پێشمه‌رگه‌یه‌کی جامێر و قاره‌مان
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرن دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا بزاڤ و چالاکیێن خوە دا ل رێکەفتی ٥/١/٢٠٢٣ دبیتە مێڤانێ پێشمەرگێ دێرین حسن محمد سعید هرۆری و دیدارەرکێ دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەباتا وی مینا بەلگەنامەیەکا گرنگ تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
حسن محمد سعید هرۆری ل ساڵا ١٩٥٤ ل گوندێ هرۆرێ یێ سەر ب دەڤەرا کانیماسێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ. ئەو سالەکێ ل گوندێ هرۆرێ چوویە قوتابخانێ، لێ پشتی هینگێ ژ بەر کاودانێن شۆڕشێ نەشیایە درێژیێ ب خواندنا خوە بدەت.
بیرا حەسەنی دهێت دەمێ ئەحمەد شانەیێ خالێ وی و مامۆستایێن گوندی دجڤیان و کارێ رێکخستنێ دکرن.
ل دەستپێکا شۆڕشا ئەیلۆلێ گوندێ هرۆرێ مینا گەلەك گوندێن دەڤەرێ دکەڤیتە بەر هێرشا فرۆکەیێن حکومه‌تا ئیراقێ. جارا ئێکێ فرۆکێن دوژمنی، ناڤبەرا هەردوو گوندێن هرۆرێ و چەلکێ بۆمبەباراندکەن و د ئەنجامدا ئەبابەکر حەسەن هرۆری شەهید دبیت. پشتی هینگێ گوند بخوە ژی دکەڤیتە بەر هێرشێن فرۆکەیێن دوژمنی و هەژمارەکا گوندیان شەهیددبن، ژ وانا شەریف سلێمان هرۆری یێ پێشمەرگە و دوو سڤیل، قادر هرۆری و ژنه‌ک ژی.
ل دەستپێکا شۆڕشا ئەیلۆلێ هەژمارەکا خەلکێ گوندێ هرۆرێ دبنه پێشمەرگە، ژ وانا ئەحمەد شانە، محەمەدێ یاقیبی و محەمەدێ مەلا رەشید، ئەو هەردوو ل ساڵا ١٩٧٤ ل سەرێ چیایێ زاوا شەهید بوون. هه‌روه‌سا چه‌ند که‌سه‌کێن دی ژی هه‌ر لگه‌ل وان ببوونه پێشمه‌رگه.
کاک حسن محمد سعید ل هاڤینا ساڵا ١٩٧٤ ل زێوا شێخ پیرامووس دبیتە پێشمەرگە. پشتی هینگێ ئێکسەر دهێتە ڤەگوهازتن بۆ بەتالیۆنا محەمەد عەلی بناڤی ل سریا مەحمود هرۆری ل ڕێزانوکێ، ل ده‌ڤه‌را باڵه‌کایه‌تی.
ئەرکێ حەسەن و هەڤالێن وی دگەل هەردوو سریێن شەهید شەعبان غەفار و حەیران ئۆرمانی، دکەڤیتە سەر جادێ د ناڤبەرا هەردوو چیایێن زۆزك و هندرینی دا. بێنڤەدانا وان ژی ل ڕێزانوکێ بوو.
حەسەن هرۆری و هەڤالێن خوە پشتی رێکەفتنا خیانەتکاریا جەزائیرێ ڤەدگەرنه‌ڤه گوندێ خوه و چەکێ خوە ل باره‌گایێ لیوایا له‌شکه‌رێ ئیراقێ ل دهۆکێ ڕادەستی ڕژێمێ دکەت.
ل ساڵا ١٩٧٦ چریسکا شۆڕشا گولانێ هەلدبیت و جارەکا دی مەفرەزێن پێشمەرگەی ل دەڤەرێ پەیدا دبن. کادرێ شۆڕشێ مستەفا مزوری و هەژمارەکا پێشمەرگەی ل تێنه گوندێ هرۆرێ. پشتی هینگێ ئەحمەد شانە و ملازم عەلی ژی ل دەڤەرێ پەیدادبن. هەر ل ساڵا ١٩٧٦ ڕژێم دەست ب وێرانکرن و چوولکرنا گوندێن سه‌ر سنووری دکه‌ت. گوندێ هرۆرێ ژی دکەڤیتە بەر وێ هەوا وێرانکرنێ. خەلکێ گوندی هەر ئێك قەستا جهەکێ دکەت. حەسەن و مالباتا خوە ژی قەستا گوندێ گرکا دکەن، هه‌ر ل ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا و ل وێرێ ئاکنجی دبن.
هەر چەندە گوندێ هرۆرێ یێ چوول بوو و قه‌ده‌غه بوو مرۆڤ بچنێ، لێ حەسەن ژ بۆ دیتنا پێشمەرگەی ب دزیڤە دیچتە وێرێ. ئەو ل وێرێ شەهبازێ مەلا ئەحمەدی، شەهید عەلی هرۆری و هەژمارەکا دی یا پێشمەرگا دبینیت. پشتی هینگێ ئەحمەد شانە و ملازم عەلی دگەل هەژمارەکا دی یا پێشمەرگەی دهێنە گوندێ هرۆرێ. حەسەن هرۆری ل دویف داخوازا ئەحمەد شانەی پێتڤیاتیێن وان دابیندکەت و بۆ دبەتە گوندی. ئێدی پەیوەندی د ناڤبەرا حەسەن هرۆری و پێشمەرگەی دا بەردەوامدبیت. هێزێن پێشمەرگەی بارەگایەکێ دەمکی ل گوندێ هرۆرێ ڤەدکەن.
حەسەن ئێدی ب بەردەوامی هاتن و چوونا باره‌گایێ ده‌مکی پیشمه‌رگه‌ی یێ هرۆرێ دکەت. جارەکێ دەمێ ئەو ل وێرێ هێزێن رژێمێ ژ سەرێ حەمێ ڤە هێرشێ دئیننە سەر گوندی و پێشمه‌رگه هێرشی وێ هێزا دوژمنی دکه‌ت و شه‌ڕ گه‌رم دبیت. حەسەن د ناڤ گێله‌شۆکا شەڕی دا د ڕێیا کەلا قومریێ ڕا قەستا مالا خوە دکەت ل گوندێ گرکا.
پشتی هینگێ سیخوڕه‌کێ ڕژێمێ پێزانینان ددەته فەوجا له‌شکه‌رێ ئیراقێ ل سۆتکی، کو حەسەن هرۆرێ، ل دەمێ شەڕی یێ دگەل هێزێن پێشمەرگەی بوو ل گوندێ هرۆرێ.
کەسەك ژی وی ئاگەهداردکەت، کو ناڤێ وی یێ ل دەف فەوجا سۆتکی هەی و مه‌ترسیا گرتنێ یا ل سه‌ر وی هه‌ی. لۆما ئه‌و دەملدەست زارۆکێن خوە کۆمدکەت و قەستا گوندێ مالتایێ دکەت ل باشوورێ رۆژئاڤایێ دهۆکێ، کو نوکه بوویه تاخه‌کێ دهۆکێ. پشتی سێ مه‌هان فەوجا سۆتکی وی داخواز دکه‌ته باره‌گایێ فه‌وجێ. ئەو نەچاردبیت بچیتە ڤە گرکا. گەهشتنا حەسەن بۆ گرکا هەڤدەم بوو دگەل پێشڕەویا هێزێن فەجا سۆتکی بۆ گوندێ گرکا. ئه‌و ل وێرێ دوو که‌سایه‌تیێن گوندی لگه‌ل خوه دبه‌ت و دچیته ده‌ف فه‌رماندێ فه‌وجێ و دبێژیتێ: وه ئه‌زێ داخوازکریم. ئه‌فسه‌ر ژی دبێژیتێ: تۆ یێ لگه‌ل پێشمه‌رگا و ڕۆژا شه‌ڕێ هرۆرێ تۆ لگه‌ل وان بووی. ئه‌و دبێژیتێ: نه‌خێر ئه‌ز گه‌له‌ک ژ مێژه یێ ل مالتایێ و دشێم په‌سه‌ندێ بۆ وه ژ مختارێ مالتایێ بینم کو به‌ری ڤێ ڕوودانا تۆ دبێژی یه‌زێ ئاکنجی مه ل وێرێ. پشتی ڤێ ڤەکۆلینا سەرپێ،
فەرماندێ فەوجێ دبێژیتە حەسەن هرۆری: ئەگەر تو ئێکسەر هاتبایه فەوجێ، تە مالا خوە نەددیتەڤە. لێ وی ئازاد دکه‌ت.
ل ساڵا 1981 پشتی ئه‌و دهێنه داخوازکرن بۆ له‌شکه‌ریا ئیراقێ، ئه‌و و چه‌ند هه‌ڤالێن خوه بڕیارێ دده‌ن کو بگه‌هنه شۆڕشێ و ببنه پێشمه‌رگه. ئه‌و ژ ماڵتایێ خوه دگه‌هیننه گوندێ لیناڤا و ل وێرێ په‌یوه‌ندیێ ب ڕێخکراوا شه‌هید ئه‌حمه‌د حاجی حسێن یا پێشمه‌رگه‌ی دکه‌ن و بڕێیا وان دچنه کۆماته‌ی باره‌گایێ لقا ئێک.
پاشی تێته ڤه‌گوهاستن بۆ لژنا ناڤچا ئامێدیێ و لگه‌ل ڕێکخراوا شه‌هید شه‌عبان عومه‌ر، کو سه‌ید نایف چه‌لکی به‌رپرسێ وێ بوو.
ئێکه‌مین چالاکیا له‌شکه‌ریا حه‌سه‌نی پشکداری تێدا کری، ئه‌و لگه‌ل ڕێکخراوا خوه، هێرشێ دکه‌نه سه‌ر بنگه‌هه‌کێ دوژمنی ل هنداڤی باگێرا و وی بنگه‌هی دگرن. ئه‌و ل وێرێ ژی چه‌که‌کێ باش وه‌ک ده‌ستکه‌فت بده‌ست خوه‌ڤه دئینن. د وێ چالاکیێ دا ئه‌و هێشتا یێ بێچه‌ک وبوو و تڤه‌نگا هه‌ڤاله‌کی د هه‌لگریت کو ئه‌و ئاربیجیێ بکارتینیت. دناڤ وی چه‌کی دا نیشانگر (قه‌ناسه‌ک) هه‌بوویه و حسن ژی وێ دهه‌لگریت و ئێدی دبیته خودان چه‌ک
حەسەن و هەڤالێن خوە، ل 20/3/1986 جارەکا هەر ل باگێرا پشکداریێ د لێدانا دوو رەبیێن دوژمنی دا دکەن.
ئەو رەبیا حەسەن هرۆری پشکداری د لێدانا وێ دا کری، دهێته گرتن، لێ مخابن رەبیا دی ناهێته گرتن و محەمەد خەلیل کورێمەیی، کو ل بەر بوو پشتی ڤێ چالاکیێ شەهیانا خوە بکەت، دگەل سەید محەمەد ئاڤهی، جێگرێ به‌رپرسێ ڕێکخراوێ شەهید دبن.
دیسان ل رۆژا 31/10/1984 حه‌سه‌ن هرۆری پشکداریێ د چالاکیا سەرێ ئامێدیێ دا دکەت. هێزێن پێشمەرگەی د وێ چالاکیێ دا سێ رەبیێن له‌شکه‌رێ دوژمنی و بارەگایێ سریەکێ دگرن و هەژمارەکا مەزن یا چەك و تەقەمەنیێ ژی، وه‌ک ده‌ستکه‌فت ڕادکەن. د ڤێ چالاکیێ دا هەردوو پێشمەرگێن قەهرەمان ته‌حسین دوتازایی و ئەحمەد ئۆرمانی شەهیددبن و هەژمارەکا پێشمه‌رگا ژی برینداران دبن. ئێك ژ وان برینداران حسێن تەیار هرۆری بوو، ئەو گەلەك ب گرانی بریندار ببوو. هەر چەندە دختۆرێن شۆڕشێ ژ وی د بێهیڤی بوون، لێ وی دهنێرنه رۆژهەلاتێ کوردستانێ بۆ چارەسەریێ. حەسەن هرۆری وی ل سەر پشتا دەوارەکی دبەت. ئەو گەلەك زەحمەتێ دبینیت هەتا وی دگەهینتە لۆلان. ژ وێرێ وێڤە، ئێدی میلازم بابەکر وی ب ترۆمبێلێ دگەهینیته ئورمیێ.
ل وێرێ جەنابێ سەرۆکی سەرەدانا وی دکەت. حسێن تەیار داخوازێ ژ سەرۆکی دکەت کو وی ڤڕێکه‌نه تەهران.
پشتی ل ته‌هران هنده‌ک چاره‌سه‌ری بۆ تێنه‌کرن و دلۆڤان ادریس بارزانی گه‌له‌ک چاڤێ خوه دده‌تێ.
پاشی ادریس بارزانیێ جانه‌مه‌رگ بڕێکا سوریێ وی دهنێریتە نەمسا و چارەسەریا پێدڤی بۆ حسێن تەیار دهێتە کرن. نوکە ژی یێ په‌ککه‌فتیه و ل سوێد دژیت.
پشتی ڤێ چالاکیا سەرێ ئامێدیێ ڕێکخراوا شەهید شەعبان عومەر دهێتە ڤەگوهازتن بۆ سنوورێ لژنا ناوچا دهۆکێ. حسن ژی لگه‌ل ڕێکخراوا خوه دچیته ده‌ڤه‌را دهۆکێ و دبیتە ئەندامێ ڕێکخراوێ و فەرماندێ مەفرەزێ.
ئه‌و ل ڤێ دەڤەرا دهۆکێ ژی پشکداریێ د هەژمارەکا چالاکیێن لەشکەری دا دکەت وه‌کی:
بەرسینگرتنا هێرشا دوژمنی بۆ سەر هەردوو لژنێن دهۆکێ و زاخۆ، ل هاڤینا ساڵا 1984. چالاکیا سەرێ چییایێ سپیرێزی ل هنداڤ دهۆکێ و چالاکیا کێڤلا ل پشتا زیندانا زڕکا یا نوکە.
حەسەن ل ساڵا ١٩٨٦ لگه‌ل هه‌ڤالێن خوه، پشکداریێ د بۆسا دەشتا چەقەلا دا دکەت. ل سه‌ر ڕێیا بێگۆڤا-کانیماسێ. هێزێن پێشمەرگەی د وێ چالاکیێ دا دوو تۆمبێلێن ئیڤایێن لەشکەرێ دوژمنی دسۆژن ئه‌فسه‌ره‌کی و 14 له‌شکه‌ران دکوژن و 4 ژی دیل دکه‌ن و چه‌که‌کێ باش ژی وه‌ک ده‌ستکه‌فت دگرن.
پاشی ل ساڵا ١٩٨٧ ئه‌و پشکداریێ د بەرسینگرتنا هەژمارەکا هێرشێن دوژمنی دا دکه‌ت، بۆ سەر دەڤەرێن ئازادکری. هەر ل ساڵا ١٩٨٧ پشکداریێ د هەردوو داستانێن سۆتکی و کانیماسێ دا دکەت.
پشتی داستانا کانیماسێ، جارەکا دی پشکداریێ د لێدانا رەبیێن جاشا دا دکه‌ت ل سەرێ حەمێ.
ل ١١/١/١٩٨٨ دگەل هێزەکا مەزنا پێشمەرگەی پشکدارەیه‌کا کارا د داستانا دێرەلووکێ دا دکەت. حەسەن و هەڤالێن خوە د وێ داستانێ دا هەر زوی ئارمانجێن خوە دگرن و دەستێ خوه ددانە سەر باره‌گایێ فەوجەکا جاشا و زریپۆشەک ژی دکەڤیته دەستێ وان.
ل ئەنفالان حەسەن و مالباتا خوە ئاوارەیی باکوورێ کوردستانێ دبن و بۆ دەمێ ٤ سالان ل کەمپا مێردینێ دمینن.
ئەو ل ساڵا ١٩٩٢ ب ئێکجاری ڤەدگەڕنەڤە کوردستانێ.
پشتی (پ.ک.ک) هێرشێ دکه‌ته سه‌ر کوردستانا ئازاد، حەسەن هرۆری وەکو خۆبەخش پشکداریێ دپاراستنا گوند و خه‌لکێ کوردستانێ دکه‌ت، ل هه‌مبه‌ری هێرشێة (پ.ک.ک).
ل سەر دەمێ شەڕێ ل دژی تیرۆرستێن داعش ژی، ئەو ٤ جاران هاریکارا بۆ هێزێن پێشمەرگەی دبەت.
نوکەژی ئەو ب پلا (وکیل اول) هاتیە خانەنیشینکرن و ل دهۆکێ ژیانا خوەیا ئاسایی دەربازدکەت.
