نازەنین سامی کچا زاخۆ و زیندانیا سیاسی

سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا بزاڤ و چالاکیێن خوەدا ل ڕێکەفتی ٢٠٢٢/٤/٧ ل بارەگایێ خوە پێشوازیێ ل زیندانیا سیاسی نازەنین زاخۆی دکەت و هەڤدیتنەکا ڤیدیۆیی دگەل ئەنجام ددەت و دیرووکا خەبات و تێکۆشینا وێ تۆماردکەت و دپارێزیت.

نازەنین سامی جەمیل یا ناسیار ب نازەنین زاخۆیی ل ساڵا ١٩٥٧ ل باژێرێ زاخۆ هاتیە دنیایێ. سالەکێ ل زاخۆ دخوینیت، لێ بابێ سامی جەمیل ژبەر کاودانێن سیاسی چەندین جاران تێت گرتن، لۆما نەچار دبیت مالا خوە دبەتە هەولێرێ، ل وێرێ ژی نازەنین سالەکا دی دخوینیت، پشتی هینگێ بابێ ل باژێرێ بەسرا ل ژێریا ئیراقێ تێت دامەزراندن و جارەکا دی نەچار دبیت مالا خوە دبەت بەسرا. نازەنین خان ل وێرێ درێژیێ ب خواندنا خوە ددەت. ژبەر کو بەسرا ژینگەهەکا نوی و نامۆبوو بۆ وێ و مالباتا وێ و گەلەك ب زەحمەت بوو بشێن خوە دگەل سەقایێ گەرمێ باژێرێ بەسرا بگونجینین، نەچار دبن مالا خوە بۆ باژێرێ بەغدا بڤەگوهێزن، پشتی سێ سالان ل بەغدا دمینن.ل ساڵا ١٩٦٩ مالا خوە بۆ باژێڕێ مۆسل دبەن و هەتا ساڵا ١٩٨٢ ل وێرێ دمینن. نازەنین خان خواندنا خوە یا ئامادەیی ل باژێرێ مۆسل بدوماهی تینیت و ل ساڵا ١٩٧٥ ل خانەیا مامۆستایان ل باژێرێ دهۆکێ تێت وەرگرتن.ژبەرکو نازەنین خانێ ژیێ خوە یێ گەنجاتیێ د ناڤ عەرەبان دا دەربازکریە و دەرئەنجامێ سەرەدەریا دەمارگیری ئەوا ژ لایێ عەرەبان ڤە دگەل وێ دهاتەکرن، نەخاسمە ل باژێڕێ مۆسل، هەر زوی هەست ب کوردبوونا خوە دکەت.پشتی نازەنین خان ل خانەیا مامۆستایان ل باژێرێ دهۆکێ ژی تێت وەرگرتن و تێکەلیا وێ دگەل هەڤالێن وێ یێن کورد زێدە دبیت، نەخاسمە دگەل هندەك قوتانیێن کچ یێن کەرکووکی ئەوێن ل بەشێن ناڤخۆیێن خانەیا مامۆستایان پێکڤە دژیان، ئێدی هەستێ نەتەوی ل دەف وێ بلند دبیت و هزر دکەت کا دێ چاوە شێت خزمەت و خەباتێ پێخەمەت ماف و ئازادیا مللەتێ خوە کەت.نازەنین خان ل ساڵا ئێکێ یا خواندنا خوە هەڤالینیێ دگەل خامنا خەباتکەر نەجات کاکە پەیدا دکەت.ل ساڵا ١٩٧٧ نەجات خان دکەڤیتە دناڤ ڕێکخستنێن نهێنی یێن پارتی دیموکراتی کوردستان دا و داخوازێ ژ نازەنین خانێ ژی دکەت کو ئەو ژی هەمان ڕێباز بگریت. نازەنین خان ژی ژبەر وێ ستەم و زۆرداریا وێ و مالباتا وێ ژ دەست نەژادپەرستێن عەرەب دیتی، بێ دوودلێ داخوازا نەجات خانێ پەسەند دکەت و دناڤ جەرگێ دوژمنی دا دکەڤیتە دناڤ ڕێکخستنێن نهێنی یێن پارتی دا.ئێدی نازەنین خان و نەجات خان دگەل هەڤالێن خوە یێن دی یێن ڕێکخستنێ دکەڤنە دقادا خەبات و تێکۆشینا نهێنی ل دژی ڕژێما بەعس یا فاشست و دەست ب چالاکیان دکەن، وەکی کۆمکرنا هاریکاریێن دراڤی بۆ شۆڕشێ، بەلاڤکرنا بەڵاڤۆکان، چاندنا تۆڤێ کوردایەتیێ نەخاسمە دناڤ قوتابیان دا.ل مها ١٩٧٧⁄٥ بەری ئەزموونێن سالا خواندنێ بدوماهی بهێن، نەجات خان وێ ئاگەهداردکەت کو ئەمنا ڕژێمێ ڤەکۆلینا دگەل وێ کری، ڕۆژا پاشتر نەجات خان ناهێت خانەیا مامۆستایان.ل ڕۆژا دووێ ڕێڤەبەرا خانەیا مامۆستایان دهنێریتە دویف وێ ڕا، دەمێ دچیت ڕێڤەبەریێ، دبینیت کو ترۆمبێلەکا ئەمنا ڕژێمێ یا ل بەندا وێ ل وێرێ، ئێدی نازانین خان ژ لایێ ئەمنا ڕژێمی ڤە تێت گرتن وێ ئێکسەر وێ دبەن ئەمنا گرێ باسێ. گۆمان بۆ نازەنینێ چێتبیت کو نەجاتا هەڤالا وێ ژی یا هاتیە گرتن.پشتی ڤەکۆلینێ دگەل وێ دکەن، ئێدی وێ و نەجاتێ پێکڤە ب ترۆمبێلەکا ئەمنێ دبەن سەربازگەهێ قەعقاع ل مۆسل.ل وێرێ ژی لایێ ئەفسەرەکێ ڕژێمێ ڤە ڤەکۆلینێ دگەل هەردووا دکەن، پاشی وان بۆ زیندانا مۆسل ڤەدگوهێزن.نازەنین خان دبێژیت:گەلەك ژن و زاڕۆکێن کوردا دڤێ زیندانێ دا هەبوون.نازەنین و هەڤالا خوە نەجات ٢٠ ڕۆژان د زیندانا مۆسل دا دمینن، پاشی وان دبەن هەولێرێ، ژبەر هەژمارا زێدە یا زیندانیێن کورد، ئێدی جھ د زیندانێن ڕژێمێ دا نەمابوو، لۆما ڕژێم نەچار دبیت وان بکەتە د ئاڤاهیێ قوتابخانەکێ دا. ئەو قوتابخانە ژی یا تژی بوو ژ ژن و زاڕۆکێن کوردا.پشتی هینگێ وان دبەن هەیئا کەرکووکێ، وان دکەنە د ئاڤاهیەکێ کەڤن ڤە، ژبلی وان کچەکا خەلکێ سلێمانیێ ژی دگەل وان بوو، پشتی هینگێ ژنەکا هەولێری ژی تینە دەف وان.نازەنین خان د ڤێ هەڤدیتنێ دا دبێژیت:ل کێلەکا زیندانا مە، زیندانەکا زەلاما ژی هەبوو.دەنگێ لێدان و ئیشکەنجا زەلامێن کورد ببەردەوامی دهات مە، ڕژێمێ ستەمەکا مەزن ل وان دکر.گرتنا نازەنینێ کاریگەریەکا مەزن ل هەمی کەس و کارێ وێ دکەت، نەخاسمە ل بابێ وێ و ژ عاجزیا دا جەلتە لێ ددەت و ل ساڵا ١٩٨٠ دچتیە بەر دلۆڤانیا خودێ.نازەنین و هەڤالا خوە نەجات هاڤینێ هەمیێ دڕەوشەکا گەلەك دژواردا د زیندانا هەیئا کەرکووکێ دا دمینن و هەمی تاوانێن ڕژێمێ پالدایە وان رەت دکەن و مینا دوو کچێن قەهرەمان بەڕەڤانیێ ژ ژیانا خوە دکەن.دسەر هندێ ژی ڕا ل دادگەهەکا لەشکەری یا ڕژێمێ حوکمێ سالەکێ زیندان بۆ وان تێت ڤەبڕین، لێ ژ بەر نەبوونا زیندانێن تایبەت ب ئافرەتان، وان زیندان ناکەن و بۆ ئەمنا دهۆکێ دهنێرن. بابێ نەجاتێ تێت کچا خوە دبەت مال، لێ نازەنینێ بۆ ئەمنا مۆسل وهنێرن، ل وێرێ بابێ نازەنینێ تێت دویف وێ ڕا و دگەل خوە دبەت مال.پشتی نازەنین خان تێت بەردان، جارەکا دی دەست بخواندنا خوە دکەت، لێ ل بەشێ ناڤخوە دوو کچێن مەسیحی یێن بەعسی بەلا خوە ژێ ڤەناکەن و ب بەردەوامی ڕاپۆرت ل سەر وێ دنڤێسین، لێ مامۆستا وێ ئاسیا خان گەلەك هاریکاریێ دگەل وێ دکەت.پشتی خواندنا خوە بدوماهی تینیت، ناڤێ وێ بۆ دامەزراندنێ ناهێت، پشتی دویڤچوونێ دکەت، دزانیت کو ناڤێ وێ بۆ مۆسل یێ هاتیە هنارتن و ل گوندەکێ سێ دەمژمێران ژ مۆسل دویر ل ئالیێ شرگاتی دەرکەتیە. شۆفێران نەدزانی کا ئەو گوند دکەڤیتە کیڤە، دسەر هندێ ژی ڕا ڕژێم ڕێ نادەت مامۆستایێن ژن ل وی گوندی دەرسا بدەن، لۆما وێ بۆ گوندێ مەکوك ل دەڤەرا گەیارە دهنێرن، ترۆمبێل ب کەلەکێ ل ئاڤێ دەرباس دکرن هەتا بشێن بچن وی گوندی. بێ شانسیا نازەنینێ مامۆستایەك ب ناڤێ ئەحلام جاسم کو قوتابی بوو دگەل وێ ل خانەیا مامۆستایان ل دهۆکێ و بەعسیەکا تۆخ بوو دبیتە ڕێڤەبەرا وێ ل قوتابخانا وی گوندی، هەروەسا ڕەشەکەکێ ئەمنا دهۆکێ ژی کو خەلکێ وی گوندی بوو و هەر تشت ل سەر وێ دزانین. ل وی گوندی ژی گەلەك ئاریشا بۆ وێ چێدکەن. نازەنین خان هەتا سالا ١٩٨٢ ل وی گوندی دمینیت، پشتی هینگێ مالا وان تێتە زاخۆ، ئەو ژی پشتی سێ ساڵ و نیڤا و ب(واسطة) بۆ قوتابخانەکێ ل زاخۆ تێت ڤەگوهازتن. ل زاخۆ ژی ڕەشەکێن ئەمنێ بەلا خوە ژێ ڤەناکەن و هەر هەیام هەیام دهنێرن دویفدا و گەلەك فشارێ لێ دکەن کو ببیت بەعسی وجەنگەکی دەروونی یێ دژوار دگەل وێ دکەن.پشتی سەرهەلدانێ نازەنین خان هەناسا ئازادیێ دهەلکێشیت و ژ ستەم و زۆرداریا ڕژێما بەعس قوڕتال دبیت و ل سەر کاری خوە یێ مامۆستاییێ ل قوتابخانێن ئەحمەدێ خانی و پەرلەمان بەردەوام دبیت، هەروەسا درێژیێ ب خەباتا خوە یا پارتایەتیێ ژی ددەت و دبیتە بەرپرسا شانەکێ و پاشی دبیتە کادر ل لژنا ناوچا زاخۆ ل پشکا شەهیدا و هەتا نوکە ژی بەردەوامە.ل ساڵا ٢٠١٦ ژ ئەگەرێ نەخوەشیێ ژ کارێ خوە یێ

مامۆستاییێ تێتە خانەنشینکرن.نازەنین خان هەتا نوکە ژی شانازیێ ب خەباتا خوە دکەت و دبێژیت کو ئەو بەرامبەری ڤێ خەباتێ ژ بلی ڕێزگرتنێ چاڤەڕێی چو پاداشتان نەبوویە و هەتا دوماهی هەناسە ژی ئامادەیە ژ بۆ گەل و وەڵاتێ خوە خەباتێ بکەت.