دیدارسەرەکی

ئیسماعیل عبدولرەحمان محەمەد سەعید گابێرکی

سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا هەڤدیتنێن خوەدا دگەل پێشمەرگە و تێکۆشەرێن گەلێ کوردستانێ دا، ل ڕۆژا ٢٠٢٢/١٢/٢٩ ل گوندێ نزارکێ دبیتە مێڤانێ پێشمەرگێ دێرین و زیندانیێ سیاسی، ئیسماعیل عبدولرەحمان محەمەد سەعید گابێرکی و دیدارەکا ڤیدیۆیی دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەبات و قوربانیێن وی د ڕێیا کوردستانێ دا، مینا بەلگەنامەیەکا گرنگ تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.

ئیسماعیل عبدولرەحمان محەمەد سەعید گابێرکی، یێ ناسیار ب مەلا ئیسماعیل گابێرکی، ل سالا ١٩٥٧ ل گوندێ گابێرکێ یێ سەر ب دەڤەرا ئەترووشێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ.

ئیسماعیل گابێرکی، دەلیڤا چوونا قوتابخانێ بۆ وی چێنەبوویە، لێ وی ب هاریکاریا عزەتێ پسمامێ خوە، خوە فێری خواندن و نڤێسینێ کریە و گوتارێن ڕۆژا ئەینییێ ل مزگەفتان خواندینە.

 مەلا ئسماعیل گابێرکی، د ڤێ دیدارێ دا بەحسێ وان شەڕ و داستانێن دەستپێکی یێن شۆڕشا ئەیلۆلێ ل دەڤەرێ دکەت، نەخاسمە داستان ب ناڤ دەنگا لۆمانا کو د وێ داستانێ دا حەسەنێ مامێ وی برینداردبیت.

د شۆڕشا ئەیلۆلێ دا عەبدولرەحمانێ بابێ مەلا ئیسماعیلی، ژبەر چەلەنگی و مێرخاسیا وی دبیتە فەرماندێ سریەکا پێشمەرگەی ل بەتالیۆنا شەهید وەسی بانی، یا سەر ب هێزا شێخان ڤە. ل ساڵا ١٩٦٩ هێزێن دوژمنی هێرشێ دکەنە سەر گوندێن سپیندارێ و ستوکورکێ ل دەڤەرا بەرواری ژێریا. مەلا ئیسماعیل گابێرکی ژی د هەمان ساڵ دا پەیوەندیێ بشۆڕشێ دکەت و دگەل بابێ خوە دبیتە پێشمەرگە.

هێزێن دوژمنی گوندێ ستوکورکێ داگیردکەن و هندەك خانیێن گوندیان ژی دسۆژن. سریا بابێ وی ژی پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێڕشا ‌هێزێن ڕژێمێ دا دەکەت. مەلا ئیسماعیل نانی بۆ پێشمەرگەی کۆمدکەت، دا ببەتە گوندێ ستوکورکێ. هێزێن دوژمنی ب ئارمانجا دەستبسەرداگرتنا گوندێ سپیندارێ، بشێوه‌یه‌کی ته‌کتیکی خوه‌ ژ گوندێ ستوکورکێ ڤه‌دکێشن. خەلکێ سپیندارێ ل ژێر بۆمباران و هێرشا دوژمنی گوندێ خوە بەرددەن.

مەلا ئیسماعیل د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت: ژنکا هەڤێری خوە ل سەر تەنویرێ هێلابوو و رەڤیبوون. جاش و له‌شکه‌رێ دوژمنی گوندێ سپیندارێ دگرن و دسۆژن.

پشتی ڕێکەفتنا ١١ ئادارێ دهێتە ڕاگەهاندن، مەلا ئیسماعیل دگەل کۆمێن خەلکێ دەڤەرێ پشکداریێ د ئاهەنگێ دا دکەت. ئەو دگەل خەلکی، ژ باعەدرێ هەتا شێخان ڕێپیڤانێ دکەن. شاندێ ڕژێمێ ژی پێشوازیا وان دکەت.  پاشی بارەگایێن پارتی ب ئاوایەکێ فەرمی ل باژێڕان دهێنە ڤەکرن.

پشتی کو حکومه‌تا ئیراقێ په‌یمانا 11 ئادارا ساڵا 1970 بنپێ کری و جاره‌کادی ل بهارا ساڵا  1974 هێرش کریه‌ڤه‌ سه‌ر کوردستانێ، ئەرکێ مەلا ئیسماعیل گابێرکی یێ پێشمه‌رگاتیێ دکەڤیتە شێخکا.

وی ده‌می پارتیا کۆمونیستا ئیراقی هەڤالبەندێن ڕژێما ئیراقێ بوو، کۆمونیست هەولددەن هێزێن پێشمه‌رگه‌ی ب شه‌ڕ ژ باعەدرێ بکەنەدەر. د ئه‌نجامدا شه‌ڕه‌کێ مه‌زن دناڤبه‌را پێشمه‌رگه‌ی و چه‌کدارێن پارتیا کۆمونیستا ئیراقێ دا ڕوودده‌ت ل باعه‌درێ، کو حکومه‌تا ئیراقێ ژی ب چه‌ک و مرۆڤا پشته‌ڤانیا کۆمونیستا دکر. د ئه‌نجامێ ڤی شه‌ڕی دا هێزێن پارتیا کۆمونیست دشکێن و پێشمه‌رگه‌ باعده‌رێ دگریت. لێ مخابن دڤی شه‌ڕی دا‌ پێشمه‌رگێن بژاره‌؛ تەیمور شێخکی، عیسێ بانی و عەزیز شه‌هی شەهید دبن. پاشی پشتی ده‌مه‌کی ل پیرۆزاڤا ل ده‌ڤه‌را باعه‌درێ پێشمه‌رگێ قاره‌مان عه‌لی عه‌بۆ هه‌سنه‌کی ژی، د شه‌ڕه‌کی دا ب ده‌ستێ چه‌کدارێن پارتیا کۆمونیست شه‌هید دبیت،

شەڕ دناڤ بەرا هێزێن پێشمەرگەی و ڕژێمێ دا دژواردبیت. جاش و له‌شکه‌رێ دوژمنی ڕێیا دەشتی یا ئینانا دەخل و دانی دگرن و ل ده‌ڤه‌رێن شۆڕشێ دبیتە گرانیه‌کا مه‌زن.

ده‌مێ شکه‌ستنا شۆرشێ ل ئادارا ساڵا 1975، مەلا ئیسماعیل گابێرکی تڤەنگا بڕنۆ یا باپیرێ خوە ڕادەستی ڕژێمێ دکەت و کلاشینکۆفەکێ دگەل ئاربیجیەکێ ژی دڤەشێریت. ئێدی  مام عەبدورەحمانێ بابێ مەلا ئیسماعیلی و مرۆڤێن خوە دچن گوندێ خوە و ژیانا خوە یا ئاسایی بڕیڤەدبەن.

ژ بەر کو مەلا ئیسماعیل گابێرکی ژ دایکبوویێ ساڵا ١٩٥٧ یە، ژ به‌ر هندێ ئه‌و بۆ لەشکەریا نەچاری دهێتە ڤەخواستن. ئه‌و 3 ساڵان له‌شکه‌ریا نه‌چاری دکه‌ت.

بەری شەهید مەحمود ئیزدی ل ساڵا ١٩٧٦ بهێتە دەڤەرێ، حامد بالەتەیی و برازایێن وی (شەریف و سەعید) وەکو چەکدار ل دەڤەرێ مابوون، وان خوە ڕادەستی ڕژێمێ نەکربوو. ئەو ب خێزانێن خوە ڤە ل دەڤەرێ ب قەچاغی مابوون. وان ژیانا خوە د شکەفت و گەلی و نهالێن دەڤەرێ دا دەربازدکر. دەمێ شەهید مەحمود ئێزدی ژی دهێتە دەڤەرێ پەیوەندیێ ب وان دکەت.

هەر چەندە مەلا ئیسماعیل گابێرکی هێشتا یێ ل لەشەکەریا نەچاری بوو، لێ ئەو بێی کو جارەکێ ژی شەهید مەحمود ئێزدی ببینیت، ب ڕێیا مرۆڤێن خوە، دگەل شەهید مەحمود دبیته‌ ئه‌ندامێ ڕێکخستنێن نهێنی یێن پارتی دیموکراتی کوردستان.

شەهید مەحمود ئێزدی بۆ جارا ئێکێ، شەهید ئەحمەد بامەڕنی د هنێریتە گوندێ گابێرکێ، عەبدولرەحمانێ بابێ مەلا ئیسماعیلی، خوارن و ڤەخوارنێ بۆ وان کۆمدکەت و دگەل شەهید ئەحمەد بامەڕنی بۆ وان دبەت. وێ جارێ ئەو کلاشینکۆف و ئاربیچیا کو وان ل ساڵا 1975  ڤەشارتبوو، ڕادەستی شەهید مەحمود ئێزدی دکەن.

هێزێن پێشمەرگەی ب هاریکاریا مام عەبدولرەحمانێ بابێ مەلا ئیسماعیلی، چالاکیەکێ ل زاویتە ئەنجامددەن. ئەو د ڤێ چالاکیێ دا بارەگایێ ڕێکخراوا ڕژێمێ دکەنە ئارمانجا چەکێن خوە.

شەهید مەحمەد ئێزدی مام عەبدولرەحانی دهنێریتە دختۆری ل دهۆکێ.

پشتی چالاکیێ هێزێن پێشمەرگەی ب هارکاریا مام عەبدولرەحمانی چالاکیا خوە ئەنجامددەن، شەهید مەحمود داخوازێ ژ مام عەبدولرەحمانی دکەت کو ئێکسەر بچیتە دختۆری ل دهۆکێ.

    مەحمود ئێزدی دبێژیتە مام عەبدولرەحمانی: دێ چیە دەف دختۆرەکی، دێ ڕاچێتا وی بڕی و دێ چی دەرمانخانێ، دەرمانێن خوە وەرگری و دێ وێ ڕاچێتێ کەیە د بەریکا خوە دا و ئێدی ڤەگەرەڤە مالا خوە، و نابیت تو وێ ڕاچێتێ ژ بەریکا خوە بینیە دەر. مام عەبدولرەحمان ژی پلانا شەهید مەحمود ئێزدی جیبجی دکەت و ڤەدگەڕیتە مالا خوە ل گوندی.

پشتی ڤێ چالاکیێ، سیخوڕێن ڕژێمێ، پێزانینا ددەنه‌ ئەمنا ڕژێمێ ل دهۆکێ، کو مام عەبدولرەحمانی هارکاریا پێشمەرگەی کریە. ئەمنا دهۆکێ مام عەبدولرەحمانی دگریت و هەتا کەرکووکێ وی دبەت. ل کەرکووکێ، جلکێن وی ژبەردکەن، کاغەزەك ژ بەریکا وی دکەڤیت خوارێ، ڤەکۆلەرێ ئەمنا ڕژێمێ، خوە دچەمینیت وێ کاغەزێ و دهەلگریت. تماشەدکەت کو ڕاچێتا دختۆریە، هەمان رۆژا ئەنجامدانا چالاکیا مەفرەزا شەهید مەحمەد ئێزدی یا ل سەر. ڤەکۆلەر دبێژیتە مام عەبدولرەحمانی: بەلگەیێ بێ گوننەهیا تە ژ بەریکا تە دەرکەت. ئێدی مام عەبدولرەحمان دهێتە ئازادکرن.

ل ساڵا ١٩٨٠ شه‌ڕێ ئیراق و ئیرانێ دەستپێدکەت. ڕژێم جارەکا دی ژ دایکبوویێن ساڵا ١٩٥٧ بۆ لەشکەریێ دڤەخوازیتەڤە کو مەلا ئیسماعیل گابێرکی ژی ئێك ژ وانە.

ده‌مێ خالد بانی ئه‌ندامێ ڕێکخستنێن نهێنیێن پارتی و د چالاکیه‌کێ دا، ل مۆسل هه‌ڤالێ وی محه‌مه‌د سالح گه‌لی ڕومانی شه‌هید دبیت و خالد ژی بریندار دبیت و ئه‌و خوه‌ دگه‌هینیته‌ گابێرکێ، مەلا ئیسماعیل گابێرکی و بابێ وی هاریکاریا وی دکەن و وی دگەهیننه‌ هێزێن پێشمەرگەی.

پشتی هینگێ مەلا ئیسـاعل گابێرکی ژی پەیوەندیێ ب خالد بانی وان دکەت و دبیته‌ پێشمه‌رگه‌ و دگەهیتە ناڤ ڕێزێن شۆڕشی. پشتی چوونا مەلا ئیسماعیلی بۆ ناڤ رێزێن شۆڕشێ، ڕژێم جارەکا دی بابێ وی و مامێ وی حەسەنی و پسمامێ وی ئەحمەدی دگریت.

ئێدی ئەرکێ پێشمەرگاتیا مەلا ئیسماعیل گابێرکی دکەڤیتە دگەل ڕێکخراوا شەهید وەیسی بانی یا پێشمه‌رگه‌ی.

د پێشمه‌رگاتیا خوه‌ دا ئه‌و  پشکداری د گەلەك چالاکێن لەشکەری دا دکەت مینا :

  • چالاکیا سەرێ غەلبۆکێ ل پاییزا ساڵا ١٩٨٥.

ئەڤ چالاکییە ب پشکداریا هشیار زێباری و ڕۆژنامەڤانێ بریتانی (ڕۆبەرت گوین) هاتە ئەنجامدان و ژ لایێ ڕۆژنامەڤانێ ناڤبری ڤە هاتە وێنەکرن. د ڤێ چالاکیێ دا هێزێن پێشمەرگەی دەملدەست دوو سەنگەرێن دوژمنی دگرن و هەژمارەکا چەك و تەقەمەنیێ ژی رادکەت. ئەحمەد باوەرکی بەرپرسێ هێرشێ بوو، ئەو دگەل هەژمارەکا پێشمەرگا برینداردبن.

٢-چالاکیا سەرێ زاویتە، بەری چالاکیێ تەمەر کۆچەر دگەل هێزێن لژنا ئاکرێ سەحوسویا جهێ چالاکیێ دکەن. لژنا ناوچا دهۆکێ ژی بەرهەڤیا لێدانا هەمان ئارمانجێ دکەن. پێشمەرگێن هەردوو لژنا لبەرێك دبنە ڕەشە و د ئەنجامدا مستەفا مەمانی برینداردبیت، کو مخابن دوماهیێ ژی ب وێ برینێ شه‌هید بوو.

پشتی ڤان چالاکیا مەلا ئیسماعیل گابێرکی ل بارەگایێ لژنا ناوچا ئاکرێ دبیتە کادر ل بەشێ شەهیدان.

مەلا ئیسماعیل گابێرکی ب چەك ڤە دهێتە گرتن

 ل ساڵا ١٩٨٢جەهوەر حەسەنێ برایێ دکتۆر جەرگیس و برازایێ وی تەمەر ژ ناڤ ڕژێمێ دهێنە گوندێ نسرا، ل دەف ئەحمەدێ خالێ بابێ ئیسماعیلی. ئەحمەد وان دبەتە گابێرکێ مالا مەلا ئیسماعیل، دا وان دەربازی لقێ بکەن ل کۆماتەی. ڕۆژا پاشتر مەلا ئیسماعیل و دوو پسمامێن خوە هاریکاریا وان دکەن و وان دبەنە راستا گوندێ بەراشێ و پاشی وان ل جادا دهۆک-سواره‌تووکا ده‌رباز دکه‌ن و دگەهیننە گوندێ ئەلکویشکێ. بەری ئه‌و بگەهنه‌ ئەلکویشکی، ئەو دوو پێشمەرگا بڕێڤە دبینن. ئەو هەردوو پێشمەرگە ژ ئەلکویشکێ دهاتن. هندەکا سیخۆڕا ل سەر وان هه‌ردوو پێشمه‌رگا پێزانین دابوونه‌ دوژمنی، کو ئه‌و یێ ل گوندێ ئه‌لکویشکێ. ئیسماعیل و هەردوو پسمامێن خوە، ل ئەلکویشکێ دوو کەسا ددەنە دگەل جەهوەر و تەمەری دا کو وان بگەهیننه‌ زێوکا کەندالا. ژوێرێ وێڤە، ئەو بخوە دێ چنه‌ گەلیێ دیهێ و و دویفدا دێ چنه‌ ده‌ڤه‌را بەرواری بالا.

مەلا ئیسماعیل و هەردوو پسمامێن خوە، ژ به‌ر کو د وه‌ستای بوون، ئەو ل ئەلکویشکێ بیهنا خوە ڤەددەن. هێشتا تاری گەورکا سپێدێ یه‌، وان هند ئاگەهـ ژ خوە دبیت کو ئەو یێن ژ لایێ هێزێن رژێمێ ڤە هاتینە دۆرپێچکرن.  هێزه‌کا لەشکەری ب زریپۆشڤە هاتبوو د گوندی دا. مەلا ئیسماعیل و هەردوو پسمامێن خوه‌، ل شوینا وان پێشمەرگێن بەری وان ژ گوندی دەردکەتین د کەڤنه‌ دناڤ بۆسا هێزێن ڕژێمێ دا. ئەو هەرسێ چەکدارن ژی. ئەو بڕیارێ دده‌ن کو شه‌ڕی بکه‌ن و خوه‌ ڕاده‌ستی دوژمنی نه‌که‌ن. شه‌ڕ ده‌ستپێدکه‌ت. د شه‌ڕی دا پسمامەکێ وی خوە دۆرپێچا دوژمنی قوڕتالکەت، لێ یێ دی دهێتە شەهیدکرن. مەلا ئیسماعیل ژی پشتی فیشەکێن وی خلاسدبن، ب چەك ڤە دهێتە گرتن. هەژمارەکا وان کەسێن خه‌لکێ گوندی ژی، یێن کو ژ سەربازیێ ڕەڤی بوون ل ماڵێن خوه‌ بوون، ئه‌و ژی د گوندی دا دهێنه‌ گرتن.

پشتی مەلا ئیسماعیل دهێتە گرتن، وی ل دەستپێکێ دبەنە بارەگایێ ئیستخباراتا لیوا سەرسنکێ. ڤەکۆلینەکا سەرپێ ب وی دکەن و پشتی دوو شەڤا چاڤێت وی گرێددەن و وی دبەنە باره‌گایێ فرقا له‌شکه‌ریا زاخۆ. ڤەکۆلینێ دگەل وی ناکەن چونکە ئەو بچەك ڤە یێ هاتیە گرتن. ئەوێ بچەک ڤە بهێته‌ گرتن ئێکسەر دکەڤیتە ل ژێر بەندا سێدارەدانێ دا. بتنێ ڤەکۆلینێ بۆ هندێ دگه‌ل دا دکه‌ن، کانێ کیژ که‌سێ دی په‌یوه‌ندی لگه‌ل وی و لگه‌ل شۆڕشێ هه‌نه‌.

مەلا ئیسماعیل پشتی ١٠ ڕۆژان، ب چاڤێن گرێدای ڤە دبەنە هەیئا تایبەت یا کەرکووکێ. پشتی کو ٦مه‌ها بتنێ د زیندانا تاکه‌که‌سی (ئینفرادی) دا دمینیت وی دبەنە به‌ر سینگێ 5 ئه‌فسه‌رێن له‌شکه‌ریێ یێن بناڤێ دادگەهێ ڕوونشتین. ل وێ شانۆگه‌ریا بناڤێ دادگه‌هێ حکومێ سێدارەدانێ ل سەر مەلا ئیسماعیلی دهێته‌ سەپاندن. پشتی سەپاندنا حوکمێ سێدارێ ژ نوی مەلا ئیسماعیل ژ زیندانا ب تنێ (ئینفرادی) دبه‌نه‌ دناڤ زیندانیێن دی دا.

٨٠ زیندانی د ئێك ژۆرا ٣ب٤ دا دژین، دەمێ وان یێ دەستئاڤێ بتنێ ئیك خولەکە. زەبانیێن ڕژێمێ جگارێن خوە ل سەر پشتا دەستێن وان د ڤەمراندن. دەمێ زەبانیی  دەرگەهێ ژوورا وان ڤەدکەت دڤێت سەرێ زیندانی یێ چەمیای بیت،  ئەگەر نە، دێ ب قامچییا کەڤنه‌ سه‌ر  له‌شێ وی.

پڕانیا شه‌ڤا وان زیندانی ب چاڤێن گرێدای ڤە دبرنە ژێرزەمینەکێ ڤە، دوو کەسا ملێن زیندانی دگرتن و ئیك ژی ب کێبلا دکەتە سه‌ر له‌شێ وی، هەتا جووکێن خوینێ ژ بن وی دچوون، پاشی وان زیندانی فەلاقە دکرن هەتا ژ هۆش خوه‌ دچوون. ئەو هنگێ ژ لێدانا زیندانیان رادوەستان، هەتا ئەو بخوە پێڤە دوەستیان. هەمان رەفتار دگەل زیندانیێن ژن ژی دکر. شه‌ڤه‌کێ ل زیندانا هه‌یئا تایبه‌تا که‌رکووکێ، ئیسماعیل و هه‌ڤالێن خوه‌، د کونا دەرگەهی ڕا دبینن، کو زیندانیەكێ ب وێ دارا توویێ ڤەگرێدایە ئه‌وا د حه‌وشا هه‌یئێ دا  و ڕەشيکێن ڕژێمێ یێن وی ئەشکەنجەددەن. وان هینگێ ئەشکەنجا خوە ڕاوەستاند، هەتا وی زیندانی گیانێ خوە ژ دەستدای.

ژبلی مەلا ئیسماعیل گابێرکی، سزایێ سێدارێ ل سەر عەبداللا بەگێ ئاشەوی ژی دهێته‌ سەپاندن. شانسێ مه‌لا ئیسماعیلی و هه‌ڤالێن وی، هه‌ر ل وێ ساڵێ حکومه‌تا ئیراقێ لێبوورینه‌کێ بۆ زیندانیان ده‌رتێخیت و ئه‌و ژی ب به‌ر وێ لێبوورینێ دکه‌ڤیت و ئازاد دبیت.

پشتی مەلا ئیسماعیل گابێرکی ژ زیندانێ ئازاد دبیت و بۆ جارا دووێ دچیتە ڤه‌ ناڤ شۆڕشێ. ڤێ جارێ ئه‌و دچیته‌ لژنا ئاکرێ و ل وێرێ دبیته‌ کادرێ لژنێ. ئیسماعیل ژ نوی پشکداریێ د شەڕێ سەر غەلبۆکێ دا دکەت، ئەوێ مە ل دەستپێکێ ئاماژە پێدای.  هه‌ردیسان ل ده‌ستپێکا ساڵا 1987 پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێرشا دوژمنی بۆ سەر هەردوو لژنێن شێخان و ئاکرێ دکەت. د شه‌ڕێ به‌ڕه‌ڤانیێ دا هێزێن پێشمەرگێ لژنێن دیێن سه‌ر ب لقا ئێک ڤه‌، ئه‌و ژی پشکداردبن و جهێن ستراتیژی دگرن و تۆپبارانکرنا هێزێن ڕژێمێ بۆ سەر سەنگەرێن پێشمەرگەی ب چڕی دەستپێدکەت. فرۆکێن شەڕکەرێن ڕژێمێ دگەل هەژمارەکا مەزن یا فەوجێن جاشا پشکداریێ د وی شەری دا دکەن. فەوجێن جاشا ژ سێ لایا ڤە دەست ب هێرشا زەمینی دکەن.

هێزێن پێشمەرگەی هێرشا دوژمنی دشکێنن، لێ تۆپبارانا دوژمنی بۆ سەر سەنگەرێن پێشمەرگەی دەستپێدکەتە ڤە. فرۆکێن دوژمنی ژی پشکداریێ د بۆمبەبارانکرنا سەنگەرێن پێشمەرگەی دا دکەن، هێرشا زەمینی بۆ جارا دووێ دەستپێدکەتەڤە.

د ڤی شه‌ڕێ دا و د ده‌مه‌کی دا کو مه‌لا ئیسماعیل و ئازاد به‌رواری یێ کادرێ بێته‌لێ، ده‌زگایێ بێته‌لێ و تشتێن دیێن گرنگێن باره‌گایێ لژنێن ئاکرێ و شێخان، ژ گه‌لیێ سێده‌را ڤه‌دگوهاستنه‌ شکه‌فته‌کێ ل چیایێ گاره‌ی، ئالیێ هنداڤی سێده‌را. ل ڤەگەرێ سەچمەكا گوللا تۆپێ ب ڕانێ مەلا ئیسماعیلی دکەڤیت، لێ خۆشبەختانە، بەرتڕ و د بن چەرمێ وی دا دچیت و خوینێ ژ ڕانێ وی نائینیت.

ئەڤ شەرە هەفتیەکێ ڤەدکێشیت، ل سەرێ سپیندارێ کادرێ بێته‌لێ زاهر کۆڤلی شەهید دبیت و چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌ک ژی بریندار دبن.

ده‌مێ ل ساڵا ١٩٨٦ جه‌نابێ سه‌رۆک بارزانی تێته‌ دەڤەرا بەهدینان،    مەلا ئیسماعیل گابێرکی دگەل سەعید و عەبدولرەحمان سیاری دچنه‌ بارەگایێ سەرۆکی ل گوندێ کانیسارکێ بۆ دیتنا جه‌نابێ وی.  پشتی ئەو دگەهنە وێرێ، رۆژا پاشتر ٦ فرۆکێن میراج یێن ڕژێمێ دهێنە سەر بارەگایێ لقا ئێك ل زێوا شکان و بارەگای ب دژواری بۆمبەباراندکەن. ژ ئەنجامێ بۆمبەبارانا فرۆکێن دوژمنی تەحسین محەمەد عەبدۆ کادر و پێشمه‌رگێ لژنا دهۆکێ شەهید دبیت.

پشتی شه‌هید بوونا ته‌حسین محمه‌د عه‌بدۆ جەنابێ سەرۆکی ژی تێته‌ باره‌گایێ لقێ و پەیڤەکێ ل سەر رەوشێ پێشکەشدکەت. وێ شەڤێ مەلا ئیسماعیل ل بارەگایێ لقێ دمینت. مەلا ئیسماعیل و هەڤالێن خوە ناڤێن داخوازا دیتنا جه‌نابێ سه‌رۆکی دکه‌ن. بۆ تێشتێ نان ل سەر پێشمەرگێن لقێ دهێتە بەڵاڤکرن. جەنابێ سەرۆکی ژی وەکی هەر پێشمەرگەکی نانێ خوە وەردگریت و قەستا گەلیێ ڕەشاڤا دکەت. مەلا ئیسماعیل و سەعیدێ پسمامێ و عەبدولرەحمان سیاری ژی دگەل زێرەڤانێن سەرۆکی دچنه‌ وێرێ. پاییزەکا درەنگە، هندەك ئیشیێن تری یێن ب وان دەحلا ڤە ماین. هەر ئێك ژ وان ئیشیەکێ تری دکەت و نانێ خوە پێ دخۆت. د وان نەبەینادا سەعیدێ پسمامێ مەلا ئیسماعیلی دبێژییت: ئەگەر جەنابێ سەرۆکی ژی وەکی مە نان و تری خوار، ئەڤە ئەز ل سەر پێشمەرگاتیا خوە بەردەوامبووم و دێ بۆ من دیار بیت کو ئەمێ ل سەر ڕێبازەکا ڕاست و دروست خەباتێ دکەین، ئەگەر ژی من دیت، کو سەرۆکی تشتەکێ دی خوار، ئەڤە من تڤەنگا خوە دانا و من قەستا مالا خوە کر. پاشی مه‌ دیت کو سەرۆکی ژی مینا هەمی پێشمەرگا نانێ خوە ب ئیشیەکێ تری خوار.

مه‌لا ئیسماعیل و هه‌ڤالێن خوه‌، وێ رۆژێ ل وێرێ لگه‌ل سه‌رۆکی دڕوونن و گفتوگۆیا چه‌ند بابه‌تاکن ژی لگه‌ل جه‌نابێ وی دکه‌ن. دیسان د وی دەمی دا هێزێن پارتیا کۆمونیستا ئیراقی هندەك کەس ژ خەلکێ گوندێ سیارێ گرتبوون و کوشتبوون و پشتی هینگێ کەلەخێن وان ژی سۆتبوون. هندەك ژ وان کەسا پێشمەرگە ژی بوون. مەلا ئیسماعیل و هەڤالێن خوە سەرۆکی ب وێ دەستدرێژیا کۆمونیستا ئاگەهداردکەن. و پشتی هینگی ڤەدگەرنەڤە لژنا ئاکرێ.

ل به‌ربه‌رکێ ئه‌نفالان و ده‌مێ هاتنا هێزێن دوژمنی بۆ ده‌ڤه‌رێ ده‌ستپێکری، مه‌لا ئیسماعیل ل بێنڤه‌دانێ بوو ل مال. مامێ وی، وی دهنێریتە بارەگایێ لژنا شێخان ل سێدەرا دا تشتەکی ژ رەوشێ بزانیت.

 هه‌تا ئه‌و دچیت و دزڤڕیته‌ڤه‌ مال، ئێدی ئه‌نفال ده‌ستپێدکه‌ن. ئه‌و ژی خوه‌ ڤه‌دکێشنه‌ چیایێ گاره‌ی و ل وێرێ ئاسێ دبن. ئه‌و خه‌لکێ کو ل چیایێ گاره‌ی ئاسێ بووین، هه‌ژمارا وان نێزیکی 4 هزار که‌سان هه‌بوون و ل جهێن جودا جودا خوه‌ ڤه‌شارتبوون. ئەو ١٠ ڕۆژا ل وی چیایی بێ خوارن و ڤەخوارن دمینن. گه‌له‌ک جاران ئەو ب شەڤێ قۆناغا سێ سەعەتا ب پیا دبڕن هەتا هندەك ئاڤێ بۆ خوە دبەنه‌ چیای.

د وان رۆژان دا هەژمارەکا خەلکێ ژ هەردوو گوندێن گویزێ و سیارێ دکه‌ڤنه‌ ده‌ستێ جاش و له‌شکه‌رێن دوژمنی، لێ هێزێن ڕژێم وان هەمیا دکوژن و هه‌تا نوکه‌ ژی که‌س نزانیت کانێ ل کیژ بیابانێ بنئاخ کرینه‌.

 پشتی کو ل رۆژا 6/9/1988 ڕژێما ئیراقێ لێبوورینه‌کا سه‌خته‌ بۆ خه‌لکێ ئه‌نفالبووی ده‌رێخستی، هه‌ژمارا مه‌زنتر یا خه‌لکی کو بارا پتر ژن و زارۆک و پیره‌مێر بوون، ئه‌و چوونه‌ جهه‌کی کو دگۆتنێ وارێ میرا، ل وێرێ ڕاده‌ستی له‌شکه‌رێ رژێمێ بوون و خه‌لکێ دی خوه‌ ل چیای ئاسێکرن و بزاڤا ده‌ربازبوونێ کرن، بۆ ترکی یان ئیرانێ.

هه‌لبه‌ت هه‌رچه‌نده‌ حکومه‌تا ئیراقێ لێبوورین ژی بۆ ئه‌نفالبوویا ده‌رێخستبوو. لێ پشتی لێبوورینێ ژی هندی خه‌لکێ کرستیان و ئێزدی، که‌فتیه‌ ده‌ستێ وان، ب زارۆک و ژن و زه‌ڵام، هه‌موو پێکڤه‌ قڕکرن، ب وێ هێجه‌تێ، کو ئه‌ڤه‌ نه‌ کوردن و حکومه‌تا ئیراقێ ل ساڵا 1977 کرستیان و ئیزدی وه‌ک عه‌ره‌ب یێن تۆمارکرین. دیسان ژ کوردێن مسڵمان ژی گه‌له‌ک که‌س ل که‌لها نزارکی و که‌مپا به‌حرکێ، هند هه‌ر ل وێرێ ب به‌را و بلوکا شه‌هیدکرن و هند ژی گرتن و برن و که‌س نزانیت کا ل کیڤه‌ کوشتن.

بەری دەرکەتنا (لێبوورینێ)، حه‌جی محه‌مه‌دێ سیاری خوه‌ دگه‌هینیته‌ ده‌ف ئەسعەد هەرکی، به‌لو ڕێکه‌ک بۆ وی خه‌لکێ ل گاره‌ی ئاسێبووی بێته‌ دیتن. ئه‌سعه‌د هه‌رکی نڤێسارا فەرمی یا  ب فەرمانا دکتاتۆرێ ڕژێمێ، نیشا حەجی محەمەدی ددەت، کوهەر کەسێ د سەر ١٠ سالی ڕا، دڤێت بهێت گوللەبارانکەن. یێن دبن ١٠ سالیێ دا وئافره‌ت ژی نزانن، کا دێ کیڤە بەن.

  مەلا ئیسماعیل و مرۆڤێن خوە ژی دگەل وی خه‌لکی دمینن ئه‌وێن بڕیاردای کو خوه‌ ڕاده‌ست نه‌که‌ن. لێ ل گاره‌ی ژی خوارن و ڤه‌خوارن نینه‌. لۆما ئه‌و بڕیارێ دده‌ن کو خوه‌ به‌رده‌نه‌ ناڤ ده‌ڤه‌رێ به‌لکی هنده‌ک خوارنێ په‌یدا بکه‌ن. شه‌ڤه‌کێ ئه‌و د گەلیێ چەمانکێ ڕا د ناڤ سوپایێ ڕژێمێ را دەربازدبن. له‌شکه‌ر و جاش ژ هه‌ردوو ئالیان ته‌قێ لێ دکه‌ن، لێ شەڤ و تاری بوو، ئەو شیان بسلامەتی خوە بگەهیننە گەلیێ چیایێ گەڤەڕکێ، ل باشوورێ رۆژئاڤایێ چه‌منکێ و خوە ل وێرێ ڤەشێرن.

مەلا ئیسماعیل زارۆکێن خوە د ناڤ هەڤرستەکێ ڕا دڤەشێریت و دا بچیتە ئاقارێ خالێ خوە بەلکی خوارنەکێ بۆ وان پەیداکەت. ل وێرێ دەنگێ تەقێ دهێت. مەلا ئیسماعیل ب رێ دکەڤیت و کەسەك ب ناڤێ وی گازی دکەتێ. ئەو کەس دەردکەڤیت نیاسەکێ وی ناڤێ وی فارسە خەلکێ گوندێ سیارێ، رادیۆیەك یا ف وی و باش تێناگەهیت کو رژێمێ لێبوورینەكا بۆ وی خەلکی دای. مەلا ئیسماعیل گوهداریێ دکەت و پشتڕاست دبیت کو لێبوورینەکا دەرکەتی.

 پشتی کو ئه‌و دبینن کو جاش و له‌شکه‌رێن ئیراقێ هه‌ر جهه‌کێ گرتی و چ ده‌لیڤا ژیانێ و مانێ یان ده‌ربازبوونێ ل وان ده‌ڤه‌ران نه‌مایه‌، مەلا ئیسماعیل و ٥ کەسێن دی ل زاویتە خوە ڕادەستی ڕژێمێ دکەت.

ڤەکۆلینێ دگەل وان دکەن. مەلا ئیسماعیلی ل وێرێ ژی پانکی ڤە دهەلاویسن و پشتی هینگێ وی دبەنە کەلها نزارکێ. بەری وان ببەن کەلها نزارکێ، رەشەکێن ڕژێمێ هندەك کورد ل وێرێ ب بلۆکا کوشتبوون. ژ که‌لها نزارکێ ژی وان دبەنە بەحرکێ.

ده‌مێ وان دکه‌نه‌ دتۆمبێلێن ئیڤایێن له‌شکه‌ری و دا دناڤ دهۆکێ ڕا دبه‌ن دا کو ببه‌نه‌ به‌حرکێ، هندەك ژ خەلکێ دهۆکێ ژی ل نێزیک گەڕاجا کەڤن بەرامبەر خەستا هەوارهاتنێ، تیڤلێن شتیا د وان وەرکرن. به‌لێ ده‌مێ ئه‌و ژ دهۆکێ ده‌ردکه‌ڤن، تەکسیەکا ژمارە (اربیل) ب دویف واندا دچیت. بڕێڤە  وان بۆ خوارنێ ل فلفێنی، سه‌ر ڕێیا دهۆک-مۆسل ڕادوەستینن، به‌لێ پارە دگەل وان نینن کو خوارنێ بخۆن. شوفێرێ تەکسیا ژمارە اربیل، دچیت پارێ خوارنا وان ددەت. پشتی بڕێدکەڤنەڤە، ئەو شۆفێر هەر ل پەی وان دچیت، دا بزانیت کا دێ ڕژێم وان بۆ کێڤە بەت. ل مۆسل ل تاخێ کرامە ژی وان رادوەستینن دا شتیا بۆ خوە بکڕن، دیسا شۆفێرێ هەولێری، دهێتە وێرێ و بۆ هەر ترۆمبێلەکێ ١٠ شتیا دگریت. ئەو شۆفێر هەتا بەحرکێ ل پەی وان دچیت.

مەلا ئیسماعیل و کەس و کارێن خوە هەتا داگیرکرنا کوێتێ ل بەحرکێ دمینن. پشتی هینگێ دچنە دهۆکێ، پشتی هنگێ ب دەمەکێ کێم، سەرهەلدان دەستپێدکەت.

ل ده‌مێ سه‌رهلدانا ساڵا 1991 مەلا ئیسماعیل گابێرکی و هەڤالێن وی یێن کو ل کەمپا بەحرکێ بوون، ئه‌و ل ژێر سەرپەرشتیا مەلا قاسمێ ئێمینکی بۆ لێدانا بارەگایێ ئەمنا ڕژێمێ یا دهۆکێ دهێنه‌ ڕاسپارتن. ئێدی سەرهەلدان دەستپێدکەت، دهۆك دهێت ئازادکرن.

پشتی سەرهەلدانێ مەلا ئیسماعیل دبیته‌ ڤه‌ پێشمه‌رگه‌ و ل کەلها پێدە دگەل هێزێن زێرەڤانیێ ئەرکێ خوە دبینیت.

پاشی پشتی دەمەکێ  وەکو پێشمەرگەکێ شۆڕشا گولانێ دهێتە خانەنشینکرن.

مەلا ئیسماعیل گابێرکی، پشتی خەباتەکا درێژا  پێشمەرگاتیێ وزیندان و ئەنفال و دەربەدەریێ، شانازیێ ب خەباتا خوە و بنەمالا خوە دکەت.      

Kavin Berwari

ئەز وەک ئەدمینا سوسیال مێدیایا سەنتەرێ کۆماتە رادبم ب رێڤەبرنا فێسبووکا سەنتەری، ئینستاگرامی، یوتوبی و مالپەرێ ئینتەرنێتی. کارێ منێ سەرەکی دانان و بەلاڤکرنا هەڤپەیڤینا، ڤیدیو یا و پۆستایە ل هەمی جهێن سوسیال مێدیایا سەنتەرێ کۆماتە.

بابەتێن پێکڤە گرێدایی

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *

زر الذهاب إلى الأعلى