سه‌عید مه‌حمود باڵه‌ته‌یی ئه‌و پێشـــمه‌رگێ ل هه‌ردوو شوڕشان تـــڤــــه‌نـــــــگــا خوه نه‌دانای
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ، د بەردەوامیا بزاڤ و چالاکیێن خوە دا ل ڕۆژا 9/2/2023 دبیتە مێڤانێ پێشمەرگێ دێرین سه‌عید مه‌حمود باڵه‌ته‌یی و دیدارەرکێ دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەباتا وی مینا بەلگەنامەیەکا گرنگ تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
سه‌عید باڵه‌ته‌یی ل ساڵا 1949 ل گوندێ باڵه‌ته سه‌ر ب ده‌ڤه‌را ئه‌ترووشێ ڤه ژدایكبوویه. بیرا وی تێت ژیێ وی11 وی ساڵ بوو، ل ساڵا 1960عه‌لی عه‌سكه‌ر و ئێكێ دی ب ناڤێ رزگار، لگه‌ل 36 كه‌سێن دی هاتبوونه گوندێ وان باڵه‌ته، وان کارێ ڕێکخستنێن پارتی دکر. ئاها ل وی ده‌می شه‌ڕه‌كێ عه‌شیره‌تگه‌ری ل ده‌ڤه‌را مزووریا روودا. شه‌ڕ دناڤبه‌را مه‌زنێن گوندێ وان باڵه‌ته و بریفكا شێخا دا روودا. حکومه‌تا ئیراقێ ژ بۆ کو ئاگرێ شه‌ڕی خوه‌شتر لێ بکه‌ت، وان پشته‌ڤانیا شێخێن بریفکا کر. هنده‌ك گوندێن دیێن ده‌ڤه‌را مزووریا ژی پشته‌ڤانیا خه‌لكێ گوندێ باڵه‌ته دكر. 15 رۆژان ل سه‌ر گوندێ باڵه‌ته شه‌ڕ بوو. پشتی هینگی خه‌لكێ گوندێ باڵه‌ته ناچار بوون گوندێ خوه به‌ردان. ژ به‌ر كو حكومه‌تا ئیراقێ فرۆكه و چه‌کێ گران ل دژی خه‌لکێ گوندی بكارئینان. لۆما ئه‌و نه‌شیان خوه ل به‌ر بگرن و وان كوچكرنه گوندێ پێده. گوند ژی ب تمامی هاته سۆتن. د ڤی ده‌می دا ژنه‌کا خه‌لکێ گوندێ باڵه‌ته، ده‌یكا سه‌دیقێ مسته‌فای، کو دڤیا خوارنێ بۆ زارۆکان ببه‌ت له‌شکه‌رێ ئیراقێ ئه‌و دابه‌ر شێلکێن گوللا و شه‌هیدکر.
به‌ره‌ڤ بارزان
پشتی ڤی شه‌ڕی و سۆتنا گوندێ باڵه‌ته، 33 زه‌لامێن باڵه‌ته‌یی ب سه‌رپه‌رشتیا محه‌مه‌د سه‌لیم عه‌بدولره‌حمان (حیتو باڵه‌ته‌یی)، چه‌کێن خوه هه‌لگرتن و به‌رێ خوه دانه بارزان و گه‌هشتنه سه‌رۆك مه‌لا مسته‌فا بارزانی.
سه‌عید دبێژیت: د ڤی ده‌می دا ئه‌ز هێشتا سنێله. ل ساڵا 1961 شوڕشێ ده‌ستپێکر و ئه‌و زه‌ڵامێن گوندێ مه ئه‌وێن چووینه بارزان، لگه‌ل بارزانی و هێزێن پێشمه‌رگه‌ی زڤڕین و هاتنه ڤه ده‌ڤه‌رێ. ل ساڵا 1969 ده‌مێ ژیێ من بوویه 20 ساڵ، ئه‌ز لگه‌ل بابێ خوه چوومه باره‌گایێ هێزا شێخان ده‌ف حسو میرخانێ فه‌رماندێ هێزێ و ئه‌ز بوومه پێشمه‌رگه لگه‌ل پێشمه‌رگێن دی ئه‌ز چوومه به‌ره‌یێن شه‌ڕی.
ئاشتیه لێ دوژمن ناهێلیت ئه‌م ب ئاشتیێ شاد ببین
ساڵا 1970 په‌یمانا 11 ئادارێ تێته ئیمزاکرن و دبیته ئاشتی. ل وی ده‌می ئه‌م بووینه زێره‌ڤانێن سنووری. ده‌مێ ناڤێن مه ده‌رچووین، ئه‌م ئه‌وێن گه‌نج برینه قائیمقامیا شێخان و هه‌ر ئێك ژ مه 10 دینار مووچه ددانێ. ناسنامه ژی بۆ مه چێكرن و هه‌ر ب ناڤێ پێشمه‌رگه‌یان مه مووچێ خوه وه‌ردگرت.
مخابن ل ساڵا 1973په‌یمانه‌ک دناڤبه‌را پارتیا به‌عسا عه‌ره‌بی و پارتیا کۆمۆنیستا ئیراقێ دا هاته گرێدان. ئێدی کۆمۆنیستان ب پشته‌ڤانیا حکومه‌تا ئیراقێ ده‌ستپێکر شه‌ڕێ مه دکر. وی ده‌می باره‌گایێ مه ل گوندێ باڵه‌ته بوو. ژ به‌ر شه‌ڕی ئه‌م نه‌چاربووین مه باره‌گایێ خوه ڤه‌گوهاسته ده‌شتێ ل گوندێ بۆزا. ل وێرێ هێزێن حکومه‌تا ئیراقێ و چه‌کدارێن کۆمۆنیستان پێکڤه هێرشی مه کر. به‌لێ هیزێن پێشمه‌رگه‌ی ل هه‌وارا مه هاتن و مه دوژمن شکاند و مه جهێ خوه ل وێرێ موکوم کر. د هه‌مان ده‌م دا، ب شه‌ڤ هێزێن ئیراقێ و کۆمۆنیستان هێرشی چیایێ سه‌رێ ئه‌لقوشێ کرن و ده‌مژمێر 3:00 شه‌ڤ شه‌ڕی ده‌ستپێكر و ژ به‌ر کو پڕانیا چه‌کدارێن کۆمۆنیستان خه‌لکێ ئه‌لقوشێ بوون د شاره‌زا بوون، ئه‌و شیان سه‌ركه‌ڤنه سه‌رێ چیای.
هێرشا دوژمنی گه‌له‌کا به‌رفره‌هـ بوو. ده‌مه‌کی مه دیت کو فه‌وجه‌كا له‌شکه‌رێ ئیراقێ ل بن ئه‌لقوشێ یێ به‌ره‌ڤ رێكا بێبانێ ڤه دچن. ئه‌م نێزیکی 12 پێشمه‌رگا بووین، ئه‌م سه‌ركه‌فتینه سه‌رێ بۆزا، ئه‌م هه‌می گه‌نج بووین. بابێ من و 10 زه‌لامێن دی هاتنه ئالیێ مه. تۆپبارانه‌کا دژوار ل سه‌ر مه بوو، مه خوه دابوو به‌ر كه‌ڤره‌كی. ئه‌و 10 زه‌لامێن هاتینه ده‌ڤ مه گۆتن دێ چینه سه‌رێ ئه‌لقوشێ دا کو نه‌هێلین دوژمن زیده‌تر پێشڤه‌بێت. لێ هێزا وان و چه‌کێ وان به‌رامبه‌ر یێ دوژمنی گه‌له‌کێ کێم بوو. ئه‌و چوون و که‌فتنه د شه‌ڕه‌کێ دژوار دا. شه‌ڕی سێ ده‌مژمێران ڤه‌كێشا. لێ پشتی فیشه‌کێن وان نه‌ماین، جاره‌كا دی خوه ڤه‌كێشان. ل ئالیێ مه ژی، هه‌تا مه‌غره‌ب مه شه‌ڕ دكر و پاشی شه‌ڕ ڕاوه‌ستیا.
خیانه‌تێ خوینا گه‌له‌ک مێرخاسان ڕێت
ل ڤی ده‌می ئه‌مینێ باڵه‌ته‌ی ل شوونا حیتوی به‌رپرسێ ڤێ هێزێ بوو. پشتی ئه‌و شه‌ڕێ به‌ری نوکه مه به‌حسکری، ده‌مه‌کی مه دیت کو ئه‌ڤه چه‌کدارێن کۆمۆنیستان ب دزی ڤه یا خوه گه‌هاندیه هنداڤی گوندێ بۆزا. د هه‌مان ده‌م دا له‌شکه‌رێ ئیراقێ ژ ب پشته‌ڤانیا تانگا و تۆپێن گران، ژ ئه‌لقوشێ ڤه هێرشی مه کرن. ده‌مێ مه دیتی کو ئه‌م هاتینه دۆرپێچکرن. مه خوه ژ ناڤ دۆرپێچێ ڕزگارکر و د ڕێکا چیای ڕا مه خوه گه‌هانده گوندێن كه‌رسافا و خورزا. پاشی ئه‌م هاتینه كانی زه‌ركێ ل پشتا خورزا.
ل وی ده‌می سیخوڕه‌کی سه‌ر ب چه‌کدارێن کۆمۆنیست ڤه، جهێن مه بۆ تۆپخانا دوژمنی ده‌ستنیشانکرن و وان ئه‌م ئێخستینه بن تۆپبارانه‌کا دژوار و گران. هنده‌ک هه‌ڤالێن مه ل بن داره‌کا که‌زانێ چا ڤه‌دخوار، تۆپه‌كا دوژمنی ب نیڤا دار كه‌زانێ كه‌ڤت و بوو ئه‌گه‌رێ بریندار کرنا 19 پێشمه‌رگا و شه‌هیدکرنا دوو یێن دی. کو ئه‌و ژی؛ شێخ عه‌بدووللا یێ ناسیار ب عه‌بوشێ شێخ سه‌عیدێ بریفكی و ره‌شیدێ عه‌بدولره‌حمانێ خوڕكی بوون. هه‌رچه‌نده ئه‌م ئه‌و هیزا پێشمه‌رگه‌ی نێزیکی 100 پێشمه‌رگا بووین، به‌لێ مخابن ئه‌و هه‌ڤالێن مه یێن شه‌هید و بریندار بووین، هه‌موو ئه‌و بوون یێن کو سه‌رکێشیا وێ هێزێ دکر. لۆما ژی ئه‌م نه‌چار بووین شه‌هید و بریندارێن خوه ڕاکه‌ین و پاشی چووینه بێنڤه‌دانێ، هێزه‌کا دیا پێشمه‌رگه‌ی هاته جهێ مه.
دیسان شه‌ڕ
سه‌عید باڵه‌ته‌یی دبێژیت: ل ساڵا 1974 دیسان دوژمنی هێرشی کوردستانێ کر و شه‌ڕی ده‌ستپێكر. د ڤی ده‌می دا هێزا وان ژی ڤه‌گه‌ڕیا سه‌رێ ئه‌لقوشێ. لێ پتریا وان ده‌ڤه‌ران ژلایێ چه‌کدارێن کۆمۆنیستان ڤه هاتبوونه کۆنترۆل کرن. هێزا شێخان بڕیاردا کو دربه‌کی ل دوژمنی بده‌ت و وان ده‌ڤه‌ران ژ وان ڕزگار بکه‌ت و وان ژ خورزا و كه‌رسافا و ئه‌لقوشێ ده‌ربێخن. ڕۆژه‌کێ پشتی نیڤرۆ، ب سه‌رپه‌رشتیا فه‌رماندێ هێزا شێخان حسو میرخان هێرشێ ده‌ستپێکر. د ڤێ هێرشێ دا پێشمه‌رگه شیا چه‌کدارێن کۆمۆنیستان ژ خورزا و كه‌رسافا ده‌ربێخن و ئه‌و ڕه‌ڤین چوونه ده‌شتێ. دڤی شه‌ڕی دا هه‌ردوو هه‌ڤالێن مه خه‌لیل پیرمیسی و جه‌میل سیاری بریندار بوون. د ڤێ هێرشێ دا ده‌ڤه‌رێن بۆزا، ئه‌لقوش و هه‌تا گه‌لیێ دێرکێ که‌فتنه ده‌ستێ پێشمه‌رگه‌ی.
وی ده‌می سریا مه ل سه‌رێ بۆزا و خورزا بوو. سریا خالد شلی ل قه‌یسه‌ریا گابارا بوو. باره‌گایێ به‌تا‌لیونا مه ژی ل گه‌لیێ دێركێ بوو، کو ساڵحێ نه‌رمۆی فه‌رماندێ به‌تالیونێ بوو. ئێدی به‌رده‌وام دوژمنی هێرش دکرن، لێ هه‌موو هێرشێن وان دهاتنه شکاندن.
دوو خوله‌کا خالد شلی ژ مرنێ ڕزگارکر
سه‌عید به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: ده‌مێ ل ئادارا ساڵا 1975 شوڕش شکه‌ستی، ئه‌م وی ده‌می ل به‌ره‌یێن شه‌ڕی بوون، مه های ژ شکه‌ستنێ نه‌بوو. ده‌مه‌کی مه دیت کو دوژمنی هێرشه‌کا دژوار کره سه‌ر چه‌په‌رێن سریا مه و یا خالد شلی. هه‌تا مه های ژێ بووی دوژمن سه‌رکه‌فته سه‌رێ به‌ربیرێ و ئه‌م دۆرپێچکرین. ئه‌م نه‌چاربووین خوه ژ دۆرپێچێ ده‌ربێخین و ئه‌م هاتینه پشتا گوندێ شێخ هه‌سن ل ده‌ڤ خالد شلی وان. شه‌ڕ یێ گه‌رم بوو. بابێ من چوو خالد شلی ئه‌و ئاگه‌هدارکرن کو جهێن خوه به‌رده‌ن، چونکی دوژمنێ ل دۆر مه زڤڕی. خالد و هه‌ڤالێن خوه ژ چه‌په‌را ده‌رکه‌تن و ئێکسه‌ر تۆپه‌ك ب نیڤا چه‌په‌رێ خالدی وان که‌فت.
ئه‌م ژ وێرێ هاتینه بریفكا. تازه ل وێرێ مه زانی کو شوڕش شکه‌ست و دوژمنێ گه‌هه‌شتیه ئه‌ترووش. حسو میرخان ژی یێ به‌ره‌ڤ ئیرانێ ڤه چووی. ئێدی ل وێرێ پڕانیا هه‌ڤالێن مه، ژ بێڕێیی بڕیاردان کو بچن خوه ڕاده‌ستی حکومه‌تا ئیراقێ بکه‌ن. بابێ من ژی لگه‌ل وان چوو. لێ ئه‌ز و برایێ من شه‌ریف و هه‌ردوو مامێن مه حامد و ساڵح، مه بڕیاردا کو؛ ئه‌م خوه ڕاده‌ستی دوژمنی نه‌که‌ین.
چیا ڕاده‌ستی بیابانێ نابن
پشتی کو مه هه‌رچارا بڕیاردای کو؛ ئه‌م ڕاده‌ستی دوژمنی نابین، ئێدی محه‌مه‌د خالد باڵه‌ته‌یی ژی گه‌هه‌شته مه و ئه‌م بووینه پێنج که‌س. بۆ ده‌مه‌کی ئه‌م چووینه گوندێ خوه باڵه‌ته. پاشی مه بڕیاردا کو؛ ئه‌م تڤه‌نگێن خوه یێن بڕنۆ بفرۆشین و ل شوونا وان بخوه کلاشینکۆفا بکڕین. چونکی بۆ قۆناغا بێت ده‌ستهه‌ل ترن. مه کلاشینکۆف کڕین و پلانا مه ئه‌و بوو کو ئه‌م بچینه ئیرانێ ده‌ف سه‌رکردایه‌تیا خوه. به‌لێ دیاربوو دوژمنی هه‌موو ده‌ڤه‌ر گرتبوون و ئه‌م ژی دنه‌شاره‌زا بووین. لۆما ئه‌م نه‌شیاین ده‌رباز ببین و ئه‌م چووینه گوندێ باڕه‌مینکێ ل ده‌ڤه‌را چه‌مانکێ ل ده‌ڤ ئه‌حمه‌دێ میرخانێ باڕه‌مینكێ.
پاشی ڕۆژ بوو ڕۆژێ دوژمن وه‌کی کولی ب کوردستانێ وه‌ردبوو و هه‌موو ده‌ڤه‌ر داگیرکرن. ئێدی به‌رپێن مه ژی به‌رته‌نگ بوون. ژ وێرێ مه به‌رێ خوه دا ده‌ڤه‌را به‌رێ گاره‌ی. چونکی ده‌ڤه‌ره‌کا ئاسێ و دوورده‌ستی دوژمنی بوو. بڕاستی ژی دێ تشته‌كی بۆ دیروكێ بێژم “خه‌لکێ به‌رێ گاره‌ی شۆرشا گۆلانێ یا بسه‌رئێخستی”.
بۆ ده‌مه‌کی مه ل وێ ده‌ڤه‌رێ خوه پاراست. پاشی ل ده‌ستپێکا ساڵا 1976 پێزانین گه‌هه‌شتنه مه کو؛ هنده‌ک کادر و پێشمه‌رگه، ژ وان ژی مسته‌فا مزووری، یێ ل سه‌ر سنوورێ باکوور و باشوور ژی هه‌ین و ئه‌و دێ ڤه‌گه‌رنه ده‌ڤه‌رێ و دێ شوڕش ده‌ستپێکه‌ته‌ڤه. ئه‌ڤه بۆ مه هیڤیه‌کا مه‌زن بوو. پاشی پشتی ده‌مه‌کی کێم و هه‌ر ل ساڵا 1976 عادل مزووری و مه‌حموود ئێزدی ژ ده‌ڤه‌را کۆماته‌ی هاتن و مه و وان ل به‌رێ گاره‌ی ئێكودوو دیت و ئه‌م گه‌هه‌شتینه وان. پاشی هنده‌ك كه‌سێن دی ژی گه‌هشتنه مه و ئه‌م بووینه مه‌فره‌زه‌یه‌ک.
ئێدی لگه‌ل وان مه ده‌ست ب گه‌ڕێن ناڤ گوندان کر، ل ده‌ڤه‌را به‌رێ گاره‌ی، شێخان و ئاکرێ. کارێ مه یێ ده‌ستپێکێ ڕێکخستن و ئاماده‌کرن و هشیارکرنا خه‌لکی بوو، کو ئه‌و ژی عادلی و مه‌حمودی دکر. هه‌ر شه‌ڤ ئه‌م د چووینه گونده‌كی و ل ماله‌كێ یان مزگه‌فته‌كێ مه كۆمبوون دكرن و به‌حسێ شۆرشێ دكرن و ڕێکخستنا پارتی چێدکر. بۆ بێنڤه‌دانێ ژی ئه‌م دزڤڕینه‌ڤه ده‌ڤه‌را به‌رێ گاره‌ی، کو ده‌ڤه‌را پاک بوو خه‌لکێ سیخوڕ و هه‌ڤالێن دوژمنی تێدا نه‌بوون.
پێشمه‌رگه بۆ جارا ئێکێ بنگه‌هه‌کێ له‌شکه‌رێ دوژمنی دگریت
سه‌عید به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: ل ساڵا 1977ێ، مه‌فره‌زه‌یه‌كا پێشمه‌رگه‌ی کو پێکدهات ژ نیزیکی 20 پێشمه‌رگا، ب سه‌رپه‌رشتیا محه‌مه‌د خالد بۆسه‌لی، حه‌سه‌ن كێسته‌یی، مسته‌فا مزووری و ئه‌مین نسری، هاتنه ده‌ڤه‌رێ و بڕیاردان کو چالاکیه‌کا له‌شکه‌ری ل دژی دوژمنی ئه‌نجامبده‌ن. وان بڕیاردا کو هێرشی سه‌ر بنگه‌هێ دوژمنی بکه‌ن ل گه‌لیێ بێلكێبێ ل نێزیک ئه‌ترووشی. ئه‌ڤ بنگه‌هێ له‌شکه‌ریێ دوژمنی د ده‌مه‌کێ گه‌له‌ک کورت دا هاته گرتن و هندی له‌شکه‌رێن تێدا هاتنه كۆشتن. زیانێن پێشمه‌رگه‌ی دڤێ چالاکیێ دا برینداربوونا حه‌سه‌ن کێسته‌یی بوو. ئه‌ڤه تێته هه‌ژمارتن ئێکه‌مین چالاکیا کۆنترۆلکرنا بنگه‌هه‌کێ دوژمنی ل ده‌ڤه‌رێ، ل شوڕشا گولانێ.
د زستانا هه‌مان ساڵ دا ڤێ هێزێ هێرشی سه‌ر ناڤه‌ندا ناحیا ئه‌لقوشێ کر و ڤێ چالاکیێ ده‌نگڤه‌دانه‌کا گه‌له‌کا مه‌زن هه‌بوو، ژ به‌ر نێزیکی مۆسل بوو و پێشمه‌رگه‌ی دووپاتکر بۆ دوژمنی کو ده‌ستێ وان دگه‌هیته هه‌موو ده‌ڤه‌ران.
بارکه‌ن ژ وارێ مه هه‌ڕن
سه‌عید د به‌رده‌وامیا هه‌ڤپه‌یڤینا خوه دا دبێژیت: وی ده‌می حکومه‌تا سه‌دامی پڕانیا ده‌ڤه‌را شێخان کورد ژێ ده‌رێخستبوون و عه‌ره‌ب ئینابوونه سه‌ر گوند و مال و ئه‌ردێن وان. شه‌هید مه‌حمود ئێزدی دڤیا گڤاشتنه‌کێ بێخیته سه‌ر ڤان عه‌ره‌بان کو ژ سه‌ر مال و گوندێن کوردا بارکه‌ن و بچن. ئه‌م چووینه گوندێن مێرسیدان و کوخیێ و مه عه‌ره‌ب ئاگه‌هدارکرن کو وێ ده‌ڤه‌رێ بهێلن و بچن. پاشی شه‌هید مه‌حمود ئێزدی تاهرێ محه‌مه‌د ساڵحێ ملبركی ڤرێكره گوندێ بلان ده‌ف وان عه‌ره‌بێن هاتینه سه‌ر گوندێن کوردان. په‌یامه‌ک بۆ وان هنارت کو بخوه‌شی و بێ شه‌ڕ ڤێ ئاخێ بهێلن و بارکه‌ن. عه‌ره‌با لگه‌ل وی ته‌ته‌ری به‌رسڤدا کو؛ ئه‌م دئاماده‌ینه بۆ فه‌رمانا وه، به‌لێ فه‌رموون وه‌رنه ده‌ف مه، هوون مێڤانێن مه‌نه و دێ پتر ئاخڤین.
ئه‌م ژی که‌فتینه ڕێ و چووین دا بچینه مێڤانیا وان. ئه‌م ب رێكێڤه دچووین و نێزیكی خیڤه‌تا وان یا مه‌زن بووین. لێ دیار بوو کو وان بۆسه بۆ مه دانابوو. وان ته‌قه ل مه کر و ئێدی شه‌ڕ گه‌رم بوو. عه‌ره‌ب تازه هاتبوون. هێشتا هه‌موو ل بوون چادرا بوون. لۆما ئه‌و ئارمانجه‌کا بساناهی بوون بۆ مه. ل وێرێ شه‌ڕه‌كێ گه‌له‌ك مه‌زن هاته‌کرن و گه‌له‌ك عه‌ره‌ب هاتنه كوشتن. شه‌ڕ که‌فته ناڤ مالێن وان. عه‌ره‌ب ژ گوندێن دی ژی ب تۆمبێلا د هه‌وارا وان هاتن. پاشی له‌شکه‌رێ ئیراقێ ژی د هه‌وارێ هات. لێ مه ده‌ستێ خوه باش لێوه‌شاند و زیانێن مه‌زن گه‌هاندنێ. شه‌ڕی پێنچ ده‌مژمێران ڤه‌كێشا. پاشی بڕێیا جوه‌کا ئاڤێ یا کوور، مه خوه ڤه‌کێشا و ئه‌م چووینه نزارێ كۆخیێ. تشتێ باش ئه‌و بوو کو ئه‌م بێ زیان ژ ڤی شه‌ڕی ده‌رکه‌فتین. مه ل وی نزاری خوه هشاردا، لێ ئه‌م ژ تێهنا و برسا که‌فتین. نه نان و نه ژی ئاڤ لگه‌ل مه نه‌بوو. مه ب زۆری خوه گه‌هانده بیر و باسفرا و ل وێرێ مه هنده‌ک نان په‌یداکر و خوار.
ژ به‌ر کو ئه‌و ده‌ڤه‌ر هه‌موو حکومه‌تێ کربوو عه‌ره‌ب، ئێدی چ ژێده‌رێن خوارنێ بۆ پێشمه‌رگه‌ی نه‌مابوون. ڕۆژا پاشتر سپێدێ مه خوه نێزیکی شڤانه‌کی عه‌ره‌ب کر، دا بخوه هنده‌ک نانی ژێ وه‌رگرین، لێ وی بزاڤا شه‌ڕی کر. پێشمه‌رگا به‌رسڤا وی دا و ئه‌و هاته کوشتن. ئێدی ئێکسه‌ر هه‌لیکۆپته‌ر هاتنه سه‌ر مه و ئه‌و ده‌ڤه‌ر هه‌می دا به‌ر ئاگرێ گولله و ڕۆکێتا. مه ژی ل جهه‌کی ئاسێ خوه هشاردابوو. ئه‌م هه‌تا ب شه‌ڤ ل وێرێ ماین. لێ ئه‌م ژ برسا که‌تبووین. ب وێ برسێ و زکێ ڤالاڤه، ئه‌م ل چیایێ خێرێ بسه‌رکه‌فتین و سپێدێ گه‌هشتینه بێركیات. ل وێرێ خه‌لکێ گوندی گه‌له‌ك رێز ل مه گرتن و خوارنه‌کا باش دا مه و مه ژی تێر بێنا خوه ڤه‌دا و ئه‌م پچه‌ک ئارام بووین.
سه‌عید به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: ژ بێرکیات و چیایێ خێرێ مه به‌رێ خوه دا رۆژئاڤا و ئه‌م هاتین هه‌تا ئه‌م گه‌هه‌شتینه گه‌لی کورتکی. مه دڤیا دیسان ئه‌م به‌ره‌ڤ ده‌شتێ بچین. مه گۆت ئه‌م دێ که‌ڤینه گه‌لی و چین هه‌تا دگه‌هینه گوندێ بۆزا. لێ دیار بوو کو چادرێن عه‌ره‌بان ل هه‌ردوو ئالیێن رووباری بوون. لۆما عه‌ره‌بان ئه‌م دیتن و وان گولله به‌ردانه مه. ئه‌م پاشڤه زڤرین و مه دا وێ به‌ته‌نا هنداڤی گه‌لی و مه شه‌ڕکر. ئه‌م سه‌رکه‌فتینه چیای، لێ هه‌ڤالێن مه ئه‌مین نسری و خه‌لیل کۆچه‌ر مانه ل به‌ته‌نێ ل به‌ر هنده‌ک به‌را. وان بۆسه ل به‌ر جاشێن عه‌ره‌ب دانا. شه‌ش جاش سه‌رکه‌فتن و هاتنه به‌ر وان. وان ته‌قه لێکر و هه‌رشه‌ش هاتنه کوشتن. عه‌ره‌با بزاڤکرن کو ل پشت وان هه‌ردوو هه‌ڤالێن مه بزڤڕن. لێ مه ژووردا هێرش کره وان و هه‌ڤالێن خوه پاراستن هه‌تا کو سه‌ركه‌فتین. پاشی ئه‌م چووینه گوندێ ته‌لوه، هه‌ڤالێن مه یێن دی ژی ل وێرێ بوون، ئه‌م ژی گه‌هه‌شتینه وان.
هه‌لبه‌ت حکومه‌تا ئیراقێ نه ته‌نێ ده‌ڤه‌را ده‌شتێ عه‌ره‌ب کربوو، لێ وان ده‌ڤه‌رێن چیایی ژی، یێن وه‌کو بێگه‌هـ و ئه‌ترووش و جهێن دی ژی عه‌ره‌ب کربوون. سه‌عید دبێژیت: هه‌تا ساڵێن هه‌شتێیان شه‌ڕ دناڤبه‌را مه و عه‌ره‌بێن داگیرکه‌ر دا یێ به‌رده‌وام بوو. مه عه‌ره‌بێن بێگه‌هـ ژی ئاگه‌هدارکربوون کو؛ ئاخ و گوندێن کوردان بهێلن و ژ وێرێ باربکه‌ن. لێ وان گوهنه‌دا ئاگه‌هداریێن مه و ڕۆژانه ژی گه‌ف ل مه دکرن. هه‌ڤالان بۆسه‌یه‌ک ل به‌ر وان دانا و 5 که‌س ژێ کوشتن و چه‌کێن وان ژی وه‌ک ده‌ستکه‌فت ئینان. پشتی ڤێ چالاکیێ وان ئه‌ترووش و بێگه‌هـ و ئه‌و ده‌ڤه‌را چیایی به‌ردا و ڕه‌ڤین و چوون.
سه‌عید باڵه‌ته‌یی دبێژیت: ئه‌و ده‌مێ ئه‌م لگه‌ل شه‌هید مه‌حمود ئێزدی، مه گرانیا چالاکیێن خوه دا بوو سه‌ر ده‌شتێ. جاره‌کێ ل ساڵا 1977 بوو، ب شه‌ڤێ ئه‌م چووینه ده‌شتێ و ژێهه‌ل هاتین چووینه نێزیک گوندێن خورت و ده‌كان. ل قۆنتارا وی چیای مه خوه هشاردا. مامێ من حامد زێره‌ڤان بوو. ده‌مه‌کی مه دیت بوو شه‌ڕ و ته‌قه. ئه‌م ڕابووین مه قه‌ستا ده‌ف حامدی کر. مه دیت کو له‌شکه‌رێ ئیراقێ هه‌م ب په‌یاده و هه‌م ژی ب هه‌لیکۆپته‌را هێرش کره سه‌ر مه. مه ژی شه‌ڕکر و لگه‌ل شه‌ڕ و به‌ڕه‌ڤانیێ ژی خوه هه‌لکێشا چیای، هه‌تا کو ئه‌م گه‌هه‌شتینه جهه‌کێ ئاسێ و ئارام و ژ کۆنترۆلا دوژمنی ده‌رکه‌فتین.
خیانه‌تا ڕه‌ش ژ ناڤ مه خلاس نابیت
سه‌عید به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: ب سه‌رپه‌رشتیا مه‌حمود ئێزدی، ل ساڵا 1979 مه پلانه‌ك دانا کو هێرشێ بکه‌ینه سه‌ر خالا کۆنترۆلا ئه‌منا ئیراقێ یا ڕۆژهه‌لاتێ دهۆکێ، کو هینگێ دگۆتێ خالا کۆنترۆلا بێسرێ و دکه‌فته جهێ ئوڤه‌رپاسا نوکه یا رۆژهه‌لاتێ دهۆکێ. وی ده‌می ئه‌م ل به‌رێ گاره‌ی بووین. مه ژ وێرێ دا ڕێ، ئه‌م هاتینه مه‌ڕانێ ل نێزیکێ چه‌مانکێ ل قۆنتارا چیایێ گاره‌ی یا باشووری. ب شه‌ڤ مه ژ وێرێ دا ڕێ و ئه‌م هاتین هه‌تا کو به‌رێ سپێدێ ئه‌م گه‌هشتینه گوندێ دێرالۆش، ل ناڤبه‌را زاویته و بانیێ. ل وێرێ ئه‌م چووینه ماله‌کێ. ب شه‌ڤ ئه‌م ژ وێ مالێ ده‌رکه‌فتین و چووین دا ل جادێ ده‌رباز ببین. لێ له‌شکه‌رێن دوژمنی ل سه‌ر جادێ بوون، ئه‌م نه‌شیاین ده‌رباز ببین و ئه‌م ماینه ل نێزیكی مێسكێ، ل وی چیای. دیاربوو کو پشتی مه ژ دێرالوش دایه ڕێ، ئه‌و کابرا ئێكسه‌ر یێ ڕابووی چوویه ئه‌منا زاویته و گۆتیه وان: 16 پێشمه‌رگه ل ده‌ڤ مه بوون و یێ ژ ده‌ف مه ده‌رکه‌فتین و هاتینه ڤی چیایێ زاویته و یێ ل ڤان گوندان ماین. مستێ حه‌مو ئه‌ڤریكی هه‌م موختار بوو وهه‌م ژی پۆلیسێ ئه‌منێ بوو. ده‌ما ئه‌ڤ پێزانینه گه‌هه‌شتینه ئه‌منا زاویته، ئه‌و ژی ل وێرێ بوو. مستێ گۆته به‌رپرسێ ئه‌منا زاویته: بتنێ تۆ بۆ من جهێ وان بدروستی ده‌ستنیشان بکه، ئه‌ز دێ وان هه‌میا بۆ ته ئینم، چ کوشتی و چ ژی بساخی!
د به‌رده‌وامیا گۆتنێن خوه دا باڵه‌ته‌یی گۆت: ئیراقێ حکومه‌تا ئیراقێ هه‌ر زوو هێزه‌کا مه‌زنا له‌شکه‌ر، ئه‌من و جاشێن کورد یێن سه‌ر ب ئیستخباراتێ ڤه، کۆمکرن و مستێ خائین ژی وه‌ک ڕێبه‌ر دا لگه‌ل و ئێدی هێرشه‌کا مه‌زن و به‌فره‌هـ ل دژی مه ده‌ستپێکرن. هێرش و هێزا حکومه‌تا ئیراقێ هندا مه‌زن و به‌فره‌هـ بوو، ده‌ڤه‌ر هه‌موو وه‌سا دۆرپێچکربوو کو ب چ شێوا ئه‌م ڕزگار نه‌بین. بگره ژ كانیا میرا و هه‌تا گوندێ چه‌مانێ، وان هه‌موو ده‌ڤه‌ر گرت و ل مه د گه‌ڕیان. هه‌لبه‌ت هێرشا دوژمنی ب شه‌ڤ یا ده‌ستپێکری، دا کو ئه‌م و خه‌لکێ ده‌ڤه‌رێ هه‌ست پێ نه‌که‌ین. وێ شه‌ڤێ ئه‌م ژی یێ ل گوندێ ئه‌ڤریكێ، ل ڕۆژهه‌لاتێ دهۆکێ، ل مالا حسو ئه‌ڤریکی، کو کورده‌کی دلسۆز و پاک بوو. به‌رێ سپێدێ ئه‌م ڕابووین دا کو ژ گوندی ده‌ركه‌ڤین و بچینه چیای خوه هشارده‌ین. مه نان و ئاڤ ژی لگه‌ل خوه نه‌بربوو، چونکی بڕیاربوو کو حسو ب ڕۆژێ نان و ئاڤا بۆ مه بینیته هشارێ. ئه‌م ده‌رکه‌فتین و چووینه ده‌رێ گه‌لی و چووینه سه‌ر كانیكێ. هه‌ڤاله‌كێ مه نڤێژ دكر. وی هه‌ر ب ده‌نگێ بلند گۆت: الله اكبر الله اکبر، مه نه‌زانی چ مه‌سه‌له‌یه! وی بله‌ز نڤێژا خوه بدوماهی ئینا و گۆته من: ما تۆ نابینی ئه‌ڤه له‌شکه‌ری ئه‌مێن دۆرپێچکرین؟ ئه‌ز هه‌رێ دبێژم الله اکبر، هوون خوه تێناگه‌هینن! ده‌ما من ته‌ماشه‌کری، له‌شکه‌ر نێزیکی 50 مترا نێزیکی مه‌نه. مه باشتر ته‌ماشه‌ی دۆرێن خوه کر، مه دیت کو وه‌کی هێرشا کولی له‌شکه‌ران ئه‌و ده‌ڤه‌ر هه‌موو یا گرتی. هه‌ر چه‌وا بیت مه ژی ڕێکه‌ک بخوه ده‌ستنیشانکر و مه به‌رێ خوه دا به‌ته‌نا چیای و ئه‌م به‌ره‌ڤ گه‌لی کورتکی چووین. لێ هێشتا ئه‌م گه‌له‌ک نه‌چووین، وان ئه‌م دیتین و ژ هه‌موو ئالیان گولله باراندنه سه‌ر مه. ئێدی شه‌ڕی ده‌ستپێکر. ئه‌م شه‌ش هه‌ڤال گرۆپێ پێشیێ بووین.هه‌ڤالێن دی ژی د دیڤ مه ڕا دهاتن. من گۆته هه‌ڤالێن خوه: هوون بزاڤێ بکه‌ن خوه هه‌لکێشنه چیای، ئه‌ز دێ شه‌ڕی كه‌م هه‌تا هوون دگه‌هنه جهه‌کێ ئارام. پاشی هوون من بپارێزن هه‌تا ئه‌ز ژی سه‌ردکه‌ڤم. ئه‌ز و هه‌ڤاله‌ك ماین، مه ته‌قه ل دوژمنی کر دا کو هه‌ڤالێن مه یێن دی خوه ژ ناڤ دۆرپێچێ ده‌ربێخن. هه‌ڤال چوون. برایێ من شه‌ریف ژی ده‌مه‌كی چوو و خوه رزگار كر. ئه‌و چوونه د شیڤه‌كێ دا، به‌لێ من نه‌زانی چ لێ هاتینه. پلانا مه ئه‌و بوو ده‌مێ ئه‌و دگه‌هنه وی جهی ته‌قێ ل وێ هێزا دوژمنی بکه‌ن ئه‌وا ل هنداڤی مه، دا کو ئه‌م ژی بشێین خوه ڕزگاربکه‌ین. لێ دیار بوو کو وی ده‌می برایێ من شه‌ریف بریندار بوو. وان ژی بزاڤکر کو وی ژ مه‌یدانا شه‌ڕی ده‌ربێخن. لۆما ئه‌و نه‌شیان ل گۆره‌ی پلانێ مه بپارێزن. ئیدی ئه‌و چوون و ئه‌ز و ئه‌نوه‌ر ماینه بتنێ. ئه‌م ل بن به‌ره‌کی بووین، له‌شکه‌رێن دوژمنی هاتنه هنداڤی مه. ده‌نگێ وان خوه‌ش دهاته مه. من گۆته ئه‌نوه‌ری: تو هه‌ڕه خوه ڕزگارکه، ئه‌ز دێ شه‌ڕی كه‌م و ته پارێزم. ده‌ما ئه‌نوه‌ر ژ بن به‌ری ده‌ركه‌ڤتی، شێلکه‌کا گوللا هاتێ و ئه‌و بریندارکر. من ئه‌و کێشا ڤه بن به‌ری و برینا وی ب شیتكا وی گرێدا. د ڤی ده‌می دا دوژمنی زانی کو وان زیانه‌کا گه‌هاندیه مه. سه‌ربازه‌كی سه‌رێ خوه ب وی كه‌ڤری دا ئینا خوار دا بزانیت کانێ چ ل مه هاتیه. مه شێلکه‌کا گوللا به‌ردایێ و دکه‌ڤری دا ئینا خوارێ. کوشتنا ڤی سه‌ربازی ده‌لیڤه بۆ مه چێکر. من گۆتێ: ئه‌نوه‌ر خۆش ده‌لیه‌ڤه‌یه تۆ خوه ڕزگار كه. ئه‌نوه‌ر چوو و ئه‌ز بتنێ مام. پاشی من ژی خوه ل وی گڤانده‌ی خشاند و خوه به‌ردا خوارێ هه‌تا کو گه‌هشتیمه بنێ شیڤێ و چووم. ل وێرێ وان ئه‌ز دامه به‌ر شێلکێن گوللا. ئه‌ز گه‌هشتمه ده‌ڤ بیره‌كێ ل نیزیک گوندێ ته‌ڵوه. ل سه‌رێ وی گری من بهیست کو له‌شکه‌ره‌کی گازی هه‌ڤالێ خوه دکر و دگۆتێ: ئه‌و یێ د چالێ دا، یێ برینداره. وان به‌حسێ هه‌ڤالێ من ئه‌نوه‌ری بوو. ل وێرێ ژی دناڤبه‌را من و وان دا ته‌قه چێبوو و له‌شکه‌ره‌کی دی هاته کوشتن. ئێدی هه‌ر ب شه‌ڕ و ته‌قه ئه‌ز چووم هه‌تا کو گه‌هشتیمه هنده‌ك هه‌ڤالێن خوه، ئه‌م بووینه شه‌ش. لێ ئه‌م بۆ چه‌نده‌كێ ژ هه‌ڤالێ خوه یێ بریندار ئه‌نوه‌ری دووركه‌ڤتین. ئه‌و چیا و به‌ته‌ن هه‌موو له‌شکه‌رێ دوژمنی یێن گرتین و ل هنداڤی مه ژی هه‌لیکۆپته‌رن. تێهنێ و بێ ئاڤیێ ئه‌م گه‌له‌ک ته‌نگاڤ کربووین.ئه‌م بخوه ل ئاڤه‌كێ د گه‌ڕیاین دا کو تێهنا خوه بشکێنین. پاشی مه كانیكه‌ك دیت و مه تێر ئاڤ ڤه‌خوار. هه‌ڤاله‌کی مه هنده‌ک نان و هێك لگه‌ل بوون، مه ل وێرێ ئه‌و خوارن. پاشی هه‌ڤالێن مه هاتن و مه‌حمود ئێزدی لگه‌ل بوو. مه به‌رێ خوه دا بوو ئالیێ باکوور، دا کو خوه ژ ناڤ دۆرپێچا دوژمنی ده‌ربێخین، لێ وه‌سا دیار بوو کو فه‌وجه‌کا له‌شکه‌رێ دوژمنی ژ ئالیێ باکوور و گوندێ پێده ڤه، پێشیا مه گرتبوو و وان ژی ژ وی لای ڤه هێرشی مه دکر.
شه‌ڕ و هنگاما مه‌زن ل دێرالوش
سه‌عید د به‌رده‌وامیا ئاخفتنا خوه دا دبێژیت: ئه‌م یێ به‌ره‌ڤ باکوور ڤه خوه ڤه‌دکێشین. مه هزرکر کو ئێدی خلاس ئه‌م ژ ناڤ دۆرپێچێ ڕزگار بووین. لێ ئه‌م گه‌هه‌شتینه سه‌ر کانیا دێرالوش و مه دیت کو ئه‌مێن که‌فتینه دناڤ بۆسه و هێزا دوژمنی دا و وان ژ هه‌ر چار ئالیان گولله باراندنه سه‌ر مه. شه‌هید مه‌حمود ئیزدی و هنده‌ک هه‌ڤالێن مه، ئه‌و ژ ناڤ بۆسێ ڕزگار بوون و خوه ژ ناڤ دۆرپێچێ ده‌رێخست. لێ ئه‌م 9 پێشمه‌رگه ماینه دناڤ دۆرپێچێ دا. چ ڕێک بۆ مه نه‌مابوون کو ئه‌م ڕزگار ببین. لۆما مه به‌رێ خوه دا نهالێ و گه‌لی. هه‌رچه‌نده ئه‌و ژ هه‌رچار ئالیان ڤه ل هنداڤی مه بوون و دزاڵ بوون. لێ ئه‌و ده‌ر بتنێ بده‌ستێ مه مابوو. دیسان به‌ر و دار و جهێن کوور ژی هه‌بوون، تا ڕاده‌یه‌کێ بکێر شه‌ڕ و خوه پاراستنێ دهات. ئه‌م د وی گه‌لی دا به‌ڵاڤ بووین. ئه‌ز و شه‌هید ئه‌مین نسری ئه‌م که‌فتینه جهه‌کی. شه‌ریفێ برایێ من لگه‌ل 3 هه‌ڤالێن دی ل جهه‌کی بوون و هه‌ڤالێن دی ژی ل جهه‌کی دی. ئێدی ئه‌و هێزا مه‌زنا دوژمنی یا وێ ده‌ڤه‌رێ هه‌موو قڕژی سه‌ر سه‌رێ مه.
ده‌ما شه‌ڕی ده‌ستپێکری شه‌ڤ بوو. بوو سپێده و ڕۆناهی که‌فته ئه‌ردی، ئێدی له‌شکه‌رێ دوژمنی وه‌کی خیزێ چه‌ما و به‌لگێن دارا، ل دۆر مه خڕبوون و بوو شه‌ڕ و ئاخر زه‌مان. ل ئه‌ردی له‌شکه‌ر و ل ئاسمانان ژی هه‌لیکۆپته‌ر.
ئێدی هێرش ل دووڤ هێرشێ ده‌ستپێکر. ژ به‌ر کو دورپێچه‌کا کوژه‌ک بوو ئه‌م که‌فتینێ و مه دزانی ژی کو ئه‌ڤ شه‌ڕه دێ ب شه‌ڤ و ڕۆژان ڤه‌کێشیت و فیشه‌کێن مه ژی د شه‌ڕێ به‌رێ دا کێم ببوون، لۆما مه بڕیاردا کو؛ بهیچ شێوه‌یه‌کی ئه‌م ته‌قێ ل دوژمنی نه‌که‌ین هه‌تا کو نه‌هێنه به‌ر ده‌رێ تڤه‌نگێن مه و نابیت گولله‌یێن مه هه‌روه بچن. هه‌روه‌سا دڤێت له‌شکه‌رێن دوژمنی بێنه ده‌ف مه و پاشی ئه‌م لێبده‌ین، دا کو مفای ژ چه‌ک و فیشه‌ک و خوارنا وان وه‌رگرین.
ده‌مه‌کی دوژمنی هێرشکر ژ بێده‌نگیا تڤه‌نگێن مه وان هزرکر کو دێ مه بده‌ستا گرن. مه دیت کو 9 له‌شکه‌ر هاتنه هنداڤی سه‌رێ برایێ من شه‌ریفی و هه‌رسێ هه‌ڤالێن وی و تڤه‌نگێن خوه شۆڕکرنه سه‌ر سه‌رێ وان. من و شه‌هید ئه‌مین نسری ته‌قه لێکر و هه‌ر 9 هاتنه کوشتن. پشتی هینگێ وان هێرشه‌کا دی ژی کر. مه ته‌قه نه‌کر هه‌تا کو هاتینه به‌رده‌رێ تڤه‌نگێن مه. وێ جارێ ژی 10 سه‌رباز هاتنه کوشتن.
پێشمه‌رگه شه‌ڕی ب چه‌ک و فیشه‌کێن دوژمنی دکه‌ن
وێ شه‌ڤێ هه‌تا سپێدێ شه‌ڕێ به‌رده‌وام بوو. سپیدێ ئێدی هندی دوژمنی هێزه‌ک هه‌ی، ژ کۆماندۆ و جاش و ئه‌منا هه‌می ئینان ل دۆرێن مه کۆمکرن. ل گۆره‌ی پیزانینێن پشتی هینگێ مه وه‌رگرتین، ئێدی ده‌مێ سپێدێ ئه‌و هه‌موو هێز کۆمکرین، وان گۆتبوو؛ ئێدی پێدڤی ناکه‌ت وان بکوژین، هه‌ما دێ چین بده‌ست گرین بۆ مه باشتره. باڵه‌ته‌یی دبێژیت: ده‌مه‌کی مه دیت کو هێزه‌کا مه‌زنا کۆماندۆی هێرشی سه‌ر مه کر. وان هه‌میان پێكڤه وه‌كو ده‌نگێ سا حه‌فحه‌ف دکر و دهاتن. مه ژی هێلا بگه‌هنه به‌رده‌رێ تڤنه‌گێن مه و مه لێدا. ژماره‌یه‌کا باش ژێ که‌فتن و پاشڤه ڕه‌ڤین. سێ جارێن دی ژی هێرش کرن و دیسان مه شکاندن و گه‌له‌ک ژێ که‌فتن. به‌ربه‌رکێ ئێڤاری سه‌ربازه‌ك هاته ده‌ڤ مه و خوه د سه‌ر سه‌رێ مه را هاڤێت. هه‌ڤالێ مه ڕه‌شۆی گولله‌یه‌ك لێدا و ل هه‌وای كوشت و كه‌ڤته به‌ر مه. مه ئه‌و کێشا ده‌ف خوه. كلاشینكوفا وی مه ڕاکر. مه چانتکێ وی ڤه‌کر. مه هزرکر خوارنا تێدا دا بخوین. چونکی ئه‌م ژ برسا که‌فتبووین. لێ ده‌ما مه ئه‌و ڤه‌کری، مه دیت کو یێ پڕی گوللێن کلاشینکۆفێ بوو. كه‌یفا مه گه‌له‌ك هات. چونکی ئه‌ڤه بۆ مه ژ خوارنێ گرنگتر بوو. ئێدی ئه‌م بووینه خودان فیشه‌ک و بێ منه‌ت بووین.
وێ ڕۆژێ ژی هه‌میێ شه‌ڕێ به‌رده‌وام بوو. ئێدی ئێڤاری وان ب نارنجۆکێن ده‌ستی هێرشی سه‌ر مه‌کر. لێ دیسان نه‌شیان زیانێ بگه‌هیننه مه.
پشتی بوویه شه‌ڤا دووێ و دنیا تاری بووی، مه هه‌ر 9 پێشمه‌رگا خوه گه‌هانده ئێک. مه دیت کو سه‌ره‌ڕای وێ قیامه‌تا مه‌زنا دوو شه‌ڤ و ڕۆژه‌کا ل سه‌ر سه‌رێ مه، هه‌ڤالێن مه هه‌موو بسلامه‌تن. ئێدی مه زانی ئه‌گه‌ر ئه‌م ڕێیه‌کا ڕزگاربوونێ بخوه نه‌بینین، ئه‌گه‌ر ژ برسێ مابیت ئه‌م دێ ژناڤچین و ڕزگار نابین. هه‌ڤالێ مه خه‌لیل کۆچه‌ری گۆت: جوه‌کا ئاڤێ یا ل ڤێرێ هه‌ی، ئه‌م دێ ئێک ئێکه که‌ڤینه د جویێ دا و ل سه‌ر ده‌ستا و زکی چین، هه‌تا کو ئه‌م خوه ژ دۆرپێچا وان ده‌رتێخین، ژ خوه ئه‌گه‌ر دوژمن که‌فته ڕێکا مه ژی دڤێت ئه‌م لێبده‌ین و ڕێکا خوه ڤه‌که‌ین و ده‌رباز ببین. مخابن هه‌ڤالێ مه شه‌هید ئه‌مین نسری ئه‌و دوو شه‌ڤ و دوو ڕۆژ بوو خوارن نه‌خواری، لۆما ئه‌و ژ برسا دا که‌تبوو. لێ ب چ حالێ هه‌ی ئه‌و ژی ڕابوو و ئه‌م که‌فتینه جوێ. تشتێ سه‌یر ئه‌و بوو کو شه‌هید ئه‌مین، وه‌کی مه دیارکری، ئه‌و ژ برسا که‌فتبوو و نه‌دشیا بهێت. لێ دهه‌مان ده‌م دا وی 15 شاجۆرێن فیشه‌کا ژ سه‌ر که‌له‌خێن کوشتیێن دوژمنی ڕاکربوون و کربوونه دچانتێ خوه دا. د سه‌ر هندێ ڕا ئه‌و یێ ئاماده نه‌بوو وان پاڤێژیت و بارێ خوه سڤک بکه‌ت. چونکی وی دگۆت: ئه‌ڤ فیشه‌که گارانتیا ژیانا مه‌نه. ئه‌گه‌ر دیسان ئه‌م بکه‌ڤینه ڤه ناڤ بۆسه ودۆرپێجا دوژمنی تنێ ئه‌ڤ فیشه‌که دێ مه ڕزگارکه‌ن. ده‌مێ ئه‌م که‌فتینه جوێ، مه دیت کو جوا پڕ بووی ژ که‌له‌خێن کوشتیێن دوژمنی. دیسان ژی ئه‌م نه‌چارین د سه‌ر وان که‌له‌خان را بچین. چونکی هه‌ر ده‌ما ئه‌م ژ جوێ ده‌رکه‌ڤین دێ که‌ڤینه به‌ر ئاگرێ دوژمنی. ڕاستی دیمه‌نه‌کێ نه‌خوه‌ش بوو ل سه‌ر ده‌ستا و زکی و د سه‌ر وان هه‌می که‌له‌خان ڕا بچین. ل گۆره‌ی پیزانینێن کو پشتی هینگێ گه‌هه‌شتینه مه ل دۆرێن 70 له‌شکه‌رێن دوژمنی هاتبوونه کوشتن. لێ ئه‌و هه‌موو پێشمه‌رگه‌ی نه کوشتبوون، به‌لکی گه‌له‌ک ژ وان ب شه‌ڤێ هه‌ر وان بخوه ب شاشی ژ هه‌ڤدوو کوشتبوون.
ب هه‌ر حالێ هه‌ی، ب وی شێوێ مه به‌حسکری، مه خوه ژ دۆرپێچا دوژمنی ڕزگارکر و ئه‌م چووین تا کو گه‌هشتینه سه‌ر رووباری و پاشی ل چیایێ دێرئالۆش سه‌ركه‌ڤتین. ئه‌م که‌فتینه ڕێ به‌لێ ژ برسا دا پێن مه ل دووڤ مه نه‌دهاتن. به‌رێ سپێدێ ئه‌م گه‌هشتینه گوندێ سۆریا و ل چه‌ند ماله‌کا به‌ڵاڤ بووین. ئه‌ز وهنده‌ک هه‌ڤال چووینه مالا عه‌بدوللایێ تۆتێ. هه‌ڤژینا وی بۆ مه برنجه‌کا خۆش چێكر و لگه‌ل ماستی ئینا، لێ ده‌ڤێ مه قه‌ڕسی بوو. بزۆری مه که‌ڤچک دکره ده‌ڤێ خۆ دا. سه‌قا ژی یێ سار بوو. سۆپا دارا بۆ مه هه‌لکر. ئه‌م ل به‌ر سۆپێ بێنه‌کێ نڤستین. پاشی نان و هه‌ژیرێن هشکری بۆ مه دانان و ئه‌م ده‌رکه‌فتین چووینه هشارێ.
دیسا خیانه‌تێ چرایێ شوڕشا گولانێ ڤه‌مراند
ل هاڤینا ساڵا 1979 مه‌حمود ئێزدی چووبوو کۆماته‌ی باره‌گایێ هه‌رێما ئێک، دا کو بچیته ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ، ژ بۆ پشکداریکرنێ د گۆنگرا نه‌هێ یا پارتی دا. ئه‌و به‌ری هینگێ بریندار ببوو، هێشتا بدروستی برینا وی ساخ نه‌ببوو. ده‌مێ ئه‌و چوویه کۆماته‌ی ئه‌م ژی وی ده‌می لگه‌ل سلو خدری چووینه گه‌ڕه‌کا پێشمه‌رگاتیێ ل ده‌ڤه‌را نه‌هله‌ی یا سه‌ر ب ئاکرێ ڤه.
پشتی ڤێ گه‌ڕێ ئه‌م هاتینه به‌رێ گاره‌ی بۆ بێنڤه‌دانێ. دیاره وی ده‌می شه‌هید مه‌حمود ژی یێ ژ کۆماته‌ی هاتیه به‌رێ گاره‌ی و ئه‌و و سلو خدر یێ ل زۆما گوندێ ڕدێنیا ل مالا محه‌مه‌دێ شینۆی. ب شه‌ڤێ ل ده‌مێ پاشیڤێ هاته گوهێ من کو مامێ من یێ دبێژیته هنده‌کا: زێده‌تر نه‌هێن دێ هه‌وه كوژم. ئه‌ز ڕابووم من گۆتێ مام ئه‌و چیه؟ وی گۆت: ئه‌ڤه نێزیکی 10 زه‌لاما یێ دهێنه ده‌ڤ مه. پاشی ده‌ركه‌ڤت هه‌ڤالێ مه حه‌جی ساڵحێ سپینداری. حه‌جی گۆته مه: وه‌رن مالا مه یا خراب بووی. که‌سه‌کی د خه‌وێ دا ته‌قه‌یا ل هه‌ڤالێن مه كری و مه‌حمود ئێزدی و سلو خدر یێن شه‌هیدکرین. ئه‌م ژی ئێکسه‌ر ڕابووین و چووینه وێرێ. مه دیت کو مه‌حمود، سلو و محه‌مه‌دێ خودانێ مالێ هه‌رسێ د بریندارن. دیاره کو محه‌مه‌د سالح کۆخی، کو لگه‌ل مه‌حمودی بوو، ئه‌ڤ خیانه‌ته یا کری و یێ چوویه ناڤ دوژمنی. مه چ نووژدار ژی نه‌بوون. مه بریندارێن خوه ڕاکرن و به‌ره‌ڤ چیایێ گاره‌ی ڤه برن، چونکی مه دزانی دێ هێزێن دوژمنی هێرشێ ئینن. مه‌حمود هه‌ر بڕێڤه شه‌هید بوو و گیانێ خوه سپارت. مه ته‌رمێ وی ل جهه‌کی نه‌په‌نی ڤه‌شارت و بریندارێن دی ژی مه برنه جهه‌کی ئاسێ ڤه‌شارتن. پشتی هینگێ دوژمنی هێزه‌کا مه‌زنا له‌شکه‌ری ب 20 هه‌لیکۆپته‌را به‌ردا وێ ده‌ڤه‌رێ، ب وێ ئارمانجێ کو ته‌رمێ شه‌هید مه‌حمودی بده‌ست خوه‌ڤه بینن. لێ ئه‌و نه‌شیان چ پیزانینان ل سه‌ر ته‌رمێ وی وه‌رگرن و جاره‌کا دی خوه پاشڤه کێشا.
وه‌کی دیار عه‌لی کۆخی به‌رپرسه‌کێ ڕێکخستنێن نهێنی یێن پارتی بوو. حکومه‌تا ئیراقێ ئه‌و گرتبوو. پشتی هینگێ برایێ وی محه‌مه‌د سالح کۆخی ڕازیکربوو کو بچیته ناڤ شوڕشێ مه‌حمود ئیزدی شه‌هید بکه‌ت، دا برایێ وی ئازاد بکه‌ن. ئه‌و ژی هاتبوو ئه‌ڤ خیانه‌تا کرێت کربوو.
سه‌عید دبێژیت:ل گۆره‌ی پێزانینان محه‌مه‌د سه‌عید ده‌شتانیێ زه‌ڵامێ به‌عسیا، وی محه‌مه‌د ساڵح ڕازی كربوو کو ڤێ خیانه‌تێ بکه‌ت. هه‌روه‌سا دبێژن کو؛ كه‌ریمێ ئه‌حمه‌دێ مریه‌مێ، پسمامێ محه‌مه‌د ساڵحێ كۆخی، به‌ری ڤێ روودانێ نامه‌یه‌ك بۆ مه‌حموود ئێزدی و سلو خدر هنارت بوو. تێدا نڤێسیبوو كو؛ محه‌مه‌د ساڵح كۆخی یێ هاتی حكومه‌تا ئیراقێ ئه‌و یێ هنارتی دا مه‌حمود ئیزدی بکوژیت. ڤێجا هشیاری خوه بن و وی ده‌ربێخن. لێ دیاره سلوی باوه‌ری ب ماڵباتا وان دهات، لۆما وان نه‌ده‌رێخست.
سه‌عید باڵه‌ته‌یی د به‌رده‌وام دبیت و بێژیت: مه‌حمود ئیزدی کادره‌کی شاره‌زا، زیره‌ک، چاڤنه‌ترس و شاره‌زایێ جڤاکێ کوردی بوو. وی د وی ده‌مێ کێم دا، د وان سێ ساڵان دا، ناڤوده‌نگه‌کێ مه‌زن ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان په‌یداکر. ڕاستی ئه‌و هه‌رده‌م ژێده‌رێ مۆرال و مه‌عنه‌ویاتێن مه پێشمه‌رگا بوو. وی هێز و شیان و وێره‌کی ددا مه. هه‌روه‌سا وی ترس و سه‌همه‌کا مه‌زن ئێخستبوو دلێ دوژمنی.
پشتی مه‌حموود ئێزدی شه‌هید بووی، سلو خدر بوو به‌رپرسێ مه. پاشی خالد بانی ژی هاته دگه‌ل مه. ده‌مێ سلو ژی چوویه كۆنگرێ، ئێدی ده‌مه‌کی مامێ من و پاشی خالد بانی به‌رپرساتیا مه دکر.
ئیدریس بارزانیێ جانه‌مه‌رگ سه‌عیدی و حه‌جی سالح سپینداری گازی دکه‌ته سه‌رکردایه‌تیێ
پشتی کۆنگرێ ژی سه‌عید به‌رده‌وامیێ دده‌ته پێشمه‌رگاتیا خوه ل سنوورێ لژنا شێخان و مالێن وان ژی هه‌ر ل به‌رێ گاره‌ی بوون. ل ساڵا 1982 کاک ئیدریس بارزانی ب برووسکه‌یه‌کێ وی و حه‌جی سالح سپینداری داخواز دکه‌ته سه‌رکردایه‌تیا پارتی ل ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ. ئه‌و دچنه ده‌ف کاک ئیدریس، فه‌له‌که‌دین کاکه‌یی ژی ل ده‌ف بوو. کاک ئیدرس دبێژیته وان: ئه‌ز دێ هنده‌ک ناما بۆ هنده‌ک که‌سایه‌تیێن ده‌ڤه‌را به‌هدینان نڤێسم، دڤێت هوون وان ب ئه‌مانه‌ت و ب نهێنی بگه‌هیننه وان. چونکی پڕانیا وان یێ ل بن کۆنترۆلا دوژمنی. کاک ئیدریس دبێژیت و فه‌له‌که‌دین ژی ناما دنڤێسیت.
سه‌عید دبێژیت: مه نامه ئینان و ئه‌م هاتینه به‌رێ گاره‌ی. مامێ من حامد و برایێ من شه‌ریف ل وێرێ بوون. مه نامه دانه وان و مامێ من و شه‌ریفی هه‌می نامه دانه ده‌ستێ خودانان. هنده‌کا به‌رسڤا ناما دان و هنده‌کا ژی به‌رسڤ نه‌دان. پشتی هینگی مه به‌رسڤ هه‌می كۆمكرن کو دبوونه نێزیکی 15 نامان. لێ ئێدی ببوو زستان و به‌فرێ ڕێ هه‌موو گرتبوون. مه ژی نامه ل جهه‌کی نهێنی ڤه‌شارتن، هه‌تا بوویه بهار و ڕێ ڤه‌بوون. جاره‌کا دی من و حه‌جی نامێن خوه ڕاکرن و مه به‌رێ خوه دا ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ. مه ئه‌و برن و ل ڕاژان مه ڕاده‌ستی کاک ئیدریسی کرن.
ده‌ما دا ڤه‌گه‌ڕین کاک ئیدریسی دڤیا هنده‌ک پارا بده‌ته مه بۆ خه‌رجیێن ڕێکێ، به‌لێ مه ژێ نه‌وه‌رگرتن. مه گۆتێ: سوپاس مه پاره‌یێن هه‌ین.
شه‌ڕی ببنه ناڤ ماڵا دوژمنی
هه‌ر ل وێرێ کاک ئیدریسی گۆته مه: پلانا دوژمنی ئه‌وه کو گوندێن مه بکه‌ته مه‌یدانا شه‌ڕی و گوندان خراب که‌ت دا کو ئه‌و گوندێن ماین ژی چوول ببن. ژ به‌ر هندێ باشه ئه‌گه‌ر هوون وه‌ک پێشمه‌رگێن مه شه‌ڕی ببه‌نه د باژێڕا دا و دناڤ ماڵا دوژمنی دا. پشتی ئه‌م ڤه‌گه‌ڕیاینه ده‌ڤه‌رێ، ل سه‌ر ڕێنمایێن کاک ئیدرس بارزانی، مه بڕیاردا کو ئه‌م بچینه ناڤ دهۆکێ چالاکیه‌کێ ل دژی دوژمنی ئه‌نجامبده‌ین. مه گرۆپه‌کێ 6 که‌سی ب سه‌رپه‌رشتیا حه‌جی سالح سپینداری چێکر و مه به‌رێ خوه دا دهۆکێ.
ده‌ستپێکێ ئه‌م چووینه گوندێ ئه‌ڤریكێ. پاشی مه خوه دا ئالیێ نزاری و ژووردا چووینه خوارێ به‌ره‌ڤ دهۆکێ. هه‌ڤالێ مه تارقی گۆت: ئه‌ز جهێ هنده‌ک پولیسێن ئه‌منێ دزانم ئه‌م دشێین بچین ل وان بده‌ین. ئه‌م چووینه وی جهی ل ناڤ باژێڕی. ده‌مه‌كی مه دیت کو ئه‌ڤه دوو پۆلیسێن ئه‌منێ هاتن و یێ ل جادێ ژێهه‌ل به‌ره‌ڤ مه ڤه تێن. مه دڤیا گه‌له‌ک نێزیکی مه ببن، دا کو ژ ده‌ستێ مه نه‌ده‌رکه‌ڤن. لێ به‌ری بگه‌هه‌نه به‌ر ده‌رێ تڤه‌نگێن مه، وان ئه‌م دیتین و ده‌ست ب ته‌قێ کر و گولله‌یه‌كا ده‌مانجێ ل كۆلاڤێ تارقی دا. ئێدی مه ژی پێکڤه ئه‌و دانه به‌ر شێلکێن گوللا و هه‌ردوو هاتنه کوشتن. مه‌فره‌زه‌یه‌كا دیا ئه‌منێ هه‌ر د وێ گاڤێ دا هاته سه‌ر ته‌رمێن وان. مه ل وان ژی دا، مه هنده‌ک ژ وان ژی كوشتن.
ئه‌م بێ زیان ژ ناڤ دهۆکێ ده‌رکه‌فتین و چووینه ڤه باره‌گایێ خوه. لژنا شێخان ئه‌ڤ چالاکیه کره برووسکه بۆ سه‌رکردایه‌تیێ. وان ژی برووسکه‌یه‌کا سوپاسی بۆ مه لێدا.
هه‌ر د وێ ساڵێ دا جاره‌کا دی ژی ئه‌م هاتینه‌ڤه ناڤ دهۆکێ و مه ل ناڤ گۆڕستانا تاخێ به‌ڕۆشکێ بۆسه ل به‌ر دوژمنی دانا. ل وێرێ ژی تۆمبێله‌کا پۆلیسێن دوژمنی که‌فته بۆسه‌یا مه. مه شێلکه‌کا گوللا لێکر و گولله‌یه‌کا ئاربیجیێ ژی لێدا. وێ جارێ ژی چه‌ند کوشتی و بریندار ژ دوژمنی که‌فتن و ئه‌م بێ زیان زڤڕینه‌ڤه بنگه‌هێ خوه. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ هه‌ردوو چالاکیه ل سه‌ر پێشنیار و ڕێنمایێن کاک ئیدریسێ جانه‌مه‌رگ بوون.
شه‌ڕێ به‌ره‌یێ جود و ئێکه‌تیێ ل قه‌ندیلی
سه‌عید باله‌تی به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: ل ساڵا 1982 ڕێکخراوا مه یا شه‌هید وه‌یسی بانی ب به‌رپرسیا خالد بانی، ژ لژنا شێخان هاته ڤه‌گوهاستن بۆ لژنا دهۆکێ. ل ساڵا 1983 ئێکه‌تی نیشتمانی کوردستان بڕیاردا بوو دانوستاندنێ لگه‌ل حکومه‌تا ئیراقێ بکه‌ت. ژ بۆ هندێ ژی کو خوه ل به‌ر حکومه‌تا ئیراقێ شرین که‌ن، وان شه‌ڕه‌ک ل دژی به‌ره‌یێ جود و هێزێن ڤی به‌ره‌ی ده‌ستپێکر، کو پارتی ژی ئێک ژ وان هێزا بوو. چه‌ند ڕێکخراوه‌ک ژ لقا ئێک د هه‌وارا هێزێن به‌ره‌ی یێن ده‌ڤه‌را قه‌ندیلێ چوون، کو ڕێکخراوا مه ژی ئێک ژ وان بوو. هه‌ر ل ده‌ستپێکا وی شه‌ڕی ئێکه‌تیێ پتر ژ 60 کادر و پێشمه‌رگێن پارتیا کۆمۆنیستا ئیراقێ ل پشتئاشان شه‌هیدکربوون. ژ به‌ر کو چه‌ک و جبه‌خانه‌یه‌کا مه‌زن بۆ وان ژ ده‌ف له‌شکه‌رێ ئیراقێ دهات، لۆما د هێرشه‌کا دی ژی دا گه‌له‌ک پێشمه‌رگه و کادرێن له‌شکه‌ریێن پارتی شه‌هیدکرن وه‌کی؛ عبدالرحیم جه‌سیم، حسو ژاژووکی و چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌کێن ڕێکخراوا شه‌هید محه‌مه‌د سالح یا سه‌ر ب لژنا زاخۆ ڤه ب سه‌رپه‌رشتیا محه‌مه‌د خالد بۆسه‌لی. هه‌ر د وان شه‌ڕان دا هنده‌ک پێشمه‌رگێن به‌ره‌یێ جود ب دیلی که‌فتبوونه ده‌ستێ ئێکه‌تیێ نه‌وشێروان مسته‌فای ئه‌و ل گوندێ بۆلێ گولله‌بارانکرن.
پشتی گه‌له‌ک نه‌خوه‌شیا و چه‌ند مه‌هێن دژوار ل به‌ره‌یێ قه‌ندیلی و ڕۆژهه‌لاتێ کوردستانێ، جاره‌کا دی ئه‌م زڤڕینه‌ڤه ده‌ڤه‌را به‌هدینان.
شه‌ڕ ل سه‌ر لژنا دهۆک و زاخۆ یێ گرانه، ئه‌م د هه‌وارا هه‌ڤالێن خوه دچین
ژ به‌ر کو هه‌ر ژ ده‌ستپێکێ مالێن مه ل به‌رێ گاره‌ی بوون، ژ به‌ر هندێ ژی، ل ساڵا 1984ێ جاره‌كا دی من و مامێ خوه حامدی و هنده‌ك هه‌ڤالێن مه خوه دیسان ڤه‌گوهازته لژنا شێخان و ئه‌م ل وێرێ ماین هه‌تا ئه‌نفالان ل ساڵا 1988.
ل هاڤینا ساڵا 1984 حکومه‌تا ئیراقێ ب هێزه‌کا گه‌له‌ک مه‌زنا له‌شکه‌ر و جاشا هێرش کره سه‌ر هه‌ردوو ده‌ڤه‌رێن دهۆک و زاخۆ، کو ئارمانجا وان گرتنا باره‌گایێن هه‌ردوو لژنا بوو. ئه‌م ژی وه‌ک هێزه‌کا پێشمه‌رگێن لژنا شێخان، کو نێزیکی 80 که‌سا بوون، ب سه‌رپه‌رشتیا محه‌مه‌د خالد باڵه‌ته‌یی، ئه‌م چووینه ده‌ڤه‌را سپیندارێ و به‌راشێ، کو ئه‌گه‌ر هێزێن دوژمنی به‌ره‌ڤ وێ ده‌ڤه‌رێن بێن ئه‌م نه‌هێلین. ئه‌م دوو ڕۆژان ل وێرێ ماین هێزێن دوژمنی نه‌هاتنه وی ئالی. مه گۆته به‌رپرسێ خوه: ل لژنا دهۆك دونیا خراب بوو. پێدڤیه ئه‌م بچینه هاریكاریا وان. ئه‌و بوو وێ شه‌ڤێ مه نان كره چانتكا و چه‌که‌کێ دۆشكا مه هه‌بوو. ئه‌و ژی مه ل هێسترێ بارکر و ئه‌م د به‌ر سواره‌تیكا ڕا ل جادا دهۆک-سه‌رسنکێ ده‌ربازبووین و به‌رێ سپێدێ ئه‌م گه‌هه‌شتینه گوندێ گولێ ل ده‌ڤه‌را سپنه‌ی. ل وێرێ مه تێشت خوار. پاشی ل نێزیک گوندێ زڤنگی ئه‌م چووینه سه‌ر جادا بامه‌ڕنێ-مانگێشکێ. ل وێرێ مه چوار ترومبێل گرتن و هه‌ر هنده‌ك ژ مه لگه‌ل ترومبێله‌كێ سواربوون. دۆشكا ژی مه كره د پشتا پیكه‌په‌كێ دا و ئه‌م به‌ره‌ڤ مه‌یدانا شه‌ڕی که‌فتینه ڕێ. ئه‌م چووینه باسکێ ناڤشکێ-ئۆزمانا. مه پسیارا هێزێن پێشمه‌رگه‌ی کر. گۆتنه مه سه‌ركردێن پێشمه‌رگه‌ی سه‌ید ساڵح و فه‌تاح گولی یێ ل به‌ر شیڤا خوارێ ل گوندێ بۆترشێ. ئه‌م چووینه ده‌ف وان. ده‌مێ هێزا مه دیتی گه‌له‌ک که‌یفا وان هات و ڕێنما دانه مه. ڕۆژا پاشتر چه‌ند هه‌لیکۆپته‌ره‌ک هاتنه سه‌ر مه، لێ هه‌ڤالا ئه‌و دانه به‌ر گوللێن ئاربیجیا، ئه‌و ڕه‌ڤین و چوون. پاشی فه‌رمان دانه مه کو بچینه گه‌لناسکێ به‌ره‌یێ پێشیێ، ل نێزیکی باره‌گایێ لژنا دهۆکێ. پاشی گۆتنه مه: هه‌ڕنه سه‌رێ مێسکێ.
ده‌مه‌كی ئه‌م ل چیای بووین، گۆتن جاش گه‌هه‌شتنه نیزیک گوندێ گه‌لناسکێ. ئێدی مه بریاڕدا کو نه‌هێلین دوژمن زێده‌تر بێته پێش و هێرشێ بکه‌ینێ. ئه‌م چووینه سه‌ر كانیێ، جاش هاتنه د گوندی دا. مه 15 كه‌سان خوه به‌رهه‌ڤكر و چووینه دناڤ گوندی دا. جاشان هزر دکر کو خلاس ئێدی پێشمه‌رگه ل ڤارا نه‌مایه و ئه‌و دێ بکه‌یفا خوه دزی تالانی که‌ین. ئه‌و كه‌ڤتبوونه د ناڤ مریشك و گۆلكان دا و گه‌له‌ك گیانه‌وه‌ر كۆشتن. د وی ده‌می دا مه هێرشکرێ. ئه‌و ڕه‌ڤینه ناڤ گۆڕستانا گوندی. شه‌هید ئه‌حمه‌د ته‌لوه‌یی سێ گوللێن ئارپێچی به‌ردانێ و ژ وێرێ ژی ڕه‌ڤین. شه‌هید سه‌دیق حه‌جی حسێن باتیفی ژی هات، هنده‌ك ره‌ز ل وێرێ هه‌بوون. ژ وێرێ وان ژی گولله‌یه‌کا تۆپا 57 لێدا و دانه به‌ر تلیلی و دروشمان و هێرشه‌کا وه‌کی برووسکێ کره جاشان. ئه‌م ژی ژووردا چووینێ. ئه‌و هێزا جاشا یا ل وێرێ که‌س ژێ ڕزگار نه‌بوو. هه‌می هاتنه كوشتن.
د وی شه‌ڕی دا نووچه‌یه‌ک هات گۆته مه: شێخ عه‌لو هاته شه‌هیدكرن. ئه‌م هه‌می بڤی نووچه‌ی گه‌له‌ک دلگران بووین. دوماهیێ ده‌رکه‌فت کو ئه‌و ڕێبه‌رێ لگه‌ل مه هاتی دا ڕێکێ نیشا مه بده‌ت، ئه‌و بوو شه‌هید ببوو، نه شێخ عه‌لو. جلکێن هه‌ردوویان وه‌ک ئێک بوون، لۆما ئه‌و نووچه وه‌سا به‌ڵاڤ ببوو.
ئێدی پشتی ڤێ شکه‌ستنا دوژمنی یا به‌ره‌یێ گه‌لناسکێ، دوژمن ل هه‌موو به‌ره‌یان شکه‌ست و ب ده‌هان ته‌رم هێلانه ل مه‌یدانا شه‌ڕی و ڕه‌ڤین و چوون.
ئه‌و چالاکیا د دیرووکا لژنا شێخان دا مه‌زنترین ده‌ستکه‌فت هه‌ی
دوماهیا بهارا ساڵا 1988 لژنا شێخان بڕیاردا کو باره‌گایێ سریا دوژمنی ل بابلو و بنگه‌هێن دۆرێن وێ بگرن، کو دکه‌ڤیته ناڤبه‌را دهۆک و زاویته. چونکی پێزانین هه‌بوون کو چه‌که‌کێ زۆرێ د وی باره‌گایێ سریێ دا هه‌ی. چالاکیێ ل ئێڤاریا ڕۆژا 12/5/1988 ده‌ستپێکر. دوو سێ بنگه‌هێن ده‌ستپێکێ، هێشتا زوو مه خوه نێزیکی وان کر و خوه هاڤێته دبنگه‌هان دا و مه ئه‌و بێ شه‌ڕ گرتن. قۆناغا دوو سریه و بنگه‌هێن دۆرێن وێ، مه دانه به‌ر ئاگرێ چه‌کێ خوه و مه هێرش کره سه‌ر. مخابن چونکی مه گه‌له‌ک بسڤکی وه‌رگرت و پشتی ته‌قه‌یه‌کا سڤک مه هێرشی سه‌ر باره‌گایێ سریێ کر. ده‌ما ئه‌م ب به‌ته‌نێ دا هاتینه خوار، ئه‌و ل به‌ر مه ڕاوه‌ستان و هه‌ڤالێ مه سالح ئه‌حمه‌د سیاری شه‌هید کر و هه‌ڤالێن مه ڕزگار کێسته‌یی ئه‌ندامێ لژنا شێخان، شێخ عه‌لو به‌رپرسێ ڕێکخراوێ، ئه‌مین گه‌ڤه‌ڕکی به‌رپرسێ ڕێکخراوێ، حسنی کانیا باسکا، سه‌فه‌ر سیاری و مه‌جید سۆری بریندارکرن. وی جهێ ئه‌ز لێ پڕانیا هه‌ڤالێن مه که‌فتن، بتنێ ئه‌ز و سه‌ید سالحێ زاویته‌ی و چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌کێن دی ماینه ساخ. شێخ عه‌لوی گۆت: مه نه‌هێلنه ل ڤێرێ. مه گۆتێ: ئه‌م وه ناهێلین. پاشی هه‌ڤالێ مه ئه‌حمه‌د كۆچه‌ر و هه‌ڤالێن خوه ژ لایێ بنی ڤه هاتنێ و چوونه دناڤ باره‌گایێ سریێ. بڤی ئاوایی هه‌موو جهـ بنگه‌هێن دوژمنی، لگه‌ل باره‌گایێ سریێ ژی هاتنه کۆنترۆلکرن. ژبلی چه‌کێ ناڤنجی وه‌کی ئاربیجی، بیکه‌یسی، قه‌ناس وتۆپێن هاوه‌ن، بتنێ 109 کلاشینکوف وه‌ک ده‌ستکه‌فت مه گرتن، کو د دیرووکا لژنا شێخان دا چ جارا هند ده‌ستکه‌فت د چالاکیه‌کێ دا مه نه‌گرتبوو.
هۆڤێ به‌غدایێ چووچک و مرۆڤ پێکڤه ب کیمیایێ قڕکرن
ساڵا 1988 ماڵا مه ل گوندێ سۆریا بوو، ل ده‌ڤه‌را مزووریا. ئه‌و چه‌ند ساڵه‌ک بوو مه مالا خوه ژ به‌رێ گاره‌ی ئینابوو وێرێ. ل هاڤیا ساڵا 1988 رۆژه‌كێ مه دیت کو دوو فرۆكه ژ ئالیێ گوندێ هه‌سنه‌کا ڤه ده‌رکه‌فتن. پاشی مه دیت کو بوونه 5 فرۆكه. ئێکسه‌ر وان ده‌ست ب بۆمبارانا ده‌ڤه‌رێ کر. وان هنده‌ک بۆمبه ل وان شیڤێن نێزیک گوندێ كانی باسكا و گوندێ ده‌حلێنه‌وێ دان. دووكێله‌كا ڕه‌نگا و ڕه‌نگ ژ وان بۆمبا دچوو. مه نه‌زانی ئه‌و چه‌کێ کیمیاویه. پاشی مه دیت کو گه‌له‌ک چووچک و ته‌یر و ته‌وال پێ که‌فتن و مرن. پشتی هینگێ چاڤ و گه‌وریێن مه سۆتن. ماله‌کا خه‌لکێ گوندێ ده‌حلێنه‌وێ د شیڤه‌کێ دا بوو. ئه‌م د هه‌وارا وان چووین. مه گازیکرێ کا: چ ل وه هاتیه؟ وان گۆت: چاڤێن مه هه‌میان یێن سۆتین و ئه‌م دونیایێ نابینین. ب وێ کیمیابارانێ هه‌ژماره‌کا خه‌لکی مرن کو شه‌ش کوڕێت ماله‌کێ بوون.
ڕێکا ڕزگاربوونێ نه‌ما گاره ستار و ماڵا مه‌یه
پشتی ڤێ کیمیابارانێ ئه‌م ڕابووین مه مال و زارۆکێن خوه ڕاکرن و به‌رێ خوه دا ڕۆژهه‌لاتی، ب وێ هیڤیێ کو ئه‌م خوه ڕزگاربکه‌ین به‌ره‌ڤ ئیرانێ ڤه یان ترکی. لێ هه‌تا ئه‌م گه‌هه‌شتینه نیزیک گوندێ کافیا ل ده‌ڤه‌را زێبارێ، بهزاران خه‌لک ل وێرێ کۆمببوو و دگۆت: جاشا و له‌شکه‌رێ دوژمنی هه‌موو ڕێکێن ده‌ربازبوونێ یێن گرتین. خه‌لک هه‌ر دهات ل وێرێ کۆم دبوو. هه‌ژمارا خه‌لکی بوونه نێزیکی 5 هزار که‌سان. ڤی خه‌لکی هه‌میا خوه ل چیایێ گاره‌ی دا و خوه ل وێرێ ئاسێکر. ل وی چیای نه خوارن هه‌یه و نه ژی ژیان. جامێره‌ك ناڤێ وی موسایێ زێدك بوو، كه‌ره‌كێ په‌زی لگه‌ل وی بوو. ئه‌و که‌ته ناڤا په‌زێ خوه و ل سه‌ر وی خه‌لکی به‌ڵاڤکر و گۆتێ: بخۆ سه‌رژێکه‌ن و بخۆن دا کو هوون ژ برسادا نه‌مرن. هندی وه په‌ز دڤێت بخۆ ببه‌ن. بۆ ده‌مێ 15 ڕؤژا ئه‌م ماینه د گاره ڕا ب هیڤیا گۆشتێ په‌زی ڤه، هه‌تا ل ڕۆژا 6/9/1988 لێبوورین ده‌رکه‌فتی. ئێدی مه ژ نه‌چاری خوه ڕاده‌ستی له‌شکه‌رێ ئیراقێ کر. له‌شکه‌ری ئه‌م ژ وێرێ برینه ئاكرێ. پاشی ژ وێرێ ئه‌م برینه به‌حركێ نێزیکی هه‌ولێرێ و ئه‌م هاڤێتینه دناڤ ستریان دا ل وی چوولی.
ڕۆژا ئێکێ ئه‌و خه‌لکێ ده‌ڤه‌را بارزان یێن کو به‌عسیا ل سالێن 1976-1978 گوندێن وان وێرانکرین و ئه‌و ئیناینه به‌حرکێ، وان گه‌له‌ك هاریكاریا مه كرن. وان ب دوو پیكه‌پان خوارن و ب تانکه‌ره‌کی ژی ئاڤ بۆ مه دکێشا هه‌تا ئه‌م هه‌موو تێر ئاڤ و خوارن کرین. پاشی ل رۆژا پاشتر سپێدێ رێكا هه‌ولێر ڤه‌بوو و خه‌لكێ هه‌ولێر ب ترێلا كه‌ل و په‌ل بۆ مه ئینان و وان تشته‌ک بۆ مه کر کو دڤێت دیرووک چ جارا وێ مه‌ردینی و کوردایه‌تی و دلسۆزیا وان ژبیر نه‌که‌ت.
به‌عسی ناهێلن ئه‌م ئارام ڕوونین
ئه‌ز ساڵه‌كێ مامه ل به‌حرکێ، پشتی هینگی هنده‌ك كه‌سان شكایه‌ت ل من كر. ئێدی ژیانا من که‌فته د مه‌ترسیێ دا. چونکی به‌عسیا هنده‌ک هه‌ڤالێن مه یێن دی ژی ژ ناڤ که‌مپا به‌حرکێ برن و شه‌هیدکرن. که‌سه‌کی وێ ده‌ڤه‌رێ بناڤێ هه‌مزه سێوێ ل شوڕشا ئه‌یلولێ پێشمه‌رگه بوو و دۆستێ بابێ من بوو. ئه‌و ده‌مێ ئه‌ز ل به‌حرکێ ئه‌و لگه‌ل حکومه‌تا ئیراقێ بوو. من هه‌وارا خوه گه‌هانده وی. وی ژی ئه‌ز گه‌هاندمه ئه‌ترووشێ.
بۆ ماوێ 20 رۆژان، سه‌عید دێره‌ختری به‌رده‌وام ل ده‌ف سه‌رۆک جاش و زه‌لامێن حکومه‌تا ئیراقێ یێن وی ده‌می دگه‌ڕا کو ئێک ژ وان من بحه‌وینیت و بپارێزیت، لێ که‌س ڕازی نه‌بوو. دوماهیێ دێوالێ ئه‌ترووشی ڕازی بوو کو من بحه‌وینیت. وی پسیار ژ من کر و گۆت: دێ لگه‌ل جاشا ئیداره‌که‌ی؟ هه‌ڤالێن ئاماده‌بووی گۆت به‌لێ دێ قه‌تینیت. گۆته من: سوبه‌هی هه‌ڕه به‌حركێ زارۆیێن خوه بینه ئه‌ترووش. ئێدی من مال و زارۆیێن خوه ژی ئینانه ئه‌ترووش و هه‌تا سه‌رهلدانێ ئه‌ز مامه ل وێرێ.
سه‌رهلدان ژیانه
ل سه‌رهلدانا ساڵا 1991 ئه‌ز ل ئه‌ترووش بووم، ل وێرێ من پشكداری د سه‌رهلدانێ دا كر. ل ده‌ستپێكێ دوو سریێن سه‌ربازی تێدا بوون مه هه‌ردوو شه‌لاندن و بێی شه‌ڕ خوه دانه ده‌ستێ مه. ل رۆژا پاشتر ئه‌م به‌ره‌ڤ شێخان چووین و عه‌لی كۆخی ئه‌و گه‌هشتنه مه و ئه‌م چووینه ده‌رێ ئه‌منا شێخان و عابد سادق یێ ئه‌ترووشی لگه‌ل من بوو. هنده‌ک بنگه‌هێن دوژمنی ل وێرێ ژی بێ شه‌ڕ ڕاده‌ستی مه بوون، لێ هنده‌ک به‌عسیا شه‌ڕکر و بۆ ده‌مێ ده‌مژمێره‌کێ شه‌ڕی ڤه‌کێشا. پاشی مه شێخان هه‌موو کۆنترۆلکر و ئه‌ز ل نیزیک سایلویا شێخان بریندار بووم. پشتی هینگی ئه‌م ڤه‌گه‌ریان و وێ شه‌ڤێ هاتینه دهۆك و ل 14/3 سه‌رهلدانێ ل دهۆكێ ده‌ستپێكر.
