محەمەد سالح خورشید شەتونسی

سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا بزاڤ و چالاکیێن خوە یێن مەیدانی دا، ل ڕێکەفتی 23/12/2024 ل ئۆفیسا خوە مێڤانداریا پێشمەگە و خەباتکەرێ دیرین محەمەد سالح خورشید شەتونسی دکەت و دیدارەکا ڤیدیۆیی د گەل وی سازدکەت و دیرووکا خەباتا وی تۆمار و ئەرشیف دکەت.

محەمەد سالح خورشید شەتونسی ل ساڵا 1941 ل گوندێ شەتونس یێ سەر ب دەڤەرا دۆسکی ژووریا ڤە هاتیە سەر دنیایێ.
محەمەد سالح هێشتا زارۆکەکێ 4 سالی بوو دەمێ بابێ وی ل ساڵا 1945 دگەل بارزانیێ نەمر دچیتە رۆژهەلاتێ کوردستانێ و پشکداریی د شەرێن پاراستنا کۆمارا کوردستان دا دکەت.
قەدەرێ وەسا خواست کو دایکا محمەد سالح شەتونسی ب نەخۆشیا تیفۆ د گەل هزاران بارزانیان ل ساڵا 1946 بچیتە بەر دلۆڤانیا خودێ، و بابێ وی ژی ل ساڵا 1947 د شەرەکی دا دگەل سوپایێ رژێما ئیرانێ، ل دەڤەرا بەندێ شەهید ببیت، محەمەد سالح و محەمەد ئەمینێ برایێ خوە ژی بتنێ بێ خودان وبێ سەمیان بمینن.
پشتی شکەستنا کۆمارا کۆردستانێ و ڤەگەڕیانا بارزانیان دگەل سەماحەتا شێخ ئەحمەد بارزانی بۆ باشوورێ کوردستانێ، یەحیا خانێ بێرۆخی و ئۆسمانێ برازایێ وی، محەمەد سالح شەتونسی تنێ و بێ خودان ل بەر مزگەفتا بێمزۆرتێ دبینن.

یەحیا خانێ بێرۆخی محمەد سالح شەتونسی دگەل خوە دبەتە مالا خوە ل بێرۆخێ. محەمەد سالح شەتونسی دبیتە رێنجبەر و خزمەتکار ل مالا وی.
محەمەد ئەمین ژ محەمەد سالحی مەزنتربوو، ئەو ژی دگەل کاروانەکی دچیتە مالا محەمەد بەگێ. محمەد ئەمین ل محەمەد سالحێ برایی خوە دگەریت. ئەو دوو سالە وان ئێك و دوو نەدیتیە.
محەمەد بەگ دزانیت کو زارۆکەکێ ل مالا یەحیا خانێ بێرۆخی، لۆما ئەو داخوازێ دکەت کو محمەد ئەمینی ژی ببەنە دەف ل وێرێ.
ب ڤی رەنگی هەردوو برا ل مالا یەحیا خانێ بێرۆخی د دیتنا ئێکوودوو شاددبن.
محمەد ئەمین ژی دگەل محمەد سالح برایێ خوە هەیامەکی ل مالا یەحیا خانی دمینن. پشتی هینگێ یەحیا خان وان دبەتە مالا دۆستەکێ خوە یێ مەسیحی ل دەڤەرا دیانا.
هەردوو برا ل ساڵا 1947 – 1958 دیانا دمینن.
دەمێ ئەو مەزن دبن، ناڤێن وان بۆ لەشکەریا نەچاری دهێت، ئەو لەشکەریا نەچاری ل کەرکووکێ و هەولێرێ دکەن.
محمەد سالح و برایێ خوە ل ساڵا 1963 پەیوەندیێ ب شۆڕشا ئەیلوولێ دکەن و ل هێزا گەرۆکا لێدەر، دگەل سەرلق سەعید شەتونسی دبن پێشمەرگە.
محمەد ئەمین شەتونسی ل 12/5/1966 ل داستانا گەوریا عەمەر ئاغای شیهیددبیت.
محەمەد سالح شەتونسی د ناڤ شۆڕشی دا دبیتە عدد دۆشکە یا 4 لوولی ل گوندێ دیلمان ل هێزا بارەگایێ بارزانی و هەتا ساڵا 1975 بەردەوام دبیت.
محەمەد سالح شەتونسی ل ساڵا 1975 ئاوارەیی ئیرانێ دبیت.
ئەو ل دەستپێکێ دچیتە نەغەدە، پاشی دچیتە زێوە، لێ رژێما ئیرانێ وی ڤەدگوهێزیتە باژێرێ قەزوین.
محەمەد سالح شەتونسی ل سەر دەمێ شۆڕشا گولانێ لگەل هێزا عەریف یاسین درێژیێ ب خەباتا خوە یا پێشمەرگاتیێ ددەت.
محەمەد سالح شەتونسی ل ساڵا 1996 ڤەدگەریتە کوردستانێ.
نوکە ئەو د ژیێ 84 ساڵی دا وەکو پێشمەرگێ خانەنشین ل تاخێ حەوشکێ ل باژێرێ دهۆکێ ژیانا خوە دەربازدکەت.