پێشمه‌رگاتی و زیندان و کاروانه‌کێ درێژێ ئێش و ژان و ئه‌شکه‌نجێ
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ ل رێکەفتی 6/2/2023 هه‌ڤدیتنه‌ك لگه‌ل پێشمەرگێ دێرین حسێن عبدالخالق ره‌شید چه‌مسه‌یدی ئه‌نجامدا و دیرووکا خەبات و تێكۆشینا وی مینا بەلگەنامەیەکا گرنگ تۆمارکر و ژ ناڤچوونێ پاراست.
ژ له‌شکه‌ریا ئیراقێ بۆ پێشمه‌رگاتیا شۆرشا کوردستانێ
سه‌ید حسێن ل ساڵا 1940 ل گوندێ چه‌مسه‌یدا، ل ده‌ڤه‌را کانیماسێ هاتیه سه‌ر دونیایێ. ئه‌و دبێژیت: ئه‌م شه‌ش برا بووین: سه‌ید سالح، سه‌ید ڕه‌شید، شه‌هید عه‌لی، ئه‌ز، تاها و محه‌مه‌د سه‌عید.
دیسان ئه‌و دبێژیت: ده‌مێ شۆرشا ئه‌یلولێ ل ساڵا 1961ێ ده‌ستپێكری، ئه‌ز ل له‌شکه‌ریا نه‌چاری یا حکومه‌تا ئیراقێ بووم ل دینارتێ، ل ده‌ڤه‌را ئاکرێ. هه‌ر لگه‌ل هه‌لبوونا ئاگرێ شۆڕشێ، من له‌شکه‌ریا دوژمنی هێلا و ئه‌ز ئێكسه‌ر بوومه پێشمه‌رگه. ل ده‌ستپێكێ به‌رپرسێن شۆڕشێ یێن وی ده‌می گۆتنه من: ئه‌م ته وه‌ک پێشمه‌رگه ناوه‌رگرین، دڤێت که‌سه‌ک ببیته که‌فیلێ ته. برایێ من ره‌شید، کو هینگێ پێشمه‌رگه بوو، ئه‌و هات و بوو كه‌فیلێ من، ئه‌ز هاتمه وه‌رگرتن و بوومه پێشمه‌رگه.
سه‌ید حسێن چه‌مسه‌یدی، به‌رده‌وام دبیت و دبێژیت: ده‌مێ ئه‌ز گه‌هه‌شتیمه شۆڕشێ، برایێ من سه‌ید ساڵح، کو وی به‌ری هینگێ پله‌یا عه‌ریف هه‌بوو دناڤ له‌شکه‌رێ ئیراقێ دا، برایێ من شه‌هید عه‌لی و هه‌ردوو پسمامێن مه، سه‌ید یاسین و سه‌ید نوری ژی، ئه‌و هه‌رچار به‌ری من هاتبوونه ناڤ شۆڕشێ و ببوونه پێشمه‌رگه.
دیتنا بارزانیێ سه‌رۆک و ڕێبه‌رێ شۆڕشێ
ده‌مێ سه‌ید حسێن دبیته پێشمه‌رگه، وی ده‌می بارزانیێ نه‌مر بخوه سه‌رکێشیا شۆرشێ دکر ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان و وی ده‌می ئه‌و ل ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا بوو. هۆسا بۆ جارا ئێكێ وی چاڤ ب سه‌ركرده‌یێ نه‌مر مه‌لا مسته‌فا بارزانی كه‌ڤیت و ژ نێزیك ب دیتنا وی شاد دبیت. هه‌لبه‌ت هه‌بوونا بارزانی لگه‌ل پێشمه‌رگه‌ی و سه‌رکردایه‌تی کرنا ویا ڕاسته‌وخۆ د شه‌ڕ و داستانان دا، لگه‌ل پێشمه‌رگه‌ی، مۆراله‌ک مه‌زن و عه‌شق و ڤیانه‌کا مه‌زنا خه‌بات و به‌رخوه‌دانێ ددا پێشمه‌رگا و ئێک ژ وان ژی سه‌ید حسێن.
ل ده‌ستپێکا شۆرشێ هه‌ر زه‌لامه‌کێ چه‌ک هه‌ی دگه‌هه‌شته شۆڕشێ و دبوو پێشمه‌رگه. هه‌روه‌سا ب سه‌دان گه‌نجێن وه‌ک سه‌ید حسێنی یان ژ له‌شکه‌ریا دوژمنی دڕه‌ڤین و دهاتن دبوونه پێشمه‌رگه. یان ژی وه‌ک ئه‌رکێ نیشتمانی دگه‌هه‌شتنه شۆرشێ و دبوونه پێشمه‌رگه. ژ به‌ر هندێ گه‌له‌ک گوندان زێده زه‌ڵام نه‌مابوون د گوندان دا ژ بۆ کاروبارێن مال و ژیانێ. لۆما ڕۆژه‌کێ ژن خالا حسێن چه‌مسه‌یدی داخوازێ ژ وی دكه‌ت کو باره‌كێ گه‌نمی بۆ وان ببه‌ته گۆندێ هه‌ترشێ یێ قۆنتارا چیایێ مه‌تینا، دا بۆ وان ل ئاشی بهێریت. ئه‌و ژی هێسترێ باردکه‌ت و به‌رێ خوه ددته گوندێ هه‌ترشێ. ل ده‌مێ ڤه‌گه‌ریانێ بۆ گوندێ چه‌مسه‌یدا، ئه‌و دکه‌ڤیته ناڤ ڕێزه‌کا درێژا پێشمه‌رگه‌ی، کو ژ ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا، به‌ره‌ڤ چیایێ مه‌تینا و گوندێن بانک و ئه‌رزا، بامه‌ڕنێ و ئه‌رده‌نا ڤه چوون. سه‌ید حسێن دبینیت کو بارزانیێ نه‌مر ژی لگه‌ل ڤێ هێزا پێشمه‌رگه‌یه. وی ده‌می ب فه‌رمانا شۆرشێ سه‌ید حسێن و کۆمه‌کا هه‌ڤالێن خوه یێن پێشمه‌رگه دمیننه ل ده‌ڤه‌را به‌رواری بالا و ئه‌رکێ خوه ل وێرێ دبینن.
سه‌ید حسێن دبێژیت کو: برایێ وی سه‌ید سالح، ژ به‌ر کو ل له‌شکه‌ریا ئیراقێ شاره‌زایی د کارئینانا تۆپێ دا هه‌بوو، ئه‌و لگه‌ل چه‌ند هه‌ڤالێن خوه یێن دی دبنه تۆپچیێن شۆڕشێ. ئێدی ئه‌رکێ سه‌ید حسێنی ژی دکه‌ڤیته لگه‌ل برایێ وی سه‌ید سالحی. دیسان ئه‌و دبێژیت: د ساڵێن شۆڕشا ئه‌یلولێ دا، بگشتی پێشمه‌رگاتیا مه ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان بوو. ژ بامه‌ڕنێ، زاویته و هه‌تا گه‌لیێ دهۆکێ، باراپتر ئه‌رکێ مه ل ڤان ده‌ڤه‌ران بوو. ده‌رباره‌ی پشکداریێ د شه‌ڕا دا، سه‌ید حسێن چه‌مسه‌یدی دبێژیت: من ژی لگه‌ل هه‌ڤالێن خوه پشكداری د چه‌ندین شه‌ڕان دا كریه، لێ شه‌ڕێن مه‌زن نه‌بووینه.
برا و پسمام شه‌هید دبن
ڕۆژا 12/6/1974 پێشمه‌رگه‌ی هێرشی بنگه‌هێ دوژمنی کر ل سه‌ر کێلیا شه‌دایێ، یا کو دکه‌ڤیته هنداڤی دهۆکێ. ئه‌م ژی لگه‌ل سه‌ید سالحی ل سه‌ر تۆپێ بووین. مه ب تۆپا پشته‌ڤانیا هێرشا هه‌ڤالێن خوه دکر بۆ سه‌ر کێلیا شه‌دایێ. شه‌ڕ گه‌رم بوو و گه‌له‌ک ڤه‌کێشا. ده‌مه‌كی گوللێن مه یێن تۆپا كێم بوون. سه‌ید سالحی ئه‌ز و چه‌ند هه‌ڤاله‌ک ڕاسپارتین کو بچینه باره‌گایێ هێزێ ل سندوورێ گوللێن تۆپا بینین. هه‌تا ئه‌م گه‌هه‌شتینه وێرێ فرۆکێن جه‌نگی ل وان تۆمبێلێن مه دا بوو یێن کو بارێن گوللا تێدا بوون و هێشتا نه‌هاتبوونه ڤالاکرن. ئه‌و گولله و ته‌قه‌مه‌نی هه‌می ژناڤچووبوون. هه‌تا ئه‌م ژ وێرێ زڤڕینه‌ڤه ده‌ف هه‌ڤالان، مه دیت کو برایێ من عه‌لی و پسمامێ مه مسته‌فا ئه‌حمه‌د یێن شه‌هید بووین. مه ژی ته‌رمێن شه‌هیدا ڕاکرن و ئینانه گۆڕستانا گوندێ به‌رێ بهار سپارتنه ئاخا پیرۆزا کوردستانێ.
شکه‌ستن و ژێک ڤه‌قه‌تیان
ل ئادارا ساڵا 1975ێ ده‌مێ ژ ئه‌نجامێ په‌یمانا جه‌زائیرێ سه‌دام و شاهێ ئیرانێ ل دژی كوردان رێككه‌ڤتن كرین، مه ل پشتا دهۆکێ به‌ره‌یێ خوه به‌ردا و ئه‌م هاتینه بامه‌رنێ. ل وێرێ برایێ من سه‌ید ساڵحی بڕیاردا کو ڕاده‌ستی حکومه‌تا ئیراقێ نه‌بیت. وی گۆته مه: ئه‌ز خوه نائێخمه ده‌ستێن حکومه‌تا ئیراقێ. سه‌ید ساڵح لگه‌ل ئه‌سعه‌د خۆشه‌ڤی فه‌رماندێ له‌شکه‌رێ ئێک یێ به‌هدینان و چه‌ندین سه‌ركرده‌یێن دی یێن پێشمه‌رگه‌ی، وان به‌رێ خوه دا ڕۆژهه‌لاتی و به‌ره‌ڤ ئیرانێ ڤه چوون. هنده‌ك ڤێڕا گه‌هه‌شتن کو مال و زارۆکێن خوه لگه‌ل خوه ببه‌ن و هنده‌ك ژی ب تنێ و بێ مال و زارۆک چوون. ئه‌م ژی هاتینه مالێن خوه ل گوندی.
حکومه‌تا ئیراقێ پشتی ده‌مه‌کێ کێم هات و کوردستان هه‌موو داگیرکر و هه‌تا سه‌ر سنوورێ باکوورێ کوردستانێ، هه‌ر گره‌ک و هه‌ر مله‌کێ بنگه‌هه‌کێ خوه دانا سه‌ر. وان بزاڤ و نه‌فه‌سا خه‌لکی چک کرن و ئێدی وه‌ڵات وه‌کی زیندانه‌کا مه‌زن لێهات و ئه‌و وه‌کی گورگێ هار که‌فتنه ناڤ خه‌لکی. ڕۆژانه سه‌را هێجه‌تێن بێ بنه‌ما خه‌لک ڕادکێشانه باره‌گایێن له‌شکه‌ری و ئه‌من و ئیستخباراتێ و ئه‌و ئه‌شکه‌نجه ددان.
پشتی ده‌مه‌کی و د ڤێ ڕه‌وشا خرابا بنده‌ستیێ دا و ل مه‌ها 6/ 1975، ڕۆژه‌کێ سه‌ید سالحی ژ ئیرانێ په‌یامه‌ک بۆ مه ڤڕێکر کو؛ ئه‌م مال و زارۆکێن وی د ڕێکا باکوورێ کوردستانێ ڕا ڤڕێکه‌ینه ده‌ف وی ل ئیرانێ. شه‌ڤه‌کێ ئه‌م ڕابووین، ئه‌ز و سه‌ید حه‌میدێ ده‌رگه‌لکی خزمێ سه‌ید سالحی، گه‌له‌ک ب بێده‌نگی و نه‌په‌نی، مه ژن و زاڕۆکێن وی ژ گۆندێ چه‌مسه‌یدا ده‌رێخستن و به‌ره‌ڤ سنوورێ باکوور ڤه برن. ژ به‌ر کو شه‌ڤ و تاری بوو و ڕێ ژی چیایێن ئاسێ و دژوار بوون. زارۆک ژی د هوور بوون. ژ به‌ر هندێ مه د شه‌ڤا خوه دا ئاخا باشوورێ کوردستانێ ده‌رباز نه‌کر و ئه‌م نه‌گه‌هه‌شتینه سنووری. لۆما مه ئه‌و برنه گوندێ هدێنه، ل ماڵا سوفی عومه‌ری، کو دبنه مال خالێن مه. وێ ڕۆژێ مه ل وێرێ ڤه‌شارتن و شه‌ڤا دی دیسان مه دا ڕێ بۆ سنووری. د رێكێ دا شه‌هید شه‌عبان غه‌فار ژی گه‌هشته مه. ئه‌و ژ ئیرانێ هاتبوو، وی ژی مال و زارۆکێن خوه ژ گوندێ بێدهێ ده‌ریختسبوون و دابه‌ته ئیرانێ. شه‌هید شه‌عبانی گۆته مه: هوون خوه نه‌ئێخه چ به‌لایا. ماڵا سه‌ید ساڵحی بده‌نه لگه‌ل مه، ئه‌م دێ وان گه‌هینینه ده‌ستێ سه‌ید ساڵحی. مه ئه‌و ل سه‌ر سنووری دانه ده‌ستێ شه‌عبان غه‌فاری و جاره‌كا دی ئه‌ز ل هێسترا خوه سیاربووم و ئه‌م ڤه‌گه‌ریاین هاتینه‌‌ڤه گوندی.
ل ژێر ئه‌شکه‌نجا هۆڤاتی
مه به‌ری نوکه دیارکر کانێ ل وی ده‌می ڕژێما به‌عس چه‌ندا هار و هۆڤ بوو ل دژی خه‌لکێ کوردستانێ. لۆما ئێکسه‌ر چه‌ند ڕۆژه‌کا پشتی کو ئه‌م ژ سه‌ر سنووری ڤه‌گه‌ڕیاین، دیار بوو کو حکومه‌تا ئیراقێ بڕێکا هنده‌ک سیخوڕێن خوه یێن کو دناڤ خه‌لکی و گوندان دا چێکربوون، پێزانین وه‌رگرتبوون کو مه ماڵا سه‌ید سالحی یا ژ گوندی ده‌رێخستی و ڤڕێکریه ئیرانێ.
له‌شکه‌رێن ئیراقێ ڕۆژه‌کێ هاتن و ئه‌ز بشێوه‌یه‌کی گه‌له‌ک کرێت و هۆڤانه گرتم و ژ ناڤ مال و زارۆکێن من ده‌رێخستم و ده‌ستپێکێ وان ئه‌ز برمه باره‌گایێ فه‌وجا له‌شکه‌ری یا سۆتکی ل نێزیکی گوندێ تشیشێ. پاشی ژ وێرێ ئه‌ز برمه باره‌گایێ لیوایا له‌شکه‌ری ل باتیفا و باره‌گایێ فرقا له‌شکه‌ری ل زاخۆ و پاشی ژی برمه مۆسل. د هه‌مان ده‌م دا وان سه‌ید حه‌میدێ ده‌رگه‌لکی ژی گرتبوو.
هه‌لبه‌ت ل هه‌ر جهه‌کی ژ ڤانا، وان ئه‌ز ئێخستمه بن ئه‌شکه‌نجه‌یه‌کا دڕندانه‌یا گه‌له‌کا خراب و دوور ژ هه‌موو ڕه‌وشتێن مرۆڤایه‌تی.
پشتی هنده‌ک پسیاران: کانێ سه‌ید ساڵحی چه‌ند پێشمه‌رگه لگه‌ل بووینه و كیڤه چوون. حسێن چه‌مسه‌یدی د به‌رسڤێن خوه دا هیچ زانیاریه‌كێ ناده‌ته ئیستخیباراتا مۆسل. ئێدی ئه‌و وه‌کی گورگێن ده‌ڤ بخوین دکه‌ڤنه سه‌ر له‌شێ وی. سێ سه‌رباز پێکڤه ب قۆنتاخێن کلاشینکۆفان ل وی دده‌ن. خوین د ده‌ڤ و دفنێن وی دا دهاڤێت. سه‌ید حسێن دبێژیت: پشتی هینگی وان ئه‌ز ژ مۆسل برمه ئه‌شکه‌نجه‌خانا بناڤوده‌نگا كه‌ركووكێ یا بناڤێ هه‌یئا که‌رکووکێ.
ئیدی ل وێرێ جۆرێن ئه‌شکه‌نجێ گه‌له‌ک هۆڤانه‌تر بوون ژ یێن جهێن به‌ری هینگێ ئه‌ز لێ ئه‌شکه‌نجه ددام. ئه‌و ژوورا ئه‌ز بریمێ نێزیكی 60 كورد د وی جهی ڤه‌بوون و ب شه‌ڤ و ڕۆژ ئه‌م هه‌موو دهاتینه ئه‌شکه‌نجه‌دان.
ئه‌ز بۆ ده‌مێ مه‌هه‌كێ مامه ل وێرێ، ل بن ئه‌شکه‌نجه‌یه‌کا دژوار. پاشی ئه‌ز برمه دادگه‌هێ. دادگه‌هـ چ دادگه‌هـ بوو، دوو سێ ئه‌فسه‌رێن ئیستخباراتێ و له‌شکه‌ری یێن هۆڤ دڕوونشتی بوون، ئه‌و گه‌له‌ک دباشتر نه‌بوون ژ وان یێن به‌ری هینگێ ئه‌م ئه‌شکه‌نجه دداین. ل وێرێ ژی دیسان ژ من پرسین كا: چه‌ند پێشمه‌رگه لگه‌ل سه‌ید ساڵحی بوون و ئه‌و كیڤه چوون؟ لێ من هه‌ر به‌رسڤدا کو ئه‌ز نزانم. پاشی کاغه‌زه‌ک ل به‌ر سینگێ وی بوو. وی دخواند و گۆت: ئه‌ڤه دانپێدانا که‌سه‌کی یه، كو تۆ وه‌كو حسێن چه‌مسه‌یدی لگه‌ل سه‌ید ساڵحی بووی و تۆ دزانی ژی کانێ ئه‌و كیڤه چووینه. لێ من گۆتێ: ئه‌و دره‌وا دكه‌ت. پاشی ئه‌فسه‌رێ بناڤێ دادوه‌ری گۆته من: حکومه‌تا ئیراقێ سه‌ید ساڵح گرتیه یان نه؟ من گۆتێ: ئه‌ز تنێ دزانم کو حکومه‌تێ ئه‌ز یێ گرتیم، به‌لێ ئه‌ز چ ژ وی نزانم. پشتی ڤێ شانۆگه‌ریا بناڤێ دادگه‌هێ، وان ئه‌ز ب 10 ساڵ و 5 مه‌هێن زیندانێ سزادام و ئه‌ز ژ وێرێ برمه زیندانا ابو غرێب ل نێزیکی به‌غدا، ژ بۆ بووراندنا ساڵێن خوه یێن سزایێ زیندانێ.
ل زیندانا ابو غرێب
پشتی حکوم کرنێ وان ئه‌ز برمه زیندانا ابو غرێب. ئه‌و زیندانه‌کا گه‌له‌کا مه‌زن بوو. هه‌رچه‌نده ل هه‌یئا که‌رکووکێ ئه‌م هه‌موو زیندانیێن سیاسی بووین. لێ زیندانا ابو غرێب گه‌له‌کا مه‌زن بوو و هه‌موو جۆرێن زیندانیان لێ هه‌بوون. ئه‌ز ژی ل وێرێ که‌سه‌کی غه‌ریب بووم و من که‌س نه‌دنیاسی. لۆما ئه‌ز مامه بتنێ. ڕۆژه‌کێ من نڤێژ دکر. پشتی نڤێژێ، که‌سه‌ک ل وێرێ بوو، ئه‌و لگه‌ل من ئاخفت و دیت کو ئه‌ز کوردم. ئه‌و ژی كوردێ فه‌یلی بوو. وی و هه‌ڤاله‌کی خوه پێکڤه خوارن دخوار. ئێدی پشتی کو وی زانی ئه‌ز ژی کوردم، وی گۆته من: وه‌ره لگه‌ل مه خوارنێ بخۆ. ئیدی ئه‌م بووینه هه‌ڤال. به‌لێ ژیان ل وێرێ ژی گه‌له‌کا نه‌خوه‌ش بوو و هێشتا ژی ئه‌م ژ ئه‌شکه‌نجا فیزیکی و ده‌روونی ڕزگار نه‌ببووین.
ل ساڵا 1976ێ ئیدی هه‌ژماره‌كا مه‌زنا كوردان هاتنه گرتن، کو پڕانیا وان ڕێکخستنێن نهێنی بوون. دناڤ ڤان زیندانیان دا پشکه‌کا مه‌زن ژێ خه‌لکێ ده‌ڤه‌را به‌هدینان بوون و گه‌له‌ک ژ وان ژی دنیاس بوون. لۆما ئێدی ل وێرێ گه‌له‌ك هه‌ڤال بۆ مه چێبوون.
پشتی کو ل هاڤینا ساڵا 1979 سه‌دامی، ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌کر ژ ده‌سه‌ڵاتێ ده‌رێخستی و خوه کریه سه‌رۆکێ ئیراقێ، وی لێبوورینه‌کا گشتی بۆ زیندانیان ده‌رێخست و ئه‌م ژی ب به‌ر وێ لێبوورینێ که‌فتین و بۆ ده‌مه‌کێ کێم ئه‌م هاتینه ئازادکرن.
دیسان زیندان و ئه‌شکه‌نجه
ده‌مێ ئه‌ز ژ زیندانێ ئازاد بوویم و هاتیمه ماڵ، من زانی کو ده‌مێ ئه‌ز دزیندانێ دا، برایێ من تاها و پسمامێن مه یاسین و سه‌ید نوری ژی، یێن ژ به‌ر زۆڵما به‌عسیا و مه‌ترسیا گرتن و ئه‌شکه‌نجێ ڕه‌ڤین و چووین بووینه پێشمه‌رگه. ئه‌و بوو پشتی هینگێ ژی سه‌ید نوری ببوو به‌رپرسێ تۆپخانا لژنا ئامێدیێ و پاشی ژی تۆپخانا لقا ئێک و هه‌تا ئه‌نفالێن 1988 وی ڕۆله‌کێ گرنگ هه‌بوو.
پشتی ئه‌ز ئازادبوویم و هاتیمه مال، ل ناڤ مال و زارۆکێن خوه، ڤێ ئازادیا من گه‌له‌ک ڤه‌نه‌کێشا. چونکی جاره‌کا دی به‌عسیا ل ساڵا 1981 ئه‌ز گرتم و ڤێ جارێ برمه باره‌گایێ ئه‌منا دهۆکێ. هه‌ر ل ده‌ستپێکێ ده‌ما وان ئه‌ز گرتیم و بریمه ئه‌منا دهۆکێ، ئێکسه‌ر وان ئه‌ز ئێخستمه بن ئه‌شکه‌نجه‌یه‌کا دژوار و هۆڤانه. پاشی شه‌ڤه‌كێ ئه‌ز برمه جهه‌كی، من دیت کو هه‌ژماره‌كا زۆر یا جاشا ل وێرێ بوون. من ئه‌و د نیاسین و وان ژی ئه‌ز نیاسیم. ل وێرێ ژی دیسان ئه‌ز ئێخستمه بن ڤه‌کۆلین و ئه‌شکه‌نجێ. (دوور نینه ئه‌ڤ جهێ سه‌ید حسێن ژێ دبێژیت، باره‌گایێ ئیستخباراتا دهۆکێ بیت، کو هینگێ مه‌فره‌زێن جاشان هه‌بوون یێن سه‌ر ب ئیستخباراتێ ڤه، ئه‌و دچوون بۆسه ل سه‌ر ڕێکێن پێشمه‌رگه‌ی ددانان).
ژ بلی ئه‌شکه‌نجا فیزیکی و ده‌روونی، هه‌روه‌سا وان ئه‌م برسی و تێهنی ژی دکرین. ئه‌گه‌ر جاره‌کێ پچه‌ک خوارن ژی ئینابا، وان هۆسا دهاڤێت و هه‌ر دندکه‌ک بخۆ دچوو و ب وارا وه‌ردبوو و هه‌می دڕشت. ئه‌ز نه‌چار دبووم من ئه‌و دنكه هه‌می ژ سه‌ر وی ئه‌ردێ پیس كۆمڤه‌دكرن و دخوارن، دا کو ژبرسا نه‌مرم. دیسان ل وێرێ وان جۆره‌کێ دیێ ئه‌شکه‌نجێ ل من دکر، کو به‌ری هینگێ من نه‌دیتبوو. ئه‌و ژی ئه‌و بوو وان ئاڤا خوێ دكره چاڤێن من. ئێدی چاڤێن من دسۆتن و ئاگر ژێ دچوو. هه‌تا نوكه ژی، ژ ئه‌گه‌رێ وێ ئاڤخوێ چاڤێن من تێکچووینه و ئه‌ز باش دونیایێ نابینم.
برایێ من ژی گرت
وی ده‌مێ ئه‌زێ گرتی ل باره‌گایێ ئه‌منا دهۆکێ، ده‌مه‌کی من زانی کو نه ئه‌ز بتنێ هاتیمه گرتن، لێ برایێ من ڕه‌شید ژی وان یێ گرتی و ئه‌و ژی هه‌ر یێ ل ڤی باره‌گایێ ئه‌منێ زیندان کریه. ئه‌م هه‌ردوو پێكڤه د ئه‌منا دهۆكێ دا بووین. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ گرتنا مه یا ڤێ جارێ بۆ هندێ بوو کو حکومه‌تا ئیراقێ گڤاشتنان بێخیته سه‌ر سه‌ید سالحی کو، ل گۆره‌ی باوه‌ریا وان، ئه‌و خوه ڕاده‌ستی وان بکه‌ت!
سه‌ید سالح ژی ل سالا 1980 ژ ئیرانێ هاتبوو ده‌ڤه‌رێ و ببوو به‌رپرسێ لژنا ئامیدیێ. دیاره هینگێ ژی هنده‌ک دیلێن حکومه‌تا ئیراقێ دده‌ستێ پێشمه‌رگه‌ی دا بوون. لۆما ڕێڤه‌به‌ریا ئه‌منا دهۆکێ داخواز ژ ئه‌منا ئامیدیێ کربوو کو؛ موختارێ گوندی ڤرێكه‌ته ده‌ڤ سه‌ید ساڵحی و وی ئاگه‌هداربکه‌ت کو ئه‌گه‌ر ئه‌و وان دیلێن حکومه‌تا ئیراقێ ئازاد نه‌که‌ن حکومه‌ت دێ هه‌ردوو برایێن وی ل به‌رده‌رێ ئه‌منا دهۆكێ سێداره‌ده‌ت. هه‌لبه‌ت به‌رسڤا سه‌ید سالحی ژی ئه‌و بوو کو: نه ئه‌و هه‌ردوو بتنێ برایێن منن. به‌لکی ئه‌وێن ل هه‌موو زیندانێن باره‌گایێن ئه‌منێ، ئیستخباراتێ، له‌شکه‌ری، که‌لها ئالوکا، سه‌لامیێ، فه‌زیلیێ، هه‌یئا که‌رکووکێ و ابو غرێب دزیندانکری، ئاها ئه‌و هه‌موو خوشک و برایێن منن. چ گاڤا حکومه‌تا ئیراقێ ئه‌و هه‌موو ئازاد کرن، وی ده‌می ئه‌م ژی دێ هه‌موو دیلێن دده‌ستێ مه دا ئازاد که‌ین.
پشتی کو ئه‌منا دهۆکێ هه‌موو شیانێن خوه بکارئیناین و نه‌شیاین بڕێکا گرتنا مه چ گڤاشتنان بێخنه سه‌ر سه‌ید سالحی و ژ هه‌ر ده‌ستکه‌فته‌کی بێهیڤی بووین، وان ئه‌م برین و هاڤێتینه زیندانا باره‌گایێ پولیسان یا دهۆکێ. وی ده‌می گه‌له‌ک مالباتێن پیشمه‌رگا گرتبوون. ژن و زارۆک ل که‌لها ئالوکا، سه‌لامیێ و فه‌زیلیێ زیندان کربوون و زه‌لام ژی ل زیندانێن پولیسان یێن؛ ئامێدی، زاخۆ، سێمێل و دهۆکێ زیندان کربوون. زیندانا دهۆکێ هندا تژی بوو ده‌مێ ئه‌م برینه وێرێ، چ شه‌ڤا ئه‌م نه‌دشیاین بدروستی بنڤین، چونکی جهـ نه‌بوو. دڤیا هنده‌ک ژ پیاڤه ڕاوه‌ستابان و هنده‌کا ژی خوه درێژکربا. ب وی حالی ئه‌م ماینه د وێ زیندانێ دا، هه‌تا دوماهیا ساڵا 1982، پاشی ئه‌م هاتینه ئازادکرن.
ئێدی مه هزرکر کو دێ لگه‌ل مال و زارۆکێن خوه ب ئازادی ژین و دێ شێین ئیدی هنده‌ک ده‌می ده‌ینه ژیانا مال و زارۆکێن خوه، یێن کو به‌رده‌وام ماینه بێ سه‌رپه‌رشت و سه‌میان، د وی ده‌مێ ئه‌م د زیندانێ دا.
ئازادی ل بن ده‌ستێ داگیرکه‌ران خه‌ونه‌کا نه‌زوکه
گه‌له‌ک ڤه‌نه‌کێشا و ل هاڤینا ساڵا 1985 جاره‌کا دی هه‌وه‌کا دیا هۆڤانه ژ بۆ گرتن و ده‌رێخستنا مالبات و که‌سوکارێن پیشمه‌رگا ده‌ستپێکره‌ڤه. ئیدی ڤێ جارێ ئه‌ز، برایێ من سه‌ید ڕه‌شید، کورێ من قاسم، کو هینگێ هێشتا سنێله بوو، پسمامێن مه سه‌ید سه‌لمان ئیبراهیم و ئیبراهیم سه‌ید حامد ژی هاتنه گرتن. د هه‌مان ده‌م دا ئه‌منێ ژن و زارۆکێن مه یێن هوور ژی گرتن و هاڤێتنه دتومبێلێن له‌شکه‌ری دا و ئه‌و ده‌رێخستن و به‌رێ وان دا ناڤ شۆڕشێ. دیسان وان ده‌ستێ خوه دانا سه‌ر مال و هه‌بوونێن مه و ئه‌و تالان کرن و ل جاش و سیخوڕێن خوه پارڤه‌کرن. ئه‌م ماینه دزیندانێ دا و مال و زارۆکێن مه ژی چوونه گوندێ چه‌مسه‌یدا ناڤ شۆرشێ، کو وی ده‌می ئه‌و ده‌ڤه‌ر یا ڕزگارکری بوو، ل بن کۆنترۆلا پێشمه‌رگه‌ی بوو. پسمامێ مه ئیبراهیم سه‌ید حامد، یێ کو لگه‌ل مه گرتی، بهێجه‌تا نه‌ساخیێ بره نه‌خۆشخانێ وئه‌و ژی ژ وێرێ ڕه‌ڤی و خوه گه‌هانده مال ل گوندی.
ئه‌م هه‌رچارێن دی ماینه‌ڤه دزیندانێ دا هه‌تا ساڵا 1988، ده‌مه‌کی کورت به‌ری ئه‌نفالا، پاشی ئه‌م هاتینه ئازادکرن. ئه‌م ژی چووین ل گوندی گه‌هه‌شتینه مال و زارۆکێن خوه.
