عبدالسلام به‌رواری
دانه‌رێ بنگه‌هێ لقا ئێک ل شۆڕشا گولانێ
کاروانه‌کێ درێژ و پڕی وێستگه‌هێن گرنگێن خه‌باتێ
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا بزاڤ چالاکیێن خوە دا ل هه‌ردوو رۆژێن ٢٤ و ٢٥/١ ٢٠٢٣، هەڤدیتنەکا ڤیدیۆیی یا درێژ دگەل پێشمه‌رگه و کادرێ دێرین عبدالسلام بەرواری ئەنجامددەت و دیرووکا خەباتا وی یا دەولەمه‌ند و تژی سەربۆر تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
عبدالسلام مستەفا سەدیق عەلی، یێ ناسیار ب عبدالسلام بەرواری ل گۆرەیی بەلگەنامەیێن فەرمی ل ساڵا١٩٥٠ هاتیە سەر دنیایێ، لێ ئەو دبێژیت کو ئەو ل ساڵا ١٩٤٨ ل گوندێ چەمسەیدا یێ سەر ب دەڤەرا کانیماسێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ.
بابێ کاك عبدالسلام مرۆڤەکێ خویندەوار بوو، ئەو ل بامەرنێ چوویە قوتابخانێ و هەر وەسا ئەو بەری دامەزراندانا پارتی دیموکراتی کوردستان، ئەندامێ پارتیا هیواو پاشی بو ئەندامێ رێکخراوا پارتی ل بەرواری بالا دگەل مەلا طە مایی و محمد سلمان مالتەیی (بابێ عزیز مالتەیی).
ل ساڵا ١٩٥٤بابێ کاك عبدالسلام مالا خوە دبەتە کەرکووکێ، ل وێرێ کاك عبدالسلام دەست ب خواندنا سەرەتایی دکەت و پۆلا ئێکێ ل وێرێ دخوینیت. پشتی هینگێ ل ساڵا ١٩٥٨ مالا خوە دبەنە بەغدا.
کاك عبدالسلام ل بەغدا بەردەوامیێ ددەتە خواندنا خوە. ئەو خواندنا سەرەتایی و ناڤنجی ل بەغدا بدوماهی دئینیت و خواندنا خوە یا ئامادەیی ژی ل ئامادەییا کەرخ ل به‌غدا بدوماهی دئینیت. پاشی ل پشکا بیرکاری (ماتیماتیک) یا کۆلیژا زانستێ ل زانکویا بەغدا لسەر خاندنا خوه بەردەوام د بئت.
کاك عبدالسلام بەرواری ل ساڵا ١٩٥٦ بۆ جارا ئێکێ ژ بابێ خوە گوهـ ل ناڤێ بارزانیێ نەمر. بابێ وی وێنەکێ بارزانیێ نەمر نیشا وی ددەت. پاشی ل ساڵا ١٩٥٨ ڕۆژناما خەبات بۆ وی دهێتە مال.
کاریگەریا شەهید مەلا ئەنوەر مایی ل سەر عبدالسلام بەرواری
عبدالسلام بەرواری د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت کو بنەمالا وان خالێت شەهید ئەنوەر مایی نە. وان پەیوەندیەکا مالباتی دگەلێك هەبوو. و پشتی شورشا ١٩٥٨، شه‌هید ئه‌نوه‌ر مایی ئێک ژ وان که‌سایه‌تیان بوو یێن کو سه‌رپه‌رشتیا لژنێن پێشوازیا بارزانیێ نه‌مر دکر، ده‌ما کو ل ساڵا ١٩٥٨ ئه‌و ژ سوڤیه‌تا به‌رێ زڤڕیه‌ڤه ئیراقێ.بەردەوام سەردانا مالا وان دکەت لە بەغدا. چونکی شەهید وی دەمی دبیتە جێگرێ سەروکێ ئێکەتیا نڤێسەرێت عراقێ. ل ساڵا ١٩٥٩ سه‌رپه‌رشتیا چه‌کدارێن کورد دکه‌ت، ژ بۆ ژناڤبرنا کودەتایا عبدالوەهاب شەواف ل مۆسل، هەر وەسا ئەندامێ شاندەکێ عراقی یێ پێکهاتی ژ ژمارەکا روشنبیر و نڤیسەرا بو کو چوویە ئێکەتیا سوڤیێت و چینێ، و لوێرێ ب جلکێت نەتەوی یێت کوردی سمینارەکێ دەربارەی کوردا پێشکەش دکەت بۆ سەرکردە و کادرێت چینێ، و لبەغدا وەک نامیلکەک ل ژێر ناڤێ (محاضرة حول الاکراد في الصین) تێتە چاپکرن.
ژ نێزیکڤە نیاسین و بزاڤ و چالاکیێن شه‌هید ئه‌نوه‌ر مایی کاریگه‌ریه‌کا مه‌زن ل سه‌ر کاک عبدالسلام دکه‌ن و وی دئێخنه سه‌ر ڕێکا کوردایه‌تیێ نەخاسمە کو شەهیدی پویتەیی بە کاک عبدالسلامی دکر و شیرەت و ئاموژگاریێت باش ددانێ و پال ددا بەرەڤ خوێندن و وەرگرتنا هەمی جورێت پێزانینا.
پشتی دەستپێکرنا شورشا ئەیلولا ١٩٦١ ژمارەیەکا ئەفسەر و پلەدارێت کورد ل لەشکرێ عراقێ دبنە پێشمەرگە و مالباتێت وان ل بەغدا دمینن. بابێ عبدالسلامی و چەند ئەندامێت دی یێت پارتی، ب دزیڤە پارە و هاریکاری بو وان مالباتا کوم دکرن و هندەک جارا بابێ وی برێکا وی ئەو هاریکاری دگهاندنە وان مالباتا.
سالا ١٩٦٣ دوو روەدانێت نەخوەش د بن ئەو ژی شەهیدبوونا مەلا ئەنوەر و گرتنا بابێ عبدالسلامی ژ ئالێ رژیما بەعسی ڤە، بشتی ئەفسەرێکێ کورد شکیات لێ کری، و پاشی فەگوهاستنا وی بو سەر سنورێ کوێتی و پشتی هینگی بو سەر سنوورێ ئوردنی و هەتا سالا ١٩٧٠ مالباتا وان بێ سەرپەرشتیا بابێ خوە مان و هەر ژ هینگێ ئەرک و بەرپرسیاریەتی و چارەسەرکرنا ئاریشا بوونە پشکەک ژ ژیانا روژانە یا عبدالسلام.
هاتنە ناڤ پارتی و خەبات ل سنوورێ لقێ پێنجێ بەغدا
لسالا ١٩٦٧ عبدالسلام دبیتە ئەندامێ ئێکەتیا قوتابیێت کوردستانێ و پشتی چویە کولیژا زانستی، برێکا هندەک خویندەڤانێت کولیژێ، وەک علی میکائیل سارکی و شلیمون و تاوەر (کە دوو کریستیانێت دهوکی بون)، دبیتە ئەندامێ پارتی لسالا ١٩٦٨ و هەر زوی دبیتە بەرپرسێ شانەکا قوتابیا و پشتی هینگێ بەرپرسێ لیژنا کولیژێ یا قوتابیا
ل وی دەمی و ب نهێنی راددبون ب بەلاڤکرنا دەنگوباسێت شورشێ و وێنێت بارزانی و دروستکرنا پەیوەندیا دگەل خوەندەڤانێت کوردستانی و لا یەنێت سیاسی، نە خاسمە پارتا کومونستا عراقێ. ل ساڵا ١٩٦٩ هەلبژارتنێن قوتابیان دهێنە ئەنجامدان. د وان هەلبژارتنان دا پارتی دیمۆکراتی کوردستان و پارتیا کۆمونیستا ئیراقێ هەڤپەیمانیەکێ پێكدئینن، جەلالی و بەعسی ل دژی وان هەڤپەیمانیەکێ پێكدئینن.
ل ساڵا ١٩٧٠، پشتی په‌یمانا ١١ی ئادارێ هاتیه ئیمازاکرن، عبدالسلام دبیتە ئەندامێ لیژنا پارتی یا کولیژێ و بەرپرسێ لیژنا ئێکەتیا قوتابیان. هینگێ ل هاڤینا ژمارەکا زور ژ ئەندامێت پارتی د زڤرینە مالێت خوە ل کوردستانێ و بو ئەوێت مالێت وان ل بەغدا رێکخستنا خویندەڤانا، سەروژ نوی تاتنە پێکڤەگرێدان بڤێ رێکێ عبدالسلام جوهر نامق دناسیت هەوەسا کریم سنجاری (کو بەرپرسێ وێکخراوا خویندەڤانا بو سەر ب لیژنا ناڤخوە یا بەغدا، عبدالسلام دبیتە ئەندامێ کەرتێ (نەبەز) کە جوهر نامق بەرپرسێ وێبو و ئەندامێت کرتی: عدنان مفتی، اکرم مەنتک، عبدالرزاق هاشم و حمید بلباس بوون، و دبیتە بەرپرسێ شانەکا سەرەکی کو شانێت کولیژا زانست و پەیمانگا و کولیژا هوندەرێت جوان و بشکا ئێڤاریا زانکویا (مستنصریة)، ئەندامێت وێ بوون
دەستپێکا چالاکیێت روشنبیری و نڤێسینێ
هەر ژ زاروکی ڤە، عبدالسلام خویندەڤانەکێ گەلەک باشێ کتێب و رومان و روژناما بوو و ل خوێندنا بنەرەتی و ناوەندی شیانێت نڤێسینێ ل دەڤ وی پەیدا بوون و سەرپەرشتیا روژنامێت دیواری یێت قوتابخانێ دکر.
ل سالا ١٩٦٩ ئێکەمین وتارێ وی ل گوڤارا (الجامعي) یا زانکویا بەغدا تێتە بەلاکرن کو نڤێسینەکا زانستی بوو
ل پاییزا ساڵا ١٩٧٠ د ئاهەنگەکا قوتابیان دا ل به‌غدا، کاک عبدالسلام پەیڤەکێ ب ناڤێ ئێکەتیا قوتابیان دنڤێسێت و پاشی هەر ئەو بخوە ژی وێ پەیڤێ دخوینیت. ئەڤە دەستپێکا ئەزمونا نڤێسین و خاندنا پەیڤ و وتارا بو و هەر ژ بەر هندێ ل ئێکەتیا قوتابیێت کوردستانی هاتە دەستنیشانکرن بو نڤێسینا وتارێ ئێکەتیێ ل ئاهەنگێت کولیژ و پەیمانگایێت سەر ب لقێ بەغدا.
ل سالا ١٩٧١ عبدالسلام دبیتە ئەندامێ لیژنا روشنبیری یا لقێ پێنج کو شەهید (سەیدا صالح یوسفی) بەرپرسێ وێ بوو و ئەندامێت وێ: حمید سوری، فلک الدین کاکەیی و فرهاد عونی (ژ روژناما خەبات)، معصوم مائی و عزیز شوان (ژ سکرتاریەتا ئێکەتیا ماموستایێت کوردستانێ)، عادل مراد (سکرتێرێ ئێکەتیا قوتابیان) و حەمە رزا (بەرپرسێ لیژنا ناڤچا بەغدا)، بون. وی سەردەمی شەڕە گۆتار دناڤبەرا پارتی ژ ئالیەکی و پارتیا کۆمونیست و بەعسیا ژ ئالیەکێ دی هەبوون. و لژنا روشنبیریا لقێ پێنج رولێ خوە هەبو ل نڤێسینا وتارا و بەرسڤدانا نڤێسینێت وان هەردوو پارتا دژی پارتی و کوردا. هەر لوی دەمی ژی عبدالسلام کاک سامی د ناسیت و چەند کارێت پاارتایەتیێ پێکڤە دکەن
هەر لوێ سالێ، عبدالسلام دبیتە ئەندامێ دەستەیا نڤێسینێ یا گوڤارا لقێ بەغدا یێ ئێکەتیا قوتابیێت کوردستانێ و هەیڤانە ب چەند بابەتا بەشداری دەرکرنا وێ گوڤارێ د بیت.
کاك عبدالسلام ل ساڵا ١٩٧٢ خواندنا خوە یا کولیژێ بدوماهی دئینیت، وی دەمی کادرێت پارتی پشتی ب دویماهی ئینانا خواندنێ، پەیوەندی ب شورشێ دکر و کریم سنجاری و غازی زێباری و گەلەک ژ هەڤالێت دی چووبوونە ناڤ شورشێ بەلێ دەمێ کو دا جوهر نامق ژی چیت، ژ عبدالسلام دخازیت رێکەکێ ببینیت کو ل بەغدا بمینیت ژ بەر پێدڤەییا کارێ رێکخستنێ،
ڤێجا عبدالسلام دەست دکەت ب خوێندنا (دبلوم مهنی عالي) کو سال و نیڤە هەتا هاڤینا ١٩٧٣ وەک دەرچویێ ئێکەم وێ خاندنێ ب دویناهی دئینیت و دبیتە سەربازێ لەشکرێ عراقێ بو شەش هەیڤا و دگەل هندێ بەردەوام دبیت لسەر کارێ پارتایەتی.
ل روژا ٢٧ێ هەیڤا ئێکا سالا ١٩٧٤ سەربازیا وی ب دویماهی تێت و ٨ێ هەیڤا دوو تێتە دامەزراندەن وەک ماموستا ل پەیمانگا ئامادەکرنا ماموستایا ل دهوکێ و بەردەوام دبیت لسەر کارێ ماموستاەتیێ.
پەیوەندی ب شورشا ئەیلولێ
روژا ١١ی ئادارا ١٩٧٤، دگەل سەیدا صالح مصطفی پێداوی، رێڤەبەرێ پەروەردا دهوکێ و محمد سلمان سەرەروی، بەربرسێ لقێ ئێکەتیا قوتابیا و چەند ماموستایێت دی، کاک عبدالسلام دچیتە ناڤ شورشێ و وێ شەڤێ ل سەرسنک کوهداریا بەیانا حکومەتا عراقێ دکەن بو دانانا ئوتونۆمیەکا سەقەت کو بو ئەگەرا هندێ شورش جارەکا دی دەستپێ بکەت.
دەمێ عبدالسلام ل دهوکێ بو، نامەکا کریم سنجاری بو تێت و تێدا ژ وی د خازیت خوە بگەهینیتە چومان ژ بەر شولەکێ گرنگ. و چونکی چەند روژ مابوون بو چونا ناڤ شورشێ، ئەو نامە مابو لدەڤ وی، و هەر برێکا وێ نامێ شیا خوە بگەهینیتە بارەگایێ سەرکردایەتی شورشێ چونکی بروسکەک هاتبوو کو رێکێ نەدەنە ماموستا و پزشک و ئەندازیارا دەڤەرێ بێلن دا مفا ژێ بهێتە وەرگرتن دەمێ شورش بریار ددەت قوتابخانا و دامودەزگەها ڤەکەت.
کاک عبدالسلام ل چومان و ناوپردان هەڤالێت خوە یێت بەغدا دبینیت و جوهر نامق دبەتە دەف خوە ل وێ ئودێ یا ئەو و هەردو برایێت خوە و برادەرەکێ دی تێدا د ژیان. روژا پاشتر فلک الدین کاکەیی دبینیت و راست دبەتە دەڤ (دارا توفیق) کو بەرپرسێ کاروبارێت راگەهاندن و روشنبیری بو و فلک الدین د بێژیتە دارا توفیق: ئەڤە عبدالسلام بەرواریە ئەو دێ بو مە ئاریشا پشکا عەرەبی یا رادیوا دەنگێ کوردستانێ ب نڤێسین و بێژەریێ ڤە چارەسەر کەت، هەروەسا دێ هاریکارەکێ گرنگ بیت ل روژناما خەبات. بەلێ چونکی نامەیا کریم سنجاری هێشتا ل بیرا وی بو، سوپاسیا هەردووکا دکەت و ژێ دخازیت دووروژا خوە لێ بگرن هەتا بەرسڤا خوە بدەت وان.
روژا پاشتر که‌ریم شه‌نگالی دبینیت و وی ب شەکیب ئاکرەیی یێ رێڤەبەرێ جیبجیکار یێ پاراستنێ دده‌ته نیاسین. ئەو داخوازێ ژ وی دکه‌ت کو دگه‌ل وان ل پاراستنێ کار بکه‌ت.
عبدالسلام بەرواری پشکداریێ د خۆلەکا چڕ یا ٢٠-٣٠ ڕۆژی یا دەزگەهێ پاراستنێ دا دکەت. پشتی خولێ کاک مه‌سعود بارزانی بڕیارێ دده‌ت کو وی وه‌ک به‌رپرسێ پاراستنێ ڤڕێکه‌ته هێزا شێخان کو حسو میرخان دولەمەری فەرماندێ وێ هێزێ بو. کاک مسعودی حەز دکر عبدالسلام ل بارەگایێ پاراستنێ مابا ژ بەر زانینا عەرەبی و ئینگلیزیێ و لسەر هەلسەنگاندنا کریم سنجاری و جوهر نامقی، لێ وەسا باشتر دبینیت بچیتە هێزا شێخان دا باش جڤاکا کوردی نیاسیت پشتی وان سالێت بەغدا.
سالەک پێشمەرگایەتی ل هێزا شێخان
هەر ل دەسپێکرنا کارێ خوە وەک ئەفسەرێ هەوالگەری (ضابط استخبارات)ێ هيزا شێخانێ، دوستایەتی و رەێزلێگرتنا هەردوو ئالی لناڤبەرا كاک عبدالسلام و حسو میرخان، ئامرێ هێزێ پەیدابوو و وەلێ هات کو ل رویێ پراکتیکیڤە وەک جێگرێ ئامرهێز رەفتار دگەل تاتە کرن هەروەسا پەیوەندیەکا باش دگەل لیژنا ناڤچا شێخان، نەخاسمە بەرپرسێ وێ حسین بابا شێخ پەیدابوو.
مەکتەبا سیاسی یا پارتی بریار دا رێکخستنێت پارتایەتیێ لناف هێزێت لەشکرێ کوردستانێ بهێنە دروستکرن و حسێن بابەشێخ بەرپرسێ لژنا ناوچا شێخان پێشنیاردکەت کو، عبدالسلام بەرواری ب وی کاری ڕاببیت.
کاك عبدالسلام ڕێکخراوەکێ دادمەزرینیت و کادرەکێ تازە پەیمانگا کادرێت پارتی بدویماهی ئینای، کرە بەرپرسێ رێکخستنا رێکخراوێ. پاشی هەر لیژنا ناڤچەی داخاز دکەت کو عبدالسلام ببیتە ئەندامێ کارگێرێ لیژنێ، سەرباری هەمی شولێت دی یێت وی.
ئه‌و هەتا ئادارا ساڵا ١٩٧٥ ل سەر خەباتا خوە ل هێزا شێخان بەردەوامدبیت. و پشتی پلانا شەشێ ئادارا ١٩٧٥ ب چەند روژا، سوپایێ عراقێ هێرش کرە سەر گەلیێ لالش و شیا ب هاریکاریا فروکە و تانکا بگەهیتە بارەگایێ هێزێ ل ئەتروش و پێشمەرگە نەچار دبن خوە ڤەکێشنە پشت چیایێ ئەتروش و ل شکەفتێ خوە دووبارە رێک بێخن.
ل روژا ١٤/٣/١٩٧٥ برووسکەکا کاك ئیدریس بارزانی ل سەر ئەنجامێن سەرەدانا بارزانی بۆ ئیرانێ بۆ هەمی هێزێن لەشکەرێ شۆڕشگێڕێ کوردستانێ هاتە هنارتن کو دیار دکەت سەرۆک بارزانی یێ ژ تەهرانی فەگەریای و شاهێ ئیرانێ سێ هەلبژارتن داناینە پێش مە:
١- خوەڕادەستکرنا بێ مەرج بۆ ڕژێما ئیراقێ.
٢- چوونا ئیرانێ بێ گەرەنتی
٣- شەرکرن دژی رژێما ئیراقێ و دەولەتێن هەرێمی.
کاک ئیدریس د نڤێسیت کو (الوالد مع الاختیار الثالث – باب دگەل هەلبژاردا سێ یە). ژ ڤێرێ دەردکەڤیت کو ل ده‌ستپێکێ بارزانیێ نەمر و سەرکردایەتیا شۆڕشی بڕیارا بەرخودانێ ددەن چونکی پشتی هندێ ب برووسکەکێ داخوازێ ژ هەموو هێزێن پێشمەرگەی دکەن کو شیانێن خوەیێن، دارایی، چەكی، تەقەمەنی و ئازۆقەی ئاشکرابکەن. کانێ دێ تێرا چه‌ند وه‌ختی و شه‌ڕی که‌ن.
پشکداری د کۆمبوونا هێزێت لەشکەری و لقێ ل مانگێشکێ
پشتی ڤێ برووسکێ ئەسعەد خۆشەڤی، فه‌رماندێ له‌شکه‌رێ ئێکێ به‌هدینان، ل سەر پێشنیارا شەهید عیسێ سوار، بەرپرس و کارگێرێت لقا ئێک و ئامر هێز، بەتالیۆنێت دەڤەرێ ڤەدخوازیتە کۆمبوونەکا بلەز ل مانگێشکێ. فەرماندێ هێزا شێخان حسۆ میرخان، وی دەمی یێ نەساخبوو ژبەر هندێ بریار هاتە دانان کو عبدالسلام دگەل حسین بابا شێخ و وەیسی بانی ل شوینا وی ، پشکداریێ د وێ کۆمبوونێ دا بکەن.
ئەسعەد خۆشەڤی پشتی بخێرهاتنێ داخاز ژ ملازم بابەکر زێباری کر بروسکێت دویماهیێ ژ بارەگای بارزانی و مەکتەبا سیاسی بخوینیت. ل وێرێ بو بەشداربوا دیار بو کو پێشمەرکە دێ ڤەکێشنەڤە ئیرانێ بەلێ بریارە بەرخودان بەردەوام بیت ب رەنگێ پارتیزانی. پشتی گەنگەشەکا دویر و درێژ بریار هاتە دان کو ئەسعەد خوشەوی بارزانیێ نەمر و سەرکردایەتیا شۆڕشێ، ب ئەنجامێن کۆمبوونێ ب برووسکەکێ ئاگەهدار بکەت و بدەتە دیارکرن، کو مە بریارا دا شەرێ پارتیزان بکەین و هەمی ئامادەکاریێت پێدڤی بکەین، و گۆرەی وان شیانێن ل بەر دەستێن وان، دکارێن هەتا دوو سالێن دی، بێی چ هاریکاریێن دەرەکی بەرخوەبدەن.
پشتی کاک عبدالسلام ئێڤاریا روژا پاشتر دگەهیتە بارەگاییێ هێزێ، ئه‌و دبینیت کو بۆ وی برووسکەیه‌ك یا هاتی و داخواز ژ وی هاتیە کرن کو بەلگەنامەیێن خوە بسۆژیت و خوە بگەهینیتە تحسین ئەتروشی (بەرپرسێ نوی یێ پاراستنا لقێ ئێک) دا پێکڤە به‌ره‌ڤ باڵه‌کایه‌تی و سنوور ڕۆژهه‌لات ڤه بچن. عبدالسلام بەرسڤێ ددەت و دیار دکەت کو وی بریارا دای دگەل هێزا شێخان بمینیت ب بهێتە ئیرانێ.
ئامادەکاری ب سەرپەرشتیا عبدالسلام و حاجی میرخانێ برایێ حسو میرخان ل شکەفتێ دەستپێکرن بۆ خوە لێکدان بۆ چون بەرەڤ ئیرانێ. حسو میرخان دبێژیت پێدڤیە هەتا سوباهی نیڤرو خوە ل ئامر بەتالیۆن و سریێت هێزێ بگرین لسەر داخازیا وان.
دەمێ درەنگێ شەڤێ، دوو پێشمەرگێت دەڤەرا گۆرانا، دگەهنە بارەگایێ هێزێ و عبدالسلام ئاگەهداردکەن کو (محەمەد سەعید دەشتانی) پەیوەندی یا ب فەرماندێن بەتالیۆنا کری و داخوازا ژ وان کری کو؛ ئه‌گه‌ر ئه‌و حسو میرخان بکوژن حکومه‌تا ئیراقێ ژی دێ ل وان بووریت و وان خه‌لات ژی که‌ت.
عبدالسلام بەرواری، حاجی میرخان ل سەر هەولێن ڕژێمێ بۆ تیرۆرکرنا حسۆی ئاگەهداردکەت. حاجی میرخان ژی حسۆیێ برایێ خوە ئاگەهداردکەت کو لەزێ بکەن دەڤەرێ بهێلیت و بچن، لێ حسۆ هێلانا دەڤەرێ رەتدکەت و دبێژیت، کو ئەڤە ئەو چەندین سالە د ناڤ خەلکێ ڤێ دەڤەرێ دایە و ئەو ب ساناهی دەست ژ خەلکێ دەڤەرێ بەرنادەت.
ژ شکەفتێ بەرەڤ ئیرانێ
حاجی میرخان و عبدالسلام بەرواری بریار دا دگەل روژهەلاتا روژا پاشتر کو دکرە روژا نەوروزێ، بکەڤنە رێ و بریار هاتە دان کو حاجی دگەل مالباتا بکه‌ڤنه ڕێ و خوه بگەهینن سیان و هەرگنا، ل قونتارا چیایێ گاره‌ی. زکری نێروەیی ژی دەزگەهێ بێتەلێ دگەل خوە بینیت. هه‌روه‌سا عبدالسلام دەوارەکی بۆ حسۆی ژی ئامادەدکەت و بخورتی وی سیار دکەت هەژمارا وان دبیتە ٣٠٠ کەس.
نیڤرو ڕادیۆیا بەغدا یا کوردی ب بەردەوامی بەڵاڤ دکەت کو جەماوەرێ دەڤەرا بەهدینان هەرسێ تاوانبار عیسێ سوار، حسۆ میرخان و عبدالسلام بەرواری ژناڤ برن! حسو گەلەک خەمبار دبیت و باوەر دکەت کو عیسێ سوار یێ شەهید بوی بەلێ عبدالسلام دبێژیتێ نا بینی ئەز و تو د ساخین، کی دبێژیت ئەو ژی ساخ نینە.
شەڤێ زکری شیا ویستگەها کاک مسعود پەیدا بکەت و بریار هاتە دان برووسکەکێ بۆ ویستگەهێ کاك مەسعود لێبدەن و وی ئاگەهداردکەن کو ئەو بسلامەتن و یێت کەڤتینە رێ. کاك مەسعود داخوازێ ژ وان دکەت کو پەیوەندیا وان یا بێتەلێ بلا یا بەردەوامبیت.
عبدالسلام بەرواری دگەل حسۆی و پێشمەگە و خەلکێ دەڤەرا شێخان دگەهنه ڕێزان ل ده‌ڤه‌را بارزان. ئه‌و ل وێرێ لقمانێ مه‌لا مسته‌فای دبینن و پاشی ژ وێرێ ژی بڕێدکه‌ڤن. ل دەڤەرا پیران برووسکەك دگەهیت کو ئەسعەد خۆشەڤی ژی بڕیڤەیە. هەروەسا پێدڤیە شێخ بابو و ئەوێت دگەلدا ببینن.
ل گوندێ کولەکا دگەهنەڤە ئێک و هەر بڕێیا ئەسعەد دزانن کو عیسێ سووار یێ هاتیە شەهیدکرن. پشتی هینگێ شێخ بابۆ و شێخ محەمەد خالد وشێخ عبداللە و شێخ شەفیع ژی دگەهن وان. پشتی ئاگەهدارکرنا کاک مسعود بگەهشتنا وان، تێنە ئاگەهدارکران کو بزاڤ هەیە برێکا هەلیکوپتەرا کەسێت پیر و زنک و زاروک بهێنە ڤەگوهاستن و بو هندێ پێدڤیە ل خرێنە ئامادەکاری بهێنە کرن.
ئه‌و دچن هەتا دگەهنە خرێنەی. ل وێرێ چۆکەکێ بەفرێ یێ کەتی. بدرێژاهیا دوو روژا هەلیکوپتەرێت ئیرانی جورێ (شینوک) کەس ڤەدگوهاستن و دگەل هندێ مفرەزێت ١٠ هەتا بیست کەسی و هندەک جارا ژن و زاروک ژی دگەل، د کەتنە رێ بەرەڤ ئیرانێ.
عبدالسلام بەرواری دگەل شەهید شەعبان غەفار و مەفرەزەکا باشا پێشمەرگەی هەتا ٣٠/٣/١٩٧٥ ل خرێنەی دمینن. پشتی ڤەگوهازتنا هەژمارەکا خەلکی، ئێدی فرۆکە ناهێن. ئەو مەفرەزا پێشمەرگەی ژی برێدکەڤن، هەتا دگەهنە گادەری. پشتی ل ئاڤێ دەربازدن، دکەڤنە د دناڤ ئاخا ئیرانێ دا.
سالەک ل ئیرانێ و دامەزراندنا (سەرکردایەتی کاتی) یا پارتی
ل شەڤا ٣١/٣/١٩٧٥، دگەهنە باژێڕکێ شنۆ و روژا دی، ڕژێما ئیرانێ وان ب زیلێن لەشکەری دبەتە کرمانشان. کاك عبدالسلام مه‌هەکێ ل کەمپا ( سراب نیلوفر) نێزیکی کرمانشان دمینیت.
پشتی هندێ، لژنەك ژ دەف کاك ئیدریس و کاك مەسعود تێتە کەمپێ بو داباشکردنا یارمەتیا بو وان پێشمەرگێت کەمپی. کەسەک هاتە دەڤ عبدالسلام و گوتێ کو ملازم یونس روژبەیانی، ئەندامێ وێ لژنێ یێ پرسیارا تە دکەت. ملازم یونس نامەکا کاك مەسعود دگەهینیتە کاك عبدالسلام بەرواری. کاك مەسعود د ناما خوەدا داخوازێ ژ کاك عبدالسلام بەرواری دکەت کو ب زویترین دەم خوە بگەهینتە نەغەدە.
عبدالسلام بەرواری ل هەفتیا ئێکێ ژ مه‌ها پێنجێ ساڵا ١٩٧٥ خوە د گەهینیتە نه‌غه‌دێ دگەل حسین بابا شێخ و حسن نەرمو و علی بالەتەی. ل وێرێ جوهر نامق و کریم سنجاری و ئازاد بەرواری دبینیت و ئەو دبێژنێ کو کاک مسعود ل خەما کادرێت وەک وی یە و دا نەچار نەبن خوە رادەستی عراقێ بکەن و نە هێنە کوشتن هەروەسا دا دەستێ ئیرانێ ژی نە گەهیتێ، کاک مسعودی بباش زانی داخاز ژوان کادرا بکەت خوە بگەهیننە نەغەدە دا پێکڤە بن و ئاگەهداری پێشهاتا ببن.
جەهوەر نامق، کاك عبدالسلامی دبەتە دەف خوە ل مالێ. ئازاد بەرواری و کەریم شەنگالی ژی هاتنوچوونا مالا جوهری دکر. و ب رێکا وان عبدالسلام ئاگەهداری هندێ دبیت کو ئەو دگەل کاک مسعود یێت کومبوین ل سەر کانیەکا لرێکا نابەینی نەغەدە و شنو و بریارا دای (سەرکردایەتیا کاتی) بو پارتی پێکبینن و دەست بکەن ب ئامادەکاریێت دەستپێکرنا خەباتێ و شورشێ ب دەرکرنا بەیاننامە وهنارتنا مەفرەزێن پێشمەرگەی بۆ کوردستانێ دکەل پەیوەندی ب کادرێت جهێ باوەرێ.
ل وان روژا ژمارەکا گەلەک یا کادرێت بەرکەفتی و پێشکەفتی ل (نەغەدە) کومببون، وەکی: فازل میرانی. تحسین ئەتروشی، غازی زێباری، بابکر زێباری، فلک الدین کاکەیی، عارف طیفور، حمە رزا، سید صالح، مەلا حمدی، فایق نێروەیی، عبدالرحمن اسماعیل، و گەلەکێت دی. ئەو روژانە کومدبون و را و بوچونێت خوە دیار دکرن و کریم و ئازاد و جوهری دگەهاندنە کاک مسعود و کاک ئیدریس و بەرسڤا پرسیارێت وان ژی د ئینان.
ل هاڤینا سالا ١٩٧٥، نەمسا بڕیارێ دده‌ت کو 100 که‌سا ژ په‌نابه‌رێن خه‌لکێ باشوورێ کوردستانێ وه‌رگریت. سەرکردایەتیێ بریار دا کو گەنجێت دەرکەفی و خویندەڤانێت زانکویا بێخنە ناف لیستا وان کەسا، ژبەر هندێ لیستێ کەسێت وەک: کاك عبدالسلام بەرواری، حەمید ئاکرەیی، فایق نێروەیی، غازی زێباری، حسێن سنجاری ودکتۆر پیرۆت احمد و سەعدی پیرە تێدا بوون.
به‌ری ئه‌و بچنه نه‌مسا، حکومه‌تا ئیرانێ ل روژا ٢ێ هەیڤا نەها ١٩٧٥ بریار ددەت کوردا بەلاڤ بکەت ب سەر باژێر و پارێزگەهێت ئیرانێ و دویر بکەت ژ بارزانیێ نەمر. وان ل سه‌ر باژێڕان به‌ڵاڤ دکه‌ت و ناڤێ عبدالسلام بەرواری بۆ باژێڕێ ئەسفەهان دەردکەڤیت. بەری هینگێ کاک عبدالسلام کچا (رئیس عباللە)ی خاستبو و ڕه‌ئیس عبدالله دخوازیت کو ئەو مەهرا خوە ببرن و پێکڤە بچنە جهێ خوە یێ نوی. ئەوبو هەر روژا باشتر زوی مەهرا وان لسەر دەستێ مەلا حمدی و ب شەهدییا سید صالح و کریم سنجاری هاتە برین و ب رێکەفتن بەرەڤ ئیسفەهان و پشتی گەشتنا وان هاتنە فوگوهاستن دگەل چەند بنەمالێت دی بو شاروچکەکێ و مانە ل هویڤیا چونا نەمسا.
جار ب جار ژی و بدزیڤە دهاتنە کەرەج و دەمەکی لوێرێ دمان. ئەو هەڤالێت بەری وان گەهشتینە هولندا و بریطانیا و سوید، نامە ڤرێدکرن و بەحسێ هندێ دکر کو بگەهشتنا وان جلال طالبانی دگەل عادل مراد د هاتنە براهیا وان و خوەشخوەشک بو د گوتن و ژبەر هندێ گەلەک یێت گەهشتینە ئێکەتیێ و داخاز دکەن پارتی چارەکێ بو ڤی بابەتی ببینیت.
کاك عبدالسلام پێشنیاردکەت کو هەر جارەکێ گروپەک دچیتە دەرڤە، چەند کەسەکا بۆ ئەنجامدانا کارێ ڕێکخستنێ دەستنیشانبکەن و دەمێ بگەهنە بنەجهێ دەست بکەن ب کارێ پارتایەتیێ. کاك مەسعود داخوازا دیتنا عبدالسلام بەرواری دکەت و ل سەر پێشنیارا وی، لژنەکا رێکخستنا پارتی بو نەمسا تێتە پێکئینان ژ: عبدالسلام بەرواری، فایق نێروەیی، وریا ساعاتی، حەمید ئاکرەیی، محەمەد سالح دهۆکی و حسین سنجاری هەردوو یێن دوماهیێ پیگیری ب وێ بڕیارێ نەکر.
ئێدی عبدالسلام بەرواری و هەڤالێن خوە ب سێ جارا بۆ نەمسا بڕێدکەڤن. کاك مەسعود گازی عبدالسلام دکەت و دبێژیتی کو کاک سامی یێ ل نەمسا و دێ ل پێشوازیا وان بیت و ٢٠ هزار دۆلارا دگەل ژمارا صندوقا پۆستا کریم و جوهری ل تورکیا ددەتە عبدالسلام دا بگەهینیتە کاک سامی،
پەنابەری و کارێ پارتایەتی ل نەمسا
کاک عبدالسلام روژا ٢٧ێ مەها چارا ١٩٧٦ دگەل گروپا دوێ یا وان سەد کەسا، دگەهیتە فروکەخانا ڤییەنا و لوێرێ کاک سامی ل هویڤیا وان بو و پشتی بخێرئینان ئێک ب ئێک، عبدالسلام ڤەدەر کر و پرسیارا وی کر کا چ بو وی ژ کاک مسعودی ڤێیە، ئەوبوو هەردو ئەمانەتێت وی دانە ڤێ.
کاک سامی دگەل وان چو کەمپێ پەنابەرا و لوێرێ گوت کو جلال طالبانی ژی یێ ل ڤییەنا و یا خواستی وی ببینیت، کاک سامی گوت من نەڤیا وی ب بتنێ ببینم و چاڤ لرێ هاتنا وە بووم ژ بەر هندێ هەر وێ ئێڤارێ شاندێ پارتی هاتە پێکئینان ژ کاک سامی، عبدالسلام، وریا ساعاتی و دکتور زبێر حسۆ.
زبێر حسۆ (سەربازێ بەرزە)، ئەندامێ لقا ئەورۆپا بوو، وی رۆلەکێ مەزن د ڤەژاندنا رێکخستنێن پارتی ل ئەورپا هەبوو. ئەو کارێ دی یێ گرنگ، ئەوێ زبێر حسۆی ئەنجامدای، ناساندنا سامی عبدالرحمن ب هەڤژینا وەزیرەکێ نەمساوی کو گەلەک هاریکاریا پەناهندێت کوردا دکر و رێکێت پەیوەندیێ دگەل پارتا سوسیالیستا دەسەلاتدار و حکومەتا نەمسا بو پارتی و کوردا ڤەکرن.
هەڤژینا وەزیرێ نەمساوی سامی عبدالرحمن ئاگەهدار کربوو کو جەلال تالەبانی یێ ل نەمسا و داخوازا دیتنا وی دکەت.
جلال طالبانی هەر ئێک ژ فؤاد معصوم و عادل مراد دگەل خوە ئینابوون. عبدالسلام بەرواری د ڤێ هەڤدیتنێ دا دبێژیت: جەلال تالەبانی گەلەك خوەش خوەشك بۆ مە گوتن و گۆت کو ئێدی ئەو جەلالی نینە، بەلکو ئێکەتی یە، دویر نینە هندەک ژ نەفامیێ ب خرابی بەحسێ جەلالی و مەلایی بکەن، ئەز ب خوە گوهێ خوە نادەمێ و هیڤیدارم هوین ژی هەر وەسا گوهێ خوە نەدەنە وان چونکی بەحسێ وە ناکەن چونکی هوین ژی مەلایی نینن بەلکی (قیادی مؤقتە)نە.
كاک عبدالسلام د بەردەوامیا ئاخفتنا خوە دا دبێژیت: دەمێ جەلال تالەبانی ئەڤە گۆتی، من ئەو ل وێرێ ڕاوەستان و من گۆتێ: ئەز نزانم هەڤالێت من دێ چ بێژم، بەلێ هەر بو ئاگەهداریا تە، نوکە ژی ئەز مەلایی مە و ژ کەسێ قەبویل ناکەم ب خرابی بەحسێ مەلا مصطفی ی ئان ژی مەلاییا بکەت.
هەر ل وێرێ جەلال تالەبانی داخوازکر ڕێ بدەنێ سمینارەکێ پێشکەشی کوردێن ل نەمسا بکەت. ژبەر کو پارتی ل نەمسا پتربوون. پاشی سەعدی ئەحمەد پیرە ل وێرێ رێکخستنەکێ ب ناڤێ ( مستقل) ئاڤادکەت. کو ب راستی رێکخستنا ئێکەتیێ بو.
هەردوو رێکخستنێن پارتی و ئێکەتیێ ل نه‌مسا کەتنە بزاڤ و چالاکیا.
وەکی نەریتەکێ بەردەوام، کۆمەلا خویندکارێت کورد ل ئەوروپا بریار دا ل هاڤینێ کۆنفرانسێ خوە یێ سالانە گرێبدەت. کۆنفرانسێ کۆمەڵەیا خوینکارێن کورد ل بەڕلینێ دهێتە گرێدان.
ڕۆژ نوری شاوەس وەکو سکرتێرێ کۆمەڵەیا ناڤبری دهێتە هەلبژارتن. فەوزی ئەسعەد، د. پیرۆت و د. محەمەد سالح جومعە ژی دبنە ئەندامێن دەستەیا سکرتاریەتا کۆمەلێ.
کونفرانسێ بەرلینێ
کاک طارق ئاکرەیی بەرپرسێ لقێ شەشێ ئەوروپا بوو و پشتی راوەستانا شورشێ و تێکچوونا رێکخستنێت لقێت پارتی، طارق شیابوو لقێ شەش بهێلیت بەردەوام بیت لسەر کارێت خوە، لەوا بریار هاتە دان کو پشتی کۆنفرانسا کۆمەڵەیا خویندکارێن کورد، کۆنفرانسێ پارتی ژی بهێتە گرێدان.
هەموو ئەندامێن سەرکردایەتیا کاتی یا پارتی دیمۆکراتی کوردستان، ئەوێت ل ئەوروپا دگەل هەژمارەکا کادرێن پێشکەفتی یێن پارتی، یێت ب هەلبژارتن دێ هێنە دیاریکرن بەشداری کونفرانسی بن، ئەو بو ل حەفتیا دوێ یا هەیڤا ٨ یا ١٩٧٦ کونفرانس ب ئامادەبونا ٧٠ کەسا دەست ب کارێ خوە کر و لسەر پێشنیارا کاک سامی و کاک نوری شاویس، عبدالسلام هاتە دەستنیشانکرن بو نڤێسینا کونڤێس (محضر)ێ کونفرانسی.
ئارمانج ژ گرێدانا کۆنفراسێ، دووبارە نووژەنکرنا رێکخستنێن پارتی بوو. وی سەردەمی مەحمود ئۆسمان نامیلکەك ل دژی بارزانیێ نەمر بەڵاڤکر، ئێکەتیێ ژی نامیکەکا دی ل ژێر ناڤێ (الاتحاد الوطنی الکوردستانی لماذا) بەڵاڤکر. پێدڤی بوو پارتی ژی تشتەکی بەڵاڤکەت.
کارێ سەرەکی یێ روژێت دەستپێکا کونفرانسی، خویندن و پەسەندکرنا راپۆرتەکێ بو کو کاک سامی ئامادەکربو و نوری شاویس و عارف طیفور و حمە رزا (ئەندامێت سەرکردایەتیا کاتی) ئاگەهدار بوون، ل بن ناڤێ ( طریق الحرکة التحرریة الکوردیة). وەسا ژ وێ ڕاپۆرتێ دهاتە فێمکرن، کو ب نەفەسەکا دژی پارتی هاتیە نڤێسین. د کۆنفرانسێ دا گەلەك گەنگەشه ل سه‌ر وێ ڕاپۆرتێ هاته کرن.
ژبەر کو شورشا ئەیلولێ ل سالێت دویماهیکا خوە پەیوەندی دگەل ئەمریکا و ئیرانێ هەبوون، راپۆورت ب ئەزمانەکێ چەپگەرایی و رخنەیی هاتبو نڤێسین و ئەو هەڤالێت کو خوە ب چەپ و مارکسی ددا نیاسین، وەک د. جەرگیس حەسەن، د. محەمەد سالح جمعە، دلشاد میران، ئازاد خه‌فاف، وریا ساعاتی، عارف تەیفۆر و حەمە ڕزا، هەڵویستەکێ توند هەبوو و پشته‌ڤانێن دیتنا سامی بوون.
پڕانیا ئه‌ندامێن کونفرانسێ دگەل ڕێبازا بارزانی بوون. ژ بەر هندێ بڕیار هاتەدان لژنەك ژبۆ دویڤچوونا تێبینیێن کۆنفرانسێ بهێتە دانان بو نڤێسینا گهوریێت پیدڤی ل راپۆرتێ.
ل دویماهیێ راپۆورت هاتە پەسەند کرن و ل ڕۆژا دوماهیێ یا کۆنفرانسێ ل ١٦ی ئابا ١٩٧٦ لژنەکا بچووك ژبۆ نڤێسینا بریارێت کونفرانسی هاتە پێکئینان ب سەروکاتیا کاک عبدالسلام و وەکی بریاریت وی دەمی، بریارێت کونفرانسێ ژی تژی پشتەڤانیا گەلێ فەلستین و خەباتا مللەتا و هاوپەیمانی دگەل کەمپێ سوشیالیست ب سەروکاتیا ئێکەتیا سوڤیێت و پشتەڤانیا خەباتا مللەتێ کورد ل هەمی پارچێت کوردستانێ، و تشتێت وەسا بوو.
بەری کۆنفرانس بدوماهی بهێت، دوو هەلبژارتن هاتن ئەنجامدان:
١- کارگێریا لقێ: کو هەر ئێک ژ طارق ئاکرەیی، وعبدالسلام بەرواری، و سیامەند بەنا بلندترین دەنک ب دەستڤە ئینان و بونە دەستەیا کارگێرێت لقا شەش.
٢- سەرکردایەتیا کاتی: بڕیارهاتە دان کو (٥) پێنج ئەندام بۆ سەرکردایەتیا کاتی بهێنە زێدەکەن. گەنگەشە هاتەکرن، کا دێ دەنگدان بۆ هەلبژارتنا هەمی ئەندامێن سەرکردایەتیا کاتی هێتەکرن، ئان بتنێ بۆ وان (٥) پێنج کەسا. ل دوماهیێ کۆنفرانسێ بڕایار ب پەسەندکرنا وان ئەندامێن ل ئیرانێ بۆ سەرکردایەتیا کاتی هاتینه‌دان. پێنج کەسێت دی ژی هاتنه زێدەکرن ب وی مەرجی، کو هەر کەسێ بهێته هەلبژارتن دڤێت بچیتە کوردستانێ.
ئەو کەسێن ل کۆنفرانسێ بەرلینێ ل سەر سەرکردایەتیا کاتی هاتین زێدەکرن ئەڤە بوون: وریا ساعاتی، ئازاد خەفاف، دلشاد میران و عبدالرحمن پێداوی.
پشتی کۆنفرانسێ، تارق ئاکرەیی هەموو هوورکاتیێن کۆنفرانسێ بۆ کاك ئیدریس و کاك مەسعود هنارتن. کارگێرێ لقێ کومبینەکێ دکەت و بریار تێتە دانان کو طارق ئاکرەیی بەردەوام بیت ب پەیوەندیێ دگەل رێکخراو و لیژنێت لقێ و ئاراستەکرنا راپۆرتا بۆ کاک سامی ل لەندەن و کارگێر ژی برێکا تەلفۆنی ئاگەهداری ئێکودو بن و چەند شیان هەبیت کومببن.
پشتی چەند روژەکا حەمە رزا دبێژیتە عبدالسلام بەرواری، هەوە چەوا تارق کریە بەرپرسێ لقێ، ئەو وێ بڕیارێ ب (تەمەرد) ل قەلەم ددەت و دبێژیت، ئەڤە جهێ قەبۆلکرنێ نینە.
ل دویماهیا سالا ١٩٧٦، حەمە رەزا دبێژیتە عبدالسلام بەرواری، کو بڕیار هاتیە دان کو ئەو ببیتە بەرپرسیارێ لقێ. و بارەگایێ لقێ دێ ل ڤییەنا بیت. هەردوک خانیەکی بکرێ دگرن و دەزگەهەکێ فۆتۆکپی دکرن و رۆژانە دەوامێ دکەن. دیسان ئه‌و چالاکیێن پێشمەرگەی بەڵاڤدکەن، بەلاڤۆکەکێ ژ ی بناڤێ (صدی خەبات) ئانکو دەنگڤەدانا خەباتێ هەیڤانە دەردکەن، کو کاک عبد السلام ب عەربی بابەتێت وێ د نڤێسین و تایپ دکرن و دیزاین و فۆتۆکوپی بەلاڤ دکر،
هەروەسا چەند کۆمبونێت کارگێری ژی ئەنجامددەن، لێ ژ بەر کو بارێ دارایی یێ لقێ هاریکار نەبو، بریار هاتە دان طارق ئاکرەیی ل بۆن و سیامەند بەنا ل ئەمستردام بمینن و پەیوەندی برێکا تەلفون و فاکس دگەل هەبیت.
هەر چەند هەیڤەکا ژی کومبین دگەل سەرکردایەتیێ و سکرتاریەتا کۆمەلا خوێندکارا ل بەرلین دهاتنە ئەنجامدان. ل ئێک ژ وان کومبینا کاک سامی نامەیەکا بارزانی نەمر بو سەرۆکێ ئەمریکا (جیمی کارتەر) دخوینیت و رخنێ لهندەک پەیڤێت هاتی لناڤ نامەی دگریت و پێشنیار دکەت بناڤێ کومبینێ نامەیەک بۆ بارزانی بهێتە ڤرێکرن کو نابیت جارەکا دی بێ وەرگرتنا بوچوونا سەرکردایرتیا کاتی، ئەو ناما بو کەسەکی ڤرێبکەت هندەکا ژی دگوت پێدڤیە ب توندی رخنێ ل بارزانی بگرین.
کومبین بو دو بەش، بەشەک وێ دخوازن ئەوا لسەری هاتی، و بەشێ دی ب سەرکێشیا عبدالسلام بەرواری دگەل طارق، سیامەند، محمد امین دەلەوی، رەمزی شەعبان، و دوو کوردێت روژئاڤا و دوو یێت دی، دژی هندێ بو و لگەل هندێ بو کو ئەم خوە بنیاسین و بزانین دگەل کێ د ئاخڤین، ئەڤە مەلا مصطفی بارزانی یە نە کادرەک ژ کادرێت پارتی یە دا هوسا سەرەدێریێ دگەل بکەین، دویماهیێ و پشتی گرژی کەتیە ناڤ کومبینێ، بریار هاتە دانان دەنگدان لسەر وێ پێشنیارێ بهێتە دان و کاک سامی و نوری شاویس دەنگی نەدەن. ئەنجام یەکسان بو ژ بەر هندێ سامی پێشنیارا خوە ڤەکێشا.
هەروەسا ل ئێک ژ وان کومبینا بریار هاتە دان عبدالسلام دەڤ ژ خواندنێ بەردەت و خوە تەرخان بکەت بو کاروبارێت پارتی و جرجیس هەسەن ژی پشتی بدویماهی هاتنا خویندنا وی ل موسکو هاتبو نەمسا و ببو پەنابەر، بریار هاتە دان ئەو ببیتە کارگێرێ لقێ
هەڵا تیرۆرکرنا سەرۆك مەسعود بارزانی ل نەمسا
ل ساڵا ١٩٧٩ بریار بو سەرۆك مەسعود بارزانی خوە بگەهینیتە کوردستانێ و دهێتە نەمسا دا ل وێرێ چاڤەرێ بیت کارێ پێدڤی بو چونا وی تمام ببن. عبدالسلام بەرواری خانیەکی ب کرێ دگریت. سەرۆك مەسعود بارزانی د وی خانی ڤە دمینیت. وی دەمی نەمسا، ناڤەندا چالاکیێن دەزگەهێ سیخوڕیێ یێ ڕژێما ئیراقێ بوو، ژ بەر هندێ هاتنا سەرۆکی و جهێ ڤەمانا وی نهێنی بوو و بتنێ عبدالسلام، طارق، ئازاد بەرواری، حەمە رزا، عارف طیفور، د. جرجیس ئاگەهداری وی جهی بوون. بتنێ کومبینەک دگەل ئەندامێت پارتی ل مالا عبدالسلام هاتە ئەنجامدان لەوا ئەندامێت پارتی زانی کو سەرۆک مسعود یێ ل ڤیەنا و ژوان هاتە خواستن ئەڤێ ب نهێنی بپارێزن
روژەکێ پیرۆت پەیوەندیێ ب حەمە رزای دکەت و دبێژیتە وی، کو (فارس باوە) ژ عراقێ هاتیە و دڤێت، سەروکی ببینیت . فارس باوە فەرماندێ هێزا دەشتی هەولێر بوو ل شورشا ئەیلولێ، و پشتی ئادارا ١٩٧٥ خوە رادەستێ عێراقێ کربو و رژێما عراقی ئەو و کەسێت وەکی وی بکار دئینان بو هاندانا زڤرینا پەنابەرا و دگەل شاندێت خوە د فرێکرنە دەرڤە نەخاسمە وان ولاتا کە پەنابەرێت کورد مشە لێنە.
کاک مسعودی ژ هەڤالێت خوە خواست بوچونا خوە لسەر ڤی بابەتی دیار بکەن، هەمی دگەل هندێ بون کو ئەڤە مەترسیکە لسەر ژیان وی و ب باش نەزانی ببینیت و هەکە هەر پێدڤی بیت بلا ئێکی دەستنیشان بکەت بچیت بزانیت فارسی چ دڤێت. ژ بەر هندێ سەروکی بریار دا جارێ فارسی نەبینیت بەلێ پیروتی هەر پەیوەندی دکر و بەرسفەک دڤیا.
روژەکێ سەرۆک دبێژیتە حەمە رەزا تێلەفۆنا پیرۆتی بکەت و دبێژیته وی کو: ئەو دێ چیتە مالا وی و چ بەحسێ هندێ نەکەت کو سەرۆک یێ دگەل وی. پشتی هندێ . سەرۆك ژی دگەل حەمە رەزای و ئازاد بەرواری دچیت مالا پیرۆتی.
سەرۆک دبێژیتە پیرۆتی تەلیفونێ بە فارس باوە بکە بهێت دەڤ تە بەلێ بلا نەزانیت کە ئەز یێ لڤێرێ. پشتی فارس گەهشتی و دگەل کاک مسعودی بتنێ دروینشت و دەمی تمام بووین گوتە کاک مسعودی تو نەچە دەری بلا هەڤال بەری تە بچن و هەکە رێک هەبیت پاشی بچی. ئەو بو ئازاد و حەمە رزا و پیروت چون دا بستەهـ بن ژ رێکێ. ژ مڤش ڤە تەقە لێ تێتەکرن و
ئازاد بەرواری و پیروت بریندار دبن. هەرسێک زوی چونە ژور بو پاراستنا کاک مسعودی. پشتی هندێ پۆلیس هات و ڤەکولین کر و پاسەوان بو کاک مسعودی دانان هەتا دەرکەفتنا وی ژ نەمسا پشتی روژەکێ
ل پایزا وێ سالێ. ١٩٧٩، و پشتی کوچا دویناهی یا بارزانی نەمر، کۆنگرێ نه‌هێ یێ پارتی تێته گرێدان. کاک عبدالسلام ژ به‌ر ئارێشا پاسپۆرتێ نه‌شیا پشکداریێ بکه‌ت. پشتی کو حەمە رەزا ژ کۆنگرێ ڤەگەڕیایی وی گۆته کاک عبدالسلام: مە پارتی هێلا و مۆرا لقێ ڕادەستی وان کر هەتا هوشیار زێباری هاتی ڤییەنا وبەرپرسیاریەتیا لقێ وەرگرتی و بارەگا بریە لەندەن.
کاک عبدالسلام ل هەیڤا هەشتا سالا ١٩٧٩ دەست دکەت ب کارکردن ل سەنتەرەکێ کۆمپیوتەرێ وەک بەرنامە نڤیس (پرۆگرامەر) پشتی کو کارێ وی ل کارگێریا لقێ نەمای و بەردەوام بو لسەر کارێ پارتایەتی ل رێکخراوا نەمسا،
هاتنە ناڤ شورشا گولان
ل روژا ٨ی هەیڤا دوو یا سالا 1980 کاک عبدالسلام بەرواری، عزەدین بەرواری و حامد سوری بڕیارێ ددەن کو بچنه کوردستانێ. ئەو ل ڕێیا مۆسکۆ ڕا دچنه ئیرانێ و پاشی دچنه باره‌گایێ مه‌کته‌با سیاسیا پارتی ل ڕاژان. كاك عبدالسلام ل هەروو پشکێن ڕێکخستن و ڕاگەهاندنێ دەست بکاردبیت.
ئێکەم کارێ کاك عبدالسلام ئەنجامدای، دانانا نامیلکەکێ ل سەر چه‌وانیا ئەنجامدانا کۆمبوونان و نڤێسینا راپۆرتا بوو. کارێ دوێ بەشداریکرن بو ل دووبارە کارکرنا ئیزگا دەنگێ کوردستان
وی ده‌می ئێزگێ ده‌نگێ کوردستانێ، ژ کوردستانێ بۆ مەکتەبا سیاسی هاتبوو هنارتن و هێشتا یێ د ناڤا سندۆقان دا بوو. ئێدی کار ژبۆ دانانا ئێزگێ دەنگێ کوردستانێ دهێتەکرن. مهندس حمید ئاکرەیی و مهندس احمد بریفکانی ژ نەمسا تێن و هندەک پارچێت پێدڤی ژی دگەل خوە ئینابوون. لیژنا سەرپەرشتیا ڤی کاری ژ فلک الدین و عبدالسلام و حمید ئاکرەیی پێک هات
مهندس احمد بریفکانی دبیتە رێڤەبەرێ ئیزگێ و ئەحمەد دەشتی دبیتە بەرپرسێ تەکنیکی و ل دەسپێکێ کاک عباالسلام بێژەرێ عەرەبی بو و عزەدین بەرواری، بێژەرێ سۆرانی، شوکری نێروەیی ژی بێژەرێ بەهدینی بو. بەلێ چونکو هەرسێکا کارێ خوە هەبوو. لیژنەک هاتە پێکئینان ژ فلک الدین و عبدالسلام و احمد بریفکانی، بو تاقیکرن و وەرگرتنا بێژەرا. ئەو بو هەر ئێک ژ سه‌باح بیت الله بو عەرەبی، تەحسین دۆلەمەری بو کوردیا بەهدینی و قادر حه‌سه‌ن بە کوردیا سورانی وەک بێژەر هاتنە وەرگرتن. ئێزگێ دەنگێ کوردستانێ دکەڤیتە کاری، کارێ ڕێکخستنێ ژی باش بڕێڤە دچیت. و کاک عبدالسلام دبیتە بەرپرسێ پشکا عەرەبی و وتار و هەوالا ژی د نڤێسیت.
ده‌مه‌کی جەمال قەدشی پۆسته‌ی ژ کوردستانێ دئینیت و رەوشا لقا ئێك بۆ عبدالسلام بەرواری ڤەدگێڕیت. ئەو دزانیت کو رەوش گه‌له‌کا خرابە. لۆما ئه‌و ب نامه‌یه‌کی داخوازێ ژ سەرۆکی دکەت کو ڕی بدەنێ بچیتە لقا ئێك. بەلێ سەرۆک رێک نەدا.
ل مه‌ها٣ /١٩٨١ برووسکەك ژ لقا ئێك بۆ مەکتەبا سیاسی دهێت، کو هەژمارەکا کادرا کو پێك دهاتن ژ فوئاد میران، شهاب میران، فەتاح گولی، عرفان هرۆری، سلۆ خدر، مەلا رەمەزان (بهەشتی) دەست ب سەر لقێ دا گرتیە و مۆرا لقێ ژ هه‌جه‌ر سندی بەرپرسێ لقێ ستاندیە و ژ سەرۆک بارزانی دخوازن بەرپرسەکێ دی بۆ لقێ ڤرێ بکەت و ژ نوکە و وێڤە پەیوەندی بتنێ دگەل وان بهێتە کرن.
سەرۆك مەسعود بارزانی، پشتی وێ برووسکێ داخوازێ ژ عبدالسلام بەرواری دکه‌ت کو بچیت به‌رپرسیاریا لقا ئێک وه‌گریت، هەتا دکتۆر جەرگیس حه‌سه‌ن دهێتە وێرێ چونکی چوبو سوریا بو سەرپەرشتیکرنا ئینانا چەک و تەقەمەنیا، سەید سالح و دکتۆر ڕزگار ب مۆلەت ژ لقێ هات بونە رۆژهەلاتێ کوردستانێ.
کوماتە و سەرپرشتاریا لقا ئێک
ل رۆژا ١٨/٣/١٩٨١ عبدالسلام، سه‌ید سالح، د.رزگار، و حه‌بیب که‌له‌ش، لگه‌ل هێزه‌کا پێشمه‌رگه‌ی، بەرەڤ لقا ئێك ددەنە ڕێ. ئه‌و ل ئێڤاریا رۆژا 3٠/3/1981 دگه‌هنه باره‌گایێ لقێ ل کۆماته‌ی. ئەندامێت لقێ کو بەرپرسێت لژنێت ناڤخوە بون: سلۆ خدر (ل، ن، شێخان) و فوئاد میرانی (دهوک)، فەتاح گولی (زاخو) بەهەشتی و عرفان (ئامێدی) ب خێرهاتنا وان ل وێرێ بون. ملازم هەجەر سندی، برێڤە بو بەرەف مەکتەبا سیاسی، دکتۆر جەرگیس ژی کو بەرپرسێ لقێ بوو ل سوریێ بوو.
عبدالسلام بەرواری بڕیارا مەکتەبا سیاسی نیشا ئەندامێت لقێ ددەت. ئەو شەڤا ئێکی، بۆ هەڤدوو نیاسینێ تەرخاندکەت. پشتی هینگێ ب هەفتیەکی، ئەو بتنێ گوهداریا هزر و نەرین و دیتنێن کارگێر و کادرێن لقێ دکەت. پاشی ئه‌و دەست ب سەرەدانا هەردوو لژنێن زاخۆ و ئامێدیێ دکەت. هەروەسا کۆمبوونەکێ دگەل کەرتێ بەهدینان یی پارتیا کۆمونیستا ئیراقی دکەت.
د ڤی ماوەی دا بۆ کاك عبدالسلام بەرواری زەلال دبیت کو لقا ئێك بێ سەرکردایەتی مایە و کێشە و دووبەرەکی شۆربووینە خوارێ دناڤ لژنێن ناوچا ژی دا.
ل لژنا دهۆکێ دژایەتیا فوئاد میرانی دهاتەکرن. ل لژنا زاخۆ بابکێن سندیا دژایەتیا فەتاح گولی دکر. ل شێخان تا رادەیەکێ باشتربوو. پێشمەرگەی ژی دوور ژ پرینسیپێن شۆرشگێڕی، هه‌ر گرۆپه‌ک ب ناڤێ به‌رپرسێ خوه دهاته نیاسین. ژ ئالیێ داریی ژی ڤە، لقا ئێك چ داهاتێن ناڤخوەیی نەبوون، ژبلی وان هاریکاریێن مەکتەبا سیاسی بۆ دهنارتن. کۆمەکا دەینان ژی که‌فتبوونه سه‌ر لقێ.
دیسان ئارێشا هەبوونا هەژمارەکا مەزن یا نووهاتیان ژی هەبوو، کو پشکا پتر ژ وان، ل ناڤ مالێن خەلکی دژیان. چونکی لق نه‌دشیا هه‌میا بخودان بکه‌ت.
تێگەهشتن ل ئاریشێت لقێ و دیتنا چارەسەریا
پشتی کێشەیێن لقا ئێك بۆ کاك عبدالسلام بەرواری هەمی زەلال دبن. ئەو کۆمبوونەکێ دگەل کارگێرێ لقێ (سەید سالح، د. رزگار و حەبیب کەلەش، سەید حەمید) دکەت و گەنگەشێ ل سەر وان کێشەیان دکەن. کاك عبدالسلام هەولددەت کارگێڕێن لقێ د بڕیارێ دا پشکداربکەت. پشتی هینگێ د کۆمبوونەکا بەرفرەهدا دووبارە ل سەر وان کێشەیان رادوەستن.
کاك عبدالسلام ژ بۆ چارەسەرکرنا وان کێشەیان هەژمارەکا پێشنیاران پێشکێشی کومبینەکا فرەه لقێ دکەت، هه‌ر دیسان ئه‌و ب برووسکەکێ کورتیا دیتنا خوە ژ بۆ چارەسەرکرنا کێشە و ئالۆزیێن لقا ئێك بۆ جەنابێ سەرۆك بارزانی و مەکتەبا سیاسی دهنێریت. لێ مەکتەبا سیاسی ل سەر پلانا کارێ وی رازی نابیت، چونکە ل گۆرەی دیتنا م.س، دگەل پەیرەو و پرۆگرامێ پارتی ناگونجیت.
کاك عبدالسلام لقێ ئاگادارکەت کو م.س رەزامەندی ل سەر پلانا کارێ وی نەدایە، لێ ئەو ل سەر جیبجیکرنا پلانا کارێ خوە ڕژددبیت و داخوازا پشتەڤانیێ ژ کارگێڕ و ئەندامێت لقێ دکەت و دبێژیتە وان: ئەگەر ئەم سەرکەفتین، دەستکەفت بۆ هەوە، بەرۆڤاژی ژی ئەگەر ئەم شکەستین ژی، ئەز دێ بەرپرسیاریێ ب ستویێ خوەڤە گرم.
جاره‌کا دی ئه‌و برووسکەکا کورت بۆ سەرۆك بارزانی دهنێریت و تێدا دیاردکەت کو: وی هندەك بڕیار داینە، دبیت کو م.س زوی ب زوی وان بڕیارا رەت نەکەت. کاك عبدالسلام ئەو بڕیارێن وی داین، ب پۆستی دگەل جەمال قەدشی بۆ م. س هنارتن. به‌لێ بەری به‌رسڤا م.س بۆ وی بزڤڕیته‌ڤه، وی دەست ب جیبجیکرنا هندەك ژ وان بڕیاران کر. پشتی وەرگرتنا پشتەڤانیا کارگێڕن لقێ،
ڕیفۆرمێن بنگه‌هین د لقا ئێکا دا
بوارێت سەرەکی یێت ریفورم و دووبارە رێکخستنا لقێ ئێک بڤی رەنگی بون:
١- کارگێر و بارەگایێ لقێ: بریار هاتە دان کو لژنا لقێ بهێتە رێکخستن ژ کارگێرێ لقێ و بەرپرسێت لژنێت ناڤخوە و کاگێرێ لقێ ب ڤی رەنگی بهێتە دانان:
-
کاک عبدالسلام بەرپرس و سەرپەرشتیا کارێ رێکخستن و روشنبیری
-
سەید صالح بەرپرسێ سەربازی و سەرپەرشت و بەرپرسێ لژنا ئامێدی
-
حبیب کەلەش بەرپرسێ دارایی و سەرپرشتیا لژنا زاخو
-
دکتور رزگار بەرپرسێ پەیوەندی و تەندروستی و سەرپەرشتیا لژنا دهوک و لژنا شیخان
-
سید حمید سندی ئەندامێ کارگێری
بەرپرسێت لژنا ژی: فەتاح گەلی (زاخو)، سلو خدر (شێخان)، فؤاد میرانی (دهوک)، بەهەشتی (ئامێدی)
هەروەسا بو رێکخستنا کاروبارێت ناڤ بارەگایێ لقێ ئەڤ گهورینە هاتنە کرن:
-
ابراهيم عەسکەری بەربرسێ کارگێری و ئەمنی
-
طاهر هروری بەرپرسێ رێکخراوا شەهید زوراب
-
علی ابراهیم بەرپرسێ مەشجەبا چەک و تەقەمەنی
-
اسماعیل طروانشی بەرپرسێ بێتەلا
-
طاهر هروری و فریق فاروق بەرپرسێت نویهاتا
-
صبری بامەرنی راگەهاندن و نڤێسینگا لقێ
