مالباتا شه‌هید محه‌مه‌د ئه‌بابه‌کر ئێکماله‌یی و کاروانێ خه‌باتێ ژ به‌غدا هه‌تا ئامه‌دێ
سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشی د بەردەوامیا کار و چالاکیێن خوە دا ل ڕێکەفتی ٢٠٢٣/١٢/٢٥ هەڤدیتنەکا ڤیدیۆیی دگەل خەباتکەرا دێرین خانما مەقبیلا محەمەد توفیق ئێکمالەیی و کچا وێ بەیان محەمەد ئەبابەکر ئێکمالەیی ئەنجامددەت و دیرووکا خەباتا وێ و بەیانا کچا وێ و هەڤژینێ وێ شەهید محەمەد ئەبابەکر ئێکمالەیی، مینا بەلگەنامەیەکا دیرووکێ تۆماردکەت و ژناڤچوونێ دپارێزیت.
خانما مەقبیلا محەمەد توفیق ل سالا ١٩٤١ ل باژێرکێ چەلێ ل باکوورێ کوردستانێ هاتیە سەر دنیایێ. ئەو د ژیێ ٤ سالیێ دا بوو، دەمێ مالباتا وێ قەستا باشوورێ کوردستانێ کری. مالباتا مەقبیلایێ ل باژێرێ بەغدا ئاکنجی بوو و هه‌ر ل وێرێ ژی وێ ژیانا هەڤژینیێ دگەل محەمەد ئەبابەکر ئێکمالەیی پێکئینا.
زه‌لامێ وێ محەمەد ئەبابەکر هه‌ر زوو ببوو ئه‌ندامێ ڕێکخستنێن نهێنیێن پارتی دیمۆکراتی کوردستان ل به‌غدا و ئه‌و که‌سه‌کێ چالاک و پڕی بزاڤ بوو و ئێک ژ وان که‌سان بوو یێ کو گه‌له‌ک هاریکاریا پێشمه‌رگه‌ی و شۆڕشێ دکر. لۆما رژێما ئیراقێ ل ساڵا 1966 ژ بەر وان بزاڤ و چالاکیێن وی، ل بەغدا وی دگریت و پشتی ده‌مه‌کی ژی، بڕیارا سێدارەدانێ دەرحەقێ وی ددەت و وی دبەتە زیندانا ئەبوغرێب ل نیزیکی به‌غدا. پاشی ڕژێم ژبۆ ترساندنا خەلکی، بڕیارێددەت کو وی ڤه‌گوهێزیته مۆسل و ل بابلتۆپی ل سەنتەرێ باژێرێ مۆسل، ل پێش چاڤێن خەلکی، وی ل سێدارێ بدەت. ژ بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ ژی ڕژێم محەمەد ئەبابەکر ب دەست و پیێن کەلامچەکری ڤە و ل ژێر چاڤدێریەکا توند، ب شەمەندەفرێ ژ بەغدا بۆ باژێرێ مۆسل ڤه‌دگوهێزیت.
ژ به‌ر کو محەمەد دزانیت ئێدی مرنا ویا مسۆگه‌ر یا نێزیک دبیت و هه‌رده‌مێ وی دگه‌هیننه مۆسل ئێکسه‌ر دێ هێته سێداره‌دان، لۆما ئه‌و ل ڕێکه‌کێ دگه‌ڕیت کو هه‌ر چه‌وا بیت خوه ژ مرنێ ڕزگاربکه‌ت. بڕێڤە و بهاریکاریا کەسەکێ عه‌ره‌ب کو ناڤێ وی سالم بوو، هه‌ردوو پێکڤه پلانه‌کا موکوم دادڕێژن و ئه‌و بهاریکاریا وی جامێڕی درەڤیت. سالم وی دبەتە گوندەکێ عەرەبا ل نێزیکی حەمام عەلیل و کلامچێن دەست و پیێن وی دشکێنیت و پاشی وی بڕێکێن خوه یێن تایبه‌ت ژ مۆسل ژی ده‌رباز دکه‌ت و هەتا کو دگەهینیتە بارەگایێ فه‌رماندێ له‌شکه‌رێ ئێک ئەسعەد خۆشەڤی ل بامەرنێ.
مالبات و زاڕۆکێن محەمەدی ل بەغدا دمینن. ژ به‌ر کو شه‌هید محمه‌د ئه‌بابه‌کر ئێکماله‌ی، که‌سه‌کێ گه‌له‌ک هێژا و جامێر و خودان که‌سایه‌تیه‌کا بژاره بوو، لۆما ئه‌و شیابوو ل به‌غدا و دناڤ عه‌ره‌با ژی دا بها و ڕێزه‌کا تایبه‌ت ژ بۆ خوه په‌یدا بکه‌ت و هه‌رکه‌سێ ئه‌و نیاسیبا گه‌له‌ک حه‌ژێ دکر. ئەفسەرەکێ عەرەب ب ناڤێ ئەحمەد کو جیرانێ ماڵا وی بوو، به‌ری ده‌ستێ ڕه‌شه‌کێن ڕژێمێ بگه‌هیته هەڤژین و زاڕۆکێن وی و وان بگرن، ئه‌وهاریکاریا وان دکەت و وان دبه‌ته باژێڕکێ حه‌بانیێ، دا کو ل به‌رچاڤێن ڕه‌شه‌کێن ڕژێمێ به‌رزه که‌ت. پشتی هینگێ وان دگه‌هینیته مۆسل و پاشی ئه‌و ژ وێرێ خوە دگەهیننە کوردستانێ.
محەمەد ئەبابەکر دگەل مەقبیلا هەڤژینا خوە و زاڕۆکێن خوە ل گوندێ ئێکمالێ ل دەڤەرا کانیماسی ئاکنجیدبن. ل وێرێ ژی ئه‌و وه‌ک ئه‌ندامه‌کێ چالاکێ ڕێکخستنێن پارتی، به‌رده‌وام دبیت د پشته‌ڤانی و هاریکریکرنا پێشمه‌رگه‌ی دا، ل به‌ره‌یێن شه‌ڕی و کارێن دیێن خه‌باتێ.
پشتی شکەستنا شۆڕشا ئەیلۆلێ ل ئادارا ساڵا 1975، محەمەد ئەبابەکر چەکێ خوە رادەستی ڕژێمێ ناکەت. ئەو بەری دەستپێکرنا شۆڕشا گۆلانێ و هێشتا ل ساڵا 1975، بڕێکا ماجد به‌گێ چه‌لی و شه‌هید عه‌لی عبیدالله، دگەل هەژمارەکا خەلکێ دەڤەرێ، دەست ب ئاڤاکرنا رێکخستنێن پارتی دکەن. پاشی ده‌مێ ل ساڵا 1976 کاک فوئاد میرانی و کاک عبدالله سالح، لگه‌ل گرۆپه‌کا پێشمه‌رگه‌ی، وه‌ک ئێکه‌مین گرۆپا پیشمه‌رگه‌ی ل شۆڕشا گولانێ، هاتینه گوندێ ئێکمالێ، شه‌هید محه‌مه‌د و سه‌دیق ئێکماله‌ی، ئێکه‌مین که‌س بووینه ل گوندێ ئێکمالێ، کو په‌یوه‌ندی ب کاک فوئاد وان کری ژ بۆ نووژه‌نکرن و به‌رفره‌هکرنا تۆڕێن خوه یێن ڕێکخستنێ. کاک فوئاد ژی هه‌ردووکا رادسپێریت ژ بۆ ئاڤاکرنا ڕێکخراوه‌کا نهێنی ل گوندێ ئێکمالێ و ده‌ردۆرا. پشتی هینگێ ئه‌و ڕێکخراو بڕێکا شه‌هید محه‌مه‌دی و مەقبیلا هەڤژینا وی و بەیانا کچا وی، دگه‌هیته مۆسل و به‌غدا ژی و دبیته ئێک ژ ڕێکخراوێن هه‌ره چالاکێن نهێنی ل شۆڕشا گولانێ.
ژ بەرکو بەیانا کچا مەقبیلایێ قوتابی بوویه، ده‌مه‌کی ل دهۆکێ و پاشی ل بێرسڤێ، پاشی ژی ل ئامێدیێ، ئەو ب ئەرکێ ئینان و برنا پۆستێن رێکخستنێن پارتی ڕادبیت. بەیان خان ب دەهان جار دگەل بابێ خوە بۆ ئەنجامدانا چالاکیێن نهێنی دچیتە بەغدا، مۆسل، هەولێر، دهۆك، زاخۆ و هەتا حاجی ئومەران ژی چوویە.
د هه‌مان ده‌م دا، ئێدی محەمەد ئەبابەکر و مەقبیلا هەڤژینا وی و بەیانا کچا وی دبنە جهێ باوەریا شۆڕشێ و ئەو خزمەتەکا مەزن، چ ژ لایێ ئینان و برنا چەکی، پۆست و بەڵاڤۆکێن حزبی و دەرمانان ڤە، و چ ژی ژ لایێ ڤەحەواندن و بخودانکرنا پێشمەرگه‌ی ڤە، پێشکێشی شۆڕشێ دکەن. ئێدی ماڵا وان دبیته ماڵا پێشمه‌رگا و د ده‌ڤه‌رێ دا ب کوردایه‌تی و دلسۆزی و فیداکاری تێنه نیاسین.
ژ هەژی ئاماژێ یە کو مەقبیلا خان و کچکا خوە بەیان ژ بۆ برنا پۆستێن حزبی، هەتا بەغدا ژی دچوون.
دیسان وه‌کی ئه‌م دزانین کو، ل شۆڕشا گولانێ په‌یداکرنا ده‌رمانان و ئینانا وان بۆ ناڤ شۆڕشێ، کاره‌کێ گه‌له‌ک بزه‌حمه‌ت و پڕی مه‌ترسی بوو. لێ خانما مه‌قبیلا و به‌یانا کچا وێ، ب بەردەوامی دەرمان ژ به‌غدا بۆ شۆڕشێ دئینان. دڤێت ئه‌م وێ ژی ژبیرنه‌که‌ین، ژ بەرکو خانما مه‌قبیلا ل بەغدا برینپێچ بوو، ژبلی ئینانا ده‌رمانان، گه‌له‌ک جاران وێ پێشمه‌رگێن بریندار ژی ده‌رمان دکرن و سه‌چمه و گولله ژ له‌شێ وان دئینانه ده‌ر.
بڕاستی ژی سیفه‌تێن باشێن ڤێ شێره‌ژنێ گه‌له‌ک بوون. ئێک ژ ئێکی باشتر بوو. ژ بلی کو ئه‌و ژنه‌کا وێره‌ک و چاڤنه‌ترس بوو. خانمه‌کا مه‌رد و چاڤڤه‌کری و ده‌یکه‌کا دلۆڤانا پێشمه‌رگا بوو. د هه‌مان ده‌م دا وێ شەهرەزایێ د کارێ دورین و دروارێ دا هەبوو، ئو ب بەردەوامی جلک و خاکێن پێشمەرگا ژی بۆ ددروین و ئاماده‌دکرن.
هه‌لبه‌ت به‌یانا کچا مه‌قبیلایێ و شه‌هید محه‌مه‌د ئه‌بابه‌کری، پشتی پسپۆر بووی و بوویه قوتابی، ل بێرسڤێ، پاشی دهۆکێ و پاشی ژی ئامیدیێ، ئه‌و ببوو ده‌ستێ ڕاستێ یێ شه‌هید محه‌مه‌دی، ژ بۆ ڤه‌گوهاستنا به‌ڵاڤۆک و پۆست و ده‌رمان و پیدڤیێن دیێن شۆڕشێ، ژ ناڤ باژێڕان بۆ ناڤ شۆرشێ و به‌رۆڤاژی.
د بەشەکێ ڤێ دیدارێ دا بەیان خانا کچا مەقبیلایێ دبێژیت: پشتی ئەز ژی بوویمە هاریکارا بابێ خوە د خەباتا نهێنی دا، داکو ناڤێ من ئاشکرا نەبیت و نەهێمه گرتن، بابێ من گۆتە من: تۆ دێ وه‌ک ئه‌ندامه‌کا چالاکا ڕێکخستنێ لگه‌ل مه دا کارکه‌ی، به‌لێ ئەز ناڤێ تە ناکەمە د ناڤ لیستا رێکخستیان دا، دا کو ئه‌گه‌ر ئه‌م هاتینه گرتن، تۆ نه‌هێیه گرتن. هەروەسا گۆتە من: ئەگەر جارەکێ ئەم پێکڤە ب ئێك ترۆمبێل ژی ژ بۆ ئەنجامدانا ئەرکەکێ نیشتیمانی بچین، ئەگەر هاتوو ئەز بڕێڤە بهێمەگرتن ژی، خوە ب من نەئینیە دەر، نە ئەز تە نیاسم و نە تۆ من دنیاسی.
ئەو ڕێکخراوا نهێنی ئەوا محەمەد ئەبابەکر و سەدیقێ گوندیێ وی ب ڕاسپاردا کاك فوئاد میرانی دامەزراندی، بەرفرەهدبیت. شەعبانێ مالا پیرۆی، شەهید سەبریێ محەمەدێ خالدی، حەسەن ئیبراهیم حاجی، سەیفددین ئەحمەد پیرۆ، شەهید ئیسماعیل ئه‌حمه‌د پیرۆ، محەمەد کەریم، حسێن عەبدوللا ئیسماعیل، شەهید مامۆستا زەکی سەلمان بێدوهی و گەلەك کەسێن دی دهێنە ڕێکخستن دگەل ڕێکخراوا ناڤبری.
شه‌هید محەمەد ئەبابەکر ئێکمالەیی ل ساڵا 1980 دەمێ ئەو و کچا خوە بەیان پۆست و بەڵاڤۆکێن شۆڕشێ دبەنه دهۆکێ، ئەو د ڕێکێ دا، ل باتیفا ژ لایێ ڕژێما ئیراقێ ڤە دهێتەگرتن. پۆست و بەلاڤۆکێن شۆڕشی هەمی یێن دگەل بەیان خانێ. لێ هەر وەکو ئەو و بابێ خوە پێشوەخت رێککەفتین، ئەو خوە ب ئیکودوو نائیننەدەر. ل خالا کۆنترۆلا باتیفێ، ل پێش چاڤێن بەیانێ، ڕەشەکێن ئه‌منا ڕژێمێ جلکێن بابێ وێ ژ بەردکەن و وی گەلەك دپشکنن، لێ چ دگەل وی نابینن. بەیان خان ژی موویەکی ژ خوە نالڤینیت. ڕەشەکێن ڕژێمێ بابێ بەیان خانێ دگرن و دەستێن وی کەلامچەدکەن و وی ل ترۆمبێلەکا دی سواردکەن و دبەن.
بەیان خان، بێی کو گۆمانا ڕه‌شه‌کێن ئه‌منێ بینیته سه‌ر خوه، ئه‌و ژ بۆ ئەنجامدانا ئەرکێ خوە، درێژیێ ب ڕێیا خوە ددەت و دچیتە مالا پسمامێ خوە سدقی ل دهۆکێ. ل دویف ڕێنمایێن بابێ خوە، ئەو وان پۆست و بەڵاڤۆکا دگەهینیتە هەڤالەکێ بابێ خوە ل دهۆکێ.
پشتی بدوماهیئینانا ئەرکێ خوە، بەیان خان ڤەدگەریتە بێگۆڤا. ئەو ل وێرێ دچیتە مالا عەبدولرەحمانێ سلێمانێ دربۆیێ بێتکاری، برایێ شەهید شوکری بێتکاری و خەبەرێ گرتنا بابێ خوە دگەهینیتە وی. عەبدولرەحمان ژی دچیتە دەف محەمەد حەسەن بێتکاری و سەعدوللا بێتکاری و سویلاقەیێ مختارێ بێگۆڤا. ئەو دویف وی دا دچنه زاخۆ. هه‌لبه‌ت ڕژێم ژی نه‌شیایه چ به‌ڵگه‌یا ل سه‌ر شه‌هید محه‌مه‌دی بگریت، لۆما پشتی ئه‌ڤ که‌سایه‌تیه ژی دچنه وێرێ و به‌ڕه‌ڤانیێ ژێ دکه‌ن، وی ددەنه بەردان و دگەل خوە دئیننه بێگۆڤا.
پشتی ڤێ گرتنێ، ئێدی ئەو ڕێکا هاتنووچوونا خوه یا ناڤ باژێڕان دگوهڕن و بۆ ئەنجامدانا کارێن خوەیێن ڕێکخستنێ، د ڕێیا چیایێ مه‌تینا و قەدشێ و سه‌سنکێ ڕا هاتن و چوونا دهۆکێ، مۆسل، به‌غدا و هەولێرێ دکەن.
بەیان محەمەد ئەبابەکر ئێکمالەیی ل ساڵا 1983 شویدکەت ونەچاردبیت دگەل هەڤژینێ خوە بچیته باژێرێ مۆسل و هەتا سالا 1988 ل وێرێ دمینیت. بەیان خان چونکی ژ بابێ خوه دووردکه‌ڤیت و دبیته خودان ئه‌رکێن مالێ، ئێدی وەکو بەرێ ئه‌و نەشیت بەردەوامیێ ب خەباتا نهێنی بدەت، لگه‌ل بابێ خوه. پشتی شویکرنا بەیان خانێ، محەمەد ئەبابەکرێ بابێ وێ، درێژیێ ب کاروانێ خەباتا خوه ددەت، لێ ئێدی ئەو ب دوورکه‌تنا به‌یانێ،هەست ب ڤالاهیەکا مەزن دکه‌ت د ناڤ ڕێکخستنا خوەدا.
لێ دیسان ژی، ئەگەر بەیان خان جارەکێ ب سەرەدان هاتبا گوندی، وی پۆست و بەڵاڤۆك ب ڕێیا وێ بۆ دهۆکێ و مۆسل دهنارتن.
شه‌هید محەمەد ئەبابەکر و شەهید ئەحمەد کادر
ئه‌حمه‌د کادر (ادریس جه‌رجیس) ئێک ژ کادرێن بژاره‌یێن شۆڕشا گولانێ بوو، کو مخابن چه‌کدارێن پ ک ک ئه‌و و پێنج هه‌ڤالێن وی ل بهارا سالا 1989 ل سه‌ر سنوورێ باکوور و باشوورێ کوردستانێ، ب خیانه‌ت و شێوه‌یه‌کێ گه‌له‌ک کرێت شه‌هید کرن و به‌رامبه‌ر ڤی کارێ خوه ژی وان هنده‌ک پاره و چه‌ک ژ ل باره‌گایێ لیوا بێگۆڤا یا له‌شکه‌رێ ئیراقێ، وه‌رگرتن.
ئه‌حمه‌د کادر خه‌لکێ ده‌ڤه‌را ئه‌ترووشێ بوو و ده‌رچوویێ کولیژا کارگێڕی کار یا زانکۆیا مۆسل بوو و ل ساڵا 1979 ببوو پێشمه‌رگه. وی وه‌ک کادر و پێشمه‌رگه، ل هه‌موو ده‌ڤه‌را به‌هدینان پێشمه‌رگاتی کربوو. ده‌مه‌کی کاڕگێڕێ لژنا ئامێدیێ، لژنا ڤه‌کۆلینا لقا ئێک و ل دوماهیێ ژی کاڕگێڕێ لژنا گولان بوو. شه‌هید ئه‌حمه‌د کادر که‌سه‌کی سیاسی، زانا، رۆشنبیر، مێرخاس، خودان هه‌لویست و مرۆڤدۆست بوو.
شه‌هید محەمەد ئەبابەکر ب ڕێیا محەمەد جادرێ مامێ شەهید ئەحمەد کادری وی دنیاسیت. ئێدی شه‌هید ئه‌حمه‌د کادر دبیته کوڕێ مالا وان و پترین بینڤه‌دانێن وی ل وێرێ نه.
محەمەد ئەبابەکر لگه‌ل شه‌هید ئه‌حمه‌د کادری دئاخڤیت و دڤێت ژنه‌کێ بۆ بینیت. شه‌هید ئه‌حمه‌د ژی دبێژیتێ: هێشتا ئه‌ز خوانده‌کارێ زانکۆیێ، ئه‌ز و کچ خالا خوه حه‌ژ هه‌ڤدوو حه‌ز دکه‌ین و ئه‌گه‌ر بشێی بچی وێ بۆ من بخوازی گه‌له‌ک باشه. شه‌هید محه‌مه‌د کچا خوە بەیانێ دگەل خوە دبەتە مالا بابێ شەهید ئەحمەد کادری ل مۆسل و داخوازێ ژ مالباتا وی دکەت کو دگەل وی بچنه ئێسفنێ (شێخان) کچا خالێ شه‌هید ئه‌حمه‌دی بۆ بخوازن.
ئەو دچنه ئێسفنێ و کچا خالێ وی دگەل خوە دئیننە گوندێ ئێکمالێ ل دەڤەرا بەرواری بالا. محەمەد ئەبابەکر، شه‌هیانا شەهید ئەحمەد کادری، وەکو کورێ مالێ، ل رۆژا 13/9/1987 کو ئێڤاریا ئه‌نجامدانا داستانا کانیماسێ بوو، ل مالا خوە، ل گوندێ ئێکمالێ دکەت. پشتی داستانا کانیماسێ ب دوماهی تێت، هه‌ڤالێن شه‌هید ئه‌حمه‌د کادری یێن پێشمه‌رگه، ژ شه‌ڕی دزڤڕن و تێنه پیرۆزبایی یا وی و دبێژنێ: شه‌هیانا ته شه‌هیانه‌کا دیرووکێ بوو. چونکی مه د شه‌ڤا شه‌هیانا ته دا، ب ده‌ههزاران گوللێن کلاشینکۆفێ، ئاربیجی، بازۆکا، دۆشکا، تۆپ، نارنجۆک و چه‌کێن دی یێن ته‌قاندین و مه ئاسمانێ مشارا به‌رواری بالا ژ زیێ و هه‌تا خابووری، هه‌موو کربوو ئاگر، بۆ شه‌هیانا ته. هه‌لبه‌ت هندی شه‌هید ئه‌حمه‌د یێ خۆشتڤی بوو، ئه‌ڤه هه‌ر بۆ حه‌نه‌ک هه‌ڤالێن وی دگۆتێ.
ده‌مێ ل مه‌ها ته‌باخا 1988 ئه‌نفالێن ڕه‌شێن له‌شکه‌رێ داگیرکه‌ران ب سه‌ر کوردستانێ دا دگرن، ئەو چەند رۆژه‌ک بوو کو خودێ کچکەك دایە هەڤژینا شەهید ئەحمەد کادری، ئەو هێشتا یێ بێچارەبوو، بسه‌رخۆڤه نه‌هاتبوو. شه‌هید محەمەد ئەبابەکر دچیت دا کوهێسترەکێ بینیت، دا خانما شه‌هید ئه‌حمه‌د کادری لێ سوارکەت و ده‌رکه‌ڤن به‌ره‌ڤ سنوورێن باکوور ڤه خوه ڕزگاربکه‌ن.
فه‌ره ئه‌م دیارکه‌ین کو، ئه‌و پاناڤا گوندێ ئێکمالێ دکه‌ڤیتێ، دبێژنه وێرێ ده‌ڤه‌را سه‌ر ده‌ره‌جێ. سه‌ر ده‌ره‌جێ ژی ژ ڤان گوندان پێکتێت: ئێکمالێ، هێسێ، مێرکاجیا و خرابه‌ی. د ساڵێن هه‌شتیان ژی دا، پشتی گه‌له‌ک مالێن پێشمه‌رگه‌ی و به‌رگری مللیان ژ به‌ر زۆلما به‌عسیا ڕه‌ڤین و هاتینه وان گوندان، پێشمه‌رگا و به‌رگری مللیان بخوه گونده‌ک دناڤبه‌را ڤان هه‌رچه‌ند گوندان دا ئاڤاکربوو، کو دگۆتنێ کانیا سویر. هه‌لبه‌ت ڕژێما ئیراقێ ژی پلانا وێ ئه‌و بوو کو د ئه‌نفالان دا مه‌زنترین ژمارا خه‌لکی ژناڤببه‌ت. لۆما ژی بۆ بۆمبارانا خوه یا کیمیاوی ل ده‌ڤه‌را سه‌ر ده‌ره‌جێ، وان گوندێ کانیا سویر هه‌لبژارتبوو. چونکی وان دزانی ب لێدانا کانیا سویر خه‌لکێ هه‌رچار گوندێن دی ژی، ب ڤی چه‌کێ کیمیاوی دێ ژناڤچیت. چونکی هه‌ر پێنج گوند گه‌له‌ک دنیزیکی ئێک بوون. بڕاستی ژی ئه‌گه‌ر به‌ری هینگێ پڕانیا خه‌لکێ وان گوندان به‌ره‌ڤ سنوورێ باکوورڤه نه‌ده‌رکه‌تبان، بێگۆمان ب سه‌دان خه‌لک دا ب وی چه‌کێ کیمیاوی هێنه شه‌هید و بریندارکرن.
بەری شه‌هید محه‌مه‌د هێسترێ بینیت و بگه‌هیته مالێ، وه‌کی مه دیارکری، فرۆکێن جه‌نگیێن دوژمنی تێنه سه‌ر ده‌ڤه‌رێ و بده‌هان بۆمبێن کیمیاوی دڕێژنه سه‌ر مالێن کانیا سویر و سێ که‌سان شه‌هید دکه‌ن و بده‌هان ژی بریندارکرن. کو ئێک ژ وان ژی شه‌هید محه‌مه‌د ئه‌بابه‌کر ئێکماله‌ی بوو، کو بگرانی بریندار ببوو. چەکێ کیمیاوی کاریگەریەکا مەزن ل وی کربوو و لەشێ وی هەمی سۆتبوو. هەردوو چاڤێن بەیارێ کوڕێ وی ژی ب بەر چەکێ کیمیاوی دکەڤن و بریندار دبن. ئێدی ئەو ئه‌و ب وان برینان ڤه دکەڤنه چوول و چیا و قەستا سنوورێ باکوورێ کوردستانێ دکەن. ده‌ستپێکێ بهاریکاریا که‌سوکارێن خوه، خوه دگه‌هیننه گوندێ ئارۆشێ یێ باکوور، ل سه‌ر سنووری. وی ده‌می له‌شکه‌رێ ترکی ژی سنووری ل خه‌لکێ دگرن. لێ ژ به‌ر کو وان دڤیا گونه‌ها مه‌زنا هه‌ڤالێن خوه یێن داگیرکه‌رێن ئیراقێ، بکارئینانا چه‌کێ کیمیاوی ڤه‌شێرن. لۆما هه‌ر زوو وان شه‌هید محه‌مه‌د ئه‌بابه‌کر ڕاکر و ب فڕۆکەکێ بره خەستەخانا جولەمێرگێ. پشتی هینگێ ب دوو هەفتیان بره خه‌سته‌خانا ئامه‌دێ.
پسمامێن مەقبیلا خانێ کو خه‌لکێ باژێڕکێ چه‌لێ یێ باکوورێ کوردستانێ نه، ئه‌و ل هه‌وارا وی دچنه ئامه‌دێ. مه‌قبیلا خان و زارۆکێن خوه ژی، زارۆکا چلکدارا شه‌هید ئه‌حمه‌د کادری و خانما وی دگەل خوە دبەن و چنه چەلێ ده‌ف مرۆڤێن خوه.
محەمەد ئەبابەکر ئێکمالەیی، پشتی کاروانەکێ درێژێ خەباتێ و قوربانیدانێ، ژ ئەگەرا برینا خوه یا چەکێ کیمیاوی، پشتی مه‌هه‌کێ ل جولەمێرگێ و دیاربەکرێ دخەستێ دا دمینیت، دڕێیا کورد و کوردستانێ دا، ل خه‌سته‌خانا ئامه‌دێ شەهیددبیت.
وی ده‌می هنده‌ک ژ خه‌لکێ ده‌ڤه‌را به‌هدینان یێن ژ ئه‌نفالان ڕزگاربووین، گه‌هه‌شتبوونه که‌مپا ئامه‌دێ. ژ وان ژی هەڤالێن وی سەید نایف چەلکی و عبدالخالق بابیری و چەند کەسێن دی، دچن ته‌رمێ شه‌هید محه‌مه‌د ئه‌بابه‌کر ئێکماله‌یی ژ خه‌سته‌خانێ رادکه‌ن و دبه‌ن ل گۆڕستانا ئامه‌دێ دسپێرنه ئاخا پیرۆزا کوردستانێ.
شەهید ئەحمەد کادر ژی، کو ل چه‌لێ لگه‌ل مه‌قبیلا خان و زارۆکێن وێ و یێن خوه بوو، ل بهارا ساڵا 1989، داکو درێژیێ ب خەباتا پێشمەرگاتیێ بدەت، هەڤژینا خوە و کچکا خوەیا ساڤا ڕادەستی مەقبیلا خانێ دکەت و ئەو دگەل پێنج پێشمه‌رگه و کادرێن پارتی قەستا کوردستانێ دکەن، داکو په‌یامێ بگه‌هیننه خه‌لکێ کوردستانێ و بێژنێ: ناپاڵم و کیمیاوی نه‌شێن ڕهێن خه‌لکێ کوردستانێ ژ ڤێ ئاخێ هه‌لکه‌نن و ئه‌ڤه پێشمه‌رگه زڤڕی ڤه و مزگینیا شۆرش و خه‌باتێ بۆ وه ئینا. ئه‌و د کاودانەکێ گەلەکێ سەخت و دژواردا ڕێیا خەباتێ دگرن و قەستا چیایێن کوردستانێ دکەن. دا کو پشتی وێرانکاریا ئه‌نفالان و کیمیاوی، هیڤیا ڤه‌ژین و زڤڕینێ ل ئه‌ردێ کوردستانێ بچینن.
مەقبیلا و زارۆکێن خوە و هەڤژینا شەهید ئەحمەد کادری دگەل کچکا خوە یا ساڤا، ل مالا عەبدولرەحمانێ مامێ مەقبیلایێ دمینن ل باژێرکێ چەلێ. لێ مخابن هندەك سیخور ڕژێما تورکیا ئاگەهداردکەن کو هەژمارەکا کوردێن (ئیراقێ) یێن ل مالا عەبولرەحمانی. ڕژێما تورکیا ژی وان هەمیا دگریت و دهاڤێتە د زیندانێ ڤە. ماجد بەگێ چەلی کو دبیتە پسمامێ مەقبیلا خانێ ل هه‌وارا وان دچیت و وان ژ ده‌ستێ ترکا ڕزگار دکه‌ت.
پشتی کو شەهید ئەحمەد کادر و هەڤالێن خوە قەستا کوردستانێ دکەن. ئەو ل سه‌ر سنووری، ل نێزیک گوندێ شیڤڕه‌زانێ، ب خیانه‌ت و بشێوه‌یه‌کی هۆڤانه، ژ لایێ تیرۆرستێن پەکەکێ ڤە دهێنە شه‌هیدکرن، به‌رامبه‌ر هنده‌ک پارا و چه‌کی ژ ڕژێما داگیرکه‌را ئیراقێ.
خەبەرێ شەهیدبوونا ئەحمەد کادری دگەهیتە عبدالرحمانێ مامێ مەقبیلا خانێ، ئەو مەقبیلا خانێ ئاگەهداردکەت. لێ مەقبیلا شەهیدبوونا ئەحمەد کادری ژ هەڤژینا وی ڤەدشێریت و نابێژیتێ.
پشتی ل ساڵا 1988 محه‌مه‌د ئه‌بابه‌کر شه‌هید دبیت و ل بهارا ساڵا 1989 ژی ئه‌حمه‌د کادر تێته شه‌هیدکرن و گڤاشتنێن سیخوڕێن ترکا ژی ل سه‌ر وان سست نابن. ئێدی دوو مالباتێن بێ سه‌میان و د بن گڤاشتنێن ترکا ڤه، نه‌کاره‌کێ بساناهی بوو. لۆما مەقبیلا خان و زارۆکێن خوە و هەڤژینا شەهید ئەحمەد کادر و کچکا وێ، ل ساڵا 1989 ئەو خوە رادەستی ڕژێما ئیراقێ دکەن و تێن ل دهۆکێ ئاکنجی دبن.
هەڤژینا ئەحمەد کادری ب ڕێڤە ژ نوی دزانیت، کو هەڤژینێ وێ ب دەستێن پەکەکێ هاتیە شەهیدکرن.
مه‌قبیلا خان ئه‌و خانما کو ماڵا وێ باره‌گایێ پیشمه‌رگه و شۆرشگێڕا بوو و ئه‌و بخوه ژی هه‌م نووژدار و هه‌م ژی ده‌یکا پێشمه‌رگا بوو. ئه‌و، زه‌لامێ وێ یێ شه‌هید، کچا وێ به‌یانێ و هه‌موو ماڵباتا وان، هه‌موو ژیان و هه‌بوونێن خوه دانابوونه د ڕییا ڕزگاریا کوردستانێ دا. مخابن ئه‌ڤ خانمه ئه‌ڤرۆکه ل بێسرێ، ل نیزیکی دهۆکێ، ل تاخه‌کێ هه‌ژارا یێ ته‌قن و هه‌ڕی دژیت. ئێش و نه‌خوه‌شیا ئه‌ڤ شێره‌ژنه ئێخستیه ناڤ نڤینا و که‌فتیه بن دلۆڤانیا ده‌رمان و نووژداران و دژیانه‌کا دژوار و نه‌خۆش دا ده‌رباز دبیت.
یا ژ ئێش و ژان و نه‌خۆشیا بژانتر بۆ خانما مه‌قبیلا و مالباتا وێ؛ ئه‌و دبێژن: ڕاسته گه‌له‌ک ژ وان پێشمه‌رگه، کادر، به‌رپرس و خه‌باتکه‌رێن شۆڕشێ، یان شه‌هید بووینه و یان ژی نه‌ماینه دژیانێ دا، لێ ئه‌مێ دبینین کو گه‌له‌ک ژ وان یێن ماین ژی، به‌لێ سه‌د حه‌یف و مخابن رۆژه‌کێ سعه‌ته‌کێ ژی ژ ده‌مێ خۆ ناگرن کو بێن سڵاڤه‌کێ ل مه بکه‌ن، دا کو ئه‌م ژی بزانین خه‌بات و قوربانیدانا مه په‌روه نه‌چوویه و نه‌هاتیه ژبیرکرن.
