عه‌زیز ماڵتایی ڕێڤــنگێ ڕێـکا درێــژا خــه‌بات و کوردایه‌تیێ
-پشکا ئێکێ-
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا دیدار و هەڤدیتنێن خوە دا دبیتە مێڤانێ پێشمەرگە و خەباتگەرێ دێرین عەزیز مالتایی و هەڤدیتنەکا ڤیدیۆیی بهاریکاریا کوڕێ وی سیامەند مالتایی، دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەبات و تێکۆشینا وی مینا بەلگەنامەیەکا دیرووکی تۆمادکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
عەزیز مالتایی کییە؟
عبدالعزیز محەمەد سلێمان بناڤی یێ ناسیار ب عەزیز مالتایی، ل ناڤبەرا ساڵێن ١٩٤٢-١٩٤٣ ل گوندێ بناڤیێ، ل ده‌ڤه‌را کانیماسێ، هاتیە سەر دنیایێ. ژبەرکو قوتابخانە ل گۆندێ بناڤیێ نە بوو، دەلیڤا چوونا قوتابخانێ بۆ وی چێنەبوویە.
عەزیز مالتایی زارۆكەکێ بچویك بوو، دەمێ بابێ وی، ژ بەر نەخوەشیا دایکا وی و بخودانکرنا تەرش و کەوالێ خوە، مالا خوە دبەتە گوندێ مالتایێ ل ڕۆژئاڤایێ باژێرێ دهۆکێ.
هاتنا وان ژ بناڤیێ بۆ ماڵتایێ، ب ڤی شێوێ خوارێ بوویه: ل پایزەکا درەنگ، کو تێتە تەخمینکرن ل دوماهیا سالێن چلا بیت، بابێ عەزیزی و باپیرێ وی، مالا خوە ژ گوندێ بناڤیێ دبەنە سەر کۆزا ل حەوشکێ، ل ناڤبه‌را سێمێلێ و دهۆکێ. ئەو مالا خوە هەتا سکرینێ ل سەر پشتا دەوارا دبەن، پشتی هینگێ ئەو ب ترۆمبێلا حەجی گەرماڤی دچنه حەوشکێ. مه‌حمود النائیب یێ مۆسلی، ب وی قه‌ولی کۆزا حه‌وشکێ دده‌ته باب و باپیرێن عه‌زیزی، کو ئه‌و په‌زێ وی ژی ههتا بهارێ بخودان که‌ن. ئەو ل وێرێ مالێن دداننه بن کوینا.
ل بهارا ساڵا پاشتر ئەو مالا خوە دبەنە گوندێ دوولبا سەری. باپیرێ عەزیزی، دایکا وی بۆ چارەسەریا نەخۆشیێ دبەتە مۆسل. لێ دایکا وی ل مۆسل دچیتە بەر دلۆڤانیا خودێ. کاک عەزیز دبێژیت: دەمێ دایکا من چوویە بەر دلۆڤانیا خودێ، ئەز هندێ بچووك بووم، من فەهم نەدکر بکەمە گری.
بهارێ بڕیاره مالێن وان ڤه‌گه‌ڕنه‌ڤه بناڤیێ، لێ بابێ عه‌زیزی دبێژیتە بابێ خوە: ئەز ناڤەگەڕمە ڤە بناڤیێ. ل شوونا ئەز بچم ژ دەڤەرەکێ جەهڕەشی بینم و ل بناڤیێ بخۆم، ئەز دێ ل وێ دەڤەرێ ژیم، ئەوا جەهڕەش لێ شین دبیت. هۆسا باپیرێ عه‌زیزی دزڤڕیته‌ڤه بناڤیێ. لێ بابێ وی دمینته ل ده‌شتێ.
کاك عەزیز دگەل باپیرێ خوە ڤەدگەڕیتە بناڤیێ، لێ بابێ وی ل دوولبێ دمینیت و دچیتە بەر چەمێ هەڤالێ خوە محەمەد نور بریفکانی.
ل پاییزێ باپیرێ عەزیز ژی ڤەدگەریتەڤە دولبێ. محەمەد سەلمانێ بابێ کاك عەزیزی، رەزڤانەکێ زیرەک بوو، دهەمان دەمدا، ئیداریەکێ ژێهاتی بوو، لۆما ژنکا مه‌حمود النائیبێ مۆسلی، خودانێن ماڵتا ژێری، حه‌وشکێ و دوولبێ، وی دکەتە وەکیلێ ئەردێ خوە ل مالتایێ. به‌رمابه‌ر هندێ ژی دبێژیتێ: ته چه‌ند ئه‌رد دڤێت، تۆ یێ ئازادی بخوه شین بکه‌ی. ئێدی ماڵا وان ل دۆرێن ساڵا 1950 ل ماڵتا ژێری ئاکنجی دبیت.
محەمەدێ بابێ کاك عەزیزی، هەر کەسەکێ ڕینجبەربا ل خوە کۆمدکرن. ئەو پەیوەندیێ ب وان پالە و جووتیارێن دەڤەرا بەرواریا دکەت، ئەوێن بۆ کاری و پالەتیێ هاتن و چوونا دهۆکێ دکرن. ئه‌و دبێژیته وان: وه‌رن کار بکه‌ن دێ ل ڤان گوندان ئه‌ردی ده‌مه وه. ب ڤی رەنگی، ئه‌و هەژمارەکا خەلکێ دەڤەرا بەرواریا رادکێشیتە دەف خوە. خالد قەساری (بێدوهی) ل بهارا ساڵا ١٩٥٥دبیتە ئێکەم کەس ل قەسارا ئاکنجی دبیت.
بۆ جارا ئێکێ ژی چەم و رەز ل مالتایێ و قەسارا و گەڤەڕکێ ب ڕێیا محەمەد سەلمان بناڤیێ بابێ کاك عەزیزی دهێنە شینکرن، کو بەری هینگێ هەمی دەحل و دڕ بوون. دیسان محەمەد سەلمان ئێکەم کەس بوو، کو جووا دوولبێ چێکری.
د هه‌مان ده‌م دا محه‌مه‌د سه‌لمان، مرۆڤەکێ کوردپەروەر بوو و کارێ سیاسی ژی دکر.
وی ده‌می قوتابخانە ل مالتایێ نەبوو، محەمەد سەلمانێ بابێ عەزیزی هەولددەت کو کوڕێ خوە دانیتە بەر خواندنێ، لۆما ئەو وی ڤڕێدکەتە مالا مەحمود النائب، ل باژێرێ مۆسل. به‌لێ عەزیز دگەل وێ ژینگەها نوی ناگونجیت، لۆما ئەو دەست ژ خواندنێ بەرددەت و ڤەدگەریتەڤە مالتایی. ڤێ جارێ بابێ وی، وی دهنێریتە بناڤیێ بۆ فەقاتیێ و خواندنا ئایینی، لێ ئەو حەز ژ وی جورێ خواندنێ ژی ناکەت و ڤەدگەریتەڤە دەف بابێ خوە ل مالتایێ.
کاك عەزیز د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت:
ل سالا ١٩٥٩ من هەست ب هندەك بزاڤ و چالاکیێن بابێ خوه دکر، دەمێ کەسەك ب ناڤێ محەمەد سوری ل وان دبیتە مێڤان. کاك عەزیز مالتایی د بەردەوامیا ئاخفتنا خوە دا دبێژیت: بابێ من گۆتە محەمەد سوری: تە ئینان؟ وی ژی گۆتێ: بەلێ. پشتی هینگێ بابێ کاك عەزیزی دبێژیتە وی: کا هەڕە کورتانێ هەسپی بینە. عەزیز ژ بەر کو یێ بچووك بوو، ئەو بتنێ نەشیا کوردتانێ هەسپی بینیت، عەیشا خویشکا وی هاریکاریا وی دکەت و ئه‌و کورتانی دبەنە ژوور و د ژوورڤە کورتانی ڤەدکەن. کاك عەزیز دبێژیت: ناڤا کورتانی یا تژی بوو ژ پەرتووكا، ژ وانا چوار دیوانێن جەگەرخوینی، دیوانا قەدری جان، ئۆسمان بەرازی و هەژمارەکا بەڵاڤۆکێن دی د ناڤدابوون.
کاك عەزیز دبێژیت کو بابێ وی ل وی سەردەمی هاتن و چوونا سوریێ دکر. ئەو هندەك جارا دچوو و پشتی سێ هەیڤا دا زڤڕیتەڤە. وی پەیوەندی دگەل رۆشەنبیرێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ چێکربوون. ئه‌و ئەندامێ پارتیا هیوا ژی بوو. ئێك ژ مەرجێن پارتیا هیوا بۆ وەرگرتنا ئەندامان، فێربوونا رێنڤیسا کوردی بوو ب پیتێن لاتینی. پێدڤی بوو ل سەر وی کەسێ کو دببیتە ئەندامێ وێ پارتیێ، وی ئەو شیان هەبان کو ب دەستێ خوە ب زمانێ کوردی و ب پیتێن لاتینی داخوازیا ئه‌ندامبوونا خوە پێشکەشی پارتیا ناڤبری کربا.
محەمەدێ بابێ عەزیزی ب ڕێیا پارتیا هیوا خوە فێری خواندن و نڤێسینا کوردی ب پیتێن لاتینی دکەت و ل دوماهیێ زارۆکێن خوە ژی فێردکەت.
ب گەهشتنا وان پەرتووکان، دەلیڤە ل پێشیا کاك عەزیزی ژی ڤەدبیت کو وان پەرتووکان ب زمانێ کوردی و پیتێن لاتینی بخوینیت. بابێ وی ژی هاریکاریا وی دکەت. ب ڤی رەنگی کاك عەزیز ل دەستپێکێ ب پیتێن لاتینی فێری خواندن و نڤێسینا زمانێ کوردی دبیت. پشتی هینگی ئەو ب ڕێیا کوڕێن مەلا عبدالحکیم بناڤی، نەجمدین و ئەحمەد کو هەڤالێن وی بوون، ئەو فێری ڕێنڤیسا کوردی ب پیتێن ئارامی ژی دبیت.
ب ڤی رەنگی ڕێیا خواندنا پەرتووکان ل پێشیا وی ڤەدبیت، کو هەتا نوکە ژی ئەو ل سەر وێ چەندێ یێ بەردەوامە.
ژ بلی محەمەد سوری، بابێ کاك عەزیزی، پەیوەندیێن سیاسی دگەل حازم بەگێ زاخۆیی ژی هەبوون، وی هاتن و چوونا وی ژی دکر. هەروەسا وی تێکەلیەکا باش د گەل نۆرمحەمەد بریفکانی ژی هەبوو. جارنا میر تەحسین بەگێ ئێزدی ژی ژ بۆ کار و بارێن سیاسی دهاتە دەف وی ل مالێ.
پشتی عه‌زیز پچه‌ک په‌یاور دبیت، بابێ وی ل سێڕیانا دهۆك، مۆسل و زاخۆ چایخانەکێ بۆ وی ڤەدکەت، ئەو ژی دچیتە بەر وێ وێ چایخانێ، ئه‌و نێزیکی دوو سالان ل وێرێ کاردکەت. پشتی هینگێ ئەو هاریکاریا بابێ خوە د چاندن و ئاڤدانا رەز و چەمان دا دکەت.
نڤیسینگەهێن رۆژناما خەبات ب شێوەیەکێ فەرمی دهێنە ڤەکرن. پشتی تێکچوونا پەیوەندیان د ناڤبەرا پارتی و عەبدولکەریم قاسم دا، مام محەمەد سەلمان دەست بکارێ نهێنی دکەت. تێکەلیا وی دگەل حەسەن مەلا تەیب هەبوو. وی دەمی حەسەن مەلا یەیب مامۆستا بوو ل کۆرێن گاڤانا. مام محەمەد سەلمان ب بەردەوامی هاتن و چوونا کۆرا دکر.
هەر ژ ئەنجامێن تێکچوونا پەیوەندیێن پارتی و عەبدولکەریم قاسم، عبدالرزاقێ مامێ کاك عەزیزی دگەل تاهر ئەحمەد هرۆری ل بەر وێ چایخانا کو پێشتر وی کار لێدکر ب تاوانا هەبوونا چەکی د چایخانێ ڤە دهێنە گرتن.
بابێ کاك عەزیزی، وی د دویف واندا دهنێریتە دەف ڕێڤەبەرێ ناحیا سێمێلێ. دەمێ ئەو دچیتە دەف وی و دبێژیتێ کو ئەو ژ بەر گرتنا مامێ خوە و تاهری یێ هاتی. رێڤەبەرێ ناحیێ خەبەرا دبێژیتە وی، وان تاوانباردکەت ب هنارتنا چەکی بۆ مەلا مستەفای و وی دەردئیخیتە دەرڤە. کاك عەزیز ڤەدگەڕیتە دەف بابێ خوە.
عه‌زیز د دووڤ وان دا دچیته به‌غدا و بڕێیا عەریف محەمەد عەلی بناڤی، کو وی دەمێ به‌رپرسێ زێرەڤانێن ئێزگه‌یه ل بەغدا و هاریکاریا عەقید وەحید بامەرنی، وان ئازاد دکه‌ت.
وی دەمی ئێدی نه‌خوه‌شیا پەنجەشێرێ تووشی گەوریا محه‌مه‌دێ بابێ عه‌زیزی دبیت. ئه‌و ل رۆژا ٢٠/٨/١٩٦١ ژبۆ چارەسەریێ ب تنێ دچیتە بەغدا.
ل ٩/٩/١٩٦١ ژی ئێکەمین چریسکا شۆڕشا ئەیلۆلێ، ل نێزیک گوندێ ئالۆکا باشوورێ رۆژئاڤایێ دهۆکێ دەستپێدکەت. د هه‌مان رۆژێ دا بابێ کاك عەزیزی ل بەغدا دهێتە نشتەرکرن.
هه‌ر وی ده‌می رژێما ئیراقێ ژی دەست ب نڤێسینا جاشا دکەت. رژێم عەبدوللا ئاغایێ شەرەفانی و هندەك ئاغایێن دی بۆ قەیدکرنا جاشا دهنێریتە دهۆکێ. د بەرامبەر دا پارتی دەست ب چەکدارکرنا خەلکی دکەت. عەلی عەسکەری بەرپرسێ پارتی یێ ده‌ڤه‌را بەهدینان بوو. ئەحمەد عەبدوللا ئامێدی ژی جێگرێ وی بوو. شەڤا بەری دەستپێکرنا تەقێ عەلی عەسکەری دبیتە مێڤان ل مالا کاك عەزیزی ل مالتایێ. دهه‌مان ده‌م دا، هەژمارەکا چەکدارێن پارتی ژ سێجێ دهێنە مالتایێ، کاك عەزیز دچیتە بەراهیا وان و بەرێ وان ددەتە وێ نهالا دبن گرێ زانکۆیێ دا. هێزێن جاشا وان چەکداران دبینن و هەولددەن ل پشت وان بزڤرن. هەردوو هێز ل هنداڤ ڕووبارێ ئالۆکا رووبرووی ئێکوو دوو دبن و تەقە ب ڤی رەنگی دەستپێدکەت. جاش دشکێن و درەڤن، پێشمەرگە ژی قەستا چییایێ قەسارا دکەن.
بەهجەت جندی تویلەری و هەژمارەکا گەنجێن دی ئاڤێ ب جەڕکا بۆ پێشمەرگەی دبەنه چیایێ قه‌سارا.
پێشمەرگە ب شەڤێ ل چییای دمینیت. عەلی عەسکەری ب هێجه‌تا هندێ کو دێ چیته ده‌ف بارزانی ل بارزان. ئه‌و به‌ره‌یێ شه‌ڕی دهێلیت و دچیت و ناڤەگەریتەڤە.
ب رۆژێ دێوالیێ سەعید ئاغای و ئیسماعیل عەبان ئاغا پەیوەندیێ ب قائیمقام و لیوایا دهۆکێ دکەن و داخوازێ ژ وان دکەت کو شاندەکێ ڤڕێکەنە دەف پێشمەرگەی، دا بزانن کا داخوازیێن وان چنە. بەری ئەو شاند بچیتە وێرێ، دێوالی ئاغا مەهدی نزارکی دهنێریتە گەڤەڕکێ دا پێشمەرگەی ب هاتنا شاندێ رژێمێ ئاگەداردکەت.
خەلکێ گوندی هەمی قەستا ناڤ چەمێن خۆخا کربوو. مەهدی دچیتە دەف وی خەلکی و وان ئاگەهداردکەت، لێ ژبیردکەت کو پێشمەرگێن ل چییای ژی ئاگەهداربکەت. شاندێ ڕژێمێ دگەل دێوالی ئاغای دچنە سەر بێدەرێن گەڤەرکێ، پێشمەرگە ژ چییای تەقێ ل وان دکەت. د ئەنجامدا جێبەکا شاندێ ڕژێمێ ژ کاردکەڤیت، حەجی محێ نزارکی برینداردبیت، شاند ژی درەڤیت.
پشتی هینگێ ڕژێمێ پتر ژ ٤٠ تۆپان ل نزارێ قەسارادان. خەلك ژ قەسارا درەڤیتە گەڤەڕکێ و دگەل خەلکێ گەڤەڕکێ دڕەڤنە مالتایێ. خەلکێ مالتایێ ژی درەڤن و دچنه کێڤلا و وان دۆل و نهالا. مالا کاك عەزیزی وان ژی دچنە کێڤڵا، پشتی دوو ڕۆژا ڤەدگەڕنەڤە مالا خوە.
ل ١١/٩ /١٩٦١ ڕژێما ئیراقێ ب فه‌رمی شەڕ ل هەمبەر گەلێ کورد ڕاگەهاند و ب فرۆکێن جه‌نگی هێرش کره سه‌ر گوندێن کوردستانێ. دوو باڵافڕێن ڕژێمێ دەوروبەرێن دهۆکێ بۆمبەباراندکەن. دەمێ شۆڕش دەستپێدکەت، ژ مالا کاك عەزیزی وان ب تنێ مامێ وی عەبدولرزاق ل ماڵتایێ دمینیت، یێن دی هەمی قەستا ناڤ شۆڕشێ دکەن. رۆژا پاشتر عبدولرزاق ژی دچیت.
کاك عەزیز دچیتە بەغدا دا کو بابێ خوە یێ نه‌خوه‌ش بینیته‌ڤه. پشتی ئەو دگەهنه مالتایێ، رۆژەکێ حسێن گامێش و عەمەر ئاغا دەوارەکی دبەن ودچنە مالا وان. ئەو پس پسەکێ د گوهێ بابێ کاك عەزیزی دا دکەن. هەر چەندە ئەو یێ نەساخ بوو، لێ ئەو پشتی وێ پس پسێ ئێك قام رادبیتە سەر خوە و ل دەوارێ وان ئینای، سواردبیت و دگەل وان دچیت. بابێ کاك عەزیزی رۆژا پاشترب شەڤێ ڤەدگەریتەڤە مال.
کاك عەزیز پسیارا بابێ خوە دکەت کا ئەو کیڤە چبوو، بابێ وی دبێژیتێ، بابۆ تو هێشتا یێ بچویکێ، ئەو کارێ تە نینە. پشتی کو کاك عەزیز گەلەك ڕژدیێ دکەت، دا بزانیت کا ئەو ب وێ نەساخیی ڤە کیڤە چوییە. بابێ وبێژیتێ: ئەز بۆ دیتنا مەلا مستەفای چووبووم. وی ده‌می مەلا مستەفا هاتبوو گوندێ جۆمجوهانێ، ل وێرێ بارزانی پسیارا عەبدولرەحمان بناڤی (باپیر) دکەت کو کەسەكێ هەی ب ناڤێ محەمەد سەلمان بناڤی. وی دڤێت وی ببینیت. عەبدولرەحمان بناڤی دبێژیتێ کو: ئەو مرۆڤێ منه و ل مالتایێ دژیت.
پشتی هینگێ ئەو حسێن گامێش و عەمەر ئاغایی د هنێرنە د دویف محەمەد سەلمان بناڤی ڕا. دەمێ محەمەد سەلمان دگەهیتە دەف بارزانی، ئەو پسیارێ ژ بارزانی دکەت، کا ئنیەتا وی چیە؟ بارزانی دبێژیتێ: مه ل بەرە بچینە سوریێ. تۆ چ دبێژی؟
محەمەد سەلمان به‌رسڤ دده‌ت: ژ من زێدەیە ئەز شیرەتا ل سەرۆکێ مللەتێ کورد بکەم، لێ ئەگەر جەنابێ تە و لەشکەرێ خوە بچنە سوریێ، دێ چییە ناڤ عەرەبا، هوین ناچنە ناڤ ڕۆسا. دبیت ل رۆژا ئێکێ کەیفا خوە ب وه بیننن، لێ عەرەب جهێ باوەریێ نینن، دێ پشتی هینگێ وه هەمیا ڕاپێچن و ڕادەستی ڕژێما ئیراقێ کەن. بارزانی دبێژیتێ: پا ب دیتنا تە چارە چییە؟
محەمەد سەلمان به‌رسڤ دده‌ت: ڕاستە کورد گه‌له‌ک بوونه جاش و چەکێ دوژمنی یێ ڕاکری، لێ وان ئه‌و چەکێ ڕاکری، چونکی د بێ سەر و دبێ ڕێبەر بوون. ئەز باش دبینم ئەگەر جەنابێ تە دگەل لەشکەرێ خوە ڤەگەڕنەڤە ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا. ئه‌و ده‌ڤه‌ر ژ ٧٥ گوندان پێكدهێت و دەڤەرەکا ئاڤا و ئاسێ یە، هەر ٩-١٠ کەسا ژ لەشکەرێ خوە ل سەر گوندەکی دابەشکەن. ل بهارێ ژی دەست باڤێژە پاڤێژوویا خوە و مللەت هەمی یێ دگەل جەنابێ تە.
کاك عەزیز مالتایی د بەردەوامیا دیدارا خوە دا دبێژیت:
ئەڤا من گۆتی، بابێ من بۆ من ڤەگێڕایە. لێ ئەو پسیارا هەتا نوکە د سەرێ من دا دهێت و دچیت و هەتا نوکە من چ بەرسڤ بۆ نەدیتن ئەوە، کا چەوا بارزانیێ نەمر بەری وەختی بابێ من نیاسیە؟ چونکی گه‌له‌ک پێشمه‌رگێن دی ژی یێن وی ده‌می، بۆ من باسکرن و گۆتن: هه‌رده‌ما ئه‌م گه‌هه‌شتینه ده‌ڤه‌رێ، جه‌نابێ وی پسیارا بابێ ته دکر. ژ به‌ر هندێ، ب دیتنا من، بارزانی و بابێ من ل سالا ١٩٤٥ پەیوەندی دگەلێك هەبووینە، چونکە وی گەلەك جاران گۆتیە، ئەسعەدێ خۆشەڤی و عەلیێ خەلیل، کو ئەگەر وی دوو کەسێن دی یێن وەکی محەمەد سەلمان ل بەهدینان هەبان، دا ئەو پشتا خوە دەت وێ دەڤەرێ.
کاك عەزیز د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت:
پشتی بابێ من دیتنا خوە گەهاندیە بارزانیێ نەمر، ئێدی ئەو بڕیارا دەستپێکرنا شۆڕشێ ددەت. بارزانیێ نەمر ڤەدگەڕیتە دەڤەرا دهۆکێ و ل سەرپەرشتیا هێزێن پێشمەرگەی ل داستانا ب ناڤ و دەنگا لۆمانا دکەت و پشتی هینگی ڤەدگەڕیتە دەڤەرا بەرواری بالا.
پشتی بارزانی و پێشمەرگێن خوە ل دەڤەرا بەرواری باڵا بنەجهدبن، چەکێ ئەسمانیێ ڕژێمێ ب بەردەوامی وێ دەڤەرێ بۆمبەباران دکەت.
دەمێ بارزانی دچیتە گۆندێ ئۆرمانا کو ئێك ژ گوندێن دەڤەرا بەرواری بالایە، فرۆکێن رژێمێ گوندی بۆمبەماران دکەن. بارزانیێ نەمر ژنەکا خەلکێ وی گوندی دبینیت و دبێژیتە وێ: مەلا مستەفای رەوشا وه گەلەك یا تێکدای، ئەگەر ئەو نەهاتبا ڤێرە، رژێمێ ئەڤ ئاگرە ب سەرێ وه دا نەدباران. ئەو ژن نزانیت کو ئەو مەلا مستەفایە.
ئەو ژن دبێژیتێ: ئەگەر تە مەلا مستفا دیت بێژێ، بلا ئەو ل سەر ڤی کاری بەردەوامبیت، بلا بەرێ مە ژنێن کورد یێ سالەکی بۆ وی و شۆڕشێ بیت.
ئاخفتنا وێ شێرەژنێ کاریگەریەکا مەزن ل سەر بارزانیێ نەمر دکەت و باوەریەکا مەزن بۆ وی ب مللەتێ کورد چێدبیت.
د ڤی ماوەیی ژی دا پەیوەندیێن مام محەمەد سەلمان بناڤی ب بەردەوامی دگەل بارزانیێ نەمر دمینن. ئەو هەیڤانە پارا و هاریکاریان کۆمدکەت و بۆ شۆڕشێ دهنێریت.
پەیوەندیێن محەمەد سەلمان بناڤی و عەزیزێ کوڕێ وی دگەل گیۆ موکریانی و کوردستانا کچا وی
کاك عەزیز د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت: جارەکێ بارزانیێ نەمر نامەکێ بۆ بابێ من دهنێریت و ناڤ و نیشانێن کەسەکی ل هەولێرێ ددەتە وی و داخوازێ ژ وی دکەت کو بچیتە دەف وی کەسی ل هەولێرێ و وێ نامێ بدەست بگه‌هینیتە وی.
پشتی کو محەمەد سەلمان بناڤی ڤی ئەرکی ئه‌نجامددەت، ئەو پشتی هینگێ ب ٢٠ رۆژا و ل دوماهی شەڤا ساڵا 1962 دچیتە بەر دلۆڤانیا خودێ.
بارزانیێ نەمر ل ٢٠/١/١٩٦٣ دبێژیتە عەبدولرەحمان بناڤی، پارێن شۆڕشێ نەمانە، مە هندەك پارێن دی ژی ل هەولێرێ هەنە، لێ محەمەد سەلمان بناڤی ژی نەمایە، نزانین دێ چ کەین. عەبدولرەحمان دبێژیتە بارزانی کو کورێ وی، مەبەستا وی عەزیز مالتایی یە، یێ ل وێرێ و ئه‌و دشێت ب ڤی کاری ڕاببیت. بارزانی : به‌س تۆ دزانی ئەڤ کارە گەلەکێ نهێنی یە، دڤێت هەتا ٥٠ سالێن دی ژی ئاشکرا نەبیت. لێ عەبدولرەحمان، بارزانی پشتڕاست دکەت کو ئەو نهێنی چ جارا ناهێته دەهریکرن.
ئێدی نامەیه‌ك ژ لایێ بارزانیێ نەمر ڤە بۆ عەزیزی دهێت و تێدا هاتیە کو ئەو وێ نامێ ببەتە هەولێرێ ڕادەستی (گیۆ موکریانی) بکەت. کاك عەزیز ژی وێ نامێ دبەت و دچیتە هەولێرێ، ئەو هێشتا یێ بچویکە و نزانیت کا گیۆ موکرایانی کییە. ئەو ل هەولێرێ ب پسیارا خوە دگەهینیتە چاپخانا وی. کاك عەزیز ل وێرێ ئافرەتەکا هەلکەتی و چست ل وێرێ دبینیت. ئەو ئافرەت دبێژیتە وی: كوڕە ئەوە لێرە چی دەکەی؟
عەزیز بەرسڤا وێ ددەت و دبێژیتێ کو: وی کارەكێ ب گیۆ موکریانی هەی و دڤێت وی ببینیت. ئەو ئافرەت دبێژیته وی: چی ئیشێکت بە گیۆ هەیە؟ ئه‌و ژی ناما بارزانی نیشا وێ ددەت و دبێژیتێ کو وی نامەیه‌کا بۆ وی ئینای.
ئەو ئافرەت دچیتە ژوور و وێ نامێ ددەتەف گیۆیی، پشتی هینگێ ڤەدگەڕیت و عەزیزی ژی دبەتە ژوور. ئەو ئافرەت کوردستانا کچا گیۆ موکریانی بوو، لێ کاك عەزیز وێ چەندێ نزانیت. کوردستان موکریانی ١٠٠٠٠ ددیناران دبن شەلاوالێ کاك عەزیزی دا، ب هەردوو پیێن وی ڤە تیپدکەت، و دبێژیتە وی: دێ هەڕە وان پارا بگەهینە خودانێ وان.
پشتی کاك عەزیز دگەهیتە مالتایێ، تەیب ئەرەدنی دچیتە دەف وی. ئەو ژی وی دهنێریتە دویف محەمەد وەیسی بناڤی ڕا ل ئالۆکا. پشتی هینگێ ئەو وان پارا دگەل محەمەد وەیسی بناڤی بۆ دەستێ عەبدولرەحمان بناڤی دهێریت، دا بگەهینیت دەستێ بارزانی.
كاك عەزیز دڤێ دیدارێ دا دبێژیت:
پشتی سەرهەلدانێ و ئازادبوونا کوردستانێ، وەدیاربوو کو کوردستان کومریانی یا د ناڤ بیرەوەریێن بابێ خوە دا چووی و چاڤێ وێ یێ ب ناڤێ من کەتی، کو ل سەردەمێ شۆڕشا ئەیلۆلێ ئەزێ چوویم دەف بابێ وێ بۆ ئینانا پارا بۆ شۆڕشێ. ئەو ل ساڵا ٢٠٠٦ ێ دهێتە دهۆکێ و ل ئێکەتیا ئافرەتان پسیاردکەت کو کەسەکێ ب ناڤێ عەزیز مالتایی هەی و هەڤالێ بابێ وێ یە و داخوازێ دکەت وی کەسی ببینیت. هندەك جامێر ژی مالا مە نیشا وێ ددەن. کوردستان موکریانی ژی دهێتە مالا مە، کوردستان دبێژیتە من، کو ئەز هەڤالێ بابێ وێ مە و ناڤێ من یێ د ناڤ بیرەوەریێن بابێ خوە دا دیتی. من ژی گوتێ ئەز هەڤالێ بابێ تە نینم، چونکە من بتنێ بۆ نیڤ دەمژمێرێ ئەوێ یێ دیتی، لێ من ل دەف وی کچەکا جەنتەل، یا هەلکەتی و ب بەر و بەرسینگ دیتبوو، من هەر چاڤ دکرێ، لێ وێ چ پویتە ب من نەکر. بۆ من مەرەقە بزانم ئەو کچ کی بوو؟
کوردستان موکریانی گۆتە من: کورە ئاخر ئەو کچە من بووم.
کوردستان موکریانی جارەکا دی ژی سەردانا کاك عەزیزی ل دهۆکێ دکەت و دوو بەرگێن بیرەوریێن هەڤژینێ خوە د. جەمال ڕه‌شیدی وەك دیاری بۆ وی دبەت.
پەیوەندیێن عەزیز مالتایی و ئەحمەد تەوفیق
ئەحمەد تەوفیق سکرتێرێ حزبا دیموکراتا کوردستانا ئیرانێ بوو، دەمێ ل لۆمانا دبیتە شەڕ، ئەحمەد تەوفیق و حەمە ڕەش و کەسەکێ دی، قەستا جهێ شەڕی دکەن. بارزانی وان دهنێریتە گوندێ کەمەکا هەتا شەڕ ب دوماهی دهێت.
پشتی هینگێ مەلا مستەفا دچیتە کەمەکا و وان د هنێریتە مالتایێ ل دەف بابێ کاك عەزیزی. بارزانیێ نەمر، محەمەد کەمەکی و ئەحمەد کەمەکی، کو هەردوو برایێن ئێك بوون، ددەتە دگەل وان و نامەیه‌کێ بۆ محەمەد سەلمانی دگەل وان دهنێریت. مام محەمەد سەلمان وێ نامێ ددەتەف عەزیزێ کوڕێ خوە دا بۆ بخوینیت. کاك عەزیز دبێژیتە بابێ خوە کو ئەو نامە یا مەلا مستەفا یە. مام محەمەد سەلمان ماچی وێ نامێ دکەت و ددانیتە سەر سەرێ خوە. بارزانی د ناما خوە دا داخوازێ ژ محەمەد سەلمان بناڤی دکەت، کو عەزیزێ کوڕێ خوە بدەتە دگەل ئەحمەد ئەوفیق و حەمە ڕەشی و جهێ وان بڤێت ببەنە وێرێ.
ئەحمەد و محەمەد کەمەکێ ڤەدگەڕنەڤە کەمەکا. ئەحمەد تەوفیق و هەڤالێن خوە ب شەڤێ ل مالا محەمەد سەلمان بناڤی دمینن. رۆژا پاشتر ئەو داخوازێ ژ محەمەد سەلمانی دکەن کو وان بگەهینیتە مۆسل. وان هندەك ناسنامێن سەختە بۆ خوە دابوونه چێکرن. کاك عەزیز دگەل وان دچیتە سەر جادێ، ترۆمبێلەکا لەشکەری دهێت، دەستێ خوە لێ بلنددکەن و داخوازێ ژێ دکەن کو وان ل سەر ڕێیا خوە ببەنە مۆسل. ئەو سەربازێن د ترۆمبێلێ دا داخوازا ١٠٠ فلسا بۆ هەر نەفەرەکی دکەن. ئەو ژی ل ترۆمبێلێ سوار دبن ب ئنیەتا چوونا مۆسل. دەمێ ئەو ل ترۆمبێلێ سواردبن، دبینن کو ناڤا ترۆمبێلێ هەمی خوینە، چ جهێن پاقژ نینن لێ ڕوینن. نەبێژە ئەو ترۆمبێل یا ژ شەڕی دهێت و دیاربوو، کوشتی و بریندارێن خوە پێ ڤەگوهاستبوون.
پشتی ئەو دگەهنە مۆسل، ئەحمەد تەوفیق و هەڤالێن خوە داخوازێ ژ عەزیزی دکەن، کو وان ببەتە بازاری. ل بازاری، ئەحمەد تەوفیق دبێژیت کو بارزانی ڕیهێن خوە ب گویزانێ دتراشیت. وی دڤێت گویزانەکێ بۆ بارزانی بکڕیت. ئەو دوو گویزانا بازاردکەن. ئێك یا نووی بوو ب ١٨ دەرهەما بوو، یا دی ژی دەستکێ وێ یێ شکەستی بوو ب ١٢ دەرهەما بوو. ئەو وان هەردوو گویزانا بۆ بارزانئ دکڕن.
وی دەمی پێشمەرگە گەلەکێ هه‌ژار و رویس و خواس بوو. لۆما ئەحمەد ئەوفیق سێ دنگێن قاپیتا ژی دکڕیت و ددەف کاك عەزیزی دا بۆ پێشمەرگەی دگەل خوە ببەت.
ئەحمەد تەوفیق و هەڤالێن خوە ژی غەوارەدبن، بێی کو کاك عەزیز بزانیت کا ئەو ب چ سەر چوون.
کاك عەزیز وان قاپیتا دگەل شۆفێرەکی بناڤێ سەید تاها دهنێریته مالتایێ. ئەو ژی جودا ب ترۆمبێلەکا دی ڤەدگەریته مال.
دەمێ ئەو قاپیت دگەهن، بابێ کاك عەزیزی، محەمەدێ وەیسێ دهنێریتە د دویف وان هەردوو کەمەکیا ڕا دا بهێن و وان قاپیتا بۆ پێشمەرگەی ببەن.
پشتی کو محەمەدێ بابێ عەزیزی دچیتە بەر دلۆڤانیا خودێ. کاك عەزیز هەم دبیتە سەمیانێ مالێ و هەم ژی ب رۆلێ سیاسی و چڤاکیێ بابێ خوە ڕادبیت.
پشتی هەیامەکی کەسك بناڤێ حەوێز مەحمود دچیتە مالا مام محەمەد سەلمانی. هینگێ مام محەمەد سەلمان د ژیانێ دا نەمایە. حەوێز مەحمود دبێژیتە کاك عەزیزی، کو ئەحمەد تەوفیقی ئەوێ هنارتیە ددویف وی ڕا دا بچیتە سلێمانیێ.
کاك عەزیز دچیتە مالا عارف قەرەچەتانی ل تاخێ جوهیا ل سلێمانیێ. عارف قەرەچەتانی خەزوورێ ڕەشید سندی بوو.
کاك عەزیز ل وێرێ ئەحمەد تەوفیق دبینیت. ئەحمەد تەوفیق دبێژیتە کاك عەزیزی کو وی دەزگەهەکێ ڕۆنیۆیێ یێ ل بەغدا پەیداکری و ئینایە مالا عارفی و ئەو ل وێرێ دەنگوباسێن شۆڕشێ چاپدکەن و بەڵاڤدکەن. وان ئەو دەزگا کربوو د ژێرزەمینا مالا عارفی ڤە و کارێ خوه ل وێرێ دکر.
کاك عەزیز دبێژیت: ئەحمەد تەوفیق ل وێرێ بەڵاڤۆکەك ب ناڤێ (دیسان بارزانی ) دەردکر، باش ل بیرا منە، ئێکەم دەنگوباسێ وێ بەڵاڤۆکێ ل سەر گوندێ تروانشێ بوو، بەحسێ بارزانی دکر دەمێ دچیتە دەڤەرا بەرواری بالا و د گوندێ تروانشێ ڕا دەربازدبیت.
ئەحمەد تەوفیق، مالەکێ ل کەرکووکێ بۆ کاك عەزیزی دەستنیشاندکەت و وی دهنێریتە وێرێ دا وێ بەڵاڤۆکێ بگەهینیت وێ مالێ. بۆ هەولێرێ ژی وی دهنێریتە مالا محەمەد کامل سەڕنی و عەریف ئەحمەد بناڤی. بۆ مۆسل ژی دبەتە مالا محەمەدێ ئەبابەکرێ ئێکمالەیی.
کاك عەزیز ل دهۆکێ ژی، ب هاریکاریا هەڤالێن خوە، ئەو بەڵاڤۆك ب دەستی دنڤێسی و ل کۆچە و کۆلانێن باژێرێ دهەلاویستن و بەڵاڤدکرن.
کاك عەزیز بۆ هەر جهەکی ب تنێ دانەیه‌كا وێ بەڵاڤۆکێ دگەل خوە دبر، پێدڤی بوو بهێتە کۆپیکرن و بەڵاڤکرن. ئه‌و چەندین جارا ب ڤی کاری رادبیت و ڕۆلەکێ گەلەك باش د بەڵاڤکرنا دەنگوباسێن شۆڕشێ دا دگێڕیت.
پشتی ڤێ جارێ کاك عەزیز جارەکا دی ژی ل سەر داخوازا ئەحمەد تەوفیقی دچیتەڤە سلێمانێ و وی دگەل خوە دئینیتە مال.
بەرێ محەمەد سەلمانێ بابێ عەزیزی وه‌غه‌را دوماهیێ بکه‌ت، ب هەیامەکێ، ئەحمەد تەوفیق دچیتە مالا وی ل ماڵتایێ و داخوازێ ژێ دکه‌ت کو بۆ بارزانی بنڤێسیت. محەمەد سەلمان، ب حەنەك ڤە دبێژیتە وی: مانێ سەرۆك بارزانی من نانیاسیت. ئەحمەد تەوفیق دبێژیتە وی: بەلێ تە باش دنیاسیت و دبێژیتە وی ڕێزەکا تایبەت ژی یا بۆ ته هه‌ی. محه‌مه‌د سه‌لامن ژی دبێژیتێ: تۆ نامێ بناڤێ من بنڤێسه و ئه‌ز دێ ل بنی ئیمزا که‌م. ئەحمەد تەوفیق ناما خوە دنڤێسیت، محەمەد سەلمان ژی ئیمزا دکەت و بۆ بارزانی دهنێریت. ئه‌و نامه بۆ هندێ بوو کو بارزانی رێبدەتە ئه‌حمه‌د توفیقی، کو بچیتە ئەوروپا، داکو ببیته نوونه‌رێ شۆرشێ و دەنگێ مللەتێ کورد بگەهینیتە جیهانێ.
پشتی وێ نامێ، بەرسڤەکا زارەکی ژ بارزانی بۆ ئەحمەد تەوفیقی دهێت و رەزامەندیێ ل سەر داخوازا وی دکەت. ئەحمەد تەوفیق ژی پشتی هینگێ دچیتە سوریێ.
پشتی مرنا بابێ عەزیزی ب ده‌مەکی، نامەیه‌ك ژ ده‌ف ئەحمەد تەوفیقی بۆ وی تێت. بەڵاڤۆکەك ژی د ناڤدا بوو. د ناما ئەحمەد تەوفیق دا هاتبوو، کو ئەو یێ گەهشتیە ئەورۆپا و وی ل وێرێ یێ خوە گەهاندیە عسمەت شەریف وانلی و وان پێکڤە نامەیه‌ك ل سەر دۆزا گەلێ کورد یا ئاراستەیی سکرتێرێ نەتەوەیێن ئێکگرتی (U:N) کری .
ئەو بەڵاڤۆك ناڤەڕۆکا وێ نامێ بوو ئەو وان ئاراستەی سکرتێرێ نەتەوەیێن ئێکگرتی کری. ئەحمەد تەوفیق داخواز ژ کاك عەزیزی کربوو، کو وێ نامێ کۆپیبکەن و بەڵاڤبکەن. پشتی هینگێ پەیوەندیێن کاك عەزیز و ئەحمەد تەوفیق دهێنە بڕین هەتا ئەو جارەکا دی ڤەدگەڕیتەڤە کوردستانێ.
دەمێ ئەحمەد تەوفیق ڤەدگەڕیتە کوردستانێ، دیسا دچیتە دەڤەرا سلێمانیێ. ل ساڵا ١٩٦٣ ڕژێما ئیرانێ گەلەك گڤاشتنێ ل سەر دەڤەرا سلێمانیێ چێدکەت، ئەحمەد تەوفیق و هەڤالێن خوە ژبۆ پاراستنا گیانێ خوە و بەردەوامبوونێ ل سەر هاریکاریکرنا شۆڕشێ, قەستا دەڤەرا بەرواری باڵا دکەت و هەیامەکی ل وێرێ دمینین.
گڤاشتنێن ڕژێما ئیرانێ ژ بەر ئەحمەد تەوفیق ل سەر شۆڕشێ زێدەدبن، هەڤالەکێ وی بناڤێ فایق ئەمین ب دەستێ ساواکێ ئیرانێ هاتبوو گرتن و سێدارەدان.
بارزانیێ نەمر دبێژیتە ئەحمەد تەوفیق، ئەم هند دشێین تە بپارێزین و داخوازێ ژ وی دکەت کو، بچیت خوە ڕادەستی ڕژێما ئیراقێ بکەت. ژ بەر هندێ ئەحمەد تەوفیق خوە ل ئامێدیێ ڕادەستی ڕژێما ئیراقێ دکەت و پشتی هینگێ دچیتە بەغدا.
پشتی وەفاتا بابێ کاك عەزیزی، ئەرکێن وی گرانتر لێدهێن، ئەو هەم دبیتە سەمیانێ مالا خوە و هەم ژی ب رۆلێ سیاسی و جڤاکیێ بابێ خوە ژی ڕادبیت. ئه‌و ل ساڵا ١٩٦٣ ب ئاوایەکێ فەرمی دبیته ئه‌ندامێ ڕێکخستنێن نهێنی یێن پارتی دیموکراتی کوردستان. ئەو د ناڤ رێکخراوا ماڵتایێ دا کار و چالاکیێن خوە ئەنجامددەت. بەرپرسێ ڕێکخراوێ ژی سلێمان عیسا گۆیی بوو.
کاك عەزیز و ڕەشید سۆفی و کەسەکێ دی ئەندامێن ڕێکخراوێ بوون. وان بارا پترا کارێ خوە یێن رێخستنێ ب ڕێیا هەڤال و هەڤچەپەرێ خوە، بەهجەت جندی تویلەری ئەنجامددان. بەهجەت تویلەری مرۆڤەکێ چست و چەلەنگ و پێ سڤك بوو. ئەو کەسەکێ ئەمین و جهێ باوەریێ بوو، وی پۆستێن حزبی دگەهاندن وگەلەك ب باشی هەموو ئەرکێن خوە جیبجیدکرن.
ل شەڤا ٨-٩/٦/ ١٩٦٣ ئێکەمین شەڕ پشتی شەڕێ ٩/٩/١٩٦١ ل شاخکێ دەستپێدکەت. هێزێن ڕژێمێ هێرشێ دکەنە سەر شاخکێ کو ئارمانجا وان گرتنا گەلیێ دهۆکێ بوو. ئه‌و ل وێرێ هەژمارەکا خەلکێ سڤیل شەهید دکەن. کو ئێك ژ وان محەمەد سەرەڕۆیی بوو، برایێ وی مستەفای ژی دگرن و دبەنە باره‌گایێ لیوا له‌شکه‌ری. بابێ حسەنێ صەیدا دهێتە شەهیدکرن. حسێن ئیبراهیم تویلەری ژی برینداردبیت. هێزێن رژێمێ شاخکێ دگرن، لێ ژ بەر بەرگریا هێزێن پێشمەرگەی نەشیان ل چیای سەرکەڤن.
وی دەمی هێزێن بەرواریا ل کەلا شاخکێ دجهگیربوون. پشتی کو شەڕێ مه‌زنێ چیایێ مەتینا دەستپێدکەت، ئەو هێز بۆ چیایێ مەتینا دهێنە ڤەگوهازتن.
ل ساڵا ١٩٦٤ بۆ دەمەکێ کورت دان و ستاندن دناڤبەرا شۆڕشێ و حکوماته ئیراقێ دا دەستپێدکەن. ئێدی رۆلێ کاك عەزیز ماڵتایی وەکو کادرەکێ سیاسی، دبیتە کۆمکرنا دەخل و دانی و ئابوونا بۆ شۆڕشێ، ل دەڤەرا دەشتێ.
سەڕەڕای هندێ کو ئه‌و کادرەکێ سیاسی بوو، لێ وی تڤەنگا بابێ خوە ژی هەلگرتبوو و جارنا پشکداری د شەڕا دا ژی دکر. پاشی ئەو ل ساڵا ١٩٦٥ ب فەرمی دبیتە پێشمەرگە.
پشتی خالد قەساری ل ساڵا ١٩٦٤ ژ زیندانا حکومه‌تا ئیراقێ دهێتە ئازادکرن، عەزیز و بەهجەت جندی و هەڤالێن وی یێن دن یێن ڕێکخستنا وان یا نهێنی، کۆمبوونەکێ دگەل خالد قەساری دکەن و داخوازێ ژ وی دکەن، کو ئەگەر هاتوو شەڕی دستپێکرڤە، ئەو حەز دکەن کو ئەو ببیتە سەرقۆلێ وان. پشتی ل ساڵا ١٩٦٥ شەردەستپێدکەت، ئێدی عەزیز، ئیسلام، رەشید سۆفی و هەژمارەکا دی یا گەنجا دگەل خالد قەساری قەستا دەڤەرا بەرواری باڵا دکەن. ئەو ل وێرێ دچنه بامەڕنێ و دچنە دگەل قۆلێ ئەحمەد عەبدولرەحمان بناڤی. پشتی هینگێ ئەوان ددەنە دگەل بەتالیۆنا نەعمۆ سەمەد و بۆ گەلیێ زڕکا دهێنە ڤه‌گوهاستن. ئەو هەتا هاڤینا ساڵا ١٩٦٥ ل گەلیێ زڕکا دمینن، پشتی هینگێ ئەو دچنه قەشەفڕێ.
دەمێ هێرشێن دوژمنی دهاتنه سەر هێزێن پێشمەرگەی، ل تەحا، کۆپێ قەوغایێ، کۆپێ رەنیێ و شاخکێ و دەڤەرێن دن یێن نێزیکی دهۆکی، ئەو د هه‌وارا هه‌ڤالێن خوه دچوون و پشکداری د بەرسینگگرتنا هێرشێن دوژمنی دا دکر.
عەزیز مالتایی عاشقێ گولا و ژینگەهپارێز
دەمێ هێرشا جاشا بۆ سەر کۆپێ قەوغایێ دەستپێدکەت، کاك عەزیز و هەڤالێن خوە ژبۆ پشتەڤانیا هێزێن پێشمەرگەی ژ قەشەفرێ بەرەف تەحا و کۆپێ قەوغایێ دکەڤنە رێ. ل تەحا سەعیدێ عەبدولرەحمانی ل بەری عەزیزی دچیت، سەعید هێدی هێدی و بهشیاری دچیت، نەکو مینەك د ڕێیا وی دا بیت و پێڤه بپه‌قیت. ئەو ژ ڤی بەری خوە د هاڤێتە سەر بەرێ دی. دەمەکی کاك عەزیز لێ دکەتە هەوار و دبێژیتێ: نە نە نە !!. سەعید هزردکەت کو پیێ وی یێ کەتیە سەر مینەکێ. ئەو ژی دبێژیتە عەزیزی: خێرە؟ مینە؟؟.
عەزیز دبێژیتە وی: نە، مینا چ ؟ دا پیێ تە کەڤیتە سەر بیتانۆکەکێ. سەعید تۆڕە دبیت و بەرێ تڤەنگا خوە ددەتە عەزیزی و دبێژیتە وی: ئەمێ د ناڤ ئاگری دا و تۆیێ بەحسێ بیتانۆکا دکەی. حەز و ڤیانا گول و سروشتی هەتا ئیرۆ ژی ل دەف کاك عەزیزی یا بەردەوامە.
کاك عەزیز و هەڤالێن خوە ل کۆپێ قەوغایێ پشکداریێ د بەرسینگگرتنا سێ هێرشێن دوژمنی دا دکه‌ن و هەرسێ هێرشان دشکێنن.
مەزنترین شەڕێ ل دەڤەرێ پشتی شەڕێ ٩/٩/١٩٦١ قەومی ل ٥/١١/١٩٧٤ ل گرێ رەش و ڵاتا سەقەرا بوو ل هنداڤ سێجێ و کێڤلا و گەلیێ زڕکا.
دەربارەی وی شەڕی بەهجەت جندی تویلەی ب ڤی رەنگی ڤەدگێڕیت: قۆلێ بەرواریا ل ژێر فەرماندەییا خالد قەساری دگەل بەتالیۆنا نەعمۆ سەمەد بوو. ئه‌و ل ژێر ئاگرێ تانگ و تۆپێن گران و فرۆکێن جه‌نگی، گرێ ڕەش بەرددەن و دچنە سه‌رداتر. لێ ئەو پشتی پێنج رۆژا هێرشێ دبەنەڤە سەر گرێ ڕەش و دربه‌کێ مه‌زن ل دوژمنی دده‌ن و وی چیای ژ دوژمنی پاقژ دکه‌ن. شەڤا بەری هینگێ شەهید شەعبان غەفار، سریا خوە دبەتە بەڕۆشکێ و هێرشێ دکەتە سەر بنکە و بارەگایێن دوژمنی، دا شەڕ ل سەر هەڤالێن وی ل گرێ ڕەش و ڵاتا سەقەرا سست ببیت. ئەو د وان هێرشان دا هەژمارەکا شەهید و بریندارا ددەن.
بەری هینگێ ل سێجێ بەهجەت تویلەری برینداردبیت، پشتی ئەو چارەسەرریا خوە ل سەرسنکێ دکەت، ل رۆژا سیێ ئەو ڤەدگەڕیت دا بچیت پەیوەندیێ ب هەڤالێن خوە یێن پێشمەرگە بکەت. بەهجەت ل سەر ڕێیا خوە دچیتە بارەگایێ سەلیمێ ئەسعەد ل بادێ. تۆپبارانا دوژمنی ل سەر دەڤەرێ بەردەوامە. ئەو دگەل سەید سالح کو وی دەمی وی سەرپەرشتیا بەرەیێن شەڕی دکر دچیتە گەرماڤا. پاشێ دچیتە دەف هەڤالێن خوە ل کۆرا ب سماق و گەلی هرچکی. سەید سالح رێنماییان ددەتە تۆپچیێن شۆڕشێ. ئەو ل وێرێ بارەگایێ جاشا و تانگێن سوپایێ رژێمێ ل گوندێ ماسیکێ تۆپباراندکەن. د ئەنجامێ وێ تۆپبارانێ دا دوژمن دشکێت و درەڤیت.
خالد قەساری، هەڤالێن خوە دکەتە گرۆپێن بچویك و نابیژیتە وان کو ئەو دێ هێرشێ بەن سەر دوژمنی، بەلکو دبێژیتە وان کو ئەو دێ چنە بەرەیەکێ دی یێ شەڕی.
خالد قەساری، بەهجەت جندی تویلەر، بحوکمێ هندێ کو ئەو یێ شەهەرەزایی دەڤەرێ بوو و نێچیرڤانەکێ ب ناڤ و دەنگ بوو، وی ددەتە دگەل خوە.
ئەو دچنە ئاخە سپیکێ، ڕێیەکا گەلەكا تەنگە، دوو مرۆڤ نەشێت دبەرێك ڕا بچن. خالد دبێژیتە بەهجەت جوندی، ل وی جهی بڕاوەستە و هەڤالێن خوە بهەژمێرە، کا ئەو چەندن. هەژمارا وان ٨٤ پێشمەرگە بوون، پشتی هینگێ ئەو دچنە د گەلیەکێ دا ل بنێ گرێ ڕەش. ئەو ب رۆژێ د وی گەلی دا دمیینن. دوو سندۆقێن نارنجووکا یێن دگەل وان. خالد ناڤێن هێرشبەرا دنڤێسین، هەر ٨٤ کەس، هەتا چایچیێ وان ژی ناڤێن خوە بۆ هێرشێ دنڤێسین.
بەهجەت، رەمەزان، نایف حەسەن و عەبدوللا سەلمان، ل بەر تشتێن وان ل پشتێ دمینن. هێرشا وان بۆ سەر گرێ ڕەشە دەستپێدکەت.
پیرەمێرەك ب ناڤێ حەسەنێ عەبێ بناڤی، پێش کوڕێ خوە ڤە هاتبوو شەڕی. رەشید کانی گولانی و قادر ئالەکینی، هەر ئێك ژ وان دگەل ٥-٦ پێشمەرگا دچنە هاریکاریا وان.
دەمێ ڕەشید کانی گولانی حەسەنێ عەبێ بناڤی دبینیت، کو ئەو وەسا یێ ب ناڤ ساڵڤە چووی، دبێژیت: من نەزانی، ئەگەر دا ئەز ژی بابێ خوە ئینبم!
حەسەنێ عەبێ ب بڕنۆیێ شەر دکر، وی دەرفەت نەددا چ سەربازێن ڕژێمێ ب ڕەڤن، وی ب هەر گوللەکێ ئێك دهاڤێتە ئه‌ردی. ڕەشید کانی گوللانی دبێژیته وی: مام بهێله بلا هندەك بڕەڤن ژی، حەسەن لێڤەدگێڕیت و دبێژیتێ: پانێ چاڤێن من د باش نینن. ڕەشید دبێژیتە وی: پا ئەگەر تە باش دیتبا دا چ کەی!!!
حەسەنێ عەبێ بناڤی د وی شەڕی دا دوو کلاشینکۆف وەکو دەستکەفت ژ مه‌یدانا شەڕی ڕاکرن.
هێزێن پێشمەرگەی د وی شەڕی دا، گرێ رەش دگرنەڤە و هەژماەکا مەزن ژ جاش و سەربازێن دوژمنی دکوژن و ٤٦ پارچەیێن چەکی کو ٢ ئاربی کەی ژی د ناڤدا بون و لگه‌ل تەقەمەنیەکێ مەزن ژی دکەڤیتە دەستێ وان.
پشتی کاك عەزیز ژ ئیرانی دزڤڕیت دچیتە گرێ ڕەش، بەهجەت جندی، لەشکەرگەها مه‌یدانا شه‌ڕی نیشا وی دده‌ت، کو هەمی ب خۆدێن سەربازێن دوژمنی یێ خەملاندی بوو.
کاك عەزیز مالتایی ل ناڤبەرا سالێن ١٩٦٨-١٩٦٩ .
پشتی بەعسی ل ساڵا ١٩٦٨ ب کودەتایەکێ دەسهەڵاتی دگرنە دەست، ستەم و زۆرداری ل سەر گەلێ کورد زێدەتر لێدهێت. بەرپرس و ئەندامێن لژنا ناوچا مۆسل، هند دهێنه گرتن و هند ژی دڕەڤن. ئێدی ڕێکخستنێن مۆسل دمیننه بێ سه‌ر.
ل ساڵا ١٩٦٩ عه‌زیزی تۆمبێله جێب هه‌بوو، ل ماڵتایێ ل مال بوو. جاشێن جەلالیا یێن دهۆکێ دچن تۆمبێلا وی ژ مال دستینن و دبه‌ن.
عەلیێ خەلیل فه‌رماندێ هێزا دهۆکێ، نەعمان عیسا و عبدالرزاق گەرماڤی ل مه‌ها ١١/١٩٦٩ عەزیز ماڵتایی ب نهێنی دهنێرنه مۆسل و وی ڕادسپێرن، کو بچیت سەروژنوی لژنا ناوچا مۆسل دابمەزرینیت. کاك عەزیز پێشمەرگەیە و کەسەکێ بەرنیاسە، راسپارتنا وی بڤی ئەرکێ قورس مەترسیەکا مەزنە ل سەر ژیانا وی.
عەلی خەلیل و نەعمان عیسا و عبدالرزاق گەرماڤی دبێژنە وی: کو ئەڤە فەرمانا حزبێ و شۆڕشی یە. ئەگەر تۆ د ڤی ئەرکی دا بهێیە گرتن و کوشتن، دێ تە وەکو شەهید حسابکەین. هەرەسا دبێژنە وی: شۆڕشێ پارە ژی نینن، دڤێت تۆ ڤی ئەڕکی ل سەر کیستێ خوە ئەنجامبدەی.
پلانا عه‌زیزی و فه‌رماندێن هێزا دهۆکێ ئه‌وه کو؛ عزیز دێ چه‌کێ خوه ل قه‌شه‌فڕێ ل ده‌ڤ هه‌ڤالێن خوه دانیت و دێ وه‌سا دیارکه‌ت کو ئه‌و دێ چیت خوه ڕاده‌ستی حکومه‌تا ئیراقێ که‌ت. ئه‌و چه‌کێ خوه ل وێرێ ددانیت و فازل حەسەنی دگەل خوە دبەت و دچیتە مالا دێوالی ئاغای. دێوالی دبێژیتە وی: ئەز د مەسەلا تە ناگەهم، تو یێ هاتی خوە ڕادەست بکەی، د هەمان دەمدا ناما عەلیێ خەلیلی یا بۆ من هاتی و دبێژیت: ئه‌و عه‌زیز هات، ئەگەر تشتەك ل وی بهێت من ئه‌و ژ تە دڤێت!! دێوالی دبێژیتێ: تشتەکێ د دبن کولاڤێ تە ڤە هەی، به‌لێ ما کارێ من پێ چییە!
دێوالی وی دبه‌ته باره‌گایێ فرقا له‌شکه‌ریا مۆسل ڕاده‌ست دکه‌ت. ب رۆژێ کاك عەزیز یێ ئازادە، لێ چاڤدێریەکا چڕ ژ لایێ ڕژێمێ ڤە یا ل سەر وی هەی. ب شەڤێ ژی وی دکێشنە بەر ڤەکۆلینێ.
پشتی ڕه‌وشا وی پجه‌ک ئارام دبیت، ئەو پەیوەندیێ ب هەڤالێن ڕێکخستنێ دکەت، کو به‌رپرسێن شۆڕشێ بۆ وی ده‌ستنیشانکربوون. ئەو لگه‌ل جانۆ گۆیی، سالح گۆیی و فاروقێ سۆردڕوونیت و هەیکەلێ لژنێ بۆ وان ددانیت و دبێژیتێ: هوون د ناڤ خوە دا بەرپرسێ لژنێ بهەلبژێرن و یێن دی ژی ببنه ئەندامێن لژنێ. دیسان دبێژیته وان کو مۆرا لژنێ ژی، کو یا ل دەف عەلیێ خەلیل و نەعمان عیسای، ئه‌و دێ وێ ژی بۆ وان ئینیت.
پشتی هینگێ عەزیز ماڵتایی ڤەدگەڕیتە دهۆکێ. فازل حەسەن دبیتە پرا پەیوەندیێ د ناڤبەرا وی و لقا پارتی و هێزا دهۆکێ دا. ئه‌و فازلی ڤڕێدکه‌ته ده‌ف عه‌لیێ خه‌لیلی، مۆرا لژنا مۆسل ژ ده‌ف وان دئینیت و عه‌زیز وێ ڕاده‌ستی هه‌ڤالێن لژنێ دکه‌ت، ل مۆسل.
پشتی عەزیز ئەرکێ دامەزراندنا لژنا مۆسل بدوماهی دئینیت، ئەو و جەلال ماڵتایی ئه‌ردەکێ چاندنێ بکرێ دگرن و دچنه بەغدا دا ماتۆرێن ئاڤێ بۆ پرۆژێ خوە بینن. ئەو ل بەغدا دچنە دەف محه‌مه‌د ئەمین شەمبی، کو بەرپرسێ رۆژناما (ثورة) یا حزبا بەعس بوو. ل وێرێ ئەحمەد تەوفیق ژی دهێتە دەف وان. ئه‌و ب دیتنا هه‌ڤدوو گه‌له‌ک شاد دبن.
ئەحمەد تەوفیق دبێژیتە کاك عەزیزی کو وی دڤێت ژ ئیراقێ دەرکەڤیت، لێ چ ڕێ ب دەست وی ناکەڤن. دیار بوو کو رەوشا وی گەلەك یا خراب بوو ل بەغدا و ژیانا وی دمه‌ترسیێ دا بوو.
عەزیز مالتایی، ماتۆرێن ئاڤێ ناکڕیت، ئەو پارێن وی بۆ کڕینا ماتۆرێن ئاڤێ برین ددەتە ئەحمەد تەوفیق. هەر چەندە ئەحمەد تەوفیق رەتدکەت کو وان پارا ژ عەزیزی وەرگریت، لێ ئه‌و ب زۆری ددەتێ.
پشتی ڤێ جارێ پەیوەندیێن کاك عەزیز و ئەحمەد تەوفیق دهێنە بڕین و ئێدی ئەو چ جارێن دی ئێکودوو نابیننەڤە. گەلەك مخابن کو ڕژێما ئیراقێ ئەحمەد تەوفیقی بەرزە دکەت و هەتا نوکە چارەنڤیسێ وی نەدیارە.
سه‌نته‌رێ کۆماته
یێ دێکومهنت کرنا دیرووکا شۆڕشێ
کار و ئهرکێ سه‌نته‌رێ کۆماته دێکۆمێنت کرن و پاراستنا دیرووکا شوڕشێ یه ژ مرن و ژناڤچوونێ.
ڤی سهنتهری ب ستافهکێ بچووک و شیانێن ساده، لێ ب ڤیان و باوهریهکا مه‌زن، وهک پێنگاڤا خوه یا کاری یا ئێکێ، دهست ب کۆمکرن، دێکۆمنێت کرن و تۆمارکرنا دیرووکا خهبات و شۆڕشا کوردستانێ کریه.
