شــــه‌هـــید سلێمان بیــرێژی دڤێت پێـــگه‌هێ پـــارتــی ل باڵـــه‌کایـــه‌تی مـــوکـــوم بکه‌ت
کاک عیسا ئه‌حمه‌د شه‌مۆ به‌رده‌وامیێ دده‌ته ئاخفتنا خوه و دبێژیت: وی ده‌مێ ئه‌م ل گه‌لیێ گۆسته‌ی، نامەیه‌ك ژ ده‌ف کادرێ له‌شــکه‌ریێ پــارتـــی یــێ ده‌ڤه‌را باڵه‌کایه‌تی سلێمان بیرەژی، ژ دەڤەرا بالەکایەتی بۆ سامی دهێت. سلێمان داخوازێ ژ سامی دکەت، کو ئەگەر بشێت هــێزەکا پێشــمەرگــەی بهــنێریته وێ دەڤەرێ، دا کو بزاڤێ بکه‌ن بــاره‌گــایه‌کی پێشــمه‌رگێن پــارتــی ل وێ ده‌ڤه‌رێ ڤه‌که‌ن و پێگه‌هێ پارتی ل وێرێ موکوم که‌ن.
سامی ژی بڕیارێ دده‌ت کو محەمەد خالد بۆسه‌ڵی و عیسای دگەل هەژمارەکا پێشمەرگەی ڤڕێکه‌ته وێ ده‌ڤه‌رێ. ئه‌و هەژمارەکا پێشمەرگێن بژاردە دەستنیشیاندکەن، دا دگەل خوە ببەن و به‌رێ خوه بده‌نه دەڤەرا باڵەکایەتی. سامی عەبدولرەحمان نسرەدین هەورامی وه‌ک ڕێبه‌ر و شاره‌زا دده‌ته لگه‌ل وان، کو کادرەکێ له‌شکه‌ری و سیاسیێ زیره‌ک و هشیارێ خەلکێ سلێمانیێ بوو.
محەمەد خالد و عیسا و دگەل وان پێشمەرگێن وان هاتینه دەستنیشانکرین بەرەف دەڤەرا باڵەکایەتی ڤه دکه‌ڤنه ڕێ. سەلیم بۆسەلی و لگه‌ل وان گه‌نجێن نووهاتیێن خه‌لکێ گوندێ تروانش، ئه‌و دمیننه ل باره‌گایێ گەلیێ گۆستەی.
بەرەف دەڤەرا بالەکایەتی
ده‌م زستانا ساڵا 1978 یه. ئه‌و به‌ره‌ڤ ده‌ڤه‌را باله‌کایه‌تی ڤه دکه‌ڤنه ڕێ. ده‌مێ محەمەد خالد بۆسەلی و عیسا و هه‌ڤالێن وان دگه‌هنه ده‌ڤه‌را سیده‌کان، ئه‌و ل وێرێ حەمید خواستی و مه‌فره‌زا وی دبینن. پاشی هه‌ر ل وێرێ ئه‌و ژێک جودا دبن، حه‌مید خواستی و هه‌ڤالێن خوه به‌رێ خوه دده‌نه ده‌ڤه‌را حاجی ئومه‌ران. پشتی کو حه‌مید ئه‌فه‌ندیێ به‌رپرسێ ده‌ڤه‌را سیده‌کان هنده‌ک شاره‌زا و ڕێبه‌را دده‌ته لگه‌ل محه‌مه‌د خالدی و هه‌ڤالێن وی، ئه‌و ژی به‌ره‌ڤ زنجیرا چیایێ حه‌ساڕۆستی دکه‌ڤنه ڕێ.
وێ زستانێ به‌فره‌کا زۆرا ل وان چیا که‌فتی. سه‌قا گه‌له‌کێ ساره و پله‌یێن گەرمێ گەلەکێن دبن سفرێ دا. عیسا دبێژیت: مه داڕێ و به‌فرێ ژی لێکر. ل هنده‌ک جهان به‌فر ژ ناڤته‌نگه‌کێ پتر که‌فتبوو. باهۆز و باکوزیرکێن به‌فرێ گه‌له‌ک جارا یێ بێهنا مه چک دکه‌ن و ئه‌م نه‌شێین چاڤێن خوه ڤه‌که‌ین. بەفرا دباریت، باکوزیرکی چاڤ و بری و دەڤ و دفنێن وان پێشمەگا ژ بەفرێ یێن هونین. بری و سمبێل و ڕیهێن مه یێن بووینه ئێک قالبێ جه‌مه‌دێ و وه‌کی داری یێن ڕه‌ق بووین. گه‌له‌ک جارا ئه‌م نه‌شێین بدروستی هه‌ناسێ بده‌ین. پشتی ده‌مه‌کی ئه‌م بڕێ چووین، هه‌ڤالێ مه عومەرێ حسێنی، که‌له‌خ و له‌شێ وی هه‌موو وه‌کی داره‌کی ڕه‌ق لێهات و زمانێ وی ژی شکه‌ست و ئه‌و که‌فت. ئه‌م گه‌هه‌شتینێ مه ئه‌و دا به‌ر ته‌ڤ و مستا و ده‌ست و پێن وی ژێک کێشاندن و لڤاندن و له‌شێ وی په‌رخاند، هه‌تا پچه‌ک ڕۆح هاتیه‌ڤه وی و هشیاربووی.
ل گۆره‌ی گۆتنا عیسای؛ بشەڤ ئەو دگەهنە نێزیک گوندێن گرتك و ڕۆستا. به‌لێ دمیننه ل چوولی. ل جهه‌کی نه‌په‌نی بنگه‌هێن دوژمنی ئەو بخوە ئاگرەکی هەلدکەن. هندی ئه‌و زێده یێن وه‌ستیاین و ماندی بووین، د وێ ڕێیا درێژ و پڕی کاش و چیایێن بلند و سڕ و سه‌قه‌مێ دا. هه‌رده‌ما ئاگر هه‌لبووی و پچه‌ک له‌شێ وان گه‌رم بووین، ئێدی ئێکسه‌ر چاڤێن وان که‌فتنه سه‌رێک، ل به‌ر ئاگری و نڤستن. لێ ژ به‌ر کو ئه‌و بخوه یێ دناڤ به‌فرێ دا، لۆما گه‌له‌ک خوه نێزیکی ئاگری دکه‌ن دا سڕ وان نه‌به‌ت. ده‌مه‌کی د خه‌و دا ئاگر به‌ردبیته هه‌ڤالێ وان سەلام زاخۆیی، هه‌تا وی ئاگه‌ه دبیت پیەکیوی هەمی دسۆژیت. ئێدی ئه‌و ژی دبیته ده‌ستئێش دکه‌ڤیته ده‌ستێ وان.
دڤێت هه‌ڤالێ خوه بده‌ستێ خوه بکوژین
محەمەد خالد بۆسەڵی و عیسا و هەڤالێن خوە کۆمبوونەکێ ل سەر رەوشا سەلام دکەن. ئه‌و ڕه‌وشا وی شرۆڤه دکه‌ن و دگه‌هنه وی ئه‌نجامی کو: ب چ شێوا سەلام نەشێت لگەل وان به‌رده‌وامیێ بده‌ته چوونێ. دیسان د شیان ژی دا نینه کو ئه‌و د وی سەقایێ دژواردا و ب وی پیێ سۆتیڤە بشێت ڤەگەریتەڤە سیدەکان یان گۆسته‌ی. چونکی به‌فره‌کا وه‌سا یا دباریت و ئه‌و شۆپا ڕێکا هاتنا وان ژی هه‌می به‌فرێ جاره‌کا دی یا به‌رزه‌کریه‌ڤه. دیسان ئه‌گه‌ر ئه‌م وی دانینه نێزیک بنگه‌هه‌کێ دوژمنی و خوه ڕاده‌ستی دوژمنی بکه‌ت، وی ده‌می ئه‌م دزانین که‌س خوه ل به‌ر ئه‌شکه‌نجا به‌عسیا ناگریت و نه‌دووره ئه‌و نه‌چار ببیت کو ل ژێر ئه‌شکه‌نجێ، مه و جهێ مه بۆ دوژمنی ئاشکرا بکه‌ت، وی ده‌می ژی قڕکرنا مه سه‌د ژ سه‌دێ یا مسۆگه‌ره. چونکی ل ڤێ ده‌ڤه‌را بیانی و نه‌ناس و دناڤ ڤێ سڕ و سه‌قه‌م و باگه‌رێ دا، ئه‌مێن وه‌کی ڕه‌فه‌کا که‌وێن قه‌ڕمی و برسی لێهاتین. هه‌ر نێچیرڤانه‌کێ ل مه ده‌رکه‌ڤیت دشێت گه‌له‌ک بساناهی مه ژناڤببه‌ت. عیسا دبێژیت: ژ بۆ سه‌لامی ئه‌م هند ته‌نگاڤ و بێڕێ دبین، هه‌تا کو دگه‌هیته وی ڕاده‌ی، ئه‌م هزر ل هندێ دکه‌ین، ئه‌گه‌ر هه‌ر مه چ جاره‌سه‌ر نه‌دیتن، سه‌لامی بده‌ستێن خوه بکوژین دا کو نه‌که‌ڤیته ده‌ستێ دوژمنی.
پاشی پشتی هینگی ئەو بڕیارێ دده‌ن کو سه‌لامی ڕاکه‌ن و لگه‌ل خوه ببه‌ن، به‌لکی وی بگه‌هیننه جهه‌کێ ئارام. پشتی ده‌مه‌کی وی دبه‌ن، ئه‌و بڕیارێ دده‌ن کو بزاڤێ بکه‌ن به‌لکی بشێن وی بگه‌هیننه گوندێ چۆمبالۆکا ل بنێ سەرێ حەسەن بەگێ. ئه‌و دچن و ده‌مه‌کی بڕێڤە هێسترەکا بریندار دبینن. ئەو ژی سەلامی ل وێ هێسترێ سواردکەن و دگه‌هیننه گوندێ چۆمبالۆکا.
عیسا دبێژیت: مه داخواز ژ خه‌لکێ گوندی کر کو؛ ئێک ژ وان سه‌لامی بۆ مه بگه‌هینیته ده‌ڤه‌را سیده‌کان ده‌ف حه‌مید ئه‌فه‌ندی وان. به‌لێ ژ به‌ر کو خه‌لک گه‌له‌ک ژ حکومه‌تا ئیراقێ دترسیان. نه‌وێرا خوه دبه‌ر ڤی کاری ڕا بکه‌ت. هه‌رچه‌وا بیت ل دوماهیێ مه که‌سه‌ک قایل کر کو سه‌لامی ببه‌ت، به‌رامبه‌ر 300 دینارێن ئیراقی، کو بۆ هینگێ پاره‌یه‌کی مه‌زن بوو.
پشتی ڤڕێکرنا سه‌لامی، محەمەد خالد بۆسەڵی و عیسا و هەڤالێن خوە یێن دی ژی درێژیێ ب گەڕا خوە ددەن و دچن هه‌تا دگەهنە گوندێ دەرگەلە. ده‌مێ ئه‌و ژ گۆسته‌ی هاتین سامی عبدالرحمن نامه‌یه‌ک بۆ حه‌جیه‌کی خه‌لکێ ده‌رگه‌ڵه دابوو ف وان. ئه‌و ژی دچنه ماڵا حه‌جی و ناما وی دده‌نه ڤێ. هه‌ر ئێکسه‌ر حەجی دبێژیتە وان کو؛ کوڕەکی وی یێ ل شه‌ڕێ هەکاری هاتیە کوشتن. دیاره ژی کو کوڕێ وی پێشمه‌رگێ ئێکه‌تیێ بوویه و یێ بده‌ستێ پارتی هاتیه کوشتن. لێ محه‌مه‌د خالد و هه‌ڤالێن خوه، خوە تێناگەهینن و دبێژنە حه‌جی کو؛ وان ئاگەهـ ژ وی شەڕی نینە. وه‌سا ژی خوه نیشا حه‌جی دده‌ن کو مه‌فره‌زا وان لگه‌ل ڤان تشتا نینه وان چ ئارێشه ژی لگه‌ل ئێکه‌تیێ نینن! هه‌رچه‌وا بیت، حەجی ڕێبه‌ریێ بۆ وان دکه‌ت و به‌رێ وان دده‌ته لایێ چیایێ هندرینی. ئه‌و دچن هه‌تا دگەهنە گوندەکی، کەرەکێ پەزی و شڤانەکی ل نێزیک گوندی دبینن. شڤانێ پەزی هاریکاریا وان دکەت و وان دهنێریتە گوندێ کاولۆکان ل پشتا دیانا.
نه‌وشێروان مسته‌فا گه‌فا ل مه دکه‌ت
پشتی پێشمەرگە دگەهنە گوندێ کاولۆکان، ئه‌و ل سەر مالێن گوندیان دهێنە بەلاڤکرن و زێرەڤانێن خوه ژی ددانن.
ده‌ما ئه‌و ل وی گوندی نامه‌یه‌کا هه‌ردوو به‌رپرسێن ئێکه‌تیێ نه‌وشێروان مسته‌فا و حه‌سه‌ن کویستانی دگه‌هیته محه‌مه‌د خالد بۆسه‌لی و دنامێ دا هاتیه: ” دڤێت ب زووترین ده‌م تۆ و هه‌ردوو هه‌ڤالێن خوه نه‌سره‌دین هه‌ورامی و عیسا ئه‌حمه‌د شه‌مۆ، بێچه‌ک بێن و ل ده‌ف مه ئاماده‌ببن. ئه‌گه‌ر هوون ڤێ فه‌رمانا مه بزووترین ده‌م بجی نه‌ئینن، وی ده‌می دێ ب شێوه‌یه‌کی حسابێ لگه‌ل وه که‌ین”.
مه‌فره‌زا پارتی هه‌ست ب مه‌ترسیه‌کا مه‌زن دکه‌ت. ژ به‌ر ئێکه‌تی ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ ده‌سه‌ڵاتداره و مه‌فره‌زا پارتی ژی بیانی و نه‌شاره‌زانه و هه‌تا جۆگرافیا ده‌ڤه‌رێ ژی نزانن.
باوه‌ریا هه‌ڤالێن پارتی ناهێت ب وی شێوه‌ی بچنه به‌رده‌ستێ نه‌وشێراوانی، لۆما ئه‌و ب نامه‌یه‌کێ به‌رسڤا وان دده‌ن و تێدا دبێژن: “وه‌رنه گوندی، ئه‌م دێ د گوندی دا پێکڤه ڕوونین و ئاخڤین”. که‌سه‌کێ خه‌لکێ گوندی کو ناڤێ وی ئه‌حمه‌د بوو ناما وان بۆ نه‌وشێروانی و حه‌سه‌ن کوێستانی دبه‌ت. لێ نه‌وشێروان پێشنیارا وان قەبوولناکەت و گەفا ل وان دکەت و دووپات دکه‌ت کو ئەگەر ئەو هەرسێ بەرپرس بێچەك نەچنه دەف وان، ئه‌و دێ هێرشی سەر وان کەن و وان ئاگەهدار ژی دکەن کو گوند ژ لایێ هێزێن وان ڤە یێ دۆرپێچکریە.
محەمەد خالد و هەڤالێن خوە زێرەڤانێن خوە ل دۆرێن گوندی زێدەدکەن و هەر ئێك ژ وان تمامەکا نانی ژی دگەل خوە هەلدگریت و خوه ئاماده دکه‌ن بۆ هه‌ر پێشهاته‌کا نه‌چاڤه‌ڕێ کری. لگه‌ل هندێ ژی ئه‌و بزاڤێ دکه‌ن کو هێزا ئێکه‌تیێ مژوولبکەن کو شه‌ڕ ڕوونه‌ده‌ت هەتا رۆژ ئاڤادبیت، دا کو بشێن خوه ژ گوندی ڤه‌کێشن.
دگەل زێدەکرنا زێرەڤانان ل دۆرێن گوندی، هێزا ئێکەتیێ ب سەرپەرشتیا نووشێروان مستەفای و حەسەن کویستانی هێرشێ دکه‌نه سه‌ر هێزا پارتی و شه‌ڕ ده‌ستپێدکه‌ت. پێشمەرگێن مەفرەزا پارتی حه‌ز ناکه‌ن شه‌ڕی لگه‌ل هێزا ئێکه‌تیێ بکه‌ن. لۆما ئه‌و خوه ڤه‌دکێشنه بنێ گوندی، ژ بۆ کو ڕێیه‌کا ده‌رکه‌تنێ ژ گوندی ببینن. ئه‌و ل وێرێ ل ماله‌کێ رادوه‌ستن و هزر دپلانا خوه ڤه‌کێشانێ دا دکه‌ن ژ گوندی.
نسرەدین پێشنیاردکەت و دبێژیت: ب دیتنا من ماده‌م وان شه‌ڕ ده‌ستپێکر، ئێدی گونه‌ها وان دستۆیێ وان و ئه‌م دێ ڕابین هێرشێ که‌ینێ. لێ عیسا دبێژیت: ئه‌ز دگه‌ل هندێ نینم. ئێک: هندی ئه‌م بشێین دێ خوه ژ شه‌ڕێ براکوژیێ دوورئێخین. دوو: ئەگەر شەهید و بریندار ژ مەکەتن دێ چارەنڤیسێ وان بیتە چ و ئه‌م دێ چ لێکه‌ین؟ لۆما ئه‌ز پێشنیار دکه‌م، دا کو ئه‌م تووشی چ شه‌ڕێن دی نه‌بین لگه‌ل ئێکه‌تیێ، ئه‌م جاره‌کا دی بزڤڕینه‌ڤه باره‌گایێن خوه. محه‌مه‌د خالد دبێژیته عیسای: ئه‌گه‌ر ئه‌م وه‌بکه‌ین سامی دێ توڕەبیت. عیسا دبێژیت: ما خۆ نه سامی برابابێ مە یە؟ پاشی وی ئاگەهـ ژ ڕەوشا مە نینه کا ئه‌م د چ کاودان داینه. نوکه ئەم بخوە بەرپرسێن خوەینە و پێدڤیە ئەم ل گۆرەی ڕەوشا خوە بڕیارێ بدەین.
پشتی ڤێ گه‌نگه‌شێ نسرەدین پێشنیار دکەت کو ئەو ب ناڤێ هەمیا بچیت دگەل سەرکردێن ئێکەتیێ گفتوگۆیێ بکه‌ت. لێ هه‌ڤال دبێژنێ: باشە ئەگەر وان تۆ گرتی، پاشی کی دێ تە ژ دەستێن وان ئینیتە دەر؟
ل دوماهیێ هه‌ڤالا هه‌موو تێنه سه‌ر وێ دیتنێ کو؛ کو ئه‌و جاره‌کا دی به‌ره‌ڤ باره‌گایێن خوه ڤه‌گه‌ڕنه‌ڤه، دا کو لگه‌ل ئێکه‌تیێ تووشی چ شه‌ڕ و کوشتنا نه‌بن.
وێ ڕۆژێ مژه‌کا هندا تاری یا که‌فتیه ئه‌ردی. پێنج میترا مرۆڤ ئێکودوو نابینیت. ئه‌ڤه ژی بۆ هه‌ڤالێن پارتی ده‌لیڤه‌یه‌کا گه‌له‌ک باشه و ئەو ژی ڤێ چەندێ ب دەلیڤە دزانن، کو بێی زیان خوه ژ گوندی ڤه‌کێشن.
ژ بۆ شاره‌زایی و ڕێبه‌ریێ هه‌ر وی ئه‌حمه‌دی لگه‌ل خوه دبه‌ن ئه‌وێ کو نامه دناڤبه‌را وان و نه‌وشێروانی دا دئینان و دبرن. هەر چەندە ب دلێ بابێ ئەحمەدی نەبوو، لێ هه‌ر چه‌وا بیت ئه‌و وی دگەل خوە دبەن، چونکی ئه‌و ل وێ ده‌ڤه‌رێ دنه‌شاره‌زانه. ئەحمەد وان دبەتە هنداڤ نهالەکێ، پشتا وان ئێکەتینە و ل پێشیا وان ژی رەبیەکا دوژمنی یە، گەلیەکێ گەلەك ڕك و کوورە. ئه‌و ڕەشاش بڕنۆیا خوە دگەل 4 پێشمەرگا ل سەرێ گەلی ددانن، گاڤ بۆ گاڤێ ژی هه‌ر مژا زێدەدبیت.
ئه‌و هه‌ست پێدکه‌ن کو ئه‌و دناڤبه‌را هێزێن حکومه‌تا ئیراقێ و هێزێن ئێکه‌تیێ دا هاتنه ئاسێکرن. لۆما ئه‌و بڕیارێ دده‌ن کو محه‌مه‌د خالد و هه‌ڤال ل وێرێ بمینن وعیسا، سەعدەدین، یوسف عەلی، حمید، ساڵح و عەبدال بۆسەلی ب گه‌لی دا بچن و هه‌ولبده‌ن ڕێکه‌کا ده‌ربازبوونێ په‌یدابکه‌ن. ئه‌و دبێژنه هه‌ڤالێن خوه ژی: ئه‌گه‌ر ئه‌م شه‌هید بووین هوون د دووڤ مه دا نه‌هێن. ئه‌و ئەحمەدێ ڕێبه‌ر ژی دگەل خوە دبەن. پشتی ئەو قەدەرەکێ د ناڤ وێ مژ و مۆرانێ دا دچن، عیسا رێبەری ددەتە بەری خوە دا کو ئه‌و ڕێکێ نیشا وان بدەت. چه‌نده‌کا دی د ئه‌وچن و ڕاستی گوللەبارانێ دبن. ئەو ژ بۆ پاراستنا گیانێ خوە ژ ئاگرێ دوژمنی خوە دهاڤێژنه ئەردی و هێدی هێدی ل سەر زکی دچن و خوە دگەهیننە جهه‌کێ نه‌په‌نی. ئێدی جهێ وان یێ ئارام و پاراستیه. د ڤی ده‌می دا هه‌ڤالێ وان حەمیدێ پەریخانێ، عیسای ئاگەهداردکەت کو ئەحمەدێ رێبەرێ وان یێ برێڤە کەفتی. عیسا باوەر ژ حه‌میدی دی ناکەت، هزردکەت کو وی بخوە، خوە ئه‌و یێ هاڤێتیه ئەردی. عیسا ئیشارەتێ ددەتە محەمەد خالد بۆسەلی و هەڤالێن خوە یێن دی ژی دا بهێنە دەف وان. پاشی ئه‌و د دووف ئەحمەدی دا دچیت، دبینیت کو گوللەیەکا دوژمنی ئەو یێ هنگافتی و گیانێ خوەیێ ژ دەستدای.
محەمەد خالد و ئەو کۆما پێشمەرگا ژی خوە دگەهیننە دەف عیسای و هەڤالێن وی. پشتی عیسا بەحسێ شه‌هیدبوونا ڕێبه‌رێ وان ئەحمەدی دکەت، گۆمان بۆ محەمەد خالد بۆسەڵی چێدبن و دبێژیتە عیسای و ئەو پێشمەرگێن دگەل وی: نەکو هەوە کوشتبیت! ئەو ژی محەمەد خالدی پشتڕاستدکەن کو دەستێ وان د کوشتنا وی دا نینە. عیسا دبێژیتە محەمەد خالد بۆسەڵی: دەمێ ئەو که‌فتینه به‌ر شێلکێن گوللێن دوژمنی، وی ڕێ نەدایە هەڤالێن خوە گوللەیەکێ ژی بتەقینن، دا جهێ وان ئاشکرا نەبیت. ژ به‌ر هندێ ئه‌و یێ ب گوللا دوژمنی شه‌هیدبووی.
پشتی هەمی پێشمەرگێن مەفرەز وان بێ زیان دگەهنه ئێك، ئەو د رۆژئاڤایێ سیدەکان ڕا بەرەف گەلیێ گۆستەی سه‌ر دکه‌ڤن و دچن.
سامی بەرێ نووهاتیێن پێشمه‌رگێن نووهاتی دده‌ته ڕێیا مرنێ
پشتی محەمەد خالد و هەڤالێن خوە دگەهنه بارەگای ل گه‌لیێ گۆستەی، ئەو دزانن کو سامی عەبدولرەحمان ئەو کۆما گەنجێن نووهاتی( سەربەست تروانشی، محەمەد سەلیم تروانشی، سەبری تروانشێ، ئەسعەد تروانشی، نەوفەل تروانشی، شەهید مەجید حسێن تروانشی و بەدەل عەبدولرزاق هەلوەیی، جامی بۆسەڵی، لەتیف بۆسەڵی و محسن هەولێری ..هتد) دگەل هندەك پێشمەرگێن دی، دگەل حەمە عەزیز و دکتۆر عەبدولرەحمان یێن هنارتینە دەڤەرا زرارەتی و پشتی ل دەڤەرا بێخمە چووینە هشارێ، سیخورێن حکومه‌تا ئیراقێ دووڤچوونا وانا کری و جهێ وانێ بۆ حکومه‌تا ئیراقێ هاتیه ده‌ستنیشانکرن. دوژمنی ژی ئه‌و یێن بهێزەکا مەزنا له‌شکه‌ری دۆرپێچکرین. پشتی چ ڕێیێن ڕزگاربوونێ د ده‌ستێ وان نه‌ماین، محەمەد سەلیم زراری و خوارزایەکێ خوە، دا کو نەکەڤنه دەستێ دوژمنی وان یا خوە د چییای دا هاڤێتیە و هەردوو یێن شەهید بووین. سەربەست تروانشی، جامی بۆسەڵی، لەتیف بۆسەڵی و محسن هەولێری ژی ب دیلی دکەڤنە دەستێ دوژمنی. پشتی گرتنا وان هەرچار کەسان، هه‌روه‌کی نێچیره‌کا قه‌له‌و که‌تبیته ده‌ستا، ئێدی فه‌رماندێ له‌شکه‌رێ دوژمنی بڕیارا خوه ڤه‌کێسانێ دده‌ت. هەڤالێن کو ماینه ساخ ژی، هه‌ر ئێک د جهه‌کی ڕا و بشێوه‌یه‌کی ده‌ردکه‌ڤیت و دچیت. پاشی ل جهه‌کی دگەهنە ئێك و بەرەڤ گەلیێ گۆستەی دچن. ئه‌و ب هاریکاریا هه‌ڤالێن حه‌مید ئه‌فه‌ندی خوه دگه‌هیننه گه‌لیێ گۆسته‌ی.
پشتی محەمەد خالد بۆسەلێ و هەڤالێن خوە ڕۆژه‌کێ بێهنا خوە ددەن، ئەو رۆژا پاشتر دچنە دەف سامی ل بارەگای. ل وێرێ ل سەر هنارتنا ڤان گەنجا بۆ دەڤەرا زرارەتی و ڤەگەڕیانا محەمەد خالد و هەڤالێن وی، بێێ کو بشێن وی ئەرکێ پێ هاتین ڕاسپارتن جیبجی بکەن، گەنگەشەیه‌کا توند دناڤبەرا وان و سامی دا تێته کرن. سامێ وان گونه‌هباردکه‌ت، کو وان ئه‌و ئه‌رکێ وی پێ ڤڕێکرین بجی نه‌ئینایه. ئه‌و ژی سامی ب هندێ گونه‌هباردکه‌ن کو؛ ژ ئالیه‌کی ڤه وی به‌رێ وان دایه ده‌ڤه‌ره‌کا نه‌نیاس و بیانی و ل بن کۆنترۆلا ئێکه‌تیێ. ژ به‌ر هندێ ژی تێچوونا وان بده‌ستێن ئێکه‌تیێ و حکومه‌تا ئیراقێ یا نێزیک بوو. ژ ئالیێ دی ژی ڤه ئه‌و گه‌نج و سنێله‌یێن هه‌ڤالێن وان کو مابوونه ل باره‌گای و نه یێن هندێ بوون کو بچنه گه‌ڕێن پڕی مه‌ترسی، سامی به‌رێ وان ژی دا بوو مرنێ و شه‌ش که‌س ژ وان ژناڤچووبوون.
به‌ره‌ڤ ئیرانێ و ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ
عیسای هه‌ر ل ساڵا 1978 و به‌ری بچیته ده‌ڤه‌را سیده‌کان، وی هەڤژین و زاڕۆکێ خوە ژ گوندێ تلکەبەرێ بربوونه باکوورێ کوردستانێ.
ئه‌و پشتی ڤێ گەڕا ده‌ڤه‌را سیده‌کان و باڵه‌کایه‌تی، ژ گەلیێ گوستەی بەرەڤ رۆژهەلاتێ کوردستانێ دچیت و پاشی ل پایزا سالا 1979 پشکداریێ د کۆنگرا نەهێ یێ پارتی دا دکەت.
پشتی کۆنگرێ ژی تێته‌ڤه باکوورێ کوردستانێ و مال و زاڕۆکێن خوه دبه‌ته ئیرانێ و ل باژێرکێ جولفا ل ده‌ڤه‌را تەبرێزێ ئاکنجی دکه‌ت. ئێدی ئه‌و ژی ل ئیرانێ دمینیت و پەیوەندیا وی راستەوخۆ دگەل جەنابێ سەرۆک مه‌سعود بارزانی بوویه. پاشی ژ ئیرانێ دچیته باژێڕێ وانێ یێ باکوورێ کوردستانێ. ل وێرێ ژنا دووێ دئینیت و پاشی ڤه‌دگه‌ڕیته‌ڤه ئیرانێ.
پشتی عیسای بڕیار دای کو ژنکا خوە یا دووێ ژی بینیتە ئیرانێ، دچیتە مەکتەبا سیاسی دا مۆلەتا چوونا تورکیا وەرگریت. جەنابێ سەرۆکێ ل مەکتەبا سیاسی نەبوو، چونکە ئەو و فازل میرانی بۆ دیتنا دکتۆر قاسملۆ چبوونە گەلیێ قاسملۆ. عیسا دچیتە دەف عەلی عەبدوللای کو وی دەمی سکرتێرێ پارتی بوو و داخوازا مۆلەتێ ژ وی دکەت. ناڤبەرا عیسای و عەلی عەبدوللای تێکدچیت، عەلی عەبدوللا دبێژیتە عیسای: وابزانم تو پێشمەرگە نی، عیسا ژی دبێژیتێ: وابزانم تۆ ژی سکرتێر نیت.
پاشی عیسا جەنابێ سەرۆکی دبینیت و وی ئاگەهداردکەت کو وی ژنەکا ل وانێ خواستی و پێدڤی مۆلەتێ یە، دا بچیت ژنکا خوە بینیت.
پاشی دیاره کو سه‌رکردایه‌تی مۆله‌تێ ناده‌ته عیسای کو بچیت ژنکا خوه بینیت. نه دووره کو ئه‌و شه‌ڕه‌ده‌ڤا وی و سکرتێرێ پارتی کار ل ڤێ جه‌ندێ کربیت. عیسا ژی دچیتە مالێ، پشتی چەند رۆژا دایکا خوە دگەل خوە دبەت و دچیتە وانێ، ژنکا خوە یا دووێ ژی دئینیت و ڤەدگەڕیتەڤە ئیرانێ و ل مالا خوە دڕوینیت و هەمی پەیوەندیێن عیسای دگەل پارتی دهێنە بڕین.
به‌ره‌ڤ ڕێبازه‌کا دی و پارته‌کا دی
پشتی پارتی گەلی دیموکراتی کوردستان دهێتە دامەزراندن، کەریم شەنگالی ل تەبرێزێ عیسای دبینیت و پشتی هینگێ عیسا پەیوەندیێ ب پارتی گەل دکەت. ئه‌و ل ساڵا 1986 دبیتە فەرماندێ مەفرەزەکا پێشمەرگێن پارتی گەل و گەڕەکێ دبەتە خاکوڕکی و پاشی دگەل مەفرەزا خوە دچیتە کۆلەکا، پشتی هینگێ دچیتە دەڤەرا هەولێرێ.
وی ده‌می وەستا یونس بەرپرسێ محوەرێ پارتی یە ل دەڤەرا هەولێرێ، هەلگورد ژی بەرپرسێ لەشکەریێ پارتییە ل وی محوەری. هەماهەنگیەکا باش دناڤبەرا وان و عیسا دا پەیدادبیت، چونکی عیسای ل وی ده‌مێ ل ساڵا 1978-1979 عیسا ل ده‌ڤه‌را سیده‌کان، وان هه‌ڤدوو ناسدکر و هه‌ڤا بوون. وەستا یونس دگۆتە هەڤالێن خوە یێن پارتی، بلا چاڤێ هەەوە ل عیسای بیت، چونکە ئەو نیڤ پارتی یە و نیڤا دی ژنویکا پارتی گەلە.
هەردوو لایەن (پارتی و پارتی گەل ) هەژمارەکا گەڕا ل وێ دەڤەرێ پێکڤە ئەنجامددەن و چەند چالاکیێن هەڤپشکێن لەشکەری ل کۆڕێ، شەقلاوا و حەریرێ ئەنجامددەن.
ژ بەرکو ئێکەتی ل وێ دەڤەرێ سەردەست بوو، مەفرەزین پارتی ب ئازادی نەدشیان هاتن و چوونا هەمی دەڤەرا بکەن.
په‌یوه‌ندیێن ئێکه‌تیێ و پارتی گه‌ل دباش بوون. به‌لێ ئێکه‌تیێ پێ خۆش نه‌بوو پارتی ل وێ ده‌ڤه‌رێ بیت و بتایبه‌تی ژ پارتی گه‌ل ژی توڕه دبوون کو هه‌ماهه‌نگیێ لگه‌ل پارتی دکه‌ن.
عیسا و هه‌ڤالێن خوه 9 مه‌ها ل دەڤەرا هەولێرێ دمینن و پشتی هینگێ بۆ دەڤەرا بەهدینان دهێتە ڤەگوهازتن لێ پشتی هینگێ جاره‌کا دی بۆ دەڤەرا شەقلاوا دهێتە ڤەگوهازتن و هەتا ئەنفالێن وێ دەڤەرێ دەستپێدکەن ئه‌و ل وێرێ دمینن.
پاشی دچنه دەڤەرا خواکوڕکی. سامی عەبدولرەحمان بەری ئەنفالێن بەهدینان ب 9 رۆژان عیسای ئاگەهداردکەت، کو ئەو دێ چنه دەڤەرا بەهدینان و وی ڕادسپێریت کو هەر چ چەکێ وان هەیە بەرهڤکبەت دا دگەل خوە ببەن. 10 پێشمەرگە بتنێ ل بارەگایێ پارتی گەل بوون. به‌لێ هه‌ڤالێن ئێکەتیێ وان ئاگەهداردکەن کو هێرشا دوژمنی بۆ سەر دەڤەرا خواکورکی دێ دەستپێکەت. عیسا و هەڤالێن خوە دچنە قەبرێ زاهر ل سه‌رێ گەلیێ بێنارێ. عیسا پشتی ئەنفالان و هەتا سەرهەلدانێ ل ئیرانێ دمینیت.
سه‌رهه‌لدان
پشتی سەرهەلدانێ ئه‌و دگەل مەجید ڕزگاری د ڕێیا دیانا ڕا دهێتە د کوردستانێ، پاشی دچیتە ئاکرێ، دهۆکێ و پشتی هینگێ دچیتە زاخۆ. سامی عەبدولرەحمان و جەلال تالەبانی ژی ژ سوریێ هاتبوونە کوردستانێ.
هێزه‌کا پێشمه‌رگه‌ی ب سه‌رپه‌رشتیا د. که‌مال که‌رکووی، ل زاخۆ تێته ئاماده‌کرن کو ب هه‌ماهه‌نگی لگه‌ل حکومه‌تا سوریێ، بچنه سوریێ و د وێرێ ڕا بهێنه ڕۆژئاڤایێ دیجله‌ی هێرشی هێزێن دوژمنی بکه‌ن. هەژمارا وان پێشمەگا دبنە 300 کەس، عەبدوللا ساڵح ژی ژ لایێ پارتی گەل دبیته ئێک ژ به‌رپرسێن وێ هیزێ. مخابن حکومه‌تا ئیراقێ 7 ڕۆژان وان دڕاوه‌ستینیت و ناهێلیت ده‌ربازی ئالیێ باسوور ببن. دڤی ده‌می دا هێزین رژێما ئیراقێ دەست ب هێرشێ دکه‌ن بۆ سەر زاخۆ.
هێزه‌ک ژ وی پێشمه‌رگه‌ی ب سه‌رپه‌رشتیا شه‌هید مەلا رەمەزان (بهه‌شتی) د ڕێیا سێمالکا ڕا ل دیجله‌ی ده‌رباز دبن و تێنه ئالیێ باسوورێ کوردستانێ. ئه‌و هێزه ب سه‌رپه‌رشتیا بهه‌شتی و عیسای و عه‌لی قادۆی هێرشی که‌لها هنداڤی ڕووباری دکه‌ن و کەلهێ دستین و بەرەف بانیا نێرگزیێ و دێرەبوونێ ڤه پێشڕه‌ویێ دکه‌ن.
دیاره کو هێزه‌کا مه‌زنا دوژمنی یا ل بانیا نێرگزیێ و فڕۆکه ژی گه‌له‌ک بنزمی یێ ل سه‌ر وان ده‌ڤه‌ران دفڕن. ئه‌و بزاڤێ دکه‌ن خوه بگه‌هیننه چیایێ بێخێری. دوژمن وان تۆپباران دکه‌ت و هه‌ڤاله‌کی وان برینداردکه‌ت.
ئیدی وان ئاگه‌هـ ژ هه‌ڤالێن خوه یێن ماینه ل سوریێ ژی نه‌ما. ئه‌و ب سرتا چیایێ بێخێری ڤه تێن و ل حه‌سه‌ناڤا ل جادێ ده‌رباز دبن. هنده‌ک پێشمه‌رگێن دی ژی دگه‌هنه وان. ئه‌و دبنه 60 که‌س. ئه‌و دچن هه‌تا دگه‌هنه دووکه‌رێ ل سه‌ر خابیری ل ده‌ڤه‌را سپنه‌ی.
عیسا د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت: مە ئاگەهـ ژ زاخۆ نەمایە، لێ مە هزردکر کو نوکە مام جەلال و سامی عەبدولرەحمان دهۆك کریە ئاگر، مە نەزانی کو ئەو بەری مه یێن ڕەڤین.
عیسا دبێژیت: ئه‌م چووینه بامەڕنی، ئامێدیێ، بارزان، دیانا و ل دوماهیێ دچنه ڕەواندوزێ ده‌ف سه‌رکردایه‌تیا به‌ره‌یێ کوردستانی. عیسا ل دووف داخوازا سامی بەرەڤ ئیرانێ دچیت، ژ بۆ ئینانا گازێ و ئازووقه‌ی. لێ ئەو ژ بەر کۆچا ملیۆنی 7 شەڤ و رۆژان بڕێڤە دمینیت هەتا دگەهیتە خانێ ل ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ. ئه‌و دچیته ئۆرمیێ و ئەو تشتێن سامی داخوازکرین باردکەت و ڤەدگەڕیتەڤە ڕەواندوزێ.
پاشی پشتی هاتنا هێزێن هەڤپەیمانان عیسا دچیته کانیماسێ و پاشی دچیتە هیزاوا. پاشی عیسا خوه ڤه‌دگوهێزته زاویته و پاشی دچیتە دهۆکێ.
پارتی گه‌ل نه‌ما، به‌ره‌ڤ ئه‌ڵمانیا
ل سالا 1993 پشتی گەل دهێتەڤە ناڤ پارتی، عیسا دچیتە دەف سامی و گازندا ژێ دکەت و دبژیتە وی: بۆچی تە ئەڤە ب سەرێ مە ئینا، باشە ئەم ب چ ڕوی جارەکا دی ڤەگەڕینەڤە ناڤ پارتی؟
عیسا ڤەدگەریتەڤە ئیرانێ و ژ وێرێ دچیتە ئەلمانیا دبیته په‌نابه‌ر. پاشی ئه‌و ل ساڵا 2004 ڤه‌دگه‌ڕیته ڤه کوردستانێ و دبیته ڤه پێشمه‌رگه ب پلا رائد دبیتە ئەندام هێزێ دگەل سەید عەزۆی.
عیسا ئەحمە شەمۆ پسئاغا سندی پشتی کاروانەکێ درێژێ خەباتێ و زەحمەتەکا ئێکجار مەزن د ڕێیا دۆزا گەلێ کوردستانێ دا کێشای، ل ساڵا 2006 ل ب پلا عەقیدێ پەککەفتی دهێتە خانەنشینکرن.
