن من بینیته ده‌ف من و مسته‌کا گه‌نمی ژی بکه‌ته نیڤا له‌پێ من. ئه‌ز وی گه‌نمی د ده‌ستێ خوه دا بده‌مه به‌ر وان. ئه‌و تێر ژێ بخۆن و پاشی وان دانمه سه‌ر ده‌ستێ خوه و بلند بکه‌م و بفڕن هندی ئاسمانێ فره‌هـ بیت، ئه‌و بلند ببن و بفڕن و بچن، هه‌تا ل به‌ر چاڤێن من ووندا دبن. ئاها ئه‌ڤه مه‌زنترین هیڤیا منه. ڤێجا ئه‌گه‌ر پشتی هینگێ هوون من سێداره ژی دده‌ن، هوون بێمنه‌تن، چونکی ئه‌ز ژ مرنێ ناترسم.
حسێن دبێژیت: ده‌ما من ئه‌ڤ ئاخفتنا کوڕکێ 15 ساڵی بهیستی، من خوه کۆنترۆل نه‌کر و ئێکسه‌ر من به‌ردا گری و خوه هاڤێته د ژوورا زیندانێ ڤه.
