عبدالواحد تاهر خه‌مۆ، کــاروانه‌کــێ درێژێ خــه‌بات و پێـشــمه‌رگاتــیــێ
سه‌نته‌رێ کۆماته ل رۆژا 13/3/2023 پێشــمــه‌رگێ دێرین عبدالواحد تاهر خه‌مۆ نێروه‌ی ل ئوفیسا سه‌نته‌ری مێڤان کر و دیداره‌کا درێژ ل سه‌ر ژیان و خــه‌بــاتــا وی لگه‌ل ئه‌نجامدا و دیــرووکا خــه‌باتا وی تۆمــار و ئه‌رشیفکر و ژ ژناڤــچــوونێ ڕزگــارکــر.
عەبدولواحد تاهر خەمو ل ساڵا 1957 ل گوندێ زێوا شكان ژدایكبوویه. ل ساڵا 1970، هه‌رچه‌نده ئه‌و پچه‌ک یێ مه‌زن ژی بوو، به‌لێ ژ به‌ر کو تازه وێ ساڵێ قوتابخانه ل گوندێ وان ڤه‌کر، لۆما ئه‌و وێ ساڵێ چوویه قوتابخانێ. وی هه‌تا پۆلا شەشێ سەرەتایی خواندیه.
عبدالواحد دبێژیت: بابێ من تاهرێ خه‌مۆی ئێک ژ که‌سایه‌تیێن به‌رنیاسێن ده‌ڤه‌رێ بوو. ئه‌و ئەندامێ پارتیا هیوا بوو. پاشی بۆ ئەندامێ پارتیا ڕزگاری و پاشی ژی ب رێیا شه‌هید ئەنوەر مایی، ئه‌و ببوو ئەندامەكێ چالاكێ پارتی دیمۆكراتی كوردستان. هینگێ وان پڕانیا كۆمبوونێن خوە ل قەسرا (عەسلانێ كارەی) ل گوندێ كارە دكرن.
هه‌ر ل سه‌ر ئه‌ندامه‌تیا پارتی بابێ من ل ساڵا 1960 ژ لایێ حکومه‌تا ئیراقێ ڤە هاته گرتن و هه‌تا ساڵا 1966 ئه‌و ل زیندانا مۆسل هاته زیندانکرن. وەختێ هاتیە ئازادكرن ژی، هەر زوو پەیوەندی ب شۆرشێ كر و بوو پێشمه‌رگه.
ل ده‌ستپێکا شوڕشا ئه‌یلولێ بیرا من دهێت، وەختێ دگۆت ئەڤە پێشمەرگە هاتن، مە بەرێ خوە ددایێ سه‌رقولێ وان یێ ل پێشییا وان و ڕیزا پێشمه‌رگه‌ی یا تێت. خەلكی هینگێ دگۆتە پێشمەرگەیان (بارزانی)، چونكی دەرسۆكێن پترییا وان د سۆر بوون. هەروەسا بیرا من دهێت وەختێ هێزەكا پێشمەرگەیێن گوندێ مە لگه‌ل خه‌لکێ گوندێن دی، هێرشكریە سەر هێزا دوژمنی ل (دووتازاكا خراب) و هێزا دوژمنی ژناڤبری. خه‌لکێ شوڕشگێڕ مه‌خفه‌را بێبو ژی گرت و ئەو چەكێ ژ ناحیا (بێبۆ) ئینایه مەخفەرا كری و بتنێ هندەك پۆلیس و دوو یان سێ فەرمانبەرەك مابوونه د مەخفەرێ ڤە. دوو كەسێن (مامیسی) ژی دگەل بوون، ئێكی دگۆتێ (مەلا برەهیم). هەروەسا بیرا من دهێت وەختێ مامێ من (شەمدین)، وی بۆ خوە جفتەك ژ مالەكێ پەیداكر و دگەل چوار گوندیێن مە چوونە بالۆكا و گه‌هه‌شته شوڕشگێڕا.
عبدالواحد به‌رده‌وام دکه‌ت و دبێژیت: ئەز ئێكانەیێ بابێ خوە بووم. بابێ من هه‌می ده‌ما شیره‌ت ل من دکرن و دگۆت: “دڤێت هوون بەردەوام خزمەتا گه‌ل و وه‌ڵاتێ خوە بكەن. هشیاربن دگەل وی لایەنی ژی نەبن یێ خیانەتێ ل وەلات و وەلاتیێن خوە دكەت”.
ل سه‌رده‌مێ شوڕشا گولانێ، کو ئه‌ز وی ده‌می پێشمه‌رگه بووم و ڕه‌وشا مه یا ئابووری تێكچوو. من ڤیا کاره‌کی بازرگانیێ بكەم، دا مالێ بخودان بکه‌م. بابێ من گۆتە من: “نابیت مرۆڤێ شوڕشگێڕ بازرگانییێ بكەت. ئه‌گه‌ر نه ل دوماهیێ دێ ته‌ماعکاریا مالی ل ته ده‌ت و به‌رێ ته ده‌ته ڕێکێن شاش. ژ به‌ر هندێ شوڕشگێڕ نابیت ببیته بازرگان”.
چریسکا شوڕشێ
پشتی شكەستنا شوڕشێ ل ساڵا 1975، بابێ من ببوو موختارێ گوندی. رۆژەكێ ل ساڵا 1976 شڤانه‌كێ گوندیێ مە بناڤێ (عەلی) گۆت كو: هندەك مەفرەزەیێن پێشمەرگەی یێن هاتین، ئێك یا ل شكەفتا چیایێ دەرەچكێ و ئێك ژی یا گەرۆكە ل ناڤبەینا گوندێن كانی ساركێ و كارە. هەروەسا وی گۆت ژی كو: وان پێشمەرگەیێن ل شكەفتێ داخوازا نانی یا كری، چونكی ئەو چەند رۆژ بوون بتنێ وان بەڕوو دخوارن. گوندیێن مە بوونە دوو بۆچوون، هندەكا دگۆت: ئەم دێ بۆ وان خوارنێ بەینە شكەفتێ و هندەكا ژی گۆت: نەخێر بلا ئەو بهێنە گوندی. بابێ من ژی وەك موختار دگەل هندێ بوو کو ئەو بهێنە گوندی. ل ده‌ستپێکێ خه‌لک یێ دوودل بوو، نه‌کو حکومه‌تا ئیراقێ ئه‌ڤ کاره کربیت، دا بزانیت کانێ کێ دل لگه‌ل شوڕشێ هه‌یه، لێ خه‌لکی بڕیارا خوه دا و په‌یوه‌ندی و هاریکاری لگه‌ل وان کر و ئێدی ئه‌و گۆمان ژی نه‌ما.
هینگێ هه‌ردوو کادرێن پارتی فوئاد میرانی و عبدالله سالح بڕێکا ماجد به‌گێ چه‌لی هاتبوونه ده‌ڤه‌رێ. ژ وان پێشمه‌رگێن هینگێ لگه‌ل وان کو بیرا من لێ تێت؛ سلێمان زاخویی/تلا كرۆی و محەمەد شەریف باتیفی بوون، لگه‌ل دوو که‌سێن پنیانشی خه‌لکێ باکوورێ کوردستانێ، ناڤێ ئێکی محه‌مه‌د و یێ دی ئه‌حمه‌د بوو. هه‌ر هینگێ ئه‌م ژی بووینه ئه‌ندامێن ڕێکخستنا نهێنیا پارتی لگه‌ل وان.
بابێ من ژی ئێک ژ ئه‌ندامێن چالاکێن ڕێکخستنا نهێنیا پارتی بوو. وی خه‌لک ل گوندان بۆ من ده‌ستنیشان دکر و ئه‌ز ڤڕێدکرمه ده‌ف وان بۆ کارێ ڕێکخستنێ. ئێک ژ وان که‌سان مەلا موحسنێ سەرگەلی بوو، ئه‌و گه‌له‌کێ زیرەك بوو بۆ رێكخستنێ، بابێ من ئەز هنارتم دەف وی، دا كارێ رێكخستنێ بكەت. ئێك ژ مامۆستایێن گوندێ مه سەیدایێ برەهیم یێ ئامێدی بوو. رۆژەكی وی گۆتە من: ده‌مێ بەلاڤۆكێن شوڕشێ دهێن بدەف من. من ژی ئەو بەلاڤۆك ب شەڤێ ددانە ڤێ و وی ژی یا پێدڤی دكر و دگەهاندن.
هه‌ر دیسان جارەكێ بابێ من گۆته من: هەڕە گوندێ درگنی ده‌ف قەشەی و بێژێ بۆ مە هندەك خوارنا هشك فرێكەت. هه‌لبه‌ت قه‌شه ژی هینگێ ئێک ژ به‌رپرسێن ڕێکخستنا نهێنیا پارتی بوو. ئەز چوومه مالا قەشەی و من قەشە دیت. وی ده‌می حکومه‌تا ئیراقێ ده‌ست ب وێرانکرن و سۆتنا گوندێن ده‌ڤه‌را سنووری کربوو. مه ددیت کو دویكێلا ئاگری یا ژ دەڤەرا نێروە بلند دبیت و ئاگرێ ب دەڤەرێ و گوندان ڤە. من دیت ئه‌و قه‌شه‌یێ نوورانی ڕوندك ب چاڤێن وی دا هاتنه خوارێ و وه‌کی له‌هیه‌کا بهارا ب سه‌ر ڕوویێن وی دا دهاتنه خوارێ. وی سه‌رێ خوه بلندکر و بەرێ خوە دا وان چیایان و گۆت: عەبدولواحد، ئەز قەت باوەرناكەم كو رۆژەكێ ئەڤ چیایە بمیننە بێخودان.
ژیانا مه یا ڕێکخستنێ گه‌له‌ک ڤه‌نه‌کێشا و ل رۆژا 25/11/1976 ئه‌ز بوومه پێشمه‌رگه لگه‌ل کاک فوئادی وان.
پشتی دەمەكی عەبدوللا ساڵح هاتە ڤەگۆهاستن و زەعیم عەلی هاتە جهێ وی. شەهید حەمدی بەگ، محەمەد حەسەن، حەسەن ئەرەدنی، تەها شێلازی، عزەت و لەزگین سەرزێری، شەهید عەبدولسەلام بێزنۆری، مەحموود كانی ساركی و هندەكێن دی ژی لگه‌ل بوون. هه‌تا ساڵا 1977 بڤی شێوه‌ی بوو، پاشی به‌ره به‌ره گرۆپێن پێشمه‌رگه‌ی زیده‌تر لێهاتن و ڕه‌وش به‌ره‌ڤ پێشڤه‌چوو.
ل وێ ده‌ڤه‌رێ به‌رده‌وام هێرشێن دوژمنی دهاتنه سه‌ر مه. ب تایبه‌ت هه‌ر جارا ئه‌م چووباینه گوندێ ڕه‌شاڤا هێرشا دوژمنی دهاته سه‌ر مه. شه‌ڤه‌کێ ل ساڵا 1978 ل وی گوندی هێرش هاته سه‌ر مه و هه‌ردوو هه‌ڤالێن مه یێن خه‌لکێ باکوورێ کوردستانێ عەلی و ئەمین ل گەلیێ رەشاڤە بده‌ستێ دوژمنی هاتنه شه‌هیدکرن.
چالاکیێن له‌شکه‌ری
وی ده‌می ژ ئالیێ چه‌کی ڤه مه گه‌له‌ک کێماتی هه‌بوو. هندەك جاران ل ده‌مێ ئێك مه‌هـ تڤەنگەك د چوو دەستێن سێ چوار پێشمەرگەیان. وی ده‌می ئه‌م چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌ک لگه‌ل مه‌حمود کانی سارکی بووین، چه‌کێ مه تڤه‌نگه‌کا ئینگلیزی و ده‌مانجه‌یه‌ک بوو. ڕه‌بیه‌کا دوژمنی ل هنداڤی گوندێ کانی سارکا نێروه هه‌بوو. له‌شکه‌ر ژ وێرێ دهاتنه کانیه‌کێ ئاڤێ کو دگۆتنێ كانیا دڕیێ. مه بڕیاردا کو بۆسه‌یه‌کێ ل به‌ر وان له‌شکه‌را دانین به‌لکی هنده‌ک چه‌کی بده‌ست خۆڤه بینین. مە بۆسەیا خوە دانا. بتنێ ئێك لەشكر هات. هەڤالان تەقە لێ كر و که‌فت. كلاشینكۆفا وی یا بن ئاسن (ڕكێب) ئینا و دا من. هێزێن حکومه‌تێ ئه‌و ده‌ڤه‌ر پشتی وێ چالاکیێ کێوماڵ (تمشیط) کر. به‌لێ مه باش خوه هشاردابوو و ئه‌و بسه‌ر مه هه‌ل نه‌بوون.
پشتی ڤێ چالاكیێ ئەم چووینە بەرێ سیلێ ل هنداڤی ئامێدیێ. ل وێرێ چادرگه‌هه‌کا حکومه‌تێ هه‌بوو. ئه‌و ب سیمه‌ی یا ئاسێ کری بوو. مه سیمه بڕی و ئه‌م چووینه دناڤ دا. ئەوێن د چادران ڤە ڕەڤیبوون. لێ، ئەندازیارەك كەفتە دەستێن مە. مە بەلاڤۆك ل وێرێ بەلاڤكرن و ئه‌م زڤڕینه‌ڤه. ئەڤە چالاكییا مە یا دووێ بوو.
پشتی ڤێ چالاکیێ و ل هەمان ساڵ، مە پۆستەك بربوو چەلێ بۆ ماجد به‌گێ و پاشی ئەم ڤەگەریاینه گەندێ بێزنۆر. وێ رۆژێ هەر ئێكی ژ مە بتنێ پاریەكێ نانێ هشك مابوو د چانتكێ وی دا. ڕه‌بیه‌کا دوژمنی هه‌بوو ل وێ ده‌ڤه‌رێ دگۆتنێ ڕه‌بیا ئاخەسپیكێ. دۆشکه‌کا 14.5 ملم یا دوو لوولی تێدا هه‌بوو. به‌رپرسێ مه مه‌حمود کانی سارکی بوو. مه بڕیاردا کو د ڕێیا وێ ڕه‌بیێ دا بۆسه‌یه‌کێ ل به‌ر له‌شکه‌رێن وی بنگه‌هی دانین. سپیدێ زوو مه بۆسه‌یا خوه دانا. چار له‌شکه‌ر ژ بنگه‌هی هاتنه خوارێ. مه لێدا سێ که‌فتن و ئێک ژی ڕه‌ڤی چوو ڕه‌بیێ. مە دوو كلاشینكۆف و سمینۆفەك دەستكەفت هلگرتن ژ سه‌ر ته‌رمێن له‌شکه‌رێن کوشتی.
ئێکسه‌ر هه‌لیکۆته‌رێن دوژمنی هاتنه سه‌ر ده‌ڤه‌رێ. لێ ژ به‌ر کو ئه‌م خه‌لکێ ده‌ڤه‌رێ بووین و د شاره‌زا بووین. ئەم دەستكەڤر چووینە د لاتەكا كەڤری ڕا. سه‌قا گەلەكێ گەرم بوو. نە مە نان هەبوو و نە ئاڤ. هه‌تا بوویه شه‌ڤ ئه‌م ماینه د وێ لاتێ ڕا. پاشی ئەم ژووردا هاتینه گوندێ زێوه. به‌لێ ئه‌مێ ژ شه‌نگه‌هـ که‌فتین ژ برسادا. ئه‌و شەڤەك و رۆژەك بوو بتنێ هه‌ر ئێک ژ مه پاریه‌کی نانیێ خواری، زێده‌باری شه‌ڕ و ڕێکه‌کا دوور و ئاسێ. هندی ئه‌زێ برسی بووم، من گۆتە هەڤالان: ئه‌گه‌ر گوندێ بناڤیێ هەمی خوارنێ چێكەن، تێرا من بتنێ چێناكەن. وەختێ ئەم گەهەشتینه گوندێ بناڤیێ مام صالح ئێكسەر چوو گیسكەك ئینا و بۆ مە سەرژێكر و دگەل برنجێ لێنا. مرۆڤ چەند بۆ جوامێری و مەردەمێرییا مام صالح ببێژیت.. هێشتا كێمە. لێ، باوەربكەن هەر ئێكی ژ مە دوو كه‌فچكێن برنجێ و پشكەكا گۆشتی خوارن و ئێكسەر ئەم گێژبووین، ژبەر كو ئەو شەڤەك و رۆژەك بوون و شه‌ڕ و ڕێ و هاتنوو و چوون و بتنێ مه پاریه‌کێ نانێ ڕه‌ق خواربوو.
کاک عبدالواحد ل سه‌ر ڕۆلێ خه‌لکێ باکوورێ کوردستانێ و بتایبه‌ت ژی ماجد به‌گێ چه‌لێ، د ده‌ستپێکرن و پێشڤه‌چوونا شوڕشا گولانێ دا دبێژیت: ئەوا من بخوه ژ ماجد به‌گێ چەلی دیتی، ئەز دشێم بێژم كو كەسێ ئێكێ بوو ل ده‌ڤه‌را مه شۆرش لڤاندی. راستە هندەك مەفرەزە ل ڤێرێ و وێرا هە هەبوون. لێ، هێزا لێكدایی و تۆكمە و خودان كاریگەری.. هێزا كاك ماجد به‌گێ چەلی بوو. وی ده‌می ئه‌و سەرۆكێ شارەوانییا چەلێ بوو. مرۆڤ، چەك، نان، لوژستیک و هه‌موو پێدڤیێن شوڕشێ ل وێ ده‌ڤه‌را مه وی دابین دكرن. ژ بلی ڤێ ژی گه‌له‌ک مالێن پێشمه‌رگا د ناڤ وان گوندێن پنیانشیان دا حه‌وناندبوون. هه‌م وی ئه‌و دپاراستن و هه‌م ژی پێدڤیێن وان بۆ دابین دكرن.
هەر به‌رپرسه‌كی دەولەتا ترکی هاتبا ڤه‌گوهاستن بۆ چەلێ، ده‌ستپێکێ ماجد به‌گێ ئه‌و مێڤان دکر و به‌رتیل دکر و چاڤێن وی دشکاندن. هه‌می ژی ژ بۆ هندێ بوو، کو بشێت کار و خه‌باتێن شوڕشێ بڕێڤه‌ببه‌ت و به‌رپرسێن ترکا ل وێ ده‌ڤه‌رێ نه‌بنه ئاسته‌نگ. دیسان بریندارێن مه ژی هه‌ر خه‌ما وی بوون. ڤێجا چ ل ترکی چارسه‌رکربان و چ ژی ده‌ربازی ئیرانێ کربان. جارەكێ مامێ من برینداربوو، ده‌ستپێکێ ماجد به‌گێ ئه‌و بره وانێ چارسه‌ریا وی کر و پاشی ده‌رباز کره ئیرانێ.
کاک عبدالواحد به‌حسێ چالاکیه‌کا دیا گرۆپا وان یا پێشمه‌رگه‌ی دکه‌ت و دبێژیت: ل ساڵا 1978 ده‌مه‌کی ئه‌م ل ده‌ڤه‌را به‌رواری بالا ل به‌ر چیایێ مه‌تینا بووین. هێزه‌کا دوژمنی بنگه‌هه‌کێ خوه دانابوو ده‌شتا سه‌فه‌ریا ل سه‌ر جادا بێگۆڤا-کانیماسێ. ئه‌و تازه هاتبوونه وێرێ و هێشتا د چادرا دا بوون. هێزا مه ب سه‌رپه‌رشتیا کاک فوئاد میرانی و زه‌عیم عه‌لی ب شه‌ڤ هێرش کره سه‌ر و دربێن مه‌زن لێدان و گه‌له‌ک ژ دوژمنی کوشتن و بریندارکرن و جاره‌کا دی زڤدڕینه‌ڤه ده‌ف مه ل چیایێ مه‌تینا.
شه‌ڕێ مه و هرچێ
ل ساڵا 1978 ئه‌م ل گوندێ بەناڤیا نهێلێ بووین، ملازم عەلی ئه‌ز و عوزێر سێری ڕاسپاردین کو پۆسته‌یه‌کی ببه‌ینه ده‌ڤه‌را چه‌لێ بۆ ماجد به‌گێ چه‌لی. هه‌ڤالێ مه یێ پێشمه‌رگه ئه‌دیب هه‌لوه‌ی ژی کو ناسناما ترکی هه‌بوو و چووبوو بێنڤه‌دانێ ل ده‌ڤه‌را چه‌لێ، ئه‌و ژی دا دگه‌ل مه زڤڕیت. وی ده‌می تڤه‌نگا من تڤه‌نگه‌کا ئینگلیزیه، یا عوزێری سمینوف و یا ئه‌دیبی ژی کلاشینکوفه. ملازم عه‌لی گۆتبوو مە: وەختێ هوین دهێن دێ هێنە گەلیێ بەرپانێ. ده‌مه‌کی شه‌ڤه و ئه‌مێ بڕێ تێین. من هند دیت هه‌ما هرچه‌کا مه‌زن هاته به‌ر سینگێ مه. من گولله‌یه‌ک به‌ردایێ ژێ نه‌گرت. هرچێ ژی ئێکسه‌ر هێرش کره مه. ده‌ستپێکێ ئه‌و گه‌هه‌شته عوزێری و پاشی ئه‌و هه‌ردوو بسەر من دا هاتن. ئەم هەرسێ پێكڤە د وی كەندالیدا گرێل بووین، دونیا یا تاری بوو، تڤەنگا من ژ دەستێن من كەفت بوو، لێ من تڤەنگا خوە دیت. هرچ ژی ئێکسه‌ر ڕابوو و ڕه‌ڤی. ئه‌م ژی بێ زیان ژ شه‌ڕێ هرچێ ڕزگاربووین.
هه‌تا ئه‌م چووینه چه‌لێ و زڤڕینه‌ڤه ده‌ڤه‌را نهێلێ، دیار بوو کو جه‌وهه‌ر نامق لگه‌ل هێزه‌کێ ئه‌و ژی ژ خوارێ هاتبوونه ده‌ڤه‌را نهێلێ و گوندێ بناڤیێ. ده‌مێ ئه‌م گه‌هه‌شتینه بناڤیێ چ پێشمه‌رگه دگوندی دا نه‌بوون. تنێ ئه‌م ئه‌و هه‌رسێ هه‌ڤال بووین یێن کو ئه‌م ژ چه‌لێ زڤڕینه‌ڤه. مه بێهنا خوە ڤەدا و مە گۆتە ئێكودوو؛ ئه‌ڤ شه‌ڤه دێ تێر بێنا خوه ڤه‌ده‌ین و دێ سپێدێ پرسیار كەین كا زەعیم عەلی و هەڤال ل كووڤە نە ئه‌م دێ چینه ده‌ف.
ئەز ل مالا برەهیم بابێ جەنگۆی بووم سپێدێ ئه‌مێ ل سەر تێشتێ، كچا وی زەهرایێ كرە غار و هات گۆتە من: هلو ڕابە حكومه‌تێ هوون گرتن. دگەل هندێ وێ دوو نان ژی پێچان و كرنە د چانتكێ من دا. ل دەستپێكێ من هزرکر ئه‌و یا حه‌نه‌کا دكەت. لێ پاشی وەسا دیاربوو كو ڕاستە دوژمنی دەوروبەرێن گوندێ یێن دۆرپێچ كرین. ئه‌م هه‌رسێ بله‌ز ژ گوندی ده‌رکه‌فتین و چووینه پشتا گوندی. مە بەرێ خوە دایێ كو تاهایێ شێلازی و دوازدە پێشمەرگە یێ ژ چیای دهێنە خوارێ. هه‌ر د وی ده‌می دا فرۆکه‌یێن هه‌لیکۆپته‌ر گه‌هه‌شتنه سه‌ر مه و ئه‌م گولله‌بارانکرین. لێ ژ به‌ر کو ئه‌و چیا گه‌له‌کێ ئاسێ بوو، مه خوه هشاردا و پاراست.
وێ ڕۆژێ له‌شکه‌رێ ئیراقێ که‌فته ناڤ گوندێ بناڤیێ و زه‌لام و ژن و پیر ئێخستنه به‌ر لێدان و ئه‌شکه‌نجێ. پاشی که‌ره‌ستێن گوندیان یێن خوارنێ هه‌می ڕێتنه ئه‌ردی و لگه‌ل ئاخ و زبلی تێکه‌ل کرن دا کو نه‌هێنه بکارئینان. دیسان وان 7 که‌س ژی ژ گوندی گرتن و ب لێدان و ئه‌شکه‌نجه ئه‌و برن.
هەر وێ شەڤێ زەعیم عەلی ئەو دچنە گوندێ رەشاڤا و له‌شکه‌رێ ئیراقێ گوندی دۆرپێچ دکه‌ت. سەعیدێ عه‌بێ نەپاخی تەقە ل هێزێن دوژمنی كر و بوو شەڕ. هه‌ر وێ شه‌ڤێ له‌شکه‌رێ ئیراقێ ژنەكا گوندی ب ناڤێ شۆخێ شه‌هیدکر.
جاره‌کێ ڕۆژنامه‌ڤانه‌کی بیانی هاتبوو دا کو هنده‌ک ڕاپۆرا ل سه‌ر پێشمه‌رگه‌ی و شوڕشێ چێکه‌ت. زه‌عیم عه‌لی ئه‌و دا دگه‌ل مه. ئه‌م ژی چووین دا ل گه‌لیێ ساتۆرا ل زێی ده‌رباز ببین. ئه‌م ل بۆڕه‌کی دگه‌ڕیاین دا ده‌رباز ببین. وی ژی گۆت: ئه‌ز دێ ب مه‌له‌ڤانیا ده‌رباز بم. مه گۆتێ: ئه‌م ب چه‌کین ئه‌م نه‌شێین ب مه‌له‌ڤانیان ده‌رباز ببین. وی گۆته مه: “هوون پارتیزانن دڤیا وه مه‌شق ل سه‌ر هندێ کربا کو هوون ب چه‌ک ڤه ب مه‌له‌ڤانیا ل ڕووباران ده‌رباز ببن”. هینگێ سەید جەلال و سەعیدێ عەبێ و برەهیم رەشاڤەی دگەل مە بوون. ب شه‌ڤ ئه‌م چووینه‌ڤه گوندێ ڕه‌شاڤا. دیاربوو کو دوژمنی بۆسه دانابوو و پێشمه‌رگه که‌فته بۆسا وان هه‌ڤالێ مه یێ پێشمه‌رگه سه‌لام گه‌ره‌گوهی/ به‌رێ گاره‌ی ل وێرێ شه‌هید بوو.
پێکهاتن ل بن گوهیژکا سه‌رێ که‌ڤۆتی
ل ساڵا 1979ێ بەرهەڤیێن كۆنگرا نه‌هێ یا پارتی دهاتنە كر. ئەم ل گەلیێ فەقیر بووین، ل سه‌ر زێی دبن چه‌لێ دا. زەعیم عەلی ئەز ب ئەركەكی هنارتمە دەڤەرێ. مه‌ها دوو بوو، گەلەك بەفر كەفتبوو و ئەز ژ سەرمادا قەرمتبووم، ب رێكێ ڤە من بۆ خوە دگۆت: خوەزی من ئاگرەك دیتبا و من خوە تێر گەرم كربایە. ئه‌ز د وان هزران دا بووم دەنگێ ڕەوینا سەیەكی هات. ئەز ژی ل دووڤ سه‌متا ده‌نگێ سه‌ی چووم، بەرێ خوە ددەمێ کو دنخەیێ درگنی یه، ئه‌و یێ ل بەر ئاگرەكی. وی ئاگرەكێ تێر پەل و پەلۆخە یێ هلكری و یێ ل به‌ر. دنخه مرۆڤه‌کی دین (شێت) بوو، به‌لێ گه‌له‌کێ سوحبه‌ت خوه‌ش بوو. ده‌مێ ئه‌ز چوویمه ده‌ف وی به‌ر ئاگری، ئێکسه‌ر وی گۆته من: “ئێ مامۆ وه‌ڵا هۆسا چێنابیت. نە هوون دشێن حکومه‌تا ئیراقێ بشکێنن و نە ژی ئه‌و دشێن وه هه‌میا بکوژن. به‌س وە هه‌ردوو لایا رێكەكا دیا هه‌ی”. من ژی گۆتێ: ئه‌و ڕێک چیه مامێ دنخه؟ وی به‌رسڤدا و گۆت: هوون دشێن بێژنە مەسعود بارزانی و سەدام حسێنی بلا هەردوو بهێنە بن گوهیژكا سەرێ كەڤۆتی، ل وێرێ لگه‌لێک ڕوونن و پێكبێن.
دووبه‌ره‌کی
هه‌ر ل ساڵا 1979 ئەم ل هاتینە دەڤەرا بەرواری بالا و مە بارەگەهێ خوە دانا سه‌ره‌ڕو. وێ ساڵێ نیشانێن دووبه‌ره‌کیه‌کێ دناڤ شوڕشێ دا په‌یدابوون. هنده‌ک ب مارکسی دهاتنه ناڤکرن و هنده‌ک ژ ب پاشکه‌فتی. ب دیتنا من ژی ئه‌گه‌رێ وێ دووبه‌ره‌کیێ ژی، ئه‌و کادر بوون یێن کو خوه ب ڕۆشنبیر دزانین. بیرا من دهێت یێ سەرەكی غازی زێباری و كاروان ئاکره‌یی و جەمال زاویتەی و عادل مزووری و مەسعود زاویته‌ی و هندەك هەڤالێن دی كو هەمی كادر بوون. زەعیم عەلی گۆتە مە كو ئەڤ تشتە یێ چێبوویی و دڤێت هوین دگەل من هاریكاربن. پشتی هینگێ زەعیم عەلی چوو ئیرانێ و ئەم ب سەرپەرشتییا فوئاد میرانی زڤرینە دەڤەرێن خوە و مە مەفرەزە چێكرن و ل سەر دەڤەران دابەشكرن و دەست ب كار و چالاكیێن پارتیزانی كر.
ل گوندێ بناڤیا نهێلێ که‌سه‌ک بناڤێ ئازاد شنگالی تڤه‌نگه‌ک ژ ناڤ دوژمنی ئینابوو و گه‌هه‌شته پێشمه‌رگه‌ی. گۆمان هه‌بوو کو ئه‌ڤ که‌سه حکومه‌تا ئیراقێ یێ ڤڕێکری بۆ هنده‌ک کارێن خراب ل دژی شوڕشێ. فوئاد میرانی مامێ من شه‌مدین و نجم الدین کاره‌ی دده‌ته لگه‌ل وی دا ببنه سه‌رکردایه‌تیێ. ل بن گوندێ زێوا شکان ده‌ما وان دڤێت ل ڕووبارێ زێی ده‌رباز ببن دوژمن ل وان دده‌ت و مامێ من بگرانی بریندار دکه‌ت. پشتی هینگێ ئه‌م چووین مه مامێ من ڕاکر و بره چه‌لێ ڕاده‌ستی ماجد به‌گێ چه‌لی کر و وی بره وانێ و پاشی ڤڕێکره ئیرانێ بۆ چاره‌سه‌ریێ.
هه‌رچه‌نده ئازاد شنگالی بڕیارا سێداره‌دانێ ل سه‌ر بوو، لێ ژ به‌ر کو ل ده‌مێ برینداربوونا مامێ من وی خوه لێ کربوو خودان و هه‌لویسته‌کی باش هه‌بوو. لۆما بابێ من بڕێکا ماجد به‌گێ چه‌لی ئه‌و ژ سێدارێ ڕزگارکر.
ئه‌ز ژی لگه‌ل مامێ خوه یێ بریندار شه‌مدینی چوومه ئیرانێ. ده‌مێ كۆنگرەی دەستپێكری، من مامێ خوه بره تەهرانێ بۆ چاره‌سه‌ریێ. مخابن نووژدار نه‌شیان وی ژ مرنێ ڕزگارکه‌ن، ئه‌و ل وێرێ ژبەر برینا خوە شەهیدبوو. ئەم ژی ماینە ل ئیرانێ هەتا ساڵا 1980ێ، پاشی پشتی چوار مه‌هان ئەم ژی زڤڕینه‌ڤه مال ل چەلێ. پشتی چوار مه‌هان، ژ نوی بابێ من زانی كو برایێ وی ل تەهرانێ یێ شەهیدبوویی.
