سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ ل ڕێکەفتی ١١/٩/٢٠٢٢ ل باژێڕکێ مانگێشکێ دبیتە مێڤانێ پێشمەرگە و خەباتکەرێ دێرین رەشید سلێمان کورێمەیی و دیدارەکا ڤیدیۆیی دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەبات و تێکۆشینا وی وەکو دەکۆمێنتەکا گرنگ تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
رەشید سلێمان سادق کورێمەیی یێ ناڤدار ب (ابو طەیو) ل ساڵا ١٩٥١ ل گوندێ کورێمە یێ سەر ب دەڤەرا مانگێشێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ. ژ بەر نەبوونا قوتابخانا و کاودانێن شۆڕشێ، دەلیڤا چوونا قوتابخانێ بۆ وی چێنەبوویە.
رەشید کورێمەیی هەر ژ زاڕۆکینیا خوە د ناڤ شۆڕشێ دا مەزن دبیت و ب هەست و گیانێ کوردایەتیێ پەروەرد دبیت. ڤێ چەندێ ژی وەکر کو ئەو ل ساڵا ١٩٦٩ ل هێزا هەلگورد دگەل عەریف سلێمانی و جومعەیێ مامێ خوە، کو وی دەمی فهرماندێ فەسیلێ بوو، ببیتە پێشمەرگە. رەشید کورێمەیی دگەل وان دچیتە حاجی ئومەران و پتر ژ (٩) مەها ل دهڤهرا باڵهکایهتی دمینیت، د ئهرکێ پێشمهرگاتیێ دا و ل وێرێ پشکداریێ د چهند شهڕهکا ژی دا دکهت.
پشتی ڕێکەفتنا 11 ئادارا 1970 دناڤبهرا شۆڕشا کوردستانێ و حکومهتا ئیراقێ دا، رەشید کورێمەیی بۆ گوندێ بجیلێ ل رۆژههلاتێ ئاکرێ تێتە ڤەگوهازتن و دوو ساڵا ئەرکێ خوەیێ پێشمەرگاتیێ ل وێری دبینیت. پشتی هینگێ ئەو بۆ رۆژئاڤایێ ئاکرێ ل شۆش و شەرمنا تێتە ڤەگوهازتن، ئەو و هەڤالێن خوە دبنه مەفرەزە و ئەرکێ وان دکەڤیتە دەڤەرا دەشتا ناڤکوڕێ.
کاک ڕهشید جارهکادی ل ساڵا ١٩٧٤دگەل عەریف سلێمانی دچیتە سەرێ حەسەن بەگێ و گەوریا بێشێ، ل دهڤهرا باڵهکایهتی و ل وێرێ پشکداریێ د چەند شەڕا دا دکەت.
پشتی دوژمن سەرتیزی دگریت، فەرماندێ هێزا دهۆکێ عەلی خەلیل دگەل وان کۆمدبیت و بڕیارێ ددەن کو دڤێت هێزێن پێشمەرگەی جارەکا دی وان هەرسێ رەبیێن سەرتیزی بگرنەڤە. ڕەشید کورێمەیی ب حەز و ڤیانا خوە پشکداریێ د وی شەڕی دا دکەت و جارەکا دی ب هەڤکاریا هێزێن پێشمەرگەی یێن دەڤەرا سۆران، هێزێن وان هێرشێ دبەنە سەر هێزێن دوژمنی و وان هەرسێ رەبیا ژ دوژمنی پاقژ دکەن.
جومعەیێ مامێ رەشیدی، وی دگەل دەستکەفتیان دهنێریته بەرەیێ پشتێ. پشتی ئەو دهێتە خوارێ مامێ وی جومعە هێرشێ دبەتە سەر دۆشکا دوژمنی، گەلەك مخابن ئەو د وێ هێرشێ دا شەهید دبیت. ژ بلی جومعەی، عەبدوعەزیز زڤنگی ژی شەهید دبیت و حەکیم وەرمێلی دگەل هەژمارەکا دی یا پێشمەرگا برینداردبن. ڕەشید کورێمەیی ڤەدگەڕیتەڤە بەرەیێ شەڕی، ئەو و عەلی چەلکی جەنازێ شەهید جومعەی ژ قادا شەڕی دهەلگرن و دبەنە بەرەیێ پشتێ.
پشتی هینگێ ئەو دگەل سریا عەریف ناسر بابگۆری ل بەتالیۆنا سەید عەبۆش ڕاستی تۆپبارانەکا چڕ دبن و نێزیکی ٣٠ شەهید و بریندارا ددەن.
پاشی ڕهشید ههر ل دهڤهرا باڵهکایهتی بۆ بارەگایێ قەسرێ تێتە ڤەگوهازتن و هەتا زڤستانێ ل وێرێ دمینیت.
پشتی هینگێ سریا وان بۆ دەڤەرا شێخان تێتە ڤەگوهازتن و ڕەشید کورێمەیی ژی ل وێرێ دمینیت هەتا شکهستنا 6/ئادارا/1975 ب سهر شۆڕشێ دا تێت. پشتی ڤێ چاما ڕهش، ئەو نەچاردبیت خوە ڕادەستی دوژمنی بکەت. رەشید کورێمەیی دەم سالەکێ ل گوندێ کورێمێ دمینیت، پشتی هینگێ ئەو، حەجی سەدیقێ برایێ وی، حەجی عەبدوللایێ مامێ وی و عەبدولعەزیزێ بابێ قادر قەچاخی ب گوننەها پێشمەرگاتیا شۆڕشا ئەیلولێ ژ لایێ ڕەشەکێن ڕژێميی ڤە تێنە گرتن ونێزیکی (٩) مەها د زیندانێن ڕژێمێ دا دمینن. ئەو هەمی دکەڤنە بەر لێدان و ئەشکەنجهدانەکا هۆڤانە، لێ ڕەشید ژ هەمیا پتر لێدان و ئەشکەنجێ دبینیت.
پشتی ژ زیندانێ تێتە ئازادکرن، ئەو مالا خوە دبەتە باژێڕێ دهۆکێ و ل ڕێڤەبەریا چاندنێ دبیته کارکهر.
ل ساڵا ١٩٧٧ محەمەد زڤنگی (کوردۆ ) تێتە دەف وی و نامەیهکا سەرۆك مەسعود بارزانی بۆ وی دئینیت. سەرۆك د ناما خوە دا داخوازا هاریکاریێ ژبۆ نویژەنکرنا ڕێکخستنێن پارتی ژ وی دکەت. رەشید ژی هەر دەملدەست دگەل کوردۆی دکەڤیتە د ناڤ کارێ ڕێکخستنێن نهێنی یێن پارتی دا. هەڤالێن وی ژی کەسەکی ب ناڤێ (ح . ن) دگەل خوە ڕێکتێخن، لێ ئەو کەس نەیێ پاقژبوو و دیار بوو سهرب ئهمنا بهعسیاڤه بوو. ژ ئەنجاما نەپاکیا وی کهسی، برایێ محەمەد زڤنگی تێته گرتن، ڕەشید ژی تێتە گوندێ زڤنگێ و ١٥ ڕۆژا ل دەف محەمەد زڤنگی دمینیت و ١٠ ڕۆژا ژی ل دهۆکێ خوە ڤەدشێریت. پشتی هینگێ ب هاریکاریا کەسەکێ پێچێبووی د ناڤ ڕژێمێ دا تێتە قوڕتالکرن.
ئێدی ئهو ل دهۆکێ درێژیێ بکار و خەباتا خوە ددەت و بەردەوام دبیت ل سەر کارێ خوە ل ڕێڤەبەریا چاندنێ ل پشکا میکانیکی.
رەشید کورێمەیی ل رۆژا ٢٢/١٢/١٩٨١ پەیوەندیێ ب ڕێزێن شۆڕشا گولانێ دکەت و ل لژنا ناوچا دهۆکێ دبیتە پێشمەرگە. زاڕۆکێن وی ژی تێنە دەڤەرێن ئازادکریێن شۆڕشێ و ل گوندێ گەرەگوهێ ئاکنجی دبن. رەشید کورێمەیی دگەل هەژمارەکا نویهاتیان دچیتە بارەگایێ لقا ئێك ل کۆماتەی. پشتی چوونا وی بۆ کۆماتەی ئەو ب بڕیارا لقێ بۆ لژنا ناوچا شێخان تێته ڤەگوهاستن. دەمێ ئەو بڕێدکهڤیت بۆ لژنا ناوچا شێخان، ل گوندێ دیهێ دزانیت کو خێزان و زاڕۆکێن وی یێن هاتین ناڤ شۆڕشێ و د خانیکەکێ سادە و بێی هیچ تشتەك، ل گوندێ گەرەگوهێ دژین. رەشید کورێمەیی نە چاردبیت ڤەگەڕیته تانا مال و زارۆکێن خوه. ل دەستپێکێ ئەو هندەك کەل و پەلێن پێدڤی ل گوندێ کەلا شخۆ بۆ مالا خوەیا نوی دکڕیت وپاشی دچیتە دەف خێزان و زاڕۆکێن خوە ل گوندێ گەرەگوهێ. پشتی ئەو مالا خوە ب سەرڕێ تێخیت و هەوجەداریێن زاڕۆکێن خوە دابین دکەت، دچیتە سەر ئەرکێ خوە ل لژنا ناوچا شێخان گەل ڕێکخراوا شههید مهحمود یوسف کو محو گەودا بهرپرسێ وێ بوو، ئەرکێ خوەیێ پێشمەرگاتیێ دبینیت. ئەو دگەل هەڤالێن خوە دەست ب گەڕەکێ ل گوندێن دەڤەرێ دکەن، پشتی هینگێ دچنە دەڤەرێن گولی و سندیا.
رەشید کورێمەیی ٣ سێ سالان دگەل وێ ڕێکخراوێ دمینیت و د ڤی ماوەی دا پشکداریێ د چەندین شەڕا دا دکەت مینا:
١-بۆسهیا سەرێ گەلیێ زاخۆ، د وێ چالاکیێ دا دوو زیلێن لەشکەری دسۆژن، پشتی هینگێ هێرشا تانگێن ڕژێمێ تێتە سەر وان، هەڤالێ وان عەبدولکەریم کۆڤلی برینداردبیت، ڕەشید کورێمەیی وی دکەتە پشتا خوە و وی ژ هێڕشا دوژمنی دپارێزیت.
٢-لێدانا رەبیا سویارکا بەرانشێ
٣-لێدانا خالا پشکنینا باتیفا
٤-چالاکیا ملاعەرەبێ
ڕەشید کورێمەیی ل ساڵا ١٩٨٣ دگەل ڕێکخراوا خوه کو ههژمارا وان ٤٠ پێشمەرگه بوون، ل سەر داخوازا سەرکردایەتیا پارتی دچنە قەندیلی. بڕێڤە ل چیایێ کوردۆی دبنە مێڤانێن کاك ئیدریس بارزانیێ جانەمەرگ. پشتی هینگێ دگەل حەمید ئەفندی دچیتە قەندیلی و دگەل هەڤالێن خوە دکەڤیتە شەڕێن گران و دەڤەرێ هەتا دیلمان ژ هێزێن هەڤالبەندێن ڕژێما بەعسا فاشی پاقژ دکهن. پشتی هینگێ هەڤالبەندێن ڕژێمێ ب هاریکاریا چەکێ ئەسمانیێ ڕژێمێ دەڤەرێ دگرنەڤە و نێزیکی ٧٠ پێشمەرگا ژ هێزێن بهرهیێ (جود) شەهید دکەن.
پشتی ڤی شەڕی ئەو دگەل هەڤالێن خوە دچنە کۆنەلاجانێ، جەنابێ سەرۆک مهسعود بارزانی دگەل وان کۆمدبیت. ههر دڤی دهمی دا ڕژێما بەعسا ئیراقێ ژی٨٠٠٠ هزار بارزانیان، ل ئوردوگایێن دۆرا ههولێرێ دگریت و وان بێ سەروشوین دکەت. کو دوماهیێ دهرکهفت مخابن ئهو ههمی ل باشوورێ ئیراقێ ب شێوهیهکی دڕندانه شههید کربوون.
رەشێد کورێمەیی ل مەها ئێكا ساڵا ١٩٨٤ بۆ بێنڤەدانێ دچیتە مال. محۆ گەودا ل تانا هەڤالێن خوە دچیت و ل ڕۆژهەلاتێ کوردستانێ دمینیت. ژبۆ تۆلڤەکرنا خوینا هەڤالێن خوە ئەو چەندین چالاکیان ل دژی هەڤالبەندێن ڕژێمێ ل دەڤەرا گەلالە ئەنجامددەت.
ڕەشید کورێمەیی ل هاڤینا ساڵا ١٩٨٤ بۆ لژنا ناوچا دهۆکێ تێتە ڤەگوهازتن. ئەو ل دەستپێکێ دچیتە دگەل ڕێکخراوهکێ کو شەهید تاهر زێوەیی بهرپرسێ وێ بوو و شههید مستەفا مەمانی جێگرێ بەرپرسێ ڕێکخراوێ بوو. کاک ڕهشید دگەل ڤێ ڕێکخراوێ پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێرشا مهزنا رژێمێ یا هاڤینا ١٩٨٤ بۆ سەر هەردوو لژنێن زاخۆ و دهۆکێ دا دکەت و پشکداریەکا کارا د شەڕێ ل سەر گوندێ کورێمێ دا دکەت. کو دڤی شهڕی دا کۆمهکا جاشێن ڕژێمێ، یێن کو دڤیان گوندێ کورێمێ بسۆژن هاتنه کوشتن. لێ مخابن ههر د وی شەڕی دا خورشید گەڕبەراسکی شەهید دبیت، جاشێن ڕژێمێ ب فەرمانا سەرۆك جاشێ خوە (ئادەم کورێمەیی) دانعهمر ل سەر نڤێژا سپێدێ شەهید دکەن.
پشتی شکاندنا دوژمنی ل بهرهیێ کورێمێ، رەشید کورێمەیی و هەڤالێن خوە، ل ههوارا ههڤالێن خوه یێن ل بهر سینگا هێرشێ ل ئالیێ بارهگایێ لژنێ دچن و ئهو دچنه ئەلندکێ، پاشی ل چیایێ بابۆخکێ دکەڤنە شەڕەکێ گران دا دگەل جاشێن دوژمنی و دربهکی گران ل وان ددهن. موسا هەرگوندی ڕۆلەکێ مەزن د شاکاندا هێرشا دوژمنی دا دبینیت. هەر دڤی شەڕی دا فارس کوچەر ل ئۆزمانا شەهید دبیت. ڕەشید کورێمەیی هەژمارەکا پێشمەرگەی دگەل خوە دبەت و خالەکا پشکنینێ ل گوندێ برۆحەجەرا ددانیت، چوار ژنێن جاشان تێنه برۆحهجهرا کەلخێن زەلامێن خوە یێن کوشتی ببهن. پێشمەرگە کەلەخێن وان سویاری ترەکترەکێ دکەن و دگەل وان ڤڕێدکەن.
ل ساڵا 1986 رەشید کورێمەیی دگەل هێزهکا کو ژ٥٠ پێشمەرگا پێکدهات، ژ چهند ڕێکخراوهکا، ل ژێر سەرپەرشتیا سەید نایف و ڕێڤینگ هرۆری، ژ بۆ پیرۆز کرنا جهژنا نهورۆزێ، ل ئێڤاریا رۆژا 20/3/1986 هێرشێ دکهنه سهر رەبیێن بانیا دێرکێ، ل هنداڤی باگێرا. مخابن دڤێ چالاکیێ دا کادرێ لهشکهری سهید محهمهد حهسهن ئاڤهی ژ ڕێکخراوا شهنگال و محهمهد خهلیل کورێمهی، ژ رێکخراوا دهشتا سێمێلێ، شههید دبن. ژ ههژی گۆتنێ یه کو شههید محهمهد خهلیلی ژن خواست بوو و بووک ژ دهۆکێ ئینابوو گوندێ کورێمه، کو بڕیار بوو رۆژا پاشتر، رۆژا نهورۆزێ شاهیا خوه بکهن. لێ مخابن شاهیا وان بوو بههی و شینی.
پشتی دهمهکی کاک ڕهشید تێته ڤهگوهاستن بۆ ڕێکخراوهکا دی کو سادق گەلناسکی بهرپرسێ وێ بوو. پاشی تێته ڤهگوهاستن بۆ ڕێکخراوا دەشتا سێمێلێ یا کو ئیسماعیل محێ بەرپرسێ وێ بوو. ڕهشید دبیته ئهندامێ ڕێکخراوا دهشتا سێمێلێ و دبیتە فهرماندێ مەفرەزێ دگەل وێ ڕێکخراوێ.
رۆژا 4/6/1988 پێشمهرگێن ڕێکخراوا دەشتا سێمێلێ ل پشتا ماسیکێ و ههتا گهلیێ زڕکا، ل هنداڤی دهۆکێ، چالاکیەکا مەزن ل دژی بنکە و بارەگایێن ڕژێمێ ئەنجامددەن و هێرشی پێنج رەبیێن دوژمنی دکهن. رەشید کورێمەیی و هەڤالێن خوە ٤ ژ وان رەبیا دگرن و دهستێ خوه دداننه سهر، لێ بارەگایێ سریێ ئاسێ دبیت و بەرپرسێ ڕێکخراوا وان ئیسماعیل محێ ل وێرێ شەهید دبیت. ئەو د ڤێ چالاکیێ دا دوو جاشا ژی ب دیل دگرن و جنازێ شەهید ئیسماعیل محێ ژی دئیننە گوندێ زیناڤا ڤەدشێرن. هەڤژینا شەهید ئیسماعیل محێ ب مۆرالەکێ بلند ڤە پێشوازیێ ل جەنازێ هەڤژینێ خوە دکەت و د ڕێورەسمێن ب خاك سپاردنا وی دا شێلکهکا گوللێن کاشینکۆڤێ ب کلاشینکۆفا شههیدی دهاڤێژیت، وهک ڕێزگرتن بۆ زهلامێ خوه یێ شههیدێ قارهمان.
پشتی ڤێ چالاکیێ رەشید کورێمەیی و هەشت هەڤالێن خوەیێن پێشمەرگە دچنه گوندێ برۆحەجەر، ل مالا عەلی. ل وێرێ گوللەیهکا ئاربیجیێ د ناڤ کۆما وان دا دپەقیت. رەشید و دوو هەڤالێن خوه ب وێ گوللهیێ بریندار دبن. گوللا ئاربیجیێ دیوارێ مالێ دسمیت و دەردکەڤیتە دەرڤەی خانی، ئەگەر نه ئهو دا زیانێن گەلەك مەزنتر گەهینیته وان.
پێشمهرگه ڕهشیدی و ههڤالێن وی دئیننه گوندێ بابیرێ. ل وێرێ عەبدولخالق بابیری برینێن وان دەرمان دکەت هەتا چێدبن.
رەشید کورێمەیی، وهک پێشمهرگهیهکی چهلهنگ و زیرهک، ل سەر خەبات و چالاکیێن خوە د ناڤ ڕێزێن شۆڕشێ دا یێ بهردهوام بوو هەتا ئەنفالێن ساڵا ١٩٨٨.
ل ئەنفالان گوندێ کورێمێ ژ لایێ ڕژێمێ ڤە دکەڤیتە بەر بومبەبارانا چەکێ کیمیاوی، خۆشبەختانە ڕەشید کورەمەیی و هندەك کەس و کارێن خوە زویتر ژ گوندی دەردکەڤن و خوە دگەهیننه سنوورێ باکوورێ کوردستانێ. هێشتا ئەو ل سنووری بوون، دەمێ وان زانی کو گوندێ وان یێ کەتیە بەر هەوا ئەنفالێن ڕەش و هەژمارەکا گوندی و کەس و کارێن وان، لگهل کۆمهکا دی ژ خهلکێ گوندێ چهلکێ، کو ژمارا ههمیا پێکڤه، پتری 30 کهسان بوون، ل نێزیک گوندێ کورێمه، پشتی هاتینه دیلکرن، ههمی پێکڤه هاتنه گوللهبارانکرن ژ ئالیێ لهشکهر و جاشێن ڕژێمێ ڤه و پشتی گوللهبارانکرنێ، ئاگر ژی بهردا لهشێن وان. رەشید کورێمەی مالبات و زارۆکێن خوە و لگهل خهلکهکێ زۆرێ دهڤهرا بههدینان، دبنه پهنابهر ل باکوورێ کوردستانێ و دچنه کەمپا مێردینێ. ئهو بۆ دهمێ سێ سالان ژیانەکا گەلەك سەخت و دژوار ل وێرێ دەربازدکەن. ژبۆ بڕێڤەبرنا کاروبارێن خەلکی ل کەمپێ، رەشید کورێمەیی و هەڤالێن خوە دەست ب کارێ ڕێکخستنێ دکەن، ئەو لژنەیێن ڕێڤەبرنا کەمپێ دادمەزرینن، دهەمان دەم دا کارێ حزبی ژی دکەن. ژ بهر رۆلێ ویێ چالاک دناڤ کهمپێ دا، رەشید کورێمەیی ل وێرێ ژی ژ لایێ ژاندورمێن ترکاڤه ڤە تێتە گرتن و ئەشکەنجەدان.
دگەل بهیستنا دەنگێ سەرهەلدانێ، رەشید کورێمەیی دچیتە دیاربەکرێ و ژ وێرێ خوه دگههینیته چەلێ. پاشی ئەو دگەل هەژمارەکا کادر و پێشمەرگا دهرباز دبن و دهێنە دەڤەرا کانیماسێ ل کوردستانێ. قادر قەچاخ دگەل هەژمارەکا پێشمەرگەی ل وێرێ بوو. رەشید کورێمەیی ل دەستپێکێ بۆ گوندێ هەسنپیرکا تێته هنارتن، پاشی دچیتە مانگێشکێ. وی وەختی سەربەست سندۆری سەرپەرشتیا وێ دەڤەرێ دکر.
پشتی هینگێ رەشید دچیته رۆژهەلاتێ کوردستانێ و وان خێزانێن کەس و کارێن وان ل ئەنفالا هاتینە گوللەبارانکرن، هەمیا کۆمدکەت و وان ڤەدگەڕینتەڤە کوردستانێ.
پشتی رەشید ڤەدگەڕیتەڤە کوردستانا باشوور ل هێزا زمناکو دبیتە جێگرێ فەرماندێ هێزێ و پشکداریێ د وان شهڕێن بهڕهڤانیا کوردستانێ دا دکهت، یێن دووڤهلانکێن داگیرکهرا کرینه سهر کوردستانا ئازاد.
پشتی هینگێ ڕهشید دبیتە فهرماندێ فەسیلێ دگەل شاکر زێوەیی، پتر ژ سالەکێ ل دەڤەرا کەسنەزان دمینیت. جارەکا دی پشکداریێ د شەڕێن چەسپاندا یاسای ل هەردوو دەڤەرێن سۆران بەهدینان دا دکەت. رەشید کورێمەیی دبیتە جێگرێ فەرماندێ فەوجێ دگەل عەمید محسن شێخ مەمی، پاشی دچیتە دگەل رەحمەتی جەمیل بێسفکی.
پشتی هینگێ ئەو بۆ دەزگەهێ ئەیلۆلێ دهێتە ڤەگوهازتن و هەتا دەستپێکرنا شەرێ داعش ئەو ل دەزگەهێ ئەیلۆلێ دمینیت.
ههر ل دهستپێکا شهڕێ داعش، ڕەشید کورێمەیی دگەل هێزێن لقا ئێك ل میحوەرێن سحێلا، خانەسۆرێ، دوغاتا، سەهلج و رەبیعە، پشکداریەکا کارا د شەڕێ دژی تیرۆرستێن داعش دا دکەت.
رەشید سلێمان سادق کورێمەیی، پشتی خەباتەکا درێژ د هەردوو شۆڕشێن ئەیلول و گولان و دەربەدەری و سەرهەلدانێ دا، پشتی شەرێن دگەل تیرۆرستێن پ.ک.ک و داعش…. پشتی گەلەك نەخۆشی قوربانی و ئەڤرازی و نشیڤیان، ئهو ب پلا (ن ض) جێگرێ ئەفسەری هاتیە خانەنشینکرن. نوکه ژی ل باژێڕکێ مانگێشکێ ل پارێزگهها دهۆکێ دژیت.