ئەو پێشمەرگە و هونەرمەندێ سێ جاران ل ئەبو غرێب هاتیە زیندانکرن و هه‌ردوو پێن خوه ژی ژده‌ستداین
د بەردەوامیا تۆمارکرن و ئەڕشیفکرنا دیرووکا شۆڕشێ دا، سەنتەرێ کۆماتە ل رۆژا ١٩/٦/٢٠٢٢ ل باژێڕکێ قەسرووکێ د بیتە میڤانێ هونەرمەندێ مللی یێ ناڤدار، پێشمەرگێ قەهرەمان، پەککەفتیێ سه‌نگه‌ری و زیندانیێ سیاسی، حەسەن عەلی خەنجەر و هەڤدیتنەکا ڤیدیۆییا درێژ دگەل سازدکەت و خەبات و دیرووك و سەبۆڕێن وی یێن شۆڕەشگێڕی یێن دەولەمەند تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.حەسەن عەلی شێخۆ یێ ناڤدار ب حەسەن عەلی خەنجەر، د بنگه‌هدا خەلکێ دەڤەرا مێردینا باکوورێ کوردستانێ یە، لێ ل ساڵا ١٩٥١ل گوندێ کەلها میرا ل دەڤەرا ڕۆژئاڤایێ دیجلە هاتیە سەر دنیایێ، هونەرێ ستران گۆتنێ وەکو میراتگری ژ باب و باپیرێن وی بۆ مایە، ل دەستپێکا سالێن شێستان دەست ب هونەرێ سترانگۆتنێ کریە و بۆ جارا ئێکێ ل ساڵا ١٩٦٣ ل تۆمارگەها ئەمین باکۆزی و حسین بێسری ل دهۆکێ سترانێن وی هاتینە تۆمارکرن. ل دوماهیا ساڵێن شێستان و ده‌ستپێکا ساڵێن حه‌فتیان سترانێن داستانیێن حه‌سه‌ن عه‌لی خه‌نجه‌ر دناڤ ملله‌تی دا گه‌له‌ک به‌ڵاڤ بوون و ناڤوده‌نگه‌کێ مه‌زن په‌یداکر. سترانێن وه‌کی ئۆسێ زه‌ری، عه‌لی و سه‌یران، چه‌تۆ، عبدالرحمن ئاغایێ زۆرباشی و بده‌هان سترانێن وی یێن دی ل سه‌ر کاسێتێن ڕیکورده‌را دناڤ کوردستانێ دا گه‌له‌ک به‌ڵاڤ بوون و خه‌لکی گه‌له‌ک حه‌ژێدکر.حەسەن عەلی خەنجەر ل ساڵا ١٩٦٨ برێیا مامۆستا محەمەد دۆسکێ دبیته ئه‌ندامێ پارتی دیموکراتی کوردستان. ل سالآ ١٩٧٢ دەست ب گۆتنا سترانێن سیاسی دکەت و سترانەکێ ل سەر هەوڵا تیرۆرکرنا بارزانیێ نەمر ژ لایێ هندەك کەسێن ب ناڤ (مەلا) دبێژیت. ل ساڵا ١٩٧٤ ل هێزا ئامێدیێ، بەتالیۆنا ئەحمەد شانە دبیتە پێشمەرگە و پشکداریێ د هەردوو شەڕێن گەلیێ دهۆکێ و شەڕێ گرێ ئێتویتێ دا دکەت. پشتی شکەستنا شۆڕشێ ل ساڵا ١٩٧٥ ئه‌و مالا خوە دبەتە بازەلانێ ل باشوورێ رۆژاڤایێ دهۆکێ و ل رۆژا ٣/٣/١٩٧٦ ژ لایێ موسا محەمەد گەودا ڤە تێتە ڕێکخستن و دەست ب خەباتا نهێنی دکەت، بەرپرسێ ڕێکخراوا وی رەمەزان هەدێنەیی (ره‌مه‌زانێ له‌یلێ) بوو.حەسەن عەلی خەنجەر ژبلی خەباتا نهێنی، ل سەر کارێ خوە یێ هونەری ژی بەردەوام دبیت و پشکداریێ د ڤستەڤالا سترانێ دا دکه‌ت ل هەولێرێ و ب سترانەکا خوە پلا ئێکێ ب دەستڤەتینیت. ل ناڤبەرا ساڵێن ١٩٧٦- ١٩٧٧ سترانێن شۆڕەشگێری دبێژیت و ب نهێنی بۆ پێشمەرگەی دهنێریت، ب هندێ ژی ڕاناوەستیت، بەلکو ئەو ب خوە ژی سەردانا پێشمەرگەی ل گوندێ بلێجانێ دکەت وکۆمەکا سترانێن سیاسی و شۆڕشگێڕی پێشکەشی پێشمەرگەی دکەت و تێدا هێڕشێ دکەتە سەر ڕژێما بەعس و بەکر و سەدامی. ئەو کاسێت به‌ڵاڤ دبیت و دکەڤیتە دەستێ ئەمنا ڕژێمێ و ب (تاوانا ) گۆتنا سترانا سیاسی ل سالا ١٩٨٠ حه‌سه‌ن تێتە گرتن، پشتی ١٠ ڕۆژان ژ زیندان و ئیشکەنجەدانێ، وی دگەل عەلی محەمەد عەبدوللا دبەنە هەیئا کەرکۆکێ یا تایبەت و پشتی ٤ مه‌هێن ئه‌شکه‌نجه‌دانێ، ئه‌و ب سێ ساڵان تێتە حوکمکرن و دبه‌نه زیندانا ئه‌بو غرێب.ل رۆژا ٢٥/٤/١٩٨٢ حه‌سه‌ن ب لێبوورینه‌کا گشتی تێتە ئازادکرن، ئەو ژی ئێکسەر بڕیارێ ددەت کو بچیتە ناڤ ڕێزێن شۆڕشێ، هه‌ڤالێ ویێ هونەرمەند سەعید گاباری ژی دبێژیتێ: تۆ هه‌ڕه ئه‌ز ژی دێ د دویڤ ته داهێم گه‌همه ته و بمه پێشمه‌رگه. حەسەن مال و زارۆکێن خوه دڕیا باتیفا ڕا دهنێریته ناڤ شۆڕشێ و ئه‌و ل قەشەفرێ سه‌ردکه‌ڤیت و دچیت ل گوندێ برجینی دگه‌هیته مه‌فره‌زه‌یا پێشمه‌رگه‌ی و دچیت ل لژنا ناوچا دهۆکێ دبیتە پێشمەرگە.پشتی هینگێ ئه‌و دچیتە بارەگایێ لقێ ل کۆماته‌ی و بەرپرسێ لقێ دکتۆر جەرجیس حەسەن تڤەنگەکا سمینۆف دگەل ١٠٠فیشەکان پێشکەشی وی دکەت.حەسەن عەلی خەنجەر دناڤ ڕێزێن شۆڕشێ دا، هەم وەکو هونەرمەند و هەم ژی وەکو پێشمەرگە درێژیێ ب خەباتا خوە ددەت. ئه‌و سترانەکێ ل سەر داستانا شەهید ئۆسمان زاهر هرۆری دبێژیت. دیسان ل سالا ١٩٨٣ پشکداریێ د شەڕێ باگێرا دکەت، بەری شەڕی سترانان بۆ پێشمەرگەی دبێژیت و گیانێ فیداکاریێ و هەستێ کوردایەتیێ ل دەف وان بلند دەکەت، د وی شەڕی دا ٨ سەبازان دکوژن و ٦ کلاشینکۆفان وەکو دەستکەفت ڕادکەن. هەروەسا پشکداریێ د شەڕێ چەپێن سواراتووکا دا دکەت، پشتی ڤان هەردوو شەڕا دکتۆر جەرجیس کلاشینکۆفەکێ پێشکەشی وی دکەت.پاشی لگەل ڕێکخروا ڕێنجبەران پشکداریێ د شەڕێ زێوکێ دا دکەت، کو د وی شەڕی دا پتر ژ ٧٠ له‌شکه‌رێن دوژمنی تێنە کوشتن و ١٢ ژی ب دیلی تێنەگرتن.ل پاییزا ساڵا ١٩٨٣ د ده‌مه‌کی دا کو ئه‌و و هونه‌رمه‌ند سه‌عید گاباری و کۆمه‌کا هه‌ڤالێن وانێن پێشمه‌رگه ل ماڵا برایێ وی محه‌مه‌د ره‌شیدی ل شاوریکێ نه، هێزه‌کا له‌شکه‌رێ دوژمنی دۆرێن وان دگرن و شه‌ڕه‌کێ ده‌ست بده‌ست دناڤبه‌را وان دا ده‌ستپێدکه‌ت. برایێ وی محه‌مه‌د ڕەشید بگرانی بریندار دبیت، دڤی ده‌می دا ژنبرا وی (فەریدا) ژی مینا پێشمەرگەکا چه‌له‌نگ تڤەنگێ هەلدگریت و شەڕه‌کی قاره‌مانانه دکەت. حەسەن عەلی خەنجەر ڕۆلێ هونەرمەندێ نەمر سەعید گاباری د ڤی شەڕی دا بلند دنرخینیت و دبێژیت: د سه‌ر هندێ ڕا کو هونەرمەند سەعید گاباری یێ نەبینا بوو، لێ وی د نیڤا شەڕی دا سلۆگان دگۆتن، مۆرالێ پێشمەرگەی بلند دکر و ب زمانێ عەرەبی هێرش دکرە سەر دوژمنی و ب دەمانجێ ژی شەر دکر.
ژ پێشمه‌رگاتیێ جاره‌کادی به‌ره‌ڤ زیندانا داگیرکه‌ران
ل دوماهیا سالا ١٩٨٣،هەڤالێ ویێ زیندانا ئەبو غرێب (تاها مه‌حمود هرۆری) ئەوێ کو به‌عسیا ب زۆری کریە (جیش الشعبي) و دانایه بنگه‌هکی نێزیک نزارکێ ل رۆژهه‌لاتێ دهۆکێ، پەیوەندیێ ب وی دکەت و داخوازێ ژێ دکەت، کو ئەگەر مەفرەزەکا پێشمەرگەی بینیت، دێ د وەختێ زێرەڤانیا خوەدا وی بنگه‌هی ڕادەستی پێشمەرگەی کەت.
حەسەن ژی هەڤالێن خوە عەبولرەحمان رەسول و کەلەشی ددەتە دگەل خوە، هەر ئێك ژ وان دوو نارنجووکا و ده‌مانجه‌یه‌کێ ژی دگەل خوە دبەن و ژ چیایێ زاوا دادکڤنه خوارێ، وەدیارە هندەك خوەفرۆش وان دبینن و خەبەری دگەهیننه ڕژێمێ، لۆما بەری بگەهنه جهێ مەبەستێ، بۆسه‌یه‌ک ل به‌ر وان تێته‌دانان و ئەو هەرسێ تێنە گرتن. ل دەستپێکێ وان دبەنه کەلها نزارکێ، پاشی دبەنه لیوا دهۆکێ، ل دەمژمێری هەشتی ئێڤاری هەتا چواری سپێدێ ل وان ددەن، پاشی دبەنه ئیستخباراتا زاخۆ و دوو مه‌ها ل وێرێ دمینن، پشتی هینگێ دبەنه ئەمنا دهۆکێ، دوو مه‌ها ل ویرێ ژی ل ژێر ئه‌شکەنجێ دا دمینن.
د درێژیا ڤێ دیدارێ دا حەسەن عەلی خەنجەر دبێژیت: تاها هرۆری وه‌ک مێرا به‌رخوه‌دانه‌کا مه‌زن کر و د سه‌ر هندێ ڕا کو ئه‌و گه‌له‌ک بگرانی هاته ئه‌شکه‌نجه‌دان، لێ هه‌ر وی دگۆت کو: ئه‌ڤ مرۆڤه یێن هاتین دا خوە ڕادەستی حکومه‌تێ بکه‌ن بڕێیا مه، لێ ژبەرکو مە هەردووا پاشخانەکا شۆڕەشگێرێ هەبوو و ئه‌م پێکڤە د ئێك زیندان دا بووین، لۆما زه‌بانیێن ڕژێمێ باوەر ژێ ناکەت و وی ژی لگه‌ل مه دئێخیته بن ئه‌شکه‌نجه‌یه‌کا دژوار. دیسان کاک حەسەن دبێژیت: تاها هرۆری دشیا خوە بێدەنگ بکەت و چ نه‌دچوو سه‌ر وی، لێ ژ بۆ ڕزگارکرنا مە وی خوە قوربانی مەکر، لۆما ژی ئەو ژ مە پتر کەته بەر لێدان و ئه‌شکەنجێ، چونکی ل دەف ڕژێمێ ئەو د (واجبی) دابوو و ل گۆره‌ی سیاسه‌تا وان وی (خیانەتا) کری.
کاک حەسەن دڤێ دیدارێ دا ئاماژێ ب سەردانا دایکا عەبدولرەحمان رەسول دکەت و دبێژیت: دەمێ ئەو ژن هاتیه سەردانا کوڕێ خوە، وێ ب سەرێ مە هەرسیا ڤە ماچی کر و ب مۆراله‌کێ بلند گۆت: هوین یێ ل سەر دۆزا مللەتێ خوە هاتینه گرتن و سەرێ خوە بۆ دوژمنی نه‌چه‌مینن، هوون قاره‌مانن و جهێ شانازیا کوردستانێ نه.
ل دوماهیێ حەسەن و هەردوو هەوڤالێن خوە لگەل تاها هرۆری بۆ (محکمة الثورة) تێنه هنارتن، عواد البندر حوکمێ هەتا هەتایێ بۆ وان دڤەبڕیت و بۆ جارا دووێ وان دبه‌نه‌ڤه زیندانا ئه‌بو غرێب ل به‌غدا.
حەسەن ب حەسرەتەکا کوور ڤە دبێژیت: تاها مەحمود هرۆری ل سالا ١٩٧٩ ده‌مێ ئه‌و پیشمه‌رگه، بۆ جارا ئێکێ هاتبوو گرتن و ئه‌م هەتا سالا ١٩٨٢ پێکەڤە د زیندانێ دا بوون و بۆ جارا دووێ ژی ل ساڵا ١٩٨٣ دیسان ئه‌م پێکڤە تێینه گرتن و ل ساڵا 1988 پێکڤە ئازاد دبین. لێ مخابن پشتی هینگێ ب ده‌مەکی تاها هرۆری ژ ئەگەرێ وێ ئه‌شکەنجا هۆڤانە یا هه‌ردوو جارا وی دیتی، کۆچا دوماهیێ دکەت.
حەسەن عەلی خەنجەر دبێژیت: زیندانا ئەبو غرێب یا پڕ بوو ژ زینانیێن سیاسی یێن کورد، ژ وان ٩٥٠ ڕێکخستیێن پارتی بوون، نێزینی ٥٠٠ ئێکەتی بوون، کێمەك ژی کومونیست، سوسیالست، پاسۆک و پارتی گەل بوون، هەر گروپەکێ جودا کارێ خوە یێ سیاسی دکر، لێ د هه‌لکه‌فت و بیرەوەریێن نەتەویی دا هەمی ئیك دل و ئێک دەنگ بوون، ل ڕۆژا نەورۆزێ هەمیا پێکڤە سروودا نێشتمانی (ئەی رەقیب) دستراند.
پشتی حەسەن عەلی خەنجەر تێتە گرتن ژی، مالا وی هەر ل ناڤ شۆڕشی دمینیت، ئەو ژی هەتا پشتی ئەنفالێن ساڵا ١٩٨٨ ب لێبوورینەکا گشتی تێته ئازادکرن، مال و زاڕۆکێن وی ژی تێنه قەسرووکێ.
مبۆ جارا سیێ به‌ره‌ڤ زیندانا فاشستانپشتی بەردانا وی ب دوو مه‌هـ و 20 ڕۆژان، جارەکا دی حه‌سه‌ن ب ( تاوانا) پروپاگاندێ بۆ دۆزا کوردستانێ ژ لایێ ڕژێمێ ڤە تێتەڤە گرتن. ل دەستپێکێ وی دبەنە ئەمنا شێخان، پاشی دبەنە ئەمنا مۆسل. ئه‌و 9 مه‌هـ و 9 ڕۆژان ل ئەمنا مۆسل دمینیت. چ جۆرێن ئه‌شکەنجێ نامینن کو ل دژی وی بکارنه‌ئینن. ل دوماهیێ ژی گەفێن شەرەف و نامووسێ لێ دکەت، ئەگەر دانپێدانێ نەکەت. پشتی ژێ بێهیڤی دبن، وی بۆ جارەکا سیێ ڕەوانەی (محکمة الثور) دکەن، عواد البندر حوکمێ ٤ سالان زیندانێ ل سەر دسەپینیت، جارەکا دی و بۆ جارا سیێ وی دبەنه‌ڤه ئەبو غرێب. پشتی ده‌مه‌کی وی ڤه‌دگوهێزنه زیندانا بادۆش ل مۆسل.پشتی دان و ستاندنێن بەرەیێ کوردستانی و ڕژێما ئیراقێ ل سالا ١٩٩١ و چوونا سەرۆك بارزانی بۆ بەغدا، حه‌سه‌ن تێتەڤە ئازادکرن و جارەکا دی ب دیتنا مال زاڕۆکێن خوە ل قەسرووکێ شاد دبیت و ل هەمان ساڵ ژی دبیتەڤە پێشمەرگە.وه‌ک ڕێزگرتن بۆ خەبات و قوربانیدانا وی کاك ێچیرڤان بارزانی وی ل سەرسنکێ دبینیت و پاشی ژی جەنابێ سەرۆك مەسعود بارزانی وی گازی دکه‌ته ده‌ف خوه و وی دبینیت و خەبات و بەرخودانا وی بلند دنرخینن.حەسەن عەلی خەنجەر خەباتا خوە یا پێشمەرگاتیێ ل لژنا ناوچا شێخان دەستپێدکەتەڤە، و دبیتە فه‌رماندێ بەتالیونێ، پاشی دبیتە فه‌رماندێ هێزێ و پشتی خەباتەکا درێژ یا پێشمەرگاتی وبەرخودان و خوڕاگریا ویا کێم وێنە ل هەمبەر هۆڤاتی و ئه‌شکەنجا ڕژێما بەعس و چەندین سالێن زیندانێ و خەباتا خوە یا هونەری، ل رۆژا ٩/٢/١٩٩٨ د شەڕێ مالوێرانیێ تاقما پەکەکێ ل سەر کوردستانێ سەپاندی، پێشمەرگە و زیندانیێ سیاسیێ دێرین و هونەرمەندێ شۆڕشگێڕێ مللی، حەسەن عەلی خەنجەر ل سەر ئاخا کوردستانا ئازاد، ل ناڤبه‌را گوندێن مه‌مانێ و که‌مه‌کا دکەڤیتە سه‌ر مینەکا ڤێ تاقما کرێگرتی و د ئەنجامدا هەردوو پیێن خوە ژ دەستددەت، دوو برازایێن وی ژی هه‌ر ب ڤێ مینێ بریندار دبن، کو پاشی ژی شەهید دبن.دسەر هندێ ڕا کو کاک حه‌سه‌نی هه‌ردوو پێن خوه ژ داستدانه، لێ ئەو و کوڕین خوە یێن پێشمەرگە ل ساڵا 2014 هه‌تا 2016 پشکداریێ د شەرێ دژی تیرۆرستێن داعش ژی دا دکه‌ن، ل به‌ره‌یێن مەحمودیێ و ناوەران.پێشمەرگێ دێرین حەسەن عەلی خەنجەر ژ بلی کو ئەو ب خوە شەهیدەکێ زیندی یە، هەر دوو برایێن وی محه‌مه‌د ڕەشید و ئەحمەد و هەرسێ برازایێن وی جەمال و عەلی و عەبدولرەحمان ژی شەهید بووینە و هەردوو برازایێن وی ژی زیرەك و سالم بریندار بووینە.وه‌ک ڕێزگرتن بۆ خەبات و تێکۆشینا وی دڕێیا دۆزا کوردستانێ دا، ئەو ل کۆنگرا (١٣) یا پارتی دیموکراتی کوردستان ب میدالیا بارزانیێ نەمر تێته خەلاتکرن. دیسان ب پله‌یا عەمیدێ پێشمه‌رگه و په‌ککه‌فتیێ سه‌نگه‌ری هەتا نوکە ل گۆرەی شیانێن خوە یێن جەستەیی ل سەر ئەرك و خەباتا خوە یێ بەردەوامە و لگه‌ل ماڵ و زارۆکێن خوه ل باژێڕکێ قه‌سرووکێ ل ده‌ڤه‌را شێخان دژیت
