مستەفا ئا. یونس

مستەفا ئا. یونس

سوپاس بۆ رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ و كاك شێرزاد نایف بۆ به‌لافكرنا بابه‌تێ مه‌.

عبدولباقی بامرنی پێشمەرگەیەكێ‌ ئەفسانەی وسندوقا رەش یا نهێنیێن پارتی
مستەفا عەبدورحمان ئەرەدنی.
ل رێكەفتی23/4/2024 ئەم ل هولا كونفرانسا ل زانكویا دهوك ئامادەبوین ژبۆ ڕێ‌ و ڕسمێن ئیمزاكرنا پەرتوكا (ژمهابادێ‌ تا حمرینی) بیرەوەریێن پێشمەرگە (عەبدولباقی بامرنی)، هەر چەندە ژلایێ‌ كورَێ‌ ویڤە ( كاوە عەبدولباقی)ڤە هاتینە نڤیسین ،بەلێ‌ هەر ژدەنگێ‌ ( عەبدولباقی) ب خۆ هاتنیە ڤەگوهاستن.
ل دەست پێكێ‌ فەرە دەستخۆشیەكا گەرم ل (سەنتەرێ‌ كوماتە) و سەرپەرشتێ‌ سەنتەری (رزگار كێستەی و وستافێ‌ دگەلدا) بكەم،چونكە ئەو ب تیمەكا بچوك كارەكێ‌ مەزن ئەنجام ددەن،وشیاینە ب سەدان دیدار و چاڤپێكەفتنا دگەل پێشمەرگە وزیندانێن سیاسی وشورەشگێران بكەن یا باشتر ژی شیاینە هندەك روودان قوناغێن گرنگ یێن شورەشا ئەیلول وگولانێ‌ ژ وندا بونێ‌ قورتال بكەن.
ب راستی ژی چاپگەهاندنا پەرتوكا (چریسكا پێشی شورەشێ‌) ژ بیرەوەریێن پێشكەرگە (مستەفا مزیری) ودیسان چاپگەهاندنا پەرتوكا ژ ( مهابادێ‌ تا حمرینی) ژبیرەوەریێن پێشمەرگە ( عەبدولباقی بامرنی)،وەرچەرخانەكا نوی بوو ژبۆ كومكرنا بیرەوەریێن شورەشێن ئەیلول و گولانێ‌ وكارەكێ‌ گەلەكێ‌ مەزن بوو ژلایێ‌ سەنتەرێ‌ كوماتەیڤە هاتیە كرن هیڤیا بەردەوامبونێ‌ و سەركەفتنێ‌ بۆ دخوازین.

دا ڤەگەرین سەر كاكلكا بابەتێ‌ خۆ وپەرتوكا ژ مهابادێ‌ تا حەمرینی و بیرەوەریێن عەبدولباقی بامەرنی، دبیت یێ‌ بیرەوەریێن ڤێ‌ قارەمانێ‌ مەزن هێژ نەخواند بن پسیار بكەت و بێژیت ناڤ ونیشانێن بابەتێ‌ گەلەك ژ كەسایەتیا وی پێشمەرگەی مەزنترن،بەلێ‌ ب دیتنا من پێشمەرگە ( عەبدولباقی بامەرنی) گەلەك ژ ڤی ناڤونیشانی مەزنترە، لەوما فەرە خواندەڤانێن مە هەمی ڤێ‌ پەرتوكێ‌ بخوینن و ڤەكۆلینێن زانستی وتێزێن ماستەر ودكتورایێ‌ ل سەر بهێن چێكرن.
عەبدولباقی دژیێ‌ گەنجایەتیێدا ل سالا 1939پەیوەندیێ‌ ب پارتا هیوا دكەت ، ودەست ب رێكخستنێ‌ دكەن ل دەڤەرێ‌ و بتایبەتی ل بامەرنێ‌،كومەكا گەنجێن خوینگەرم ل گوندێ‌ بامەرنێ‌ و دەوروبەران برێكا وی دهێنە رێكخستن بۆ ناڤرێزێن پارتا هیوا.
ل سالا 1943 ژبامەرنێ‌ بەرەڤ بارزان دچیت داكو بەشداریێ‌ دسەرهلدانێن بارزان یێن سالێن ( 1943 -1945)ێ‌ دا بكەت.
لێ‌ یا جهێ‌ حنێرێ‌ وبالكێشیێ‌ ئەوە ئەو كەسێ‌ ژ بامەرنێ‌ بەرەڤ بارزان دچیت،هەر زوی دبیتە جهێ‌ باوەریا ( بارزانیێ‌ نەمر و شێخ ئەحمەدێ‌ بارزانی، ود دەمەكێ‌ كێمدا وەكو پوستەچیێ‌ بارزانی دهێتە هەلبژاردن و زۆربەیا نهێنیێن بارزانی)، دیسان نامەیێن بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان وپارتا هیوا و سەركردایەتیا پارتی ل كویێ‌ حەمزە عەبدولا و ئیبراهیم ئەحمەد وشێخ لەتیف بەرزنجی برێكا وی دهێنە ودچن ودبیتە سندوقا رەش یا نەهێنیێن پارتی.
مە گوت جهێ‌ حێبەتیێ‌ چونكە، ب سەدان كەس ل دەوروبەرێن بارزانی هەبون چ ژ خەلك و هوزا بارزان یان خەلكێ‌ وان هوزێن ب سەر هوزا بارزانڤە خۆ ب هوزا بارزانی دەنە نیاسین كو(حەفت هوزن) پێكدهێن ژ(مزوری ژوری, هەركی بنەجه، بەرۆژی، نزاری گەردی،دولەمەری،شێروانی)، بەلێ‌ ژناڤ هزاران پێشمەرگەهان بتنێ‌ بارزانی عەبدولباقی بامەرنێ‌ هەلبژارت بۆ ڤێ‌ ئەركێ‌ پیرۆز وگران و دهەمان دەمدا یێ‌ مەترسیدار.
دبیرەوەریێن عەبدولباقیدا هاتیە ب دەهان جاران ژ دەڤەرێن جودا جودا یێن كوردستانێ‌ و دیسان ژ كومارا كوردستانێ‌ – مهاباد بەرەف كوردستانێ‌ هاتیە پوستە گەهاندینە ئیبراهیم ئەحمەدێ‌ وحەمزە عەبدولای و سەركردایەتیا پارتی و بەرسڤ ژی بۆ بارزانی ڤەگەراندینە.
هەر وەسان دنافبەرا بارزانی ولەشكەرێن كوردستانێ‌ ژیدا ل دەڤەرێن جودا جودا فەرمانێن بارزانی گەهاندینە و بەرسڤ ڤەگەراندیە.
دڤێ‌ رێكیدا ب دەهان جاران كەفتیە دمەترسیێدا و ل سەر لێڤا گوری ڤەگەریایە، بیرەوەریێن وی دپرن ژ روودانێن سەیرو سەمەر، پرن ژ بڕینا رێكێن دویر, برس، سەرما،ترس, نەخوشی، پێخاسی،خۆڤەدزین وڤەشارتن، رەڤین،خۆبەرزەكرن، مێرانی،دەستهەلاندن، وێرەكی, قارەمانی، چاڤنەترسی,ژخۆرازی، هەمی د بیرەوەریێن ڤی قارەمانیدا دهێنە دیتن.
ژلایەكێ‌ دیتر ڤە، بەحسێ‌ سیما وسالوخەتێن كەسایەتیا (بارزانیێ‌ نەمر) دكەت یێن وی ب چاڤێن خۆ دیتین و دگەل بوو، بەحسێ‌ دادپەروەریا بارزانیێ‌ نەمر, خاكیا وی سەركردێ‌ بلیمەت وژیر دكەت، كانێ‌ چاوان سەرەدەری دگەل پێشمەرگەهێن خۆ و خەلكێ‌ سفیل وژن وزارۆك و دۆژمنێن خۆ دكر، هندەك نهێنیێن بارزانی دڤێ‌ پەرتوكێدا داینە خویاكرن، بەلكو ل دەف پرانیا مە دبەرزەبون.
عەبدولباقی بامەرنی دبیرەوەریێن خۆدا بەحسێ‌ وێ‌ ژئێك ڤەبون و دوو قەدبونا پارتی دكەت یا كو ئیبراهیم ئەحمەد و جەلال تالەبانی ل سالا1964 -1966ێ‌ پێ‌ رابوین.
بەحسێ‌ تاكلایانەیا راوستاندنا رۆژنامەیا خەبات دكەت ژلایێ‌ ئیبراهیم ئەحمەدی ڤە، و هەتا ل دوماهیێ‌ ژی حەمزە عەبدولا ب پیلانەكا ئیبراهیم ئەحمەدی و جەلال تالەبانی ژ پارتی هاتیە دویرئێخستن وهەمی دەستهەلات ژێ‌ هاتینە وەرگرتن، گەلەك روودانێن ل وی سەردەمی دڤێ‌ پەرتوكێدا هەنە مرۆڤ نەشێت ب بابەتەكی دەرهەق دەركەڤیت.
عەبدولباقی بامەرنی، بەحسێ‌ خیانەتا سەرۆك عەشیر و بەگ و شێخێن كوردا دكەت، هەتا وێ‌ رادەیا ل مالا سەرۆك عەشیرەكی ل سەر ناڤ وئاڤێن وی دمالا ویڤە ب خیانەت دهێت گرتن، دیسان بەحسێ‌ پرانیا وان سەرۆك هوزان دكەت یێن سۆز وپەیمان داینە بارزانی و ب قورئانێ‌ سۆند خواری و پاشی هەمی ل سۆزێن خۆ لێڤەبوین وپاشگەزبوین و بوینە (جاشێن) حكومەتا عێراقێ‌ و چەك دژی بارزانی و پارتی هەلگرتی.
عەبدولباقی بامەرنی، ب راشكاوانە بەحسێ‌ خیانەتا ( شێخێن بامەرنێ‌) دكەت، كو جارەكێ‌ وەكو (ئێزدی) وژئایندەرچوی دایە نیاسین وكەسەك هنارتیە لایێ‌ كەلحێ‌ رێكانی داكو كەسەكی بنێریت عەبدولباقی بكۆژیت، هەر وەسان بەحسێ‌ نامەكا شێخ بەهائەدینی بۆ شێخ بارزانی دكە تكو بتنێ‌ ئەو شێخ پێ‌ دزانن، كو ئەو دبەت ودپشترا حكومەتێ‌ پێ‌ ئاگادار دكەن و بۆسەكێ‌ بۆ عەبدولباقی دانن، بەلێ‌ ئەو رێكا خۆ دگۆهریت و ناكەڤیتە بۆسا حكومەتێ‌، دیسان شەهیدبونا كوڕێ‌ خۆ ل چیایێ‌ دێركی ژی گونەها وێ‌ دئێخیتە ستویێ‌ مالە شێخێن بامەرنی ودیسان ئەو زولم وزۆریا ل مالبات وخێزانا وی هاتیە كرن هەمیێ‌ ( شێخن بامەرنێ‌) پێ‌ تاوانبار دكەت، بەلێ‌ ل لایەكێ‌ دیتر رولێ‌ ( شێخ عەلی غەیاسەدین بامەرنی) بەرز دنرخینیت وب ولاتپارێز ددەتە نیاسین ول چەندین جهێن پەرتوكێ‌ پەسنا وی و لاتپارێزی وخەباتا وی دكەت.
عەبدولباقی بامەرنی گەلەك نهێنی وگرێهشك یێن ڤەكرن، روودانێن بالكێش بەحس كرینە.
دبیرەوەریێن ویدا ناڤێن ژمارەكا مەزن یا گوند وچیا وروبار وكانی ودول دەڤەرێن جورا وجور هاتینە بەرچاڤكرن، هەر وەسان ناڤێن گەلەك سەرۆك هوز و كەسایەتی و خەلكێ‌ سفیل ئیناینە وهەر ئێكی ژ وان ب راستگۆیانە وبێ‌ سانسۆر ئەو كارێن وی كرین چ بۆ بەرژەوەندا بارزانی وپارتی یان ژی دژی پارتی وبارزانی وبۆ بەرژەوەندا حكومەتێ‌ هەمی عەبدولباقی بەرچاڤ كرینە.
عەبدولباقی بامەرنی، بەحسێ‌ دامەزراندن وهەلوەشاندنا كومارا كوردستان – مهاباد دكەت، بەحسێ‌ بزاڤێن بارزانی ودیسان خیانەتا هوزێن كوردان ل قازی و كومارا كوردستانێ‌ دكەت، هەر وەسا بەحسێ‌ دەربەدەریا خۆ وڤەقەتیان ژ كاروانێ‌ دیروكی یێ‌ بارزانی بۆ ئێكەتیا سوڤیەتی دكەت ل دەمێ‌ ژلایێ‌ بارزانی ڤە هاتیە راسپاردەكرن كو كومەكا نامەیێن بارزانی بۆ سەركردایەتیا پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ (حەمزە عەبدولایی وئیبراهیم ئەحمەد وشێخ عەبدالەتیف بەرزنجی) بینیت، وبڤێ‌ ئێكێ‌ نەشیا ڤەگەریت وبگەهیت بارزانی وبارزانی بەرەف ئێكەتیا سوڤیەتی یا بەرێ‌ چوو، ئەو ژ كویێ‌ ژلایێ‌ سەركردایەتیا پارتیڤە دهێتە دەستەسەركرن، چونكە گومانا كوشتنا هەڤالێ‌ وی سەعید ل سەر هەبوو،بەلێ‌ ئەو یێ‌ پاك بوو ژ وێ‌ تاوانێ‌.
هەر وەسان پشتی ڤەقەتیان وی ژ بارزانی نەشیا ل چ جهەكی بمینیت و پتر ژ دووسالان قەچاغ بوو ل ناڤبەرا دەڤەرا سلێمانیێ‌ وهەولێرێ‌، وپاشی بەرەڤ مالا شێخەكێ‌ عەرەب دچیت ل گوندێ‌ روبێزە – ناحیا عەلەم سەر ب كەركوكێ‌ ڤە وشێخ وەكو كورێ‌ مالێ‌ رەفتارێ‌ دگەل دكەت و دمینیت ل دەف وان هەتا سالا1958 و بارزانی ژ ئێكەتیا سوڤیەتی یا بەرێ‌ ڤەدگەریت ژنوی دچیتە بەغدا و پەیوەندیێ‌ ب بارزانی دكەت و ڤەدگەریت بامەرنێ‌ و پێشمەرگایەتیێ‌ ل دەڤەرا بەهدینان دكەت وپشتی شورەشا گولانێ‌ هەر ل بامەرنێ‌ دمینیت و پاشی بەرەڤ دەڤەرا بەرواری بالا دچن ول ئەنفالا رەش بەرەف توركیا كەمپا ماردین دچن، و سالا1991 پشتی سەرهلدانێ‌ ڤەدگەن كوردستانێ‌ و ل دهوكێ‌ ئاكنجی دبن و ل سالا1996ێ‌ وەغەرا دوماهیێ‌ دكەت.
مە گوت بیرەوەریێن عەبدولباقی بامەرنی دپرن ژ روودان ونهێنی وگرێهشك وسەیر وسەمەران، ب رەنگەكێ‌ هویربینكری هەمی هاتینە ڤەگێران، بۆ من چەند خالەك د بیرەوەریێن عەبدلباقی بامەرنیدا دیار بون وەكو:
– بزۆینەر وبنگەهێن پارتی دیموكراتی كوردستان ل كویێ‌ بویە،لەوما هەمی نامەیێن بارزانی دنافبەرا كویێ‌ – سلێمانیێ‌ وبارزانیدا بون.
– سەرۆك هوزێن دەڤەرێ‌ بەهدینی وسوران، دیسان یێن ئالایێ‌ باكور – كوردستانا توركیا و رۆژهەلات كوردستانێ‌ ئیرانێ‌ ژی، بەرژەوەدخوازبون وهەمیان خیانەت ل بارزانی و قازی محمد وشورەشێن وان كریە.
– شێخێن دەڤەرا بەهدینان و ب تایبەتی مالباتا شێخێن بامەرنێ‌ دبیرەوەریێن عەبدولباقی بامەرنیدا هیمایێ‌(؟) ل سەر رولێ‌ وان یێ‌ دژی شورەش و خەباتا بارزانی دورستكریەوب سیخورێن حكومەتێ‌ داینە نیاسین.
– ئیبراهیم ئەحمەد و جەلال تالەبانی، دیارە هەر ل دەست پێكێ‌ وان پلانەك دژی بارزانی وپارتی هەبویە و خۆ ب مافدارتر زانیە كو سەركێشیا پارتی بكەن، لەوما هەر ل دەست پێكێ‌ حەمزە عەبدولا ژ سەر ڕێكا خۆ لادا و دیسان پارتی ژی كرە دوو فلقە وژئێك ڤەكر.
– شورەشا ئەیلولێ‌ تاكە شورەش بویە شیایە ژ سنورەكێ‌ بەرتەنگ یێ‌ هوزەكی یان دەڤەركی ب دەركەڤیت، وسنورێن كوردستانا باشور دەرباز بكەت و بگەهیتە رۆژهەلاتێ‌ كوردستانێ‌ و باكور و رۆژئاڤایێ‌ كوردستانێ‌ و ژمارەكا مەزن یا گەنجێن ولاتپارێز ژ وان پارچەیان بهێن بگەهن شورەشێ‌ و ببنە پێشمەرگەهێن پارتی وبارزانی.
– مەزناهی و دادپەروەری ودلسۆزی ودلوڤانی و سیما وسالوخەتێن كەسایەتی وكارێزمایا بارزانیێ‌ نەمر ب زیقی دڤێ‌ پەرتوكێدا دیار دبیت.
– رولێ‌ هندەك كەسایەتیێن عەرەب وڤیانا وان بۆ بارزانی و شورەشێ‌ دیاردكەت،وهەر ئەڤە بویە هوكار كو عەبدولباقی بامەرنی ل دەڤ شێخەكێ‌ عەرەب بهێتە ڤەحەواندن.
ل دوماهیێ‌ دبێژم پەرتوك گەنجینەك ژ زانیاری وپێزانین نەبهستی،زێدەباری هندەك تێبنیێن بچویك یێن زمان و زاراڤی بەلێ‌ ب شێوەكێ‌ باش هاتیە دارێژتن ورودان هەمی پێكڤە هاتینە گرێدان بێی ژئێك ڤەقەتیان.