قادر تویله‌ری و کاروانه‌کی خــه‌باتێ یــێ درێــژ و پڕی خــه‌بات و قــوربانــیــدان
سەنتەرێ کۆماتە یێ دێکۆمه‌نتکرنا دیرووکا شوڕشێ د بەردەوامیا بزاڤ و چالاکیێن خوە دا، ل رێکەفتی 10/5/2023 ل ئۆفیسا خوە پێشوازیێ ل پێشمەرگێ دێرین قادر حەکیم تویلەری دکەت و دیدارەکا ڤیدیۆیی یا درێژ دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەباتا وی مینا بەشەكێ گرنگ ژ دیرووکا شۆڕشێ تۆمار و ئەرشیفدکەت.
قادر حەکیم شوکری تویلەری یێ بەرنیاس ب قادر تویلەری ل ساڵا 1957 ل گوندێ تویلەرێ یێ سەر ب دەڤەرا کانیماسێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ. ژ بەر نەبوونا قوتابخانێ ل گوندێ تویلەرێ دەلیڤا چوونا قوتابخانێ بۆ وی چێنەبوویە.
به‌ره‌ڤ پێشمه‌رگاتیێ
پشتی کو ل بهارا ساڵا 1974 له‌شکه‌رێ ئیراقێ هێرشی کوردستانێ دکه‌ت و شه‌ڕ دەستپێدکەتەڤە، قادر تویلەری دچیتە بێسرێ و دگەل مامێ خوە و پەزێ خوە دبەنە بامەڕنێ. ئەو ل قەسرکێن حەجی نەجیبی، ل باشوورێ بامه‌ڕنێ بوون دەمێ فرۆکەیێن حکومه‌تا ئیراقێ بامەڕنێ بومبەباراندکەن. هەر چەندە زیانێن گیانی نەبوون، لێ فرۆکەخانەیا بامەرنێ دهێتە سۆتن.
وی ده‌می حەزا پێشمەرگاتیێ ل قادری ددەت، ئەو ژ بۆ ڤێ ئارمانجێ چەند جارا دچیتە بارەگایێ له‌شکه‌رێ ئێک ل بامه‌ڕنێ، لێ هەر جار ئەسعەد خۆشەڤی فه‌رماندێ له‌شکه‌رێ ئێک، ژبەر بچووکاتیا ژیێ وی، وی وەرناگریت. به‌لێ ئه‌و بێهیڤی نابیت، لۆما ئەو جارەکا دی بڕێیا رەمەزان رەشۆیێ ئۆرمانی دچیتەڤە دەف ئەسعەدی. پشتی هینگێ ئەسعەد خۆشەڤی وی، غەفار وەیسی و ئەحمەدی پێكڤە وەردگریت.
پشتی کو قادر وەکو پێشمەرگە دهێتە وەرگرتن، ئەو دچیتە مالێ و مه‌هەکێ ل مالێ دمینیت، پشتی هینگێ ئەو ب نامەیه‌کێ دهێتە ئاگەدارکرن داکو بچیتە بارەگایێ له‌شکه‌رێ ئێک ل پشتا گوندێ زێوا شێخ پیراموس، ل ڕۆژئاڤایێ بامه‌ڕنێ. ئێدی قادر ب فەرمی دبیتە پێشمەرگە و برنۆیەکێ وەردگریت و دگەل سریا رەمەزان ڕەشۆ یا سەر ب بەتالیۆنا ئەحمەد شانەی ڤە ل هێزا ئامێدیێ، دچیتە سه‌ر ئه‌رکێ پێشمه‌رگاتیێ ل گەلیێ بێسرێ، ل باکوورێ ڕۆهه‌لاتێ باژێڕێ دهۆکێ. هێزا ئامێدیێ ژی ل گەلیێ بێسرێ یا جهگیربوو. تۆپ و فرۆکەیێن حکومه‌تا ئیراقێ ب بەردەوامی بارەگایێن وان ئاگرباراندکەن.
بۆ جارا ئێکێ قادر تویلەری ل زڤستانا ساڵا 1974 کو بەفر ژی گەلەك کەتبوو، ل دەمژمێری 8 ئێڤاری و هەتا 8 سپێدێ دناڤ بەفرێ دا پشکداریێ د بەرسینگرتنا هێڕشا جاشا بۆ سەر بارەگایێن پێشمەرگەی دا دکەت. قادر و هەڤالێن خوە د ڤی شەری دا گەلەك دوەستن، پشتی کو هێزەكا دی دهێتە جهێ وان، ئەو و هەڤالێن خوە بۆ بێنڤەدانێ دچنە شکەفتێ. کاک قادر هەتا ڕۆژا 18/3/1975 ل گەلیێ بێسرێ درێژیێ ب خەباتا خوە یا پێشمەرگاتیێ ددەت.
نه‌ورۆزا بێ ئاگر
پشتی کو نووچه‌یێ شکه‌ستنا شوڕشێ و بڕیارا خوه ڤه‌کێشانێ دگه‌هیته وان، قادر و هەڤالێن خوە بەرەف زاویتە ڤه دچن، ئه‌و بڕێڤە چەکێ خوەیێ گران ژناڤدبەن. شەڤا نەورۆزێ ئه‌و ل چییایێ مەتینا سەردکەڤن. قادر دبێژیت: هه‌موو ساڵان ل وێ ئێڤاریا نه‌ورۆزێ، ل هه‌موو گوندان و سه‌رێ هه‌موو چیایێن بلند ئاگرێ نه‌ورۆزێ دهاته هه‌لکرن و کوردستان ڕوون دکر. مه ل سه‌رێ چیایێ مه‌تینا هه‌م ده‌ڤه‌را سپنه‌ی و مانگێشکێ و هه‌م ژی ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا ددیت. لێ دابێژی شه‌ڤه‌کا ڕه‌ش و تاریا بسه‌ر ڤی وه‌ڵاتی دا هاتی. وێ ئێڤاریا نه‌ورۆزێ تنێ چریسکه‌کا ئاگری ژی ل سه‌رێ چیایه‌کێ نه‌هاتبوو هه‌لکرن. ژ بەر خەما شکەستنا شۆڕشێ. ڕاستی د وی ده‌می دا و پشتی وێ خه‌ما مه‌زنا شکه‌ستنا شوڕشا مه یا چارده ساڵی، وی دیمه‌نێ خه‌مناک ئێکجاری دلێ مه سۆت.
قادر ڤەدگەڕیتە گوندێ خوه تویلەرێ. مخابن د وی ده‌می دا، هه‌ردوو کادرێن شوڕشێ؛ مەلا نبی و ئەحمەد جخسی ب دەستێن بەگێن بەرواریا دهێنە شەهیدکرن و جەنازەیێن وان دبەنە بامەرنێ و ل وێرێ ڕاده‌ستی له‌شکه‌رێ ئیراقێ دکه‌ن. قادر ده‌ستپێکێ لگه‌ل هه‌ڤالێن خوه دچیت دا کو خوە ڕادەستی رژێمی بکەت، لێ ئه‌و دلنادەت تڤەنگا خوە ڕادەست بکەت، لۆما ئەو په‌شێمان دبیت و ڤەدگەڕیتڤە.
قادر تویلەری ڕادەستبوونێ رەتدکەت
قادر ده‌مه‌کی د مینیته ل مال. پاشی ل دوماهیا مه‌ها گولانا 1975 دگەل خەلیل محەمەد خدر، محەمەد تەمەر، محه‌مەد سلیمان، حسێن تویلەری، زبێر عەبدولخالق و سەعیدێ خزمێ حەمید بەرواری بڕیارێ ددەن کو بچنە ئیرانێ. خەلیل محەمەد خدر و محەمەد تەمەر و محەمەد سلێمان خێزانداربوون ،ئەو گوند بەر گوند د باکوورێ کوردستانێ ڕا دچن هەتا کو دگەهنە گوندێ ئەمبێ ل سه‌ر سنوورێ باکوور و ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ، کو گوندێ عادل بەگێ به‌گزاده‌یه.
ئەو دەمێ کو حکومه‌تا ئیرانێ بۆ وەرگرتنا پەنابەران دانای، ب داوی هاتیە، ئێدی هەر کەسێ پشتی وی دەمی بکەڤیتە د ناڤا ئاخا ئیرانێ دا، دێ هێتە گرتن و ڕادەستی رژێما ئیراقێ هێتەکرن. قادر و هاڤالێن خوە ب قەچاخی ل سنووری دەربازدبن و دچن ل که‌مپا زێوه یا مه‌رگه‌ڤه‌ڕ خوە تێکەلی خەلکی دکەن و خوه دناڤ وان دا ووندا دکه‌ن. پشتی کو ئه‌و ل وێرێ بنه‌جهـ دبن قادر ل زێوە پشکداریێ د خۆلەکا ڕاکێشانا بۆریێن سۆلینێن ئاڤێ دا دکەت. پشتی هینگێ حکومه‌تا ئیرانێ قادر و هاڤالێن وی ژێك جودادکەت. قادری دبەنە باژێڕێ بەندەر بۆشەهر و ل وێرێ هنده‌ک په‌نابه‌رێن دی ژی یێن باشوورێ کوردستانێ هه‌بوون. ئه‌و ل بەندەر بۆشەهر ل کۆمپانیایەکا ئەڵمانی وەکو زێرەڤان تێته دامه‌زراندن. هه‌ر ل وی باژێرێ ژی ئه‌و خوە فێری خواندن و نڤێسینێ دکەت و دەست ب خواندنا پەرتووکا ژی دکەت.
حەیدەر شێخ مەمی، سلێمان بەندی و حەمید تاها پیرۆمەری ژی دگەل قادر تویلەری ل بەندەر بۆشه‌هر بوون . پشتی هینگێ حکومه‌تا ئیرانێ هەژمارەکا گوندیێن قادری ژی دبەتە وێرێ. قادر تویلەری هەتا ساڵا 1977 ل بەندەر بۆشەهر دمینیت.
عه‌شقا چیا و پێشمەرگاتیێ بدوماهی ناهێت
ل ساڵا 1977 ئه‌و و هه‌ڤالێ خوه نه‌جیب خوه دگه‌هیننه باژێڕێ که‌ره‌ج ل ماڵا حه‌مید به‌رواری و بڕێکا حه‌میدی بزاڤێ دکه‌ن کو کاک ئیدریس بارزانی وان بهنێریته کوردستانێ بۆ پێشمه‌رگاتیێ. لێ وی ده‌می نامەیەکا کاك ئیدریسی کەتبوو دەستێ حکومه‌تا ئیرانێ وان ب وێ نامێ زانیبوو کو کاک ئیدرس گەنجێن کورد دهنێریتە کوردستانێ بۆ پێشمه‌رگاتیێ. لۆما گڤاشتن و چاڤدێریه‌کا توند ژ لایێ رژێما ئیرانێ ڤە کەتبوو سەر کاك ئیدریسی. لۆما ئه‌و نه‌شیا هاریکاریا وان بکه‌ت. هه‌رچه‌وا بیت ئه‌و هه‌ردوو خوه دگه‌هیننه رۆژهەلاتێ کوردستانێ و دچنە گوندێ ئەمبێ و ب هاریکاریا عادل بەگێ خوه دگه‌هیننه گەڤەڕێ و جولەمێرگێ، ل باکوورێ کوردستانێ. پاشی ئه‌و خوە دگەهیننە مالا ئەحمەد شانە هرۆری ل گوندێ دویلێ ل ده‌ڤه‌را کۆماته‌ی. ئەحمەد شانە به‌ری هینگێ ل ڕۆژا 22/5/1977 ل شەڕێ بێلمبیرێ بریندارببوو، لۆما ئه‌و هینگێ یێ ل مال بوو.
ئەحمەد شانە وان دهنێریتە شیڤا لێزانێ. وی دەمی محەمەد عەبدی زاویتەیی، ماجد بەگێ چەلی، عەبولرەحمان حەجی حامدێ منیانشی هاریکار و رێبەرێن پارتی بوون ل وێ ده‌ڤه‌را باکوورێ کوردستانێ.
شه‌هید عه‌لی عبیدالله دگه‌هیته ناڤ شوڕشێ
د وان ده‌مان دا کادرێ پارتی عەلی عوبەیدوللا مایی ژی پەیوەندیی ب شۆڕشێ دکەت. قادر تویلەری و هه‌ڤالێ خوه نەجیب دچنە دگەل وی. عەلی عوبەیدوللای پێشوەخت هێلێن خوە یێن تایبەتێن رێکخستنێ د کوردستانێ دا ئاڤاکربوون.
قادر و نەجیب چەند گەڕا دگەل عەلی عوبەیداوللای دبەنە گوندێن ده‌ڤه‌را بەرواری بالا، ئەو دچنە گوندێن: ئێکمالێ، خرابەی، گویلکا و بێلیزانێ.
پاشی ل دوماهیا بهارا ساڵا 1978 هێزێن ئێکه‌تی نیشتمانی کوردستان هێرشه‌کا مه‌زن دکه‌نه سه‌ر باره‌گا و ده‌ڤه‌رێن پێشمه‌رگێ پارتی و د ئه‌نجامدا شه‌ڕێ بناڤێ شه‌ڕێ هه‌کاریێ ڕوودده‌ت دناڤبه‌را هه‌ردوو هێزان دا. ئێدی قادر ژی دگەل عەلی عەبویدوللای پشکداریێ د ڤی شەڕی دا دکەت. پشتی هینگێ سامی عەبدولرەحمان، ڕێڤه‌برنا وێ ددڤه‌رێ دسپێریته عەلی عوبه‌یدوللای.
شه‌هید عەلی عوبەیدوللایێ مرۆڤدۆست
عەلی عوبەیدوللا ژی بارەگایێ خوە ل گوندێ گویزەڕەشێ ل ده‌ڤه‌را پنیانشیان ل باکوورێ کوردستانێ ڤەدکەت. نێزیکی 20 پێشمەرگا دگەل وی بوون، ژ وانا عەبولخالق تویلەری، وەیسی بناڤی، زێندین مایی و بژار مایی.
پشتی شه‌ڕێ هه‌کاریێ گرۆپه‌کێ دیلێن ڤی شه‌ڕی سه‌رکردایه‌تیێ هنارتنه باره‌گایێ علی عبیدالله ل گوندێ گویزه‌ڕه‌شێ. سەید کاکە ژی د ناڤا وان دیلا دا بوو. سەید کاکەی عەلی عوبەیدوللا دنیاسی. عەلی عوبەیدوللا داخوازێ ژ محەمەد مایی دکەت کو وان دیلا ببەتە جهەکێ باش، لێ ئەو وان دبەت و دکەتە د گۆڤەکا په‌زی ڤە. عەلی عوبه‌یدوللا سەرا ڤێ ڕەفتارا وی تۆڕە دبیت و ل سه‌ر ڤێ بێڕێزیا وی ب دیلێن شه‌ڕی، سێ شلاقا ژی ل وی ددەت و فه‌رمانێ دده‌ت کو دیلا ببه‌نه مالان و باشترین جهـ و خوارن بۆ وان ئاماده‌بکه‌ن و باشترین ڕێزێ لێبگرن.
کاک قادر دبێژیت: عەلی عوبەیدوللای دیتنەکا جودا ژ یا سامی عبدالرحمن و جەهوەر نامقی هه‌بوو ل سەر شەڕی و دیلا. ب هیچ شێوه‌یه‌کی ئه‌و لگه‌ل هندێ نه‌بوو کو ئه‌ڤ ئارێشه ب شه‌ڕ و چه‌کی بێته ئێکلا کرن، به‌لکو وی دگۆت: دڤێت ئه‌م هه‌موو بزاڤێن خوه بکه‌ین و بمه‌زێخین لگه‌ل به‌رپرسێن ئێکه‌تیێ کو ڤێ ئارێشێ ب گفتوگۆیێ چاره‌سه‌ر بکه‌ین و نه‌هێلین شه‌ڕ ڕووبده‌ت.
ململانێیا شه‌هیدعەلیێ عوبەیدوللای دگەل به‌رپرسێن پارتی یێن ده‌ڤه‌رێ
قادر تویلەری د بەردەوامیا ئاخفتنا خوەدا دبێژیت: ململانەکا توند د ناڤبەرا عەلی عەبەیدوللای ژ لایەکی و سامی عەبدولرەحمان و جەهوەر نامق و هەژمارەکا دی یا سەرکردێن سەرکردایەتیا دەمکی ژ لایەکێ ڤە هەبوو.
وی دەمی هندەك کەس دهاتنه کوشتن بده‌ستێ شوڕشێ، کو گه‌له‌ک جارا بێی ڤه‌کۆلینه‌کا دروست و به‌ڵگه و هه‌ر ل سه‌ر گۆمانێ یان بێبه‌ختیه‌کێ دهاتنه کوشتن. عەلی عوبەیدوللای ل دژی ڤێ چه‌ندێ بوو. دیتنا وی ئه‌و بوو کو؛ نابیت هه‌ر هۆسا بساناهی و بێ به‌ڵگه خه‌لک بهێته کوشتن. چونکی شوڕش یا ڕابووی بۆ پارستنا ڤی خه‌لکی نه‌کو بۆ کوشتنا وان. ئێك ژ ڤان نموونا ژی سنێلەکێ 15-16 ساڵی بوو، خەلکێ گوندێ بێدوهێ بوو، ئەو برازایێ ئەحمەد مێمژدینی بوو. هندەك دەینێن بابێ وی ل دەف هنده‌ک خه‌لکێ ده‌ڤه‌را قوشیریا بوون، ل باکوورێ کوردستانێ. بابێ وی ژی ئەو ڤرێکربوو دا وان دەینان وەرگریت، قوشیریا نەڤیایە دەینێن بابێ وی بدەن، لۆما وان سه‌رکردایه‌تیا شوڕشێ ئاگه‌هدار کریه کو؛ ئه‌ڤ کوڕه سیخوڕێ دوژمنی یه و یێ هاتی پێزانینان ل سه‌ر شوڕشێ بۆ حکومه‌تا ئیراقێ ببه‌ت. سه‌رکردایه‌تیا هه‌رێما ئێک ژی وی گه‌نجی دکوژن.
هه‌ر دیسان سادق کانیسارکی و کەمال سەرەڕۆیی ژی هه‌ر بڤی شیوه‌ی هاتنه کوشتن. دهاتە گۆتن کو کەمال سەرەڕۆیی یێ د بەفرێ ڕا فەتسی، لێ پشتی بەفر حەلیای و جەنازەیێ وی هاتیە دتین، ئاشکەرابوو، کو ئەو ژ دەست و پیا هاتبوو گڕێدان، هەتا د ناڤا بەفرێ ڕا فەتسی.
سه‌رکردێن ئێکه‌تیا نیشتمانی نه‌کوژن
ل گۆره‌ی گۆتنا کاک قادری؛ خالا دی یا ناکۆیێ ل ناڤبەرا شه‌هید عەلی عوبەیدوللای و سەرکردەیێن سەرکردایەتیا کاتی، چارەنڤیسێ سەرکردەیێن دیلیێن ئێکەتیێ بوو. عەلی داخواز دکر کو ئه‌و نه‌هێنه کوشتن و سه‌رکردایه‌تی گارانتیێ بده‌ت کو دێ گیانێ وان پارێزیت. لێ هه‌ڤالێن دی لگه‌ل وێ دیتنا وی نه‌بوون.
کۆمبوونەکا تایبەت ل سەر چارەنڤێسێ دیلێن شەڕێ هەکاریێ هاتە کرن. د کۆمبوونێ دا دوو دیتن هەبوون:
-
فەرماندەیێن مەفرەزێن پیشمەرگەی و هەژمارەکا سەرکردێن (قیادا موەقەت) گەلەك د ڕژدبوون ل سەر کوشتنا دیلێن سەرکردە یێن ئێکه‌تیێ، چونکی وان ئەو ب ئەگەر و به‌رپرسێن وی شەڕی دزانین.
-
عەلی عوبەیدوللا گەلەك ل دژی کوشتنا وان بوو و وی دگۆت: سەرکردە ناهێنه کوشتن، ئەگەر ئەم وان نەکوژین و گیانێ وان بپارێزین، دێ ده‌لیڤه باشتر هه‌بیت کو ئه‌م و ئێکه‌تی زووتر نێزیکی ئێک ببین و پێکبێین، کو ئارمانجا مه پارتی ژی هه‌ر ئێکه‌تیا کوردانه. بەروڤاژی ڤێ چەندێ ژی، دێ ڕك و کینێ د ناڤبەرا مە دا زێدەترلێکەت ده‌لیڤا پێکهاتنێ دێ گه‌له‌ک کێمتر لێهێت. ما ئه‌گه‌ر مه ژی وه‌کی ئێکه‌تیێ ده‌ست ب کوشتار و توندو تیژیێ کر، وی ده‌می چ جوداهی دناڤبه‌را مه و وان دا هه‌یه؟
پشتی کۆمبوونێ ب فەرمانا جەهوەر نامق، سامی عەبولرەحمان، کەریم شەنگالی، غازی زێباری، دیل هەمی، ژ بلی هەرسێ سەرکردان (عەلی عەسکەری، د. خالد و حسێن بابەشێخ ) بێچەك هاتنه ئازادکرن.
ئه‌و بوو پشتی ده‌مه‌کی ئه‌و هه‌رسێ به‌رپرسێن ئێکه‌تیێ هاتنه کوشتن. عەلی عوبەیدولا ژی ل سه‌ر ڤێ پێنگاڤێ گەلەك تۆڕە دبیت و دبێژیتە: سامی عەبدولرحمان و جەهوەر نامق: ئەگەر شەڕێ مە و ئێکەتیێ 20 ساڵان ڤەکێشیت، پشتی کوشتنا ڤان سەرکردا، دێ بیته 40 ساڵ.
به‌ره‌ڤ رۆژهەلاتێ کوردستانێ
پشتی وه‌فاتا بارزانیێ نه‌مر ل بهارا ساڵا 1979، کاک قادر تویلەری و هەژمارەکا هەڤالێن خوە داخوازێ ژ شه‌هید عەلی عوبەیدوللای دکەن، کو بچنە رۆژهەلاتێ کوردستانێ و پشکداریێ د بەهیا بارزانیێ نەمر دا بکەن. قادر تویلەری، جەمیل سەرەڕۆیی و عەبدوللا عەبدولرەحمان ئۆرەیی پێکڤە بەرێ خوه دده‌نه رۆژهەلاتێ کوردستانێ. ئەو ل ده‌ڤه‌را چه‌لێ شه‌هید محۆ گەودای و هه‌ڤالێن وی دبینن و ژ وێرێ وێڤە لگه‌ل وان دچن.
ئەو دگه‌هنه باره‌گایێ سامی عبدالرحمن ل گەلیێ گۆستەی. 10 ڕۆژان ل وێرێ دمینن و پشتی هینگێ، ژ وێرێ دگەل جەهوەر نامق دچنە رۆژهەلاتێ کوردستانێ. ل سەرێ چیایێ کەچەلەی یێ سنوورێ باشوور و ڕۆژهه‌لات بەفر و باران و سڕ و سه‌قه‌مه‌کا دژوار ب سەر وان دا دهێت. دا کو ژ سه‌رما دا نه‌که‌ڤن و له‌شێ وان بمینیته گه‌رم، ئه‌و دناڤ وێ به‌فر و سه‌رمایێ دا گۆڤه‌نده‌کا سڤک گرێدده‌ن و خوه ب گوڤه‌ندێ گه‌رم دکه‌م و دده‌نه ڕێ. رۆژا پاشتر دگەهنە گوندێ نوێ ل ده‌ڤه‌را مه‌رگه‌ڤه‌ڕا ڕۆژهه‌لات و ژ وێرێ وێڤە ب ترۆمبێلا دچنە باژێرکێ شنۆ.
جەهوەر نامق خوە دهاڤێتە سەر گۆڕا بارزانیێ نەمر
دەمێ ئەو ل شنۆ دگەهنە سەر گۆڕا بارزانیێ نەمر، جەهوەر نامق خوە دهاڤێتە سەر گۆڕا بارزانی و دکەتە گری. محەمەد خالد و محۆ گەودا وی ل سەر گۆڕا بارزانی ڕادکەن. پاشی دچنە مزگەفتەکێ ل شنۆ.
پشتی هینگێ گوند بەر گوند ئه‌و بەرەڤ باژێڕکێ خانێ ڤە دچن. ئه‌و ل سەر رێیا خوە سەرەدانا بارەگایێن حزبا دیموکرتا کودستانا ئیرانێ ژی دکەن.
قادر ژ خانێ دچیتە دەف حەمید بەرواری ل باژێڕێ کەرەج ل نێزیکی ته‌هرانێ، حەمید بەرواری وی د هنێریتە بارەگایێ بارزانی هەتا عەلیێ عوبەیدوللای دهێت. وی دەمی عەلیێ خەلیل بەرپرسێ بارەگایی بارزانی بوو. قادر مه‌هەکێ ل بارەگایێ بارزانی دمینیت. پشتی هینگێ شه‌هید عەلی عوبەیدوللا و فەتاح گولێ دهێنە وێرێ و ل وێرێ دمینن هەتا بڕیارا گرێدانا کۆنگرا نەهێ یا پارتی دهێتە دان.
ل ڕۆژهه‌لات ژی ناکۆکیێن شه‌هید علی عبیدالله و هه‌ڤالێن سه‌رکردایه‌تیا کاتی دبه‌رده‌وام بوون
کاک قادر تویلەری دبێژیت: ئه‌م دگەل عەلی عوبەیدوللای چووینه باژێڕێ ئۆرمیێ. ل وێرێ مه غازی زێباری و کەریم شەنگالی دیتن. ل وێرێ ژی گفتوگۆیه‌کا توند دناڤبه‌را وان و شه‌هید عه‌لی دا چێبوو و شه‌هید عه‌لی گه‌له‌کێ ژ وان توڕه بوو. ژ به‌ر کو وان گه‌له‌ک ڕاپۆرت ل سه‌ر کادرێ دێرینێ له‌شکه‌ری ئهحمهد شانه‌ی نڤێسیبوون و ژ ئه‌گه‌رێ وان ڕاپۆرتان ژی ڕێ نه‌هاته‌دان کو ئهحمهد شانه ببیته ئه‌ندامێ کۆنگرێ و پشکداریێ تێدا بکه‌ت. هه‌رچه‌نده ئه‌و ل شوڕشا ئه‌یلولێ فه‌رماندێ به‌تالیونێ بوو ل هێزا ئامێدیێ و ل شوڕشا گولانێ ژی هه‌ر ل ده‌ستپێکێ ئه‌و ئێک ژ کادرێن له‌شکه‌ری بوو و ل ڕۆژا 22/5/1977 ل شه‌ڕێ بێلمبیرێ بگرانی بریندار ببوو و چاڤه‌کێ خوه ژی ژ ده‌ستدابوو.
وه‌سا دیار بوو ناکۆکیا ڤان هه‌ڤالان لگه‌ل ئهحمهد شانه‌ی هێشتا یا هینگێ بوو ده‌مێ ل ساڵا 1977، ئهحمهد ب هاریکاریا ئیدریس بارزانیێ جانه‌مه‌رگ هاتیه ده‌ڤه‌رێ و باره‌گایێ خوه ل بێلمبیرێ، ل پشتا زنارا کێسته ڤه‌کری و پاشی هێرشا له‌شکه‌رێ ئیراقێ هاتیه سه‌ر و 14 کادر و پێشمه‌رگه شه‌هیدکرین و چه‌نده‌ک ژی بیریندارکرین، کو ئێک ژ وان ئهحمهد شانه بخوه بوو. وان ئهحمهد شانه بهندێ گونه‌هبار دکر کو؛ ئه‌و جهێ وی باره‌گا دانایێ نه جهه‌کێ گونجای بوو و ئه‌ڤه ژی بوو ئه‌گه‌رێ شه‌هیدبوونا وان هه‌موو پێشمه‌رگا. به‌لێ د ڕاستی دا ناکۆکیێن دی ژی دناڤبه‌را وان و ئهحمهد شانه‌ی دا هه‌بوون.
کاك ئیدریس کۆمبوونەکێ دگەل هەژمارەکا کادر و فەرماندەیان دکەت
وه‌کی ئه‌م دزانین کۆنگرا نه‌هێ گه‌له‌کا پڕی ڕوودان بوو. ژ ئه‌نجامێ وێ دووبه‌ره‌کیا هه‌ی پڕانیا سه‌رکرده‌یێن سه‌رکردایه‌تیا کاتی، ب سه‌رپه‌رشتیا سامی عبدالرحمن ژ ناڤ پارتی ده‌رکه‌تن و چوون.
پشتی کۆنگرێ کاك ئیدریس ل بنێ گرێ زێوەیا مه‌رگه‌ڤه‌ڕ کۆمبوونەك دگەل عەلی عوبەیدوللای، ئازاد بەرواری، رەئیس عەبدوللا مایی، ئەحمەد شانەی، مەلا رەمەزان و هەژمارەکا دیا کادر و پێشمەرگا ئەنجامدا و دکۆمبوونێ دا داخواز ژ وان کر ڤەگەڕنە کوردستانێ، دا کو ئه‌و ڤاڵاهیا چێبووی د ئه‌نجامێ جودابوونێ، تژی بکه‌ن. دیسان ل دویف بریارێن کۆنگرێ دکتۆر جەرگیس حه‌سه‌ن دبیتە بەرپرسێ لقا ئێك، هه‌جه‌ر سندی ژی دبیتە جێگرێ وی و عەلی عوبەیدوللای ژی دبیتە کارگێڕێ لقێ.
بەرەف کوردستانێ
قادر بێی شه‌هید عەلی عوبەیدوللای، دگەل نێزیکی 80 پێشمەرگا ل ژێر سەرپەرشتیا شەهید مەلا رەمەزان (بهەشتی) بەرەف کوردستانێ ڤه بڕێدکەڤن. کاك ئیدریس هەر ئێکی ژ وان 100 دیناران ددەتێ. ئەو ل دەستپێکێ دچنە گوندێ هرمیێ ل سه‌ر سنوورێ باکوور و ڕۆژهه‌لات و ژوێرێ وێڤە ب ترۆمبێلا هەتا نێزیکی گوندێ شاویتێ دچن. ئێدی د وان گوندێن پشتا جولەمێرگێ ڕا بەرەف کۆماتەی دچن. پشتی هینگێ سەید ساڵح و شه‌هید شەعبان غەفار ژی دکه‌ڤنه ڕێ به‌ره‌ڤ لقا ئێک. پشتی ئه‌و دگه‌هه‌ن سەید ساڵح دبیتە بەرپرسێ لژنا ناوچا ئامێدیێ. ل زڤستانا ساڵا 1980 قادر و نێزیکی 100 پێشمەرگا دگەل سەید ساڵح دەست ب گەڕەکێ دکەن بۆ دەڤەرا بەرواری باڵا.
ئەو ل دەستپێکێ دچنە گوندێ ئێکمالێ، پاشی دچنە دەرگەلا موسا به‌گێ، پشتی هینگێ دچنە گەلیێ هەسپا ل چیایێ مه‌تینا. حکومه‌تا ئیراقێ ب ڕێیا سیخۆڕێن خوە ئاگەهداری هاتنا پێشمەرگەی دبیت، لۆما دەست ب هێرشێ دکەت بۆ گوندێ دەرگەلێ و گوندێن دیێن دەڤەرێ. پێشمەرگە ژی خوە ڤه‌دکێشیته چیایێ مه‌تینا. شەهید شەعبان غەفار و شەهید سەعید سپینداری داخوازێ ژ سەید ساڵحی دکەن، رێ بدەت وان، کو بچن دربەکی ل هێزێن دوژمنی بدەن، لێ سەید ساڵح ب بەرچاڤوەرگرتنا رەوشا دەڤەرێ و گوندنشینا رێ نادەت وان. سوپایێ دوژمنی دکەڤیتە د گوندێن دەڤەرێ دا وەکی ئاسهێ، میسکا و دەرگەلێ و ئێڤاری خوه ڤه‌دکێشیته‌ڤه.
پشتی 10 رۆژان سەید ساڵح هەژمارەکا وان پێشمەرگا دگەل خوە دبەتە کۆماتەی و قادر تویلەری ژی دگەل هەژمارەکا پێشمەرگا دچنە گوندێن سەر سنووری یێن باکوورێ کوردستانێ بۆ بێنڤەدانێ. پاشی ل ده‌ستپێکا بهارا ساڵا 1980 کاک قادر دچیتە بارەگایێ لقێ ل کۆماتەی و هەتا پاهیزا ساڵا 1980 ل بارەگایێ لقێ دمینیت.
چالاکیا سەرێ حەمێ یا ئێکێ
پشتی ئه‌ڤ هێزه ژ ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ گه‌هه‌شتیه ده‌ڤه‌رێ، ئه‌و ئاماده‌باشیێن خوه دکه‌ن و هێرشی سه‌ر بنه‌گه‌هێ له‌شکه‌ری یێ سوارکا وه‌لێ دکه‌ن ل چیایێ گوندێ کێسته و ل رۆژا 20/5/1980 وی بنگه‌هێ دوژمنی دگرن.
پاشی پشتی ده‌مه‌کی بڕیارتێته‌دان و کو هێرشێ بنگه‌هێ دوژمنی یێ چیایێ سه‌رێ حه‌مێ یێ ستراتیژی بکه‌ن، کو ژ ئالیه‌کی ڤه دکه‌ڤیته هنداڤی گوندێ هرۆرێ و ژ ئالیێ دی ژی ڤه دکه‌ڤیته هنداڤی گوندێ بریفکا و جادا بێگۆڤا-کانیماسێ. قادر تویلەری دگەل د. جەرگیس، د. رزگار و سەید ساڵح، شه‌هید شعبان غه‌فار، شه‌هید شەعبان عومەر و شه‌هید سەعید سپینداری دچنە چاڤنێریا بنگه‌هـ و باره‌گایێن دوژمنی ل سه‌رێ حه‌مێ.
ل گەلیێ هرۆرێ پلانا هێرشێ دهێتە دانان و پێشمەرگێن هێرشبەر و هێلێن بەڕەڤانیێ دهێنە دانان. پێشوەخت مەفرەزەیا ئەندازیاریا مینان ژی ب شه‌ڤ دچن دەردۆرا بنگه‌هێ دوژمنی ژ مینان پاقژدکەن. به‌ربه‌رکێ ئێڤا ڕۆژا 30/6/198، ل گۆرەی پلانا هاتیه‌دانان، پێشمەرگە ژ گه‌لیێ هرۆرێ سه‌ردکه‌ڤنه نزارێ چیایێ سه‌رێ حه‌مێ و به‌ره‌ڤ جهێن ده‌ستنیشانکری یێن شه‌ڕی دکه‌ڤنه ڕێ.
شەهید سەعید سپینداری، شەهید شەعبان عومەرهدێنه‌ی، محمد ئەحمەد بناڤی، چولی ئۆرەیی ل سەر چەکێ بازۆکێ ، نۆری مەلا سەلیم شێلازی، بەرپرسێ هێزا پشتەڤانیێ بوو، ل سەر تۆپا 57. محمد عەباس تروانشی ل سەر تۆپا 60ملم. قادر تویلەری، حەجی فه‌قه بناڤی، سەید عەزیز خانکی و چەند پێشمەرگێن دی ل هێلا بەڕەڤانیێ هاتنە دانان.
کاک قادر دبێژیت: هێرش ده‌ستپێدکه‌ت و د هه‌مان ده‌م دا کو هێرش ل سه‌ر بنه‌گه‌هێ سه‌رێ حه‌رمێ یه و ئه‌و بنگه‌هـ ئارمانجا مه یا سه‌ره‌کیه، لێ دهه‌مان دا بنگه‌هێن دوژمنی ل ناڤبه‌را بریفکا و چه‌قه‌لا ل سه‌ر جادا بێگۆڤا-کانیماسێ و باره‌گایێ لیوایا له‌شکه‌رێ ئیراقێ ل بێگۆڤا، ئه‌و ژی دکه‌ڤنه ژێر ئاگرێ تۆپ و دۆشکایێن پێشمه‌رگه‌ی. هه‌ر ل ده‌ستپێکا هێرشێ عەبدوللا ابراهیم ئۆرەی، سەید نایف سەعدی زاویتەیی، محمد ساڵح ئۆرەیی و حەسەن ئەرەدنی هێرشێ دکه‌ن و ئێکسه‌ر قه‌ستا دەرێ رەبیێ دکه‌ن. هەر چەندە سەید ساڵح گازی وان ژی دکەت و دبێژیتە وان، کو د دەرێ رەبیێ ڕا هێرشێ نەکەن، چونکە ئەو ڕێیا ڕەڤا دوژمنی یە، لێ ئه‌و به‌رده‌وام دبن. دەمێ سەربازەکێ دوژمنی بزاڤا ڕه‌ڤێ دکه‌ت د ده‌ری ڕا، ئه‌و هه‌ڤال دکه‌ڤنه سینگێ وی و دەستڕێژێ ل وان دکەت و سەید نایف سه‌عدی زاویته‌ی و عەبدوللا ابراهیم ئۆرەیی و حەسەن ئه‌ره‌دنی و محمد ساڵح ئۆرەیی د هنگێڤیت. سەید نایف و عەبدوللا ئۆرەیی ژ گرانیا برینێن خوە شەهیددبن. بنگه‌هێ دوژمنی هاته گرتن و چه‌ک ته‌قه‌مه‌نیه‌کا باش مه ژێ ئیناده‌ر.سەید ساڵح ژی ژ رانێ خوە برینداردبیت، لێ نابێژیتە کەسێ. مه بریندارێن خوه و هه‌ردوو شه‌هیدێن خوه ڕاکرن و ئینان. هەردوو شەهید مه ل خەنۆکەی ل سه‌ر سنووری ل ده‌ف شه‌هیدێن بێلمبیرێ ڤه‌شارتن و ئه‌م زڤڕینه‌ڤه کۆماتەی.
چالاکیا گوندێ تروانش
قادر به‌رده‌وام دکه‌ت و دبێژیت: پشتی چالاکیا سەرێ حەمێ ب ده‌مه‌کی هێزێن مه بسه‌رپه‌رشتیا دکتۆر جەرگیس و سەید ساڵح و زۆربەی بەرپرس و فەرماندەیێن لەشکەری دەست ب گەڕەکا بەرفرەهـ دکه‌ن بۆ دەڤەرێ. پێشیێ ئه‌م تێینه ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا و بڕیارا چالاکیه‌کێ دده‌ین ل تروانشێ ل دژی هێزێن دوژمنی. د وێ چالاکیێ دا بارەگایێ سریەکه‌کا له‌شکه‌ری و دوو رەبیه ئارمانجا مه بوون، لگه‌ل تۆپبارنکرنا باره‌گایێ فه‌وجا له‌شکه‌ری. د وێ چالاکیێ دا ئه‌ز دگەل شه‌هید شەعبان غەفار بووم. ئێڤاریا ڕۆژا 19/9/1980 مه هێرش کر و هەر زوو ئه‌و ڕه‌بیا بۆ مه هاتیه دانان مه گرت. هەژمارەکا چەکی ژی وەکو دەستکەفت مه ڕاکر. دەمێ مه چەك و تەقەمەنی ڤەدکێشان، ئه‌م دکه‌ڤینه بن تۆپبارانا دوژمنی و هه‌ڤالێ مه سەعید بێدهی یێ به‌رنیاس ب (گەبۆ) بگرانی برینداردبیت.
هێزین پیشمەرگەی پشتی ڤێ چالاکیێ خوه ڤه‌دکێشنه چیای ل زۆمێن تروانشیا ل سەرێ ئامێدیێ، پاشی دچنە کانی رەشێ و کانیا بەستێ، ل پشت هه‌ردوو گوندێن هێسێ و خرابه‌ی. وی دەمی قادر تویلەری دگەل مه‌فره‌زا شه‌هید سەعید سپینداری بوو. فرۆکەیێن دوژمنی هێزێن پێشمەرگەی ل کانی رەشێ و کانیا کۆرەمارێ بومبەباراندکەن، هه‌ڤالێ مه سەفەر عبدالعزیز ئۆرمانی شەهیددبیت و کەریم زاخۆیی ژی برینداردبیت. رۆژا پاشتر هێزێن پێشمەرگەی دچنە قەسرکێ و د وێ شەڤێ دا شەرێ ئیرانێ و ئیراقێ دەستپێدکەت.
پشتی ڤێ چالاکیێ دکتۆر جەرگیس و سەید ساڵح بریارێ ددەن کو لگه‌ل وێ هیزا لگه‌ل وان، گەڕا خوە بۆ دەڤەرا بەرێگاره‌ی و شێخان به‌رده‌وام بکه‌ن. لێ مه‌فره‌زا مه ب سه‌رپه‌رشتیا شه‌هید سەعید سپینداری دچنه بێنڤه‌دانێ. قادر تویلەری و 3 هەڤالێن خوە ل وان گوندێن ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا یێن به‌ر نزارێ چیایێ مەتینا دمینینن و بێنا خوه ڤه‌دده‌ن. دکتۆر جه‌رگیس و سه‌ید سالح و هێزێن لگه‌ل وان ژی دچنه ده‌ڤه‌را شێخان و ل وێرێ چه‌ند چالاکیه‌کان ئه‌نجامدده‌ن وه‌کی؛ گرتنا ره‌بیا شکه‌فتێ و لێدانا فه‌وجا شکه‌فتێ، ژ چه‌ککرنا چه‌کدارێن حکومه‌تا ئیراقێ ل نسر و ڕه‌به‌تکا و گرتنا باره‌گایێ سریا له‌شکه‌ری ل بێبۆزیێ و چه‌ند چالاکیه‌کێن دی. د ئێک ژ وان شه‌ڕان دا هه‌ڤالێ پێشمه‌رگه شکری شێلازی شه‌هید دبیت و حه‌مدی به‌گ شێلازی ژی بریندار دبیت.
قادر و هه‌ڤالێن خوه ل دەڤەرا به‌رواری باڵا دمینن هەتا هێزا وان یا ب سه‌رپه‌رشتیا دکتۆر جەرگیس و سەید ساڵح ژ گەڕا خوە ڤەدگەڕن. ئێدی پشتی هینگێ قادر و هەڤالێن خوە ژی دگەهنەڤه وان.
شەڕێ کەلا شخۆ
قادر دبێژیت: وی ده‌مێ کو ئه‌م ل گوندێ بێلیزانێ بووین، دوژمن رەبیێن کانیبەلاڤێ بەرددەت و خوه ژ وێ ده‌ڤه‌رێ ڤه‌دکێشیت. شه‌هید شەعبان غەفار گرۆپەکا پێشمەرگەی دگەل خوە دبەت و دچیتە چاڤنێریا جهێن وان رەبیێن دوژمنی بەرداین، دا کو مینێن دەوروبەرێن وان ڕەبیا راکەت دا کو ب خه‌لکێ ده‌ڤه‌رێ و په‌ز و که‌والێن ڤه نه‌په‌قن. ئەو ل رەبیا هنداڤی کانیبەلاڤێ کۆمدبن. سەلمانێ سۆسێ، شۆفێرێ تەکسیێ یه، ئه‌و ژ دهۆکێ ڤه و د رێیا گەلیێ دهێ ڕا دچیتە کانیبەلاڤێ. سه‌لمان بڕێڤە 5 تۆمبێلێن زیلین له‌شکه‌رێ دوژمنی دبینیت کو یێن بەرەڤ کانیبەلاڤێ ڤە تێن. ئه‌و ژی تێت ئێکسه‌ر شه‌هید شه‌عبانی ئاگه‌هدار دکه‌ت. شەعبان هنده‌ک پێشمه‌رگا دهنێریته سه‌ر جادێ ل ناڤبه‌را که‌لاشخو و کانیبه‌ڵاڤێ، دا کو ل وێ هێزا دوژمنی بده‌ن. ئه‌ز و هنده‌ک هه‌ڤال ژی ل بابیرێ بووین. ئەم ژی بەرەف کانیبەلاڤێ ڤە چووین.
شه‌هید تاهر زێوەیی و هەژمارەکا پێشمەرگێن دی، بێی کو مه های ژ وان هه‌بیت، ئه‌و ژی ل کەلا شخۆیێ بوون. تاهر و هه‌ڤالێن خوه، به‌ری تۆمبێلێن له‌شکه‌ری بگه‌هنه که‌لا شخو، ته‌قێ لێ دکه‌ن و شه‌ڕ ل وێرێ دەستپێدکەت. هێزا مه ژی ب سه‌رپه‌رشتیا شه‌هید شه‌عبان غه‌فار ل هه‌وارا شه‌هید تاهر زێوەیی و هەڤالێن وی دچن. شەڕ گه‌رم دبیت و 4 دەمژمێران ڤەدکێشیت. ژ وان 5 تۆمبێلێن زیلێن له‌شکه‌ری یێن تژی، تنێ چه‌ند له‌شکه‌ره‌‌کێن کێم دمینن و خوه دده‌نه کوخکه‌کی ل ئالیێ باشوور و شه‌ڕی دکه‌ن، له‌شکه‌رێن دی هه‌موو تێنه کوشتن. د وی شه‌ڕی دا هه‌ردوو هه‌ڤالێن مه موسا ئەلکویشکی و رەمەزان شەعبان بامەڕنی شەهید دبن. ته‌رمێ شه‌هید موسای تێته ڕزگارکرن، لێ یێ شه‌هید ڕه‌مه‌زانی ناهێته دیتن و بێسەروشوین دبیت. شه‌هید تاهر زێوه‌یی، نایفێ برایێ وی و محمد عوبەید ئاسهی بگرانی برینداردبن. دوژمن ژ ئالیێ بێگۆڤا ڤە بەرەڤ بابیرێ ب هێزەکا مەزن دەست بهێرشێ دکەت. سەید نایف دگەل هێزەکا پێشمەرگەی د ڕییا وێ هێزێ دا بۆسەکێ ددان و دربەکێ کوژەك ل وێ هێزێ ددەن و ب دەهان کەلەخان ژ هێزا دوژمنی دئێخن و ناهێلن سه‌رکه‌ڤنه بابیرێ. هێزێن پێشمەرگەی د ڤی شەڕی دا، زێدەباری کوشتنا هەژمارەکا مەزن ژ سەربازێن دوژمنی و سۆتنا چەندین زیل و ترۆمبێلێن لەشکەری، دەست ب سەر هەژمارەکا چەك و تەقەمەنیێ ژی دا دگرن.
پێشمەرگە ته‌رمێ شەهید موسا ئەلکویشکی دبنه گوندێ بێلیزانێ و ل وێرێ ڤەدشێرن و رۆژا پاشتر دچنە گه‌لیێ بازێ. ل وێرێ ژی هێرشا دوژمنی دهێتە سەروان، لێ پێشمه‌رگه خوه ڤه‌دکێشیته چیایێ مه‌تینا و چ رووبرووبوونێن راستەوخۆ د ناڤبەرا هێزێن پێشمەرگەی و هێزین دوژمنی دا روونادەن.
ئەڤ گەڕە بدوماهی دهێت و ئێدی دکتۆر جەرگیس و سەید ساڵح و دگەل هێزه‌کا پێشمەرگەی ڤەدگەڕنەڤە بارەگایێ لقێ ل کۆماتەی. سەید ساڵح و شه‌هید شەعبان غەفار ژی بۆ بێنڤەدانێ دچنە رۆژهەلاتێ کوردستانێ، کو مال و زارۆکێن وان ل وێرێ بوون. پاشی دکتۆر جەرگیس ژی ل سه‌ر فه‌رمانا سه‌رۆک بارزانی، ژ بۆ کاره‌کی شوڕشێ دچیتە سوریێ و ل شوونا وی ملازم هه‌جه‌ر سندی به‌رپرساتیا لقێ وه‌ردگریت.
ئێدی دبیته ده‌ستپێکا زستانێ، قادر، عزێر تویله‌ری و محه‌مه‌د ئهحمهد بناڤی ژی پێکڤه ژ ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا دچنه باره‌گایێ لقێ ل کۆماته‌ی و وێ زستانێ هه‌میێ ل وێرێ دمینن.
شەهیدبوونا عەلیێ عوبەیدوللای
قادر تویلەری د ڤێ هەڤدیتنێ دا دبێژیت: مالا عەلی عوبەیوللای ل گوندێ زاویته یێ باکوورێ کوردستانێ بوو، ل سه‌ر سنووری. ئەز ژی وی ده‌می ل بارەگایێ لقێ بووم ل کۆماتەی. سپێدەکا زوو عەبدولکەریم زاویتەیی دهێتە کۆماتەی، وی ئەز دنیاسم، لۆما ئێکسەر هاتە دەف من، من ژ وی پرسی: تە خێرە تو ڤی سەرکێ سحارێ هاتیە ڤێرە؟ وی گۆتە من: باوەربکە تشتەکێ مەزنێ قەومی. من ژی ب مەندەهۆشی ڤە گۆتێ: خێرە چ قەومیە؟ ئینا گۆت: عەلیێ عوبەیدوللای یێ شەهید بووی. من ژی گۆتە وی: چەوا شەهیدبوویە؟ گۆت: عەلی بەر بۆ خانیێ خوە ب تی ئێن تی دپەقاندن، تی ئێن تیەک ناپەقیت، ئەو ژی دویف دا دچیت، دا بزانیت کا مەسەلە چیە، سەرێ تێلێن تی ئێن تی د دەستێ کوڕکێ وی یێ بچووكدا دمینن، دەمێ عەلی خوە نێزیك دکەت، کوڕکێ وی سەرێ تێلا دگەهینیتە ئێك، تی ئێن تی ژی ب عەلی ڤە پەقینیت و ئێكسەر شەهیددبیت. ( یا ڕاست ئه‌وه کو ئهحمهد محه‌مه‌د حسێن دێریشکی (ئه‌حمو دێریشکێ) ژ ئالیێ که‌سه‌کی ڤه بناڤێ ئهحمهد حاجی بێتاسی، کو زه‌لامێ ئه‌منا ئیراقێ بوو، هاتبوو ڕاسپارتن کو علی عبیدالله‌ی شه‌هید بکه‌ت و ئه‌و تی ئێن تی ژی ئه‌حموی بڕیکا ئهحمهد حاجی بێتاسی ژ ده‌ف ئه‌منێ ئینابوون. پشتی شه‌هیدکرنا علی عبیدالله‌ی ئه‌حمو تێته چیایێ گابنێرکی ل ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا و ئهحمهد حاجی بێتاسی 8000 دینارێن ئیراقی، کو ئه‌منێ بۆ مه‌زاختبوون ژ به‌ر شه‌هیدکرنا عه‌لی، ل وێرێ وان پارا ڕاده‌ستی وی دکه‌ت. ئه‌ڤ چه‌نده ژی ئه‌حمو دێریشکی بخوه ل ساڵا 1985 ل باره‌گایێ لژنا ئامێدیێ ل گه‌لیێ بێشیلێ، به‌رامبه‌ری لژنه‌یه‌کا تایبه‌تا ڤه‌کۆلینێ گۆتیه و دانپێدان کریه. چیرۆکا کو دبێژیت بده‌ستێ کوڕێ وی هاتیه شه‌هیدکرن هه‌ر ژ ڤه‌هاندنا ئه‌حمو دێریشکی یه. – سه‌نته‌رێ کۆماته-).
قادر دبێژیت: ب شه‌هیدبوونا ڤی کادرێ جامێر و دادپه‌روه‌ر و مرۆڤدۆست ئه‌ز گه‌له‌ک غه‌مبار و دلشکه‌ستی بووم و مۆرالێ من گه‌له‌ک هاته خوارێ. چونکی دناڤ شوڕشێ دا ئه‌و نموونا منا هه‌ری جوان بوو، من هه‌رده‌م ئه‌و وه‌ک پێشه‌نگ و ڕێبه‌ره‌ک ددیت و ئه‌ز گه‌له‌ک بنه‌مایێن شوڕشێ و مرۆڤاتیێ ژ وی فێربووم.
ل وی ده‌می هنده‌ک ئارێشه ل لقا ئێک ڕوودده‌ن و هێشتا د.جه‌رگیس ژی نه‌زڤڕیه، ل سەرێ بهارا ساڵا 1981 عەبدولسەلام بەرواری دهێتە ڕاسپاردن کو به‌رپرساتیا لقێ ب وەکالەت وەرگریت. عبدالسلام دگه‌هیت و ئێکسه‌ر ده‌ست ب چاکسازیا دکه‌ت و بنگه‌هه‌کێ ڕێکخستنێ یێ گه‌له‌ک موکوم و ڕێکوپێک بۆ لقا ددانیت. ئه‌ز ژی هەتا هاڤینێ ل بارەگایێ لقێ دمینم.
دامەزراندنا رێکخراوێن پێشمەرگەی ڕێکئێخستنا لقا ئێک
ئێک ژ وان چاکسازیێن عبدالسلام به‌رواری کرین ل لقا ئێک، ئه‌و بوو کو هێزێن پێشمه‌رگه‌ی هه‌موو کرنه ڕێکخراو و ناڤێ شه‌هیدان دانا سه‌ر وان ڕێکخراوا. به‌ری هینگێ هه‌ر گرۆپه‌کێ پێشمه‌رگه‌ی بناڤێ به‌رپرسێ خوه دهاته نیاسین، وه‌کی مه‌فره‌زا فلانی و مه‌فره‌زا فلانی. ئێکەم رێکخراوا کو ل سنوورێ لژنا ئامێدیێ هاتیە دانان، رێکخراوا شەهید عەلی عوبەیدوللای بوو، کو شه‌هید سەعید سپینداری بوو بەرپرسێ وێ و حەسەن ئەرەدنی ژی بوو جێگر. عەبدولخالق تویلەری، شه‌هید شەعبان عومه‌رهەدێنەی و حسێن ئەحمەد ئوره‌یی ژی دبنە ئەندامێن رێکخراوێ. به‌لێ پشتی هینگێ حسێن ئهحمهد ژ به‌ر هنده‌ک ئه‌گه‌ران ناهێته سه‌ر ئه‌رکێ خوه. قادر تویلەری ژی دبیتە بەرپرسێ شانەکێ ( یان سه‌رده‌سته) ل وێ رێکخراوێ.
پشتی دامه‌زراندنا ڕێکخراوێ، سەعید سپینداری دگەل پێشمەرگێن رێکخراوا خوە دەست ب گەڕەکێ دکەن بۆ ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا، ئەو بڕێڤە هێرشی بنگه‌هه‌کێ دوژمنی دکه‌ن ل چیایێ گابنێرکی. لێ هێرشا وان تنێ لێدان بوو، نه‌کو گرتنا بنگه‌هی.
پشتی هینگێ عبدالسلام و سەید ساڵح لگه‌ل هێزەکا پێشمەرگەی باره‌گایه‌کی ده‌مکی دداننه سەرەرۆ. رێکخراوا شەهید عەلی عوبەیدوللا ژی بارەگایه‌کێ دەمکی ل ئۆرە ڤەدکەت.
چالاکیا کانیا تا و شەهیدبوونا شەعبان عومەر هەدێنەیی
ئه‌و بوو پشتی ده‌مه‌کی کورت ڕێکخراوا شه‌هید ئه‌نوه‌ر مایی ژی هاته دامه‌زراندن و شه‌هید شه‌عبان غه‌فار بوو به‌رپرسێ وێ. ئێدی هه‌ردوو ڕێکخراوێن شه‌هیدان علی عبیدالله و ئه‌نوه‌ر مایی و ب سه‌رپه‌رشتیا عبدالسلام به‌رواری. د. رزگار و سه‌ید سالحی، پلانه‌کێ ددان ژ بۆ گرتنا بنگه‌هێ دوژمنی ل هنداڤی کانیا تا، ل ناڤبه‌را گوندێ مایێ و کانیماسێ.
ل ئێڤاریا ڕۆژا 1/8/1981 هێزێن پێشمه‌رگه‌ی تێنه دامه‌زراندن. گرۆپه‌ک دێ هێرشێ که‌ته بنگه‌هی و گرۆپێ دی ژی ل پشت وان دێ پشته‌ڤانیا وان که‌ت و وان پارێزیت. هێرش ده‌ستپێدکه‌ت و شه‌ڕ گه‌رم دبیت. پێشمه‌رگه و له‌شکه‌رێن دوژمنی ب چه‌کێ سپی شه‌ڕی دکه‌ن. شه‌هید سه‌عید سپینداری کو وی و له‌شکه‌ره‌کی هه‌ڤدوو گرتبوون، بزۆری ژ مرنێ تێته ڕزگارکرن. ل دوماهیێ پێشمه‌رگه زاڵ دبن و بنگه‌هی دگرن. گه‌له‌ک چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیان ژی وه‌ک ده‌ستکه‌فت ڕادکه‌ن. لێ د ئه‌نجامدا شه‌عبان عومه‌ر هدێنه‌ی، ئه‌ندامێ ڕێکخراوا شه‌هید علی عبیدالله شه‌هید دبیت.
ل ده‌مێ خوه ڤه‌کێشانا پێشمه‌رگه‌ی ل چه‌مێن بێدهێ گولله‌یه‌کا کۆره تێت و هه‌ڤاله‌کی پێشمه‌رگه یێ خه‌لکێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ برینداردکه‌ت. پاشی دکتۆر رزگار برینا وی دەرمانددکەت و ساخ دبیت. پێشمه‌رگه ته‌رمێ شه‌هید شه‌عبان عومه‌ری ڕادکه‌ن و دئیننه گوندێ ئۆرە یێ وێرانکری. ژ وێرێ دوو پێشمه‌رگا دهنێرنە گوندێ ئاشووتێ یێ باکوورێ کوردستانێ و بۆ ئینانا تەڤر و بێرا و کفنی. شه‌هید سەعید سپینداری جەنازێ شەهید شەعبانی دشۆت و پاشی ل گوندێ ئۆرە وی دسپێرنه ئاخا کوردستانێ. بەهیا شەهید شەعبان هەدێنەیی ل گوندێ گەلۆکی ل باکوورێ کوردستانێ دهێتە دانان، کو ماڵا وان و ده‌یبابێن وی ل وێرێ بوون.
هاتنا ده‌سته‌یا پشکنینێ
هه‌ر ل هاڤینا ساڵا 1981 فازل میرانی، نەجمدین یوسفی و هشیار زێباری وەکو دەستەیا پشکنینێ دهێنە ده‌ڤه‌را لقا ئێک. ئه‌و لگه‌ل هه‌موو کادرێن له‌شکه‌ری و سیاسی دڕوونن و ل سه‌ر ئارێشه و کێماتی و ناکۆکیان دڕاوه‌ستن بڕیارێن پێدڤی ژی دده‌ن. هه‌ر وی ده‌می د. جه‌رگیس ژی دزڤڕیته‌ڤه لقێ.
ل زڤستانا ساڵا 1981 قادر تویلەری دگەل ڕێکخراوا خوە گەڕەکێ دبەنە ده‌ڤه‌را سپنێ ئامێدیێ و بەرێ گاره‌ی و ل وێ ده‌ڤه‌رێ هه‌م کارێ ڕێکخستنا پارتی دکه‌ن و هه‌م ژی سه‌میناران دده‌نه خه‌لکێ وان گوندان ل سه‌ر سیاسه‌تا هۆڤانه‌یا داگیرکه‌ران و ڕه‌وشا شوڕشێ و پێشڤه‌چوونێن وێ و سیاسه‌تا وێ.
هه‌ر وێ ساڵێ شەهید شەعبان غەفار ل سەرێ کلۆخەی ل چیایێ گابنێرکی برینداردبیت. پشتی کو برینێن وی وه‌لێ تێن کو بشێت ل ده‌واری سوار ببیت، ل زستانا وێ ساڵێ وی دبه‌نه رۆژهەلاتێ کوردستانێ ژ بۆ چاره‌سه‌ریێ. قادر تویلەری ژی ژبۆ چارەسەریا ئێشا سەرێ خوە و هەروەسا ژی ژبۆ هاریکاریا شەهید شەعبان غەفار دگەل وی دچیت. دیسان حسێن تویله‌ری ژی دگەل وان دچیت. هەژمارەکا پێشمەرگا ژ رۆژهەلاتێ کوردستانێ هاتبوون، ئەو ژی دگەل وان دزڤڕنەڤە و دبنە هه‌ژماره‌کا باش و پێکڤە بەرەڤ رۆژهەلاتێ کوردستانێ دچن. هێشتا ل کارە رێیا خوە شاش دکەن و گەلەك باران ل وان دکەت. بڕیڤە هەژمارەکا دی ژی یا پێشمەرگێن هێزا بارزان و هەژمارەکا پێشمەرگێن لژنا شێخان و هندەکێن دەڤەرا هەولێرێ ژی دگەهنە وان.
شەعبان غەفار داخوازێ ژ هەڤالێن خوەدکەت وی بهێلن
ده‌مێ ئەو دگه‌هنه چیایێ که‌چه‌له‌ی و قەبرێ زاهری، ل سنوورێ باشوور و ڕۆژهه‌لات، به‌فر و باڕۆڤه ده‌ستپێدکه‌ت و وان گه‌له‌ک ته‌نگاڤ دکه‌ت و ژبه‌ر به‌فر و باهۆزێ ئیدی ئه‌و ڕێ ژی په‌یداناکه‌ن و ڕێیا خوه ووندا دکه‌ن. ئێدی د وی شه‌ڕێ سڕ و سه‌قه‌م و به‌فر و باهۆزێ دا، ئه‌و ژ برسا ژی دکه‌ڤن. هندەك کادە دگەل شەهید شەعبان غەفار بوون، ئەو وان کادا ل سەر پێشمەگا بەڵاڤدکەت. نێزیکی 12 دەوارا دگەل وان بوون. ئەو نەچاردبن کو دەوارێن خوە ژی بهێلن. ئه‌و پێشمه‌رگێن لژنا شێخان یێن کو بڕێڤه گه‌هه‌شتینه وان، پێشمه‌رگه‌یه‌کی نه‌خۆش دگه‌ل دا بوو خه‌لکێ ئامێدیێ بوو. ئه‌و ل ده‌واره‌کی سوار ببوو. هه‌ڤالێن وی ژ نەچاری نەساخێ خوە ب دەوارڤە دهێلن.
شەهید شەعبان ژی، ژ به‌ر کو یێ برینداره، ئه‌و نەشێت ب پیا بچیت، لۆما داخوازێ ژ هەڤاڵین خوە دکەت، کو وی ژی بهێلن و بچن خوه ژ مرنێ رزگاربکه‌ن. هەڤالێن شەهید شەعبان وی ناهێلن و هێدی هێدی ددەنە ڕێ. بڕێڤە دەنگێ شێلکه‌کا گوللێن تڤه‌نگا دهێتە وان. پشتی نیزیک دبن دبینن کو ئه‌ڤه کاک فوئاد میرانی و مستەفا مزووری و هەژمارەکا پێشمەگا یێن دگەل دا. وان چەک و تەقەمەنیێن ژ رۆژهەلاتێ کوردستانێ بارکرین و دێ بەنە لقا ئێک ل کۆماتەی. فوئاد میرانی دوارەکێ ڤالا بۆ شەهید شەعبانی تەرخان دکەت و ئێدی ئه‌و ب سواری شەهید شەعبانی دبەنە بنێ گەلیێ بێنارێ ل ناڤ ئاخا ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ. ل وێرێ خەلکێ زێوە ب ترۆمبێل و دەوارا دچنە بەراهیا وان و ئێدی وان ڕزگار دکه‌ن و دبەنە زێوە. قادر تویلەری ژی ل ئۆرمیێ و تەهرانێ چارەسەریا خوە دکەت.
جارەکا دی بەرەف کوردستانێ
عەبدولسەلام به‌رواری ژی ژ بۆ به‌هیا خەزوورێ خوە ره‌ئیس عبدالله‌ی هاتبوو رۆژهەلاتێ کوردستانێ. بڕیار وەسابوو کو قادر و هەژمارەکا پێشمەرگا بهارێ دگەل عەبدولسەلام بەرواری ڤەگەڕنه کوردستانێ، لێ ئارێشه‌یه‌ک تێته پێش و عبدالسلام دچیته ئه‌ورۆپا.
هه‌لبه‌ت ئه‌و چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیێن کاک فوئاد و مسته‌فا نێروه‌ی زستانێ دڤیا ببه‌نه لقا ئێک، به‌فر و باڕۆڤێ ڕێ نه‌دا وان کو بشێن ببه‌ن، لۆما ئه‌و دانابوونه باره‌گایێ پێشمه‌رگه‌ی ل گه‌لیێ بێنارێ، کو شه‌هید حه‌مو که‌مه‌کی به‌رپرسێ وی باره‌گای بوو. ل مه‌ها 6/1982 قادر تویلەری و هەژمارەکا مەزن یا پێشمەرگا دگەل محەمەد خالد بۆسەڵی، ل گەلیێ بێنارێ ئه‌و چەك و تەقەمەنی و دەزگایێن بێتەلێ بارکرن و به‌رێ خوه دانه کوردستانێ.
ده‌زگایێن بێته‌لێ ب ئاڤێ دا دچن
کاروانێ وان چه‌ند ڕۆژا بڕێڤه تێت تا کو دگه‌هنه سه‌ر ڕووبارێ شین. ژ به‌ر کو چ پره‌ک ل سه‌ر ڕووباری نه‌بوو لۆما ئه‌و نه‌چارن کو ده‌وارا ب بارڤه کارده‌نه ڕووباری. بارێ هێسترا وان یا ئێکی دەزگایێن بێتەلێ بوون. ده‌مێ هێستر کاردبیته ڕووباری ئاڤ وێ دشکێنیت و بار ژ سەر پشتا هێسترێ دکەڤیتە د ئاڤێ دا و ئاڤ دەزگایێن بێته‌لێ دگەل هندەك گوللەیێن بازۆکا دبەت. محەمەد خالد بۆسەڵی گه‌له‌ک توڕه و غه‌مبار دبیت و بێژیته پێشمه‌رگا: ل چ جهه‌کی به‌حسێ ب ئاڤێداچوونا ڤان ده‌زگایان نه‌که‌ن. ب هه‌ر حالێ هه‌ی ئه‌و چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیێن خوه دگه‌هیننه لقێ.
قادر ل گوندێ ئێکمالێ ل دەڤەرا بەرواری باڵا هه‌ڤالێن خوه دبینیت. هه‌ڤالێن وی دبێژنێ کو؛ به‌رپرسێ ڕێکخراوێ سه‌عید سپینداری ل گه‌ل هێزه‌کا ڕێکخراوێ یێن به‌ره‌ڤ ده‌ڤه‌را مانگێشکێ چووین بۆ گه‌ڕه‌کێ و ئه‌م ژی ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ ماینه ب سه‌رپه‌رشتیا جێگرێ ڕێکخراوێ حه‌سه‌ن ئه‌ره‌دنی، تا کو هه‌ڤالێن مه دزڤڕنه‌ڤه.
مزگینیا ڕه‌ش
پشتی قادر تویلەری دگه‌هیته ده‌ف هه‌ڤالێن خوه، ئه‌و دبێژنه وی چه‌ند ڕۆژه‌کا بێنا خوه ڤه‌ده و پاشی وه‌ره سه‌ر ئه‌رکێ خوه. ئه‌و ژی دچیتە گوندێ خانکێ مالا برایێ خوە. ده‌مێ ئه‌و ل خانکێ هنده‌ک ژ هه‌ڤالێن وان یێن کو لگه‌ل سه‌عید سپینداری چووینه گه‌ڕا ده‌ڤه‌را مانگێشکێ، تێنه خانکێ و دبێژنە قادری کو؛ به‌رپرسێ ڕێکخراوێ سەعید سپینداری و ئه‌ندامێ ڕێکخراوێ مەجید رەمەزان بێدوهی شەهیدبووینە و ل گۆڕستانا گوندێ بێلیزانێ یێن هاتینە ڤەشارتن. ئه‌ڤه ژی ل شه‌ڤا 24-25/6/1982 ل هێرشا سه‌ر بنگه‌هێ دوژمنی ل نێزیک گوندێ ملهمبانێ ڕوودایه. ژ به‌ر کو سه‌عید سپینداری قاره‌مانه‌کی بێ به‌ڤل بوو، قادر گه‌له‌ک غه‌مبار دبیت ژ بۆ شه‌هیدبوونا وی. هێشتا کولا شه‌هیدبوونا علی عبیدالله ساخ نه‌بووی یا وی ژی هاته سه‌ر.
قادر د بەردەوامیا ئاخفتنا خوە دا دبێژیت: ئەگەر مێرخاس هەبن، دێ وەکی سەعید سپینداری بن، زێدەباری مێرخاسیا وی، ئەو مرۆڤەکێ گەلەك بێنفرەهـ بوو، رێبەرەکێ ژیر و دووربین بوو و گەلەکێ نەفس بچووك بوو.
پشتی شەهیدبوونا سەعید سپینداری، حەسەن ئەرەدنی دبیتە بەرپرسێ ریکخراوێ. قادر تیلەری هێشتا زوگوردە، ئەو و هەڤالێن خوە ب بەردەوامی گەڕا دبەنە دەڤه‌رێن جودا جوادا و هەژمارەکا چالاکیان ئەنجامددەن.
ڕه‌نی و مالوێرانی
ل بهارا ساڵا 1983 هێشتا ڕێکخراوا وان یا ل ده‌ڤه‌را به‌رێ گاره‌ی. وی ده‌می ئارێشه‌یه‌ک دکه‌ڤیته ناڤبه‌را به‌رپرس و ئه‌ندامێن ڕێکخراوێ. هەر چەندە قادر ژی ئەندامێ ڕیکخراوێ یە، لێ ئەو د ناڤا وێ کێشێ دا نینە. قادر دگەل هەژمارەکا پێشمەرگا ل دەڤەرا بەرێ گاره‌ی دمینیت و بەرپرس و کادر و ئەندامێن رێکخراوێ ژ بۆ چارەسەیا کێشەیا خوە دچنە لژنا ناوچا ئامێدیێ ل ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا. ل به‌رێ گاره‌ی ئه‌و شەعبان غەفار و ڕێکخراوا وان دبینن. شەهید شەعبان لگه‌ل ڕێکخراوا خوه به‌رێ خوه دده‌ته ده‌ڤه‌را ئاکرێ. پاشی بڕێڤه ئه‌و نامه‌یه‌کێ بۆ قادری دنڤێسیت و دبێژتێ: ل گوندێ ئوره ڕه‌نیا بسه‌ر مالا حه‌سه‌ن ئه‌ره‌دنی به‌رپرسێ ڕێکخراوا وه دا هاتی و هنده‌ک ژ ژن و زاڕۆکێن وان یێن شه‌هیدبووین، لۆما باشتره هوون بزڤڕنه ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا ژ به‌ر هندێ. ئه‌و دزڤڕنه ده‌ڤه‌رێ. حەسەن ژی ل هه‌وارا مال و زاڕۆکێن خوه دچیته ئۆرە.
قادر و هەڤالێن خوە ژی ل دەڤەرا به‌رواری باڵا دمینن. پشتی 10 ڕۆژن نووچه‌یێ شەهیدبوونا شەهید شەعبان غەفاری ژی دگەهیتە وان.
ل ساڵا 1983 قادر تویلەری و هەڤالێن خوە یێن رێکخراوا شەهید عەلی عوبەیدوللا ب هەڤپشكی دگەل رێکخراوا شه‌هید شه‌عبان غه‌فار تۆپبارانا رەبیا پشتا شکەفتا ئینشکێ دکەن. پشتی ڤێ چالاکیێ گەڕەکێ دبەنە بەرێ گاره‌ی و هێرشی بنگه‌هێ دوژمنی یێ دیکلۆکی دکه‌ن ل ئامێدیێ.
هێرشا ترکا بۆ سەر کۆماتەی
پشتی په‌یمانه‌ک دناڤبه‌را هه‌ردوو ده‌وله‌تێن ترکی و ئیراقێ دا تێته ئیمزاکرن کو هه‌ر ده‌وله‌ته‌کێ ژ وان مافێ هه‌ی 30کلم بناڤ ئاخا وه‌ڵاتێ دی ڤه بێن بۆ لێدانا هێزێن کوردان، ئێدی ل مه‌ها 5/1983 له‌شکه‌رێ ترکا هێزه‌کا خوه یا مه‌زن ئینا سه‌ر سنووری و گه‌فێن هاتنا ناڤ ئاخا باشوور کرن. ئێدی مال و باره‌گایێن پێشمه‌رگه‌ی ده‌ستپێکر ژ وان ده‌ڤه‌ران هاتنه ڤه‌گوهاستن بۆ ناڤ کووراتیا ئاخا باشوور. پێشمه‌رگه ژی ژ سه‌ر سنووری ل به‌ر سینگێ هێزا ترکی دئاماده‌باشیێ دا بوو. ئەرکێ قادر تویلەری لگه‌ل ڕێکخراوا وان، دکەڤیتە گوندێ ئۆرە ل به‌ر سینگێ هێزا ترکی
ژ ئوره به‌ره‌ف بەرەف قەندیلی
کاک قادر دبێژیت: هێشتا هێزێن ترکا یێ ل سه‌ر سنووری و گه‌فا ل مه دکه‌ن، هێزێن ئیکه‌تیا نیشتمانی ل قه‌ندیلی هێرشی هێزێن به‌ره‌یێ (جود) کرن کو پارتی ژی ئێک ژ هێزێن وی به‌ره‌یه. ئێدی بڕیار هاته‌دان کو هه‌ر لژنه‌یه‌ک دوو ڕێکخراوا ڤڕێکه‌ته قه‌ندیلی ل هه‌وارا هێزێن مه یێن وێرێ. ژ لژنا ئامێدیێ ژی بڕیارهاته‌دان کو ڕێکخراوا مه و ڕێکخراو شه‌هید سادق عبدالله بچنه قه‌ندیلی. ئه‌م بڕێکه‌فتین و گه‌هه‌شتینه لۆلان کو هینگێ پشکه‌کا سه‌رکردایه‌تیا مه ل وێرێ بوو. ژ وێرێ ژی ئه‌م چووینه کۆنەلاجان، ل ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ. ل وێرێ مه سەرۆک مه‌سعود بارزانی دیت. پشتی هینگێ ژ وێرێ ئەم ڤڕێکرینه پشتا حاجی ئۆمەران. کاك ئیدریس وملازم عەلی، سەیدایێ نەجمدین یوسڤی و دکتۆر محەمەد ساڵح جومعە ل وێرێ بوون. ل وێرێ ئه‌م تێینه ئاگه‌هدارکرن کو ئێکەتیێ هێرشا کریە سەر هیزێن مه ل قه‌ندیلی و گه‌له‌کێن شه‌هید کرین و ته‌رمێن شه‌هیدان ماینه ل مه‌یدانا شه‌ڕی. ل سه‌ر فه‌رمانا کاك ئیدریس، دڤێت بچن و جەنازێن شەهیدا بینن. ئه‌م ژی بەرەف قەندیلی ڤه دکه‌ڤینه ڕێ، لێ ئەم بڕێڤە خالد بانی و محۆ گەودا و هێزێن وان دبینن کو یێن ژ قه‌ندیلی ڤەدگەڕن. ئێدی ئه‌م ژی دگەل وان ڤەدگەڕاینەڤە کۆنەلاجان. پاشی ژ وێرێ دچینە ده‌ڤه‌را سیدەکان و ل وێرێ چالاکیەکا لەشکەری ئەنجامددەین. پشتی هینگێ هندەك چەک و تەقەمەنیێن شوڕشێ ژ وێرێ باردکەین و به‌ره‌ڤ لقا ئێک ڤه تێین. ئیدی هه‌تا ئه‌م گه‌هه‌شتینه ده‌ڤه‌رێ ببوو پایزا ساڵا 1983.
کاروانێ شه‌هیدان یێ به‌رده‌وامه
قادر تویلەری پشتی ڤه‌دگه‌ڕیته ڤه ده‌ڤه‌رێ، لگه‌ل هه‌ڤالێن خوه، پشکداریێ د چه‌ند چالاکیێن دی دا دکه‌ت. ژ وان ژی هێرشا پایزا ساڵا 1984 بۆ سه‌ر بنه‌گه‌هێ دوژمنی یێ گرێ کانی سێڤکێ ل هنداڤی قه‌دشێ.
پشتی کو ڕەنی ب سەر مالا حەسەن ئەرەدنی دا دهێت، ڕه‌وشا وی یا مالباتی گه‌له‌ک خراب دبیت، لۆما ئێدی ئەو داخوازێ ژ سه‌رکردایه‌تێ دکه‌ت کو ل مال ڕوونیت. بۆ دەمەکێ کێم سەید سەلمان دبیتە بەرپرسێ رێکخراوێ. پاشی ئه‌و ژی خوه ژ به‌رپرساتیێ ڤه‌دکێشیت. پشتی وی سەعید چەلکی بەرپرسیاریا رێکخراوێ وەردگریت. پشتی شه‌هید سه‌عید چه‌لکی دبیته به‌رپرسێ ڕێکخراوێ قادر تویلەری لگه‌ل هه‌ڤالێن خوه ل ساڵا 1985 پشکداریێ د چالاکیێن سەر نهنهکی و ئاقارێ سۆریا و لێدانا فەوجا سۆتکی دا دکەت.
قادر تویلەری ل ساڵا 1986 بۆ چارەسەریێ دچیتە رۆژهەلاتێ کوردستانێ، هەر د بهارا وێ ساڵێ دا به‌رپرسێ ڕێکخراوا وان سەعید چەلکی ژی شەهید دبیت. ئێدی بۆ ده‌مه‌کی رێکخراوا وان بێ بەرپرس دمینیت. لێ پشتی ده‌سته‌یا پشکنینێ دهێتە لقێ، ل ساڵا 1987 شەهید برهان ئامێدی دبیتە بەرپرسێ رێکخراوێ و عوزێز تویله‌ری ژی دبیتە جێگرێ وی. ناڤێ رێکخراوێ ژی بۆ رێکخراوا پیرس دهێتە گهۆڕین.
ساڵا 1987 ساڵا شه‌ڕ و هێرشێن مه‌زن
ل بهارا ساڵا 1987 دوژمن بڕیارا سۆتن و کاڤل کرن و چوولکرنا گوندێن ده‌ڤه‌رێ دده‌ت و ده‌ست بهێرشێن خوه دکه‌ت بۆ سه‌ر ده‌ڤه‌رێ. پێشمه‌رگه ژی ل هه‌موو ئالیان به‌ره‌یێن به‌ڕه‌ڤانیێ ددانیت و به‌رسینگێ هێرشێن دوژمنی دگریت. قادر لگه‌ل ڕێکخراوا خوه و هه‌ڤالێن خوه، ل به‌ره‌یێ بامه‌ڕنێ-تنێ- شرتێ و داودیێ جهێن خوه دگرن و ڕۆژانه به‌رسینگا هێرشێن دوژمنی دگرن.
ئێدی ل ده‌ستپێکا مه‌ها گولانا وێ ساڵێ ئه‌نجامدانا داستانێن مه‌زنێن پێشمه‌رگه‌ی ده‌ستپیدکه‌ت. کاک قادر لگه‌ل ڕێکخراوا خوه پشکداریێ د داستانا سۆتکی 4.5.1987، داستانا بامه‌ڕنێ 26-27/5/1987، داستانا بێبادێ 11-12/8/1987 و داستانا کانیماسێ 13-14/9/1987 دا دکه‌ت.
سێیەم بەرپرسێ رێکخراوێ شەهید دبیت
قادر تویلەری ل 11/1/1988 پشکداریێ د داستانا دێرەلوکێ دکەت. ئەڤ داستانە ب خوینا 13 شەهیدان، ژ وانا برهان ئامێدی بەرپرسێ رێکخراوا پیرس، ئەوا قادر تویلەری دگەل، سەعدی ئەلکویشکی بەرپرسێ رێکخراوا میدیا و خسرۆ بامەڕنی بەرپرسێ رێکخراوا شرین و نێزیکی 26 برینداران دهێتە تۆمارکرن. برهان ئامێدی، پشتی سەعید سپینداری و سەعید چەلکی دبیتە سێیەم بەرپرسێ ڤێ رێکخراوێ کو شەهید دبیت. پشتی شەهیدبوونا برهان ئامێدی، عوزەیر تویلەری دبیتە بەرپرسێ رێکخراوا پیرس و ئێدی ئەرکێ وێ رێکخراوێ دکەڤیتە چیایێ مەتینا و دەڤەرا بەرواری باڵا.
ل دەمێ ئەنفالێن ساڵا 1988 قادر لگه‌ل هەڤالێن خوە یێن رێکخراوا پیرس، رێکخراوا میدیا و رێکخراوا 11 ئادارێ ب سه‌رپه‌رشتیا نەجمدین کێستەیی، ئه‌و ل چیایێ مه‌تینا بوون. دبنە ئێك گرۆپ و ب شەڤێ دچنە هنداڤی گوندێ بێلیزانێ. ئەو رۆژا پاشتر ژ جادا بێگۆڤا-کانیماسێ دەربازدبن و دچنە گوندێ قومریێ. خوارنا خەلکی هێشتا یا د قازانا، ئەو وێ خوارنێ دخۆن. پاشی دچن هه‌تا دگه‌هنه خەنوکەی ل سه‌ر سنووری. ئەو ل سەر سنووری دگەهیته مال و زاڕۆکێن خوه.
ژ وێرێ حکومه‌تا ترکی وان دبەتە که‌مپا ئامه‌دێ و هەتا ساڵا 1991 ل وێرێ دمینن. قادر تویلەری پشتی سەرهەلدانێ دگەل هەژمارەکا کادر و پێشمەرگا ڤەدگەڕیته کوردستانێ. ئه‌و ل بێگۆڤا په‌یوه‌ندیێ ب هێزێن پێشمه‌رگه‌ی دکه‌ن. پاشی قوناغ بۆ قۆناغێ باره‌گایێ خوه به‌رڤ باشوور ڤه دبه‌ن تا کو دگه‌هنه زاویتە.
پشتی لژنا بەرەیێ کوردستانی دهێتە دانان، فەتاح گولی دبیتە بەرپرسێ وێ لژنێ، قادر تویلەری ژی دبیتە بەرپرسێ لژنا ئەمنی یا بەرەی. پاشی ل پایزا ساڵا 1991 ئه‌و مال و زارۆکێن خوە ژ دیاربەکرێ دئینیتە کوردستانێ. قادر ژی بۆ لژنا بەرەی ل سێمێلێ دهێتە ڤەگوهازتن و دبیتە فەرماندێ بەتالیۆنێ.
پشتی رێکخستا هێزێن پێشمەرگەی دبیتە جێگرێ فەرماندێ سریێ و بۆ ئینشکێ دهێتە ڤەگوهازتن. پشتی په‌که‌که هێرشی کوردستانا ئازاد دکه‌ت، ئه‌و پشکداریێ د به‌رسینگرتنا هێرشێ وان دکه‌ت بۆ سه‌ر کوردستانێ.
قادر تویلەری ل لەشکەرێ 32 دبیتە جێگرێ فەرماندێ بەتالیۆنێ و پاشی دبیتە ئەندامێ هێزا 2 یا سەر ب فەرماندەیا دهۆکێ ڤە.
پاشی پشتی کاروانەکێ درێژێ خەباتێ ل ساڵا 2011 ب پلا مقدم دهێتە خانەنشینکرن.
قادر تویلەری وەکو پێشمەرگەکێ خۆبەخش پشکداریێ د شەرێ د تیرۆرستێن داعش دا دکەت و نوکە دگەل مال و زارۆکێن خوە ل سێمێلێ دژیت.
