موسا ژ رۆژئاڤایێ کوردستانێ هات و ل خورت و ده‌کان شه‌هید بوو
سه‌رێ وی ل کیڤه‌یه و ته‌رمێ وی ل کیڤه‌یه؟
– ژ چیرۆکێن سه‌نته‌رێ کۆماته -
کادرێ له‌شکه‌ری و پێشمه‌رگێ هه‌ردوو شۆڕشێن ئه‌یلول و گولانێ، نوری عبدالله محمد (سه‌ید نوری چه‌مسه‌یدی)، پشتی کو ب سه‌ره‌دان ژ ئه‌مریکا هاتیه کوردستانێ. سه‌نته‌رێ کۆماته ل رۆژا 20/9/2023 ل ئوفیسا سه‌نته‌ری ل دهۆکێ هه‌ڤپه‌یڤینه‌کا درێژا ڤیدیویی لگه‌ل کر، کو نێزیکی 10 ده‌مژمێرا ڤه‌کێشا، ژ بۆ تۆمارکرن و ئه‌رشیفکرنا دیرووکا خه‌باتا وی.
سه‌ید نوری گه‌له‌ک چیرۆکێن بالکێش ل ده‌ف هه‌بوون. ئێک ژ وان چیرۆکێن پڕی ئێش و کۆڤان، چیرۆکا پێشمه‌رگه‌یێ گه‌نج موسایێ خه‌لکێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ بوو.
سه‌ید نوری بڤی شێوه‌ی چیرۆکا شه‌هید موسای ڤه‌دگێڕیت: موسا پێشمه‌رگه‌یه‌کی گه‌نجێ به‌ژن بلند و خودانێ دێمه‌کی جوان بوو، کو ڕۆناهی ژێ دچوو. وی هه‌م پرچێ خوه و هه‌م ژی ڕیهێن خوه به‌ردا بوون و درێژ ببوون، کو گه‌له‌ک ژ سه‌ر ڕاپێج و کار و کۆکێ ویێ پێشمه‌رگاتیێ دهاتن. وی وه‌کی گیڤارایه‌کی کورد دیار دکر.
موسا بخوه خه‌لکێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ بوو. ئه‌و ئێک ژ کۆمه‌کا پێشمه‌رگێن گه‌نجێن لێکدای و په‌یت بوو، کو هه‌ر ژ ده‌ستپێکا شۆڕسا گولانێ، ژ رۆژئاڤایێ کوردستان، لگه‌ل هه‌ڤالێ مه یێ قاره‌مان محه‌مه‌د خالد بۆسه‌لی هاتبوونه باشوور ژ بۆ خه‌بات و پێشمه‌رگاتیێ.
وه‌کی ئه‌م دزانین حکومه‌تا ئیراقێ ل نیڤا ساڵێن 1970 ان گه‌له‌ک ده‌ڤه‌رێن کوردستانێ کورد ژێ ده‌رێختسن و عه‌ره‌ب ئینانه سه‌ر ماڵ و ئه‌ردێن وان. ده‌ڤه‌را شێخان ژی ئێک ژ وان ده‌ڤه‌ران بوو. مه ژی وه‌ک پێشمه‌رگه و شۆڕش، هه‌رچه‌نده هێشتا مه هێزه‌کا وه‌سا مه‌زن نه‌بوو ژی، لێ دڤیا ب هه‌ر شێوه‌یه‌کی بیت، ئه‌م ڕێ ل ڤێ عه‌ره‌بکرنا کوردستانێ بگرین. وان عه‌ره‌بان ژی، ئه‌و ئه‌ردێن کوردان یێن ده‌شتا شێخان هه‌موو کربوونه گه‌نم. لۆما ل هاڤینا ساڵا 1977 و ده‌مێ دروینا گه‌نمان، ئه‌م هێزه‌کا پێشمه‌رگه‌ی به‌ره‌ڤ ده‌شتا شێخان که‌فتینه ڕێ، ژ بۆ سۆتنا وان مه‌کینێن (ده‌ڕاسێن) دروینا گه‌نما یێن عه‌ره‌بێن ته‌عریبێ. دا نه‌هێلین ئه‌و به‌رهه‌مێ ئه‌ردێ کوردان بخۆن.
شه‌ڤه‌کێ مه خوه گه‌هانده ده‌شتێ. لێ مخابن ژبه‌ر هنده‌ک ئه‌گه‌ران، مه ئه‌و چالاکیا ئه‌م پێچووین ئه‌نجام نه‌دا. هه‌ر ب شه‌ڤ مه خوه گه‌هانده قۆنتارا چیای ل نێزیک گوندێن خورت و ده‌کان. مه خوه ل وێرێ هشاردا. سپێدێ مه دیت کو هێرشا له‌شکه‌رێ دوژمنی ژ هه‌رچه‌ند ئالیێن ده‌شتێ ڤه، هاته سه‌ر مه و شه‌ڕی ده‌ستپێکر. مه ژی لگه‌ل شه‌ڕ و به‌ڕه‌ڤانیێ، هێدی هێدی خوه هه‌لکێشا چیای. دا کو بشێین باشتر شه‌ڕی بکه‌ین و خوه بپارێزین. پشتی بوویه ئێڤار هێزا دوژمنی پاشدا زڤڕی. ئه‌م ژی لێک خڕڤه‌بووین، دا بزانین کانێ مه چ زیان هه‌نه یان نه. پشتی مه خوه هه‌ژمارتی و ڤه‌نێڕی، مه دیت کو موسایێ گه‌نجێ خه‌لکێ رۆژئاڤا نه‌یێ دیاره. به‌لێ ژ به‌ر کو ل ده‌مێ شه‌ڕی ئه‌م ژێک بژاڵه ببووین و هه‌ر ئێکێ ل جهه‌کی شه‌ڕ دکر و خوه دپاراست. مه هزرکر کو موسا یێ ل جهه‌کی ل چیای و دبیت ژ مه ده‌ربازببیت. ژ به‌ر کو وێ رۆژێ هه‌میێ مه خوارن نه‌خواربوو. مه بڕیاردا کو بچینه خوارێ نیزیک خورت و ده‌کان و بۆ خوه هنده‌ک نانی په‌یداکه‌ین و بێین سه‌رکه‌ڤینه ڤه چیای و مسۆگه‌ر وی ده‌می دێ موسای ژی ل چیای بینین.
ئه‌م ژ چیای هاتینه خوارێ به‌ره‌ڤ خورت و ده‌کان. هنده‌ک ڵاتێن زه‌یتوونان بوون. ل وێرێ مه دیت زه‌ڵامه‌کی خه‌لکێ گوندی هاته پیشیا مه و گۆته مه: هه‌ڤاله‌کێ وه یێ ل ڤێرێ هاتیه شه‌هیدکرن. ئه‌ڤ ئاخفتنا وی بۆ مه گه‌له‌کا سه‌یر بوو. مه گۆتێ: چ هه‌ڤالێن مه نه‌ماینه ل خوارێ و هه‌می یێن سه‌رکه‌فتینه چیای.
پاشی وی گۆته مه: وه‌رنه ڤێرێ، دا نیشا وه بده‌م.
ده‌مێ ئه‌م چووین چ ببینین؟! ته‌رمێ هه‌ڤالێ مه یێ گه‌نج موسایێ خه‌لکێ رۆژئاڤا یێ ل سه‌ر که‌له‌که‌کا به‌را و یێ بێ سه‌ره!
مه پسیارا زه‌لامێ کر: ئه‌ڤه چیه؟ کا سه‌رێ وی؟
زه‌لامی گۆت: له‌شکه‌رێن ئیراقێ ئه‌و ل ڤێرێ شه‌هید کر و پشتی هاتینه سه‌ر ته‌رمێ وی و دیتی کو یێ ب ڕیهه. وان گۆت: ئه‌ڤه عادل مزووری یه مه کوشتی. سه‌رێ وی بڕی ژێڤه‌کر و لگه‌ل خوه بر. هه‌لبه‌ت هه‌ڤالێ مه عادل مزووریێ به‌رپرسێ ده‌ڤه‌را ئاکرێ، ئه‌و ژی ب ڕیهـ بوو. لۆما وان یا هزرکری کو ئه‌ڤه ئه‌وه و وان نێچیره‌کا قه‌له‌وا کری و دێ خه‌لات و پله‌یێن باش پێ وه‌رگرن.
ئێدی ئه‌م ژی ل وان ده‌را گه‌ڕیاین، کو بشێوه‌یه‌کی ته‌رمێ وی بسپێرینه ئاخێ. مه کاڤلکێ ئێتوونه‌کا به‌را دیت، کو به‌رێ ژ بۆ چێکرنا کلسا خانیان هاتبوو چێکرن. مه نیڤا ئێتوونێ ب قه‌ما و ده‌ستا و دارا کۆلا و مه ته‌رمێ وی د وێرێ دا ڤه‌شارت و مه خاترا خوه ژێ خواست و ئه‌م سه‌رکه‌فتینه‌ڤه چیای و هاتین.
به‌ری ئه‌م شه‌هیدێ خوه ڤه‌شێرین، ده‌ما ته‌رمێ وی ل سه‌ر وێ که‌له‌کێ و ئه‌م ل هنداڤێ، من هزرا خوه د دوو تشتا دا کر: ئێک: هۆڤاتیا ڤان داگیرکه‌ران گه‌هه‌شتیه چ راده‌یه‌کا وه‌حشی، کو گه‌نجه‌کێ هۆسا هێژا شه‌هید بکه‌ن و پاشی وه‌کی گورگێن ده‌ڤ بخوین سه‌رێ وی ژێڤه‌که‌ن و ببه‌ن.
دوو: گه‌نجه‌کێ هۆسا تازه و ژێهاتی، ده‌یک و باب و ماڵ و مرۆڤێن خوه هێلاین و ژ ڕۆژئاڤایێ کوردستانێ هاتیه باشوورێ کوردستانێ، ل هه‌وارا برایێن خوه یێن کورد، ژ بۆ ڕزگاریا کوردستانێ خه‌باتێ بکه‌ت و خوه بده‌ته شه‌هیدکرن. سه‌رێ وی چوو جهه‌کی و ته‌رمێ ویێ بێ سه‌ر ما ل جهه‌کی و ماڵا وی ژی ل جهه‌کی دی!
ئه‌ز ئه‌ڤرۆکه ژی نزانم، کانێ گه‌لۆ مالباتا وی گۆڕا وی دزانن یان نه؟ گه‌لو ئه‌و ته‌رم هه‌ر مایه د وێ ئێتوونێ دا یان پشتی ئازادیێ گوندیان بریه ناڤ گۆڕستانێ؟
پسیارا ژ هه‌میا پتر ژی د سه‌رێ من دا دغولغولیت: گه‌لۆ پشتی ئازادیا کوردستانێ، ده‌زگایه‌کی، ئالیه‌کی یان که‌سه‌کی دووڤچوونا گۆڕێ ڤی شه‌هیدێ غه‌ریب کریه یان نه؟!
سه‌نته‌رێ کۆماته
یێ دێکومهنت کرنا دیرووکا شۆڕشێ
کار و ئهرکێ سه‌نته‌رێ کۆماته دێکۆمێنت کرن و پاراستنا دیرووکا شوڕشێ یه ژ مرن و ژناڤچوونێ.
ڤی سه‌نته‌ری ب ستافهکێ بچووک و شیانێن ساده، لێ ب ڤیان و باوهریهکا مه‌زن، وه‌ک پێنگاڤا خوه یا کاری یا ئێکێ، دهست ب کۆمکرن، دێکۆمنێت کرن و تۆمارکرنا دیرووکا خه‌بات و شۆڕشا کوردستانێ کریه.
