سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشێ د بەردەوامیا تۆمارکرن و ئەرشیفکرنا دیرووکا شۆڕشێ دا ل ڕۆژا دووشەمبی، ڕێکەفتی ١٩/٦/٢٠٢٣ ل ئوفیسا خوە ل ئەڤرۆ ستی ل دهۆکێ مێڤانداریا هونەرمەندێ پێشمەرگە حەسەن شەریف دکەت و هەڤدیتنەکا ڤیدیۆیی دگەل وی سازدکەت و دیرووکا خەباتا هونەر و پێشمه‌رگاتیا وی تۆمار و ئه‌رشیف دکه‌ت و ژناڤچوونێ دپارێزیت.
هونەرمەند حەسەن شەریف حسێن ل ساڵا ١٩٦٩ ل گوندێ کێستە یێ سەر ب دەڤەرا کانیماسێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ. ئەو د زاڕۆکینیا خوە دا لگەل دایك و باب و خویشك و برایێن خوە ل دەڤەرێن جودا جودا، یێن وەکی گوندێن ڕویسێ و نزدورێ ل دەڤەرا باتیفێ و گوندێن ملهمبانێ و بێسفکێ ل دەڤەرا مانگێشکێ دژیت. بابێ وی ژ بۆ دەبارا ژیانا زاۆکێن خوە ڕێنجبەری و شڤانی ل گوندێن ناڤبری کریە.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل ساڵا ١٩٧٥–١٩٧٦ ل گوندێ بێسفکێ دەست ب خواندنا سەرەتایی دکەت. ل ساڵا ١٩٧٨مالا وان دچیتە تاخێ بەڕۆشکێ ل دهۆکێ، ئەو ل وێرێ ل تاخێ زۆزان ل قوتابخانێن (وطن) و بەهدینان درێژیێ ب خواندنا خوە ددەت هه‌تا شه‌شێ سه‌ره‌تایی. مخابن ژ به‌ر دژواریێن ژیانێ ئه‌و نه‌شێت زێده‌تر بخوینیت.
هونەرمەند حەسەن شەریف هەر د ژیێ زاڕۆکینیا خوە دا حەز و ئارەزوویا مۆزیك و سترانا کوردی هەبوویە، وەكو ئەو دبێژیت هەستێ هونەری و هونەردۆستیێ وەکو میراتەك ژ مالخالێن وی یێن گوندێ سویلێ بۆ وی مایە. مالخالێن وی ب ژن و زه‌ڵام ڤه هه‌موو د ده‌نگخوه‌ش بوون. دیسان دەنگێ دایك و خویشکێن وی ژی گەلەکێ خوەش بوویە. حەسەن د ژیێ زاڕۆکینیێ دا ل ناڤ گۆڤەند و شەهیانان سترانا دبێژیت. پشتی مالا وان دچیتە دهۆکێ پتر مەرەقا هونەر و مۆزیکێ بۆ وی چێدبیت. ئەو ل دەستپێکێ ب لێدانا ریتمێ (تۆمبلکێ) دەستپێدکەت. ئه‌و گه‌له‌ک گۆهداریا هەردوو ڕادیۆیێن کوردی یێن بەغدا و ئێریڤانێ دکه‌ت و ئه‌و گه‌له‌ک کاریگەریێ ل سەر وی چێدکەن.
ڕاسته کاک حه‌سه‌نی حه‌زه‌کا مه‌زن و بهێز بوو ژ بۆ مۆزیک و هونه‌ری هه‌بوو، لێ مخابن ئاسته‌نگێن مه‌زن ژی د ڕێکا وی دا هه‌بوون. ئاسته‌نگا ژ هه‌موویان مه‌زنتر ژی ئه‌و بوو کو ماڵا وانا هه‌ژار و ده‌ستکورت بوو و وی شیانێن کڕینا چ ئاموورێن مۆزیکێ نەبوون. ژ به‌ر هندێ ژی ئەو ب لێدانا تراری دەستپێدکەت.
ئێکەم سازا هونەرمەند حەسەن شەریف
هونەرمەند حەسەن شەریف گەلەك مەرەقا ژەنینا ئاموورێ سازێ هەبوو، لێ ساز ل چ جهه‌کی بده‌ست وی نه‌دکه‌فتن، ئەگەر هەبان ژی وی شیانێن کڕینێ نەبوون. دەمێ ئەو ل ساڵا ١٩٨٠ ل تاخێ بەڕۆشکێ دژیا، هەڤالەکێ وی دبێژیتە وی کو تێلێن تێلەفۆنێن لەشکەری بۆ سازێ بکێردهێن. ژبۆ ب دەستخستنا تێلا تێلەفۆنێ ئەو و هندەك هەڤالێن خوە دچنە ڕووبارێ هشکەڕوو، ل وێرێ تێلەکا تێلەفۆنێ ب درێژاها ١–٢ کلم هەبوو. هه‌لبه‌ت ئه‌و تێلا تێلفۆنا له‌شکه‌ری یا دناڤبه‌را دوو ڕه‌بیێن له‌شکه‌رێ ئیراقێ دا بوو و بڕینا وێ تێلێ مه‌ترسیه‌کا مه‌زن بوو ل سه‌ر وان. لێ دیسان ژی ئه‌و و هەڤالێن خوە گوهناده‌نه مه‌ترسیێ و ب بەرا وێ تێلێ دبڕن و بەرەف نزارکێ، بۆ سەرێ ڕووبارێ هشکەڕووی دچن. پاشی ئەو تێلا خوە دبەنه مال، وان تێلا بڕێیا ئاگری، نایلۆنێ ل سەر تێلێ دحەلینن و وان تێلا ل سەر ترارەکی و دەپەکی گرێددەن و هۆسا ئه‌و سازەکێ ژ تێلێن تێلفۆنا له‌شکه‌رێ ئیراقێ و تراره‌کی و ده‌په‌کی، ب خوها ئەنیا خوە چێدکەن. ب ڤی ڕەنگی هونەرمەند حەسەن شەریف دبیتە خودان سازا خوه یا ئێکێ.
حەسەن کوکتێلەکا سترانان ل سەر کاسێتێن بابێ خوە تۆماردکەت
پشتی چێکرنا سازا تراری کاک حەسەن شەریف ئێکەم بەرهەمێ خوە یێ زاڕۆکینیێ تۆمار دکەت. وی چاخی رەحمەتیێ بابێ وی گەلەك حەز ژ سترانێن دەروێشا دکر، چونکی ئه‌و مرۆڤه‌کی دیندار و سۆفی بوو. وی هندەك کاسێت ل مالێ هەبوون کو به‌یتێن ده‌روێشا ل سه‌ر هاتبوونه تۆمارکرن. حەسەن ژی یێ بله‌زه دا کو ده‌نگێ خوه ل سه‌ر کاسێتێ ببهیزیت. وی شیانێن کڕینا کاسێتێن ڤالا ژی نینن. لۆما ئەو سترانێن خوە ل سەر کاسێتەکا ئەکفا یا دەروێش ئادەمی تۆماردکەت کو بابێ وی بخوه ئینابوو.
هونەرمەند حەسەن شەریف داخبارێ هونەرمەندێن وی سەردەمی بوویە، لۆما ئەو کوکتێلەکێ ژ سترانێن هونەرمەندێن نەمر تەحسین تاها، محەمەد تەیب تاهر، محەمەد عارف، ئەردەوان و مریه‌م خانێ ب دەنگێ خوە ل سه‌ر وێ کاسێتێ تۆماردکەت.
وی ده‌می عه‌ده‌ت بوو ده‌ما هونه‌رمه‌نده‌کی کاسێته‌ک تۆمار دکر، که‌سه‌ک ل پێشه‌کیێ دئاخفت و ناڤێ هونه‌رمه‌ندی، تۆمارگه‌هێ و مۆزیکژه‌نا ژی دگۆت وه‌ک پێشه‌کیا کاسیتێ. ژبه‌ر هندێ حەسەن ژی د ڤێ تۆمارا دەنگی دا، کو هەتا نوکە ل دەف وی پاراستیە، جار خوە دکەتە تحسین تاها و جار ژی محەمەد تەیب و محەمەد عارف، هەلبەت ناڤێ دەستخوەشی عودێ یێ هونەرمەند سەباح زاخۆیی ژی ددانیتە سەر خوە ب ڤی ئاوای ئەو ب چاڤلێکرنا هونه‌رمه‌ندێن مه‌زن و ب دەنگێ خوە، چه‌ند سترانه‌کا ل سه‌ر کاسێتا ده‌روێشی یا بابێ خوه تۆماردکەت، کو هینگێ ژیێ وی 6-7 ساڵ بوون.
د قۆناغه‌کا پێشکه‌فتی تر دا چه‌کمه‌چا ماکینا دروینێ دبیته ساز
کاک حەسەن پێخەمەت هونەرێ خوە و گەهشتنا ئارمانجا خوە، د کاودانەکێ گەلەك بەرتەنگ دا گه‌له‌ک ئاسته‌نگا دبڕیت و به‌ره‌ڤ ئارمانجا خوه ڤه پێنگاڤا دهاڤێژیت. ئەو ل سەر چێکرنا ئاموورێن سازێ و ڕیتمێ بەردەوام دبیت، ئەو گەلەك ترارێن مالێ خرابدکەت و بۆ لێدانا ریتمێ ب کاردئینیت. پاشی ئه‌و دزانیت کو چەکمەچیا ماکینا دروینا جلکا باشترین بژاردەیە ژبۆ چێکرنا ئاموورێ سازێ. وی چاخی خویشکا وی ل تاخێ مالتایێ دژیا، وێ ماکینەکا دروینێ هەبوو. ئەو داخوازا وێ چەکمەچییێ ژ خویشکا خوه دکەت. خویشکا وی ژی بێ دلیا برایێ خوە ناکەت و چەکمەچیا ماکینا خوە یا دورینێ دئێخیتە د خزمەتا هونەرێ وی دا. حەسەن ژی دەستکەکێ داری د ئێخیتە سەر وێ چەکمەچیێ و سازەکا دی بۆ خوە چێدکەت. چێکرنا سازێ ژ چەکمەچیا ماکینا دروینێ، قۆناغەکا پێشکەفتی بوو د ژیانا هونەری یا هونەرمەند حەسەن شەریف دا.
پەیکەرساز فازل کێستەیی دەست ب چێکرنا ئاموورێن سازێ دکەت
فازل کێستەیی کو هونەرمەندەکێ پەیکەرسازە و د هه‌مان ده‌م دا دارتاش و هۆستایه‌کی ده‌ستڕه‌نگینه، کو نوکە ل وەڵاتێ نەرویج دژیت، ب وان دار و دەپ و کەرەستەیێن کو ل دکانا دارتاشیا برایێ وی دکه‌ڤنه بەردەست، ئه‌و دەست ب چێکرنا هەژمارەکا سازادکەت. سازێن ویێن ئاماتۆر ژ ئالیێ دیزاینێ ڤە د باش بوون، لێ ژ ئالیێ دەنگی ڤە کێماسی تێدا هەبوون. کاك فازل سازەکێ بۆ خوە چێدکەت، لێ سازا وی پتر مینا گیتارێ بوو. ژ به‌ر کو کاک حه‌سه‌نی چ ده‌لیڤه ژ ده‌ستێ خوه نه‌دکرن ژ بۆ هیبوونا مۆزیک و هونه‌ری، لۆما ئه‌و مفای ژ لێدانا سازا کاك فازل ژی دبینیت
ل ساڵا ١٩٨٠- ١٩٨١ ئێدی هێدی هێدی ئاموورێن سازێ ل دهۆکێ پەیدا دبن. هونەرمەند حەسەن شەریف ب وان سازێن دەستکرد شیا خوە پیچەك فێری ژەنینا سازێ بکەت، لێ وی ب خوە هه‌تا نوکه ژی هێشتا ساز نینە. کوڕمەتێ وی کاك رزگار کێستەیی سازەکا ١٤ پەردە یا رەنگ بزق ب بوهایێ ٢٥ دیناران ل مۆسل دکریت و د ئێخیتە د خزمەتا هونەرمەند حەسەن شەریف دا. ژ بلی هونەرمەند حەسەن شەریف کاك رزگار ب خوە ژی سالەکێ ڤی ئامووری لێددەت، هەروەسا فازل کێستەیی، بەهجەت خالد و سەباح ئه‌حمه‌د ژی لێددەن.
حەسەن شەریف د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت: دەمێ کاك رزگار بۆ جارا ئێکی ئەو ساز کڕی و من لێدای بۆ من ڕوودانەکا گەلەك مەزن بوو د ژیانا من دا. چونکی ئه‌و جارا ئێکێ بوو کو ئه‌ز سازه‌کا دروست لێبده‌م. لۆما هینگێ من هه‌ستکر کو ڕییا هونەری ل پێشیا من ڤەبوو.
لێ مخابن به‌خته‌وه‌ریا من لگه‌ل سازێ گه‌له ڤه‌نه‌کێشا. چونکی ڕژێما داگیرکه‌را ئیراقێ ل ساڵا 1981 ئه‌و 9 خه‌باتکه‌رێن کورد ل مۆسل ل سێداره‌دده‌ت، کو 7 ژ وان ژ گوندێ هرۆرێ بوون، کو مالێن هنده‌کا ژ وان ژی ل ماڵتایێ نێزیکی ماڵا مه‌تا من وان بوون. لۆما مەتا من کو دبیتە دایکا کاك ڕزگار کێستەیی، ژبەر خەما شەهیدبوونا وان 9 قاره‌مانان سازێ ڕادکەت و هه‌لدگریت، لێ من دڤێت ئه‌ز سازێ لێبدەم. ژیێ من ب تنێ ١١ ساڵ بوو، ئەز هێشتا باش د ژیانێ نەگەشتبووم، لۆما ئەز ب ڕاکرنا سازێ گەلەك خەمبار بووم.
ل ساڵا ١٩٨١ هونەرمەند حەسەن شەریف دبیتە خودان ساز
ل ساڵا ١٩٨١ هونەرمەند حەسەن شەریف سازەکێ ب قست ژ که‌سه‌کی دکڕیت ل سێمێلێ، کو وی ژی ژ شۆفێرەکێ تۆمبێله‌کا بارهه‌لگر یێ خه‌لکێ باکوورێ کوردستانێ کڕی بوو. کاك ڕزگار کێستەیی ژی ڕیکۆرده‌ره‌کا (مسجلة) ب مایکرۆفۆن دکڕیت. هونەرمەند حەسەن شەریف، کاك ڕزگار، کاك فازل کێستەیی و بەهجەت خالد کێستەیی و بێوار کێستەیی بڕیارێ ددەن کو بچنه شکەفتا هەڵامەتا ئەوا دکەڤیتە هنداڤ گوندێ گه‌ڤه‌ڕکێ ل باشوورێ دهۆکێ. ئەو وێ ڕیکۆرده‌رێ دگەل خوە دبەن و ب مەرەما سازکرنا ئاهەنگەکێ دچنە وێ شکەفتێ. ژ به‌ر کو ده‌نگی د وێ شکه‌فتێ ڤه ده‌نگڤه‌ددا، دبوو ئێککو، لۆما وان قه‌ستا شکه‌فتێ کر بۆ کارێ خوه. هونەرمەند حەسەن شەریف هەتا وی چاخی بتنێ دشیا هندەك ئاوازا لێبدەت. دەمێ ئەو د شکەفتێ ڤه و ب مایکرۆفۆنا سەر ڕیکۆرده‌رێ سترانا دبێژیت و ده‌نگ د شکه‌فتێ ڤه ده‌نگڤه‌دده‌ت، گەلەك ل وی خوەش دهێت و که‌یفا وی تێت.
ب ڤی ئاوایی ئاسۆیین هونەرمەندیێ ڕۆژ ب ڕۆژ ل پێشیا هونەرمەند حەسەن شەریف ڤەدبن. ئه‌و ب ڕێیا ڕادیۆیا ئێریڤانی سترانا (وەڵات چ قاس خوەش و رندە) یا هونەرمەندان گولستان و شڤان پەروەر دبهیزیت. ئەو وێ ڕۆژێ ژ که‌یفێن وێ سترانا خوه‌ش دا خوە فێری لێدانا ٥ ئاوازان دکەت. پشتی هینگێ ڕۆژانە فێری لێدانا پتر ژ ١٥ ئاوازن دبیت.
هه‌روه‌سا گەشبوونا شۆڕشا گولانێ و تێکەلیا وی دگەل کاك ڕزگار کێستەیی، هزرا هونەری و وەڵاتپارێزیێ ل دەف وی تێکەلێك دکەت. ئەو ب ڕێیا کاك رزگار گوهداریا ئێزگێ ده‌نگێ کوردستانێ دکەت و ئێدی هەستێ نەتەوه‌یی و شۆڕشگێڕی ل دەف وی خورت دبیت.
حه‌سه‌ن و شه‌هید گوندی
وی ده‌می ل قوتابخانێن دهۆکێ ژی هەڤسۆزی و گەرماتیەکا مەزن ژ بۆ شۆڕش و کوردایەتیێ هەبوو. هونەرمەند حەسەن شەریف ب هاریکاریا کاك ڕزگار و کاک سه‌باح گه‌رماڤی هونەرمەندێ شه‌هید گوندی دنیاسیت و ئه‌و پێکڤه دچنه ناڤ باخچێن گوندێ پیرۆمەرا. وی ده‌می شه‌هید گوندی سازڤانه‌کی ژێهاتی بوو و وی سازه‌کا باغله‌مه‌یا ترکی هه‌بوو. بۆ جارا ئێکێ کاک حه‌سه‌ن ب سازا شه‌هید گوندی و بهاریکاریا وی، فێری ژه‌نینا سازا باغله‌مه دبیت. ئەو وی دەمی گەلەك داخباری هونەرمەند شڤان پەروەری یە، لۆما ل سەر ڕێبازا وی سازێ دژەنیت.
پشتی کاک حه‌سه‌ن شه‌هید گوندی دنیاسیت، ئه‌و تێکەلیەکا باش دگەل وی چێدکەت. به‌رده‌وام ئەو ژ بەڕۆشکێ ب پیا دچیتە مالا شه‌هید گوندی ل گرێ باسێ. هونەرمەند گوندی گەلەك هاریکاریا حه‌سه‌نی دکەت و د هەمان دەم دا ئەو ژی ب شیانێن هونەری یێن هونەرمەند حەسەن شەریف سەرسامدبیت و به‌رده‌وام پشته‌ڤانیا وی دکه‌ت ژ بۆ پتر مه‌له‌ڤان بوونێ د سازژه‌نینێ دا.
کاک حەسەن شەریف د ڤێ دیدارێ دا ب ڤی ڕەنگی بەحسێ هونەرمەند گوندی دکەت: هونەرمەند گوندی ئێکەم سازژەنێ دەڤەرا بەهدینان بوو، ئەو هونەرمەندەکێ مەزن بوو، وی عشقەکا مەزن بۆ شۆڕش و هونه‌ر و سروشتێ کوردستانێ هەبوو.
بەری کاک حه‌سه‌ن دەست بگۆتنا سترانان بکەت، ئەو ب لێدانا سازێ بناڤودەنگ دبیت. ئەو هەم وەك تاك و هەم ژی وەك گرۆپ پشکداریی د ئاهەنگێن نەورۆزێ و ئاهه‌نگێن قوتابخان دا دکەت ل دهۆکێ. دیسان ل ساڵا ١٩٨٢ پشکداریێ د ئاهەنگا خانەیا مامۆستایان دا دکەت، کو وی دەمی کت و ماتێن سازبەندان ل دهۆکێ هەبوون، مینا حکمەت حسێن کو ئاموورێ ئوکوردیۆنێ لێددا و کەمال بەربهاری ژی ئەلکترۆساز لێددا. حەز و ڤیانا هونەرمەند حەسەن شەریف بۆ لێدانا سازێ وەها ل وی دکەت، کو کی ژ وی بخوازیت سازێ بۆ بژەنیت، خوە نادەدته پاش و داخوازا وی ب دلخوه‌شی ڤه دپەژرینیت.
ئەو ل سەر پشکداریکرنێ د ئاهەنگێن نەورۆزێ یێن قوتابخانێن گارە، هاوکاری، خانەیا مامۆستایان و ڕێڤەبەریێن دی یێن دهۆکێ دا بەردەوامدبیت، و ژ ئه‌نجامێ ڤان چالاکیان ژی ب باشی ژ لایێ خەلکێ دهۆکێ ڤە دهێتە نیاسین و ب تایبه‌تی گه‌نجێن شۆڕشگێڕ گه‌له‌ک حه‌ژ وی دکه‌ن. چونکی وی دەمی هونەر و ئه‌ده‌ب چەکێ هەری ب هێزێ خەلکی یێ بەرگریێ و دیارکرنا هەڵویستێ خوە بوو هەمبەر ستەم و زۆرداریا ڕژێما داگیرکه‌را ئیراقێ.
حەسەن شەریف ل ناڤبەرا سالێن ١٩٨١–١٩٨٥ ل دهۆکێ و دەورووبەرێن وێ پشکداریێ د ده‌هان ئاهەنگێن جڤاکی، ڕۆژبوون و سەیرانان دا دکەت. ئەو ب ستایلێ خوەیێ ل سەر شۆپا شڤان پەروەر بناڤودەنگ دبیت.
کاک حەسەن بۆ جارا ئێکێ ل ساڵا ١٩٨١ ل ئاهەنگا نەورۆزا شیناڤا ل ده‌ڤه‌را براهیم خه‌لیلا، دگەل هونەرمەندێن مەزنێن مینا تەحسین تاهای، ئەردەوان و سەعید گاباری، ئەو خوە دکەتە دبەرڕا و مل ب ملێ ئاوازژەنێ مەزن سەباح زاخۆیی و عیسایێ بەسێ سازێ دژەنیت. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ پێنگاڤه ژی مۆراله‌کێ مه‌زن دده‌ته وی و ئێدی باوه‌ریا وی بخوه پتر موکوم دبیت.
ل ساڵا ١٩٨٥ ل ئاهەنگەکێ کو هونەرمەند غانم محەمە سیتۆ ژی تێدا پشکداربوو. مسلح سندۆری د وێ ئاهەنگێ دا ئوکوردیۆن لێددا، ئەو پێشنیار دکەت کو هونەرمەند حەسەن شەریف سترانا بێژیت. ئەو ژی سترانێن شڤان پەروەری دبێژیت، کەیفا خەلكی گه‌له‌ک دهێت و ب چه‌پڵه‌یێن گه‌له‌ک بهێز پێشوازیا سترانێن ویێن شڤان په‌روه‌ری دکه‌ن. غانم محەمەد سیتۆ دبێژیتە وی ڤان سترانێن سیاسی نەبێژە، دێ مەترسیێ ل سەر ژیانا تە چێکەن. لێ ژ به‌ر کو هه‌م ژیێ وی گه‌له‌کێ بچووک بوو و هه‌م ژی هه‌ستا ویا کوردایه‌تی و شۆڕشگێڕی گه‌له‌کا بلند بوو، لۆما ئه‌و ل سه‌ر وێ ڕێبازێ به‌رده‌وام دبیت و گوهناده‌ته مه‌ترسیێ.
ل ساڵا ١٩٨٣ رێڤەبەریا ڕەوشەنبیری یا بەغدا هونەرمەندێ مەزن محەمەد عارفێ جزیری ڤه‌دگوهێزیته باژێرێ مۆسل. ئەو ل وێرێ دکەڤیتە د ڕەوشەکا خراب دا. هەژمارەکا کەسایەتیێن دهۆکێ خوە ل وی دکەنه خودان و پاشی وی ب پلا مامۆستایێ هونەری ل ڕێڤەبەریا رەوشەنبیریا دهۆکێ دادمەزرینن.
کاک حەسەن شەریف ب ڤی ڕەنگی بەحسێ دیتنا هونه‌رمه‌ندێ مه‌زن محه‌مه‌د عارفی و پشکداریا خوه د کورسێ مۆزیکێ دا دکه‌ت: “ئه‌ڤه بۆ من نووچه‌یه‌کا گه‌له‌ک خوه‌ش و مزگینیه‌کا مه‌زن بوو. چونکی هه‌م دێ هونه‌رمه‌ندێ مه‌زن محه‌مه‌د عارفی بینم و نیاسم و هه‌م ژی دێ پشکداریێ د کورسێ ته‌مبوورێ دا که‌م، کو محه‌مه‌د عارف بخوه مامۆستایێ وی کورسی یه. من سازا هەڤالەکی ب ئەمانەت دگەل خوە بر و ئەز چوومه ڕێڤەبەریا ڕەوشەنبیری. دیتنا منا ئێکێ بۆ نه‌مر محه‌مه‌د عارفی کێلیکه‌کا تایبه‌ت بوو، کو ئه‌ز چ جارا وی دیمه‌نێ وی ژبیرناکه‌م. محه‌مه‌د عارف یێ ل سه‌ر کورسیه‌کی ڕوونشتی بوو. قاته‌کێ رساسی دبه‌ر بوو. بوینباغه‌کا جوان دستوی بوو. پێلاڤه‌کا ڕه‌نگێ گویزی دپیا بوو. جلکێن وی وه‌سا د جوان و پاک و لێکدای بوون. پێلاڤا وی دبرسقی. پرچێ خوه هند جان شه‌کر بوو. مرۆڤی هه‌ر دڤیا ته‌ماشه‌ی وی بکه‌ت هندێ جوان و لێکدای و پاقژ و ڕێکوپێک بوو”.
دەمێ کارمەندێن ڕێڤەبەریا ڕەوشەنبیری، بۆ هەڤدوونیاسینێ حەسەن شەریف و هەڤالێن وی پێشکەشی هونەرمەد محەمەد عارفی دکەن. ئەو ته‌ماشه‌ی حه‌سه‌نی دکه‌ت و پاشی دبێژیتە وی: تەمبوورا تە نە کوردی یە، کا بده‌ف من دا بوو ته چێکه‌م، بکه‌مه کوردی. وی دڤیا ته‌مبوورا حه‌سه‌نی ژی وه‌کی یا خوە بکەتە ١٤ پەردە.
لێ حەسەن دبێژیتە وی: مامۆستا ئەڤ ته‌مبوورە نە یا منە، بەلکو ئێمانەتە ل دەف من و دڤێت ئەز وەکی خوە وێ بۆ خودانی بزڤڕینم.
١٢ کەس د وی کورسی دا پشکدار دبن، بەری هونەرمەند حەسەن شەریف پشکداریێ د وی کورسی دا بکەت، وی دزانی ب سەدان ئاوازا لێبدەت. ئەو سالا ١٩٨٣ هەمیێ ل وی کورسی دمینیت و مفایەکێ باش ژێ دبینیت.
قاسم دهۆکی هه‌ڤال و پشته‌ڤان
هەر د هەمان ساڵ دا هونەرمەند قاسم دهۆکی دچیتە ڕێڤەبەریا ڕەوشەنبیری ئه‌و بۆ خوە ل سازژەنەکی دگەڕیێت. ئەو ل وێرێ حەسەنی دبینیت و داخوازێ ژ وی دکەت کو دگەل وی بچیت و دبێژیتە وی: من ساز ژی هەیە و خانیێ مە ژی بەرفرەهە، ئه‌م دشێین پرۆڤه و کارێ خوه یێ مۆزیکێ ل وێرێ بکه‌ین.
حەسەن دگەل قاسم دهۆکی ده‌ست ب کارێ مۆزیکێ دکەت. بەری ئه‌و بچیتە دگەل قاسمی، ژ بۆ دەبارا ژیانا خوە ناچاردبیت ل بەر دەستێ دارتاش و هۆستایا کار بکەت.
کاك قاسم هەوڵددەت کو کاره‌کی بۆ وی پەیدابکەت. وی دبەتە ڕێڤەبەریا کارەبێ، کارێ کۆلانا چالێن ستوونێن کارەبێ بۆ وی پەیدادکەت. ژبەرکو حه‌سه‌ن هێشتا یێ بچووک بوو، ئەو کارە بۆ وی یێ گران بوو، حەسەن نەشیا وی کاری ئەنجام بدەت و هەر ڕۆژا ئێكێ ئه‌و وی کاری دهێلیت. قاسم دهۆکی گەلەك ژبەر وی عاجزدبیت. پشتی هینگێ جاسمێ برایێ قاسم دهۆکی، هه‌ر ل هه‌مان ڕێڤه‌به‌ریێ کارێ گرێدانا پیڤەرێن کارەبێ بۆ حەسەنی پەیدا دکەت.
ساڵا ١٩٨٣ سالا گەرماتیا شۆڕشا گولانێ بوو، برایەکێ حه‌سه‌نی ژی پەیوەندیێ ب شۆڕشێ دکەت. هونەرمەند حەسەن شەریف دچیتە سەرەدانا وی ل گوندێ بابیرێ. وی ل بابیرێ گوهـ ل سترانا (شەعبان هات و ڕەخت پێچا ب کلاشینکۆف و ئارپیچا) یا سترانبێژه‌کی بناڤێ ئانار دبیت. ئەو دیڤچوونا ئاناری دکەت و دڤێت بزانیت ئەو کیە و وی بنیاسیت.
عەشقا هونەرمەند حەسەن شەریف بۆ شۆڕشێ وی پالددەت کو ڕۆژەکێ ئەو و هه‌ڤالێن خوه عەلی و لەزگین کەل و پەلێن مۆزیکێ یێن رێڤەبەریا رەوشەنبیری دگەل خوە ببەن و بچنە گوندێ باوەرکێ ل به‌رێ گاره‌ی، ژ بۆ دیتنا ئانارێ خودانێ کاسێتا کو حه‌سه‌نی ل بابیرێ گوهـ لێبووی.
ئەو ٣-٤ شەڤا ل وێرێ دمینن، پاشی ژ بەر کو ئەولەترە دچنە گوندێ گەرەگو یێ به‌رێ گاره‌ی ل رۆژهه‌لاتێ سه‌رسنکێ. ئانارێ کو ناڤێ ویێ دروست سەباح بوو، وی ڕیکۆرده‌رەکا دەبل کاسێت هەیە و دگەل خوە بریە گه‌ره‌گو. هونەرمەند حەسەن شەریف و ئانار کاسێتەکا دەمژمێرەك و نیڤ پێکڤە تۆماردکەن و پشتی هینگێ ڤەدگەرنه دهۆکێ ڤە.
پشتی ده‌مه‌کی و ل ساڵا 1983 حەسەن دزانیت کو سەباح (ئانار) یێ هاتیە سێمێلێ، ئه‌و رادبیت دچیتە دەف وی. سەباح دبێژیتێ: ئەرێ بۆچی ئەم ڕانابین تیپەکا مۆزیکێ دامەزرینین و قەستا ناڤ شۆڕشێ بکەین. حه‌سه‌ن و هه‌ڤالێن خوه ژی سنێله‌نه و دبێ سه‌ربۆرن. لۆما ئه‌و ژی گوهداریا وی دکه‌ن و رادبن تیپەکێ دادمەزرینن. میکرۆفۆن، جومبش و هندەك ئاموورێن دی یێن ڕێڤەبەریا ڕەوشەنبیریا دهۆکێ دگەل خوە دبەن و ترۆمبێلەکێ بۆ خوە دگرن و دچنه کواشێ ل قۆنتارا چیایێ سپی. پاشی ل چیای سه‌ردکه‌ڤن و دچنه گوندێ برجینی. ل وان دبیته ئێڤار، نەچار دبن بچنه گوندێ زیناڤا و دبنە مێڤانێن مالا سلمان زیناڤایی. پێشمەرگە ل دەڤەرێ هەنە. حەسەن هێشتا سنێلەیە، ژیێ وی ب تنێ ١٤ سالە.
نیەتا سەباح نە یا زەلالە، دەمانجەك و نارنجۆکەك ژی دگەل وی هەنە، حەسەن ژی ب ڤێ چەندێ نزانیت،. ئەو ڕۆژا پاشتر ژ زیناڤا ددەنه ڕێ بۆ باسکێن ئۆزمانا و ئارمانجا وان ئەوه بچنه باره‌گایێ لقا ئێكا پارتی. ئەو دچنه گوندکۆسەی ل به‌ر ڕووبارێ خابووری، پاسێ، گەلیێ دهێ و خوە دگەهیننه کانیبەڵاڤێ.
کاك رزگار کێستەیی کو هینگێ کادر و پێشمه‌رگێ شۆرشا گولانێ بوو، ئه‌و ل وێرێ وان دبینیت. ئەو دبێژنه کاك رزگاری کو ئەو ب هەلکەفتنا شوڕشا ٢٦ گولانێ دێ چنه بارەگایێ لقێ کۆنسێرتەکێ سازکەن. کاك ڕزگار هەست دکەت کو تشتەکێ نە نۆرمال هەیە و نیه‌تا سه‌باح (ئانار) نه یا زه‌لاله لگه‌ل ڤان سنێله‌یان. هه‌رچه‌نده ئه‌و پچه‌کێ یێ نه‌خۆش ژی بوو، لێ ئەو هەسپەکی پەیدا دکەت و ل هه‌سپی سیار دبیت و ئاموورێن وان یێن مۆزیکێ ژی د دانیته سه‌ر پشتا هه‌سپی و دگەل وان دچیت هەتا بارەگایێ لقێ و وان ڕادسپێریتە هه‌ڤالێن پێشمه‌رگه یێن ڕێکخراوا شه‌هید زۆراب.
بڕێڤه حه‌سه‌ن ئه‌و دبینن کو هەژمارەکا بەڵاڤۆکان یێن دگەل سەباح، ئه‌و وان به‌ڵاڤۆکا نیشا وان دده‌ت و دڤێت ب وان بده‌ته نیاسین. ئه‌و سنێله‌نه، نزانن کانێ ئه‌ڤه چ به‌ڵاڤۆکن و یێن چ هێزه‌کا سیاسی نه. لێ ئه‌و دبینن کو دروشمێن چه‌کوچ و شالوکێ یێ ل سه‌ر. پاشی ئه‌و دزانن کو ئه‌ڤه به‌ڵاڤۆکێن پارتیا کۆمۆنیستا ئیراقێ نه. سه‌باحی خوە وەکو پشتەڤانێ وان ددا نیاسین. لێ حه‌سه‌ن و هه‌ڤالێن خوه ژ به‌ر کو هێشتا سنێله‌نه و ل دهۆکێ دژیان، ژ به‌ر هندێ وان ژبلی ناڤێ پارتی دیمۆکراتی کوردستان ناڤێ چ هێزێن دی نه‌بهیستیه. ژ به‌ر هندێ ژی هه‌موو ئارمانجا وان ئه‌وه کو ئه‌و دێ هێنه ناڤ شۆرشێ و لگه‌ل پێشمه‌رگێن پارتی و خزمه‌تا هونه‌رێ شۆڕشێ که‌ن. لێ وه‌سا دیار بوو کو نیەتا سەباحی یا ڤەشارتی بوو و تشته‌کێ دی بوو. وی ل به‌ر بوو کو بخوه ب ڤان گه‌نجان بازاڕەکی دگەل حزبا بکەت، کا کی پتر پارا بدەته وی، ئەو تیپا مۆزیکێ و وان ئاموورا بێخیتە د خزمەتا وان دا. لێ دوماهیێ ژی وی پتر دڤیا بچیت پەیوەندیێ ب پارتیا کۆمۆنیستا ئیراقێ بکەت، ژ به‌ر کو هینگێ ڕه‌وشا وانا دارایی باشتر بوو ژ هێزێن دی. حەسەن شەریف ب بیر و باوەر پارتیە، لۆما ده‌ما ئه‌و دبینیت کو نیه‌تا سه‌باحی لگه‌ل وان یا خرابه، ئه‌و ئێکسه‌ر خوه ژ وی دوور دکه‌ت و دمینیته ل ده‌ف پێشمه‌رگێن پارتی، لێ سەباح ئاموورێن مۆزیکێ دبەتە بارەگایێ پارتیا کۆمۆنیست.
ل بیره‌وه‌ریا شۆڕشا 26 گولانێ لقا ئێکا پارتی ب ئامادەبوونا رەحمەتی سەیدایێ نجم الدین یوسفی، د. رزگار و حەبیب کەلەش و هه‌موو کادر و پێشمه‌رگێن باره‌گایێ لقێ، ئاهەنگه‌کا خۆش دکه‌ن و هونەرمەند حەسەن شەریف پشکداریه‌کا کارا د ئاهه‌نگێ دا دکه‌ت و ئێدی ب ئازادی و ب نیڤا دلێ خوه هندی ڤیای قێڕدکه‌ته سترانێن شۆڕشگێڕی و کوردایه‌تی. حه‌سه‌ن لگه‌ل که‌سه‌کی بناڤێ حەجی (ووندا) کو پێشمه‌رگێ هێزه‌کا باکوورێ کوردستانێ بوو، هه‌ردوو بهه‌ڤڕا سترانا دبێژن و سازێ دژه‌نن. هه‌ر ل ڤێرێ ژی حه‌سه‌ن ئێدی ب دروستی نیه‌تا خرابا سه‌باحی تێدگه‌هیت و ئه‌و ب ئێکجاری په‌یوه‌ندیا خوه ژ وی دبڕیت.
پشتی کاك رزگار دزانیت کو سەباح ئەڤ تشتە ب سەرێ حەسەنی ئینایە، د دویف وی دا دچیت و ل گوندێ ئێکمالا بەرواریا وی دبینیت، کو حه‌سه‌ن ژ باره‌گایێ لقێ ڤه دهات بۆ ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا. ئەو ژ وێرێ دچنه گوندێ بابیرێ. دای بابێن حەسەنی ژی چ ژ وی نزانن و ئه‌و ژ بەر وی گه‌له‌ک د ته‌نگاڤن.
ئەو مه‌هـ و نیڤن حەسەنێ بەرزەیە، قاسم دهۆکی ل وی دگەڕیت. ئەو و هه‌ڤالێ خوه سەگڤان سەرەرۆیی و هنده‌ک هه‌ڤالێن دی ب تۆمبێله‌کا ڕه‌ف یا بێ ستۆپ دچنه گوندێ بابیرێ. سه‌گڤان و هه‌ڤالێن دی دڤێن سه‌ردانا مرۆڤێن خوه یێن پیشمه‌رگه و به‌رگری مللی بکه‌ن و قاسمی ژی دڤێت خوه بگه‌هینیته حه‌سه‌نی و وی بزڤڕینیته‌ڤه دهۆکێ. مالێن خۆشکەك و برایەکێ حەسەن ژی ل بابیرێ بوون. ئەو ل وێرێ حەسەن دبینن و وی دگەل خوە ڤەدگەڕیننەڤە دهۆکێ. حەسەن ئاموورەکێ مۆزیکێ یێ قاسم دهۆکی ژی دگەل خوە بربوو، لێ ئەو وان هەمی کەل و پەلێن ڕێڤەبەریا ڕەوشەنبیری جارەکا دی دزڤڕینیتەڤە.
پشتی هونەرمەند حەسەن شەریف سەربۆڕەکا باش د ژیانا خوە یا هونەری دا پەیدا دکەت و تا ڕاده‌یه‌کێ پێشدکەڤیت. بێگومان کاك رزگار کێستەیی ئەکتەرێ سەرەکی یێ ڤێ پێشکەفتنێ بوویە. کاک ڕزگار هەژمارەکا هەلبەستا ژ ناڤ شۆڕشێ بۆ هونەرمەند حەسەن شەریف دهنێریت. ئێك ژ وان هەلبەستێن بوویە سترانەکا ب ناڤ دەنگ، هەلبەستا (دیاری دگەل سلاڤا) بوویە.
کاسێتێن هونەرمەندێ مەزن شڤان پەروەر، بریندار، شیار، کۆما بەرخودان، دلگەش دگەهنه کوردستانێ، پتر ئیلهاما هونەرێ سترانێ ددەنه هونەرمەند حەسەن شەریف، لۆما ئەو ل ساڵا ١٩٨٥ بڕیارێ ددەت کو ئێکەم بەرهەمێ خوە یێ هونەری ب ناڤێ (ته‌مبوورا من) تۆمار بکەت و بەڵاڤکەت. ئەو کۆما سترانان ژ پەیڤێن کاك رزگار کێستەیی و بەنگین سلێڤانەیی و هندەك هەلبەستڤانێن دی بوون. دیسان چەند سترانه‌کێن فلکلۆری ژی دناڤ ڤی به‌رهه‌می دا هه‌بوون و هەژمارەکا سترانێن دی کو پێك دهات وەکی: هەژارم خودان وارم، خانمێ خانمێ…. هتد.
هونەرمەند حەسەن شەریف ئیلهاما دانانا ئاوازان ژ رادیۆیا ئێریڤانێ و سازا هونەرمەندێ نەمر سەعید یوسف وەردگریت و ئاوازا بۆ ٢٠ هەلبەستا ددانیت، لێ هەژمارەکا وان بۆ کاسێتا دووێ یا ساڵا ١٩٨٦ دهێلیت. کاك قاسم دهۆکی هاریکاریەکا مەزن بۆ کاك حەسەنی د تۆمارکرنا بەرهەمێ وی یێ ئێكی دا دکەت. هونەرمەند حەسەن شەریف بەرهەمێ خوەیێ ئێکێ د سەردابا خانیێ قاسم دهۆکی دا تۆمار دکەت. دەزگەهێن قەیدێ ژ هەولێری دئینیت. حەسەن بخوه سازێ لێددەت، شەعبان هەدێنەیی فیتکێ ل شوونا نایێ ب دەڤی لێددەت. ئەڤ تۆمارە ب دلێ حەسەنی نابیت، لۆما وێ بەڵاڤناکەت. پشتی هینگێ کاك قاسم، هەڤالێ خوە عسمەت سعداللە رازی دکەت کو میکسەرەکێ بینیت، جەمیل زکری ل دەستپێکێ ب دەنگێ خوە هونەرمەند حەسەن شەریف و بەرهەمێ وی ب گوهدارا ددەتە نیاسین. عەلی و رەمەزان مزویری ژی ژ تاخێ زۆزان دبنه کورسێ کاك حەسەنی. ئەڤ بەرهەمە ژی بهاریکاریا کاك قاسم، عومەر گوندی، عسمەت سعداللە، جەمیل زکری، رەمەزان و عەلی د بێلایا مالا قاسم دهۆکی ڤە دهێتە تۆمارکرن. هونەرمەند حەسەن شەریف مافێ فرۆتن و بەڵاڤکرنا ڤێ کاسێتێ ددەتە تاها شەنگالی خودانێ تۆمارگه‌ها دهۆک. ئەڤ کاسێتە گەلەك دەنگڤەددەت و ب بەرفرەهی بەڵاڤدبیت.
کاك حەسەن پشتی بەڵاڤبوونا ڤێ کاسێتێ، بەرهەڤیێن کاسێتا دووێ دکەت. ئەو تا ڕاده‌یه‌کا باش بڕێکا ڤێ کاسێتێ بناڤودەنگ دکەڤیت و دکەڤیتە د قۆناغەکا دی یا ژیانا خوە یا هونەری و تا ڕاددەیەکێ ژ ئالیێ ئابووری ژی ڤه ڕه‌وشا وی ڤه‌دلڤیت.
ئێدی کاك حەسەن ب بەردەوامی دچیتە ئاهەنگ و شەهیانان، هەستێ وی یێ شۆشگێڕی ژی گەلەك خورت دبیت.
جاره‌کێ ده‌مێ هونه‌رمه‌ندێ گه‌نج حه‌سه‌ن شه‌ریف دچیته ده‌ڤه‌رێن رزگارکری بۆ سه‌ره‌دانا کاک ڕزگار کێسته‌یی یێ پێشمه‌رگه، کاک ڕزگار ژ بۆ پتر به‌رنیاس بوونا حه‌سه‌نی چاڤپێکەفتنەکێ لگه‌ل وی ئه‌نجامدده‌ت وێ چاڤپێکه‌فتنێ ل سه‌ر ناڤێ برایێ خوه بێوار کێسته‌یی یێ کو هینگێ قوتابی بوو ل دهۆکێ، بۆ ڕۆژناما هاوکاری ئەوا ل بەغدا ب زمانێ کوردی دەردکەت، ب ناڤێ (بشکۆژ گەشدبن) بۆ کاک بەهجەت هرۆری دهنێریت، کو وی دەمی ل بەغدا ل کولیژا رۆژنامەگەریێ دخواند دگەل کاسێتا وی یا سالا ١٩٨٥ دهنێریت و ب ڕێیا کاک به‌هجه‌تی ئه‌و چاڤپێکه‌فتن ل ڕۆژناما هاوکاری تێته به‌ڵاڤکرن. هه‌لبه‌ت ژ به‌ر کو هینگێ کاک ڕزگار پێشمه‌رگه بوو، لۆما ئه‌و نه‌شیا وێ ل سه‌ر ناڤێ خوه بۆ رۆژنامێ ڤرێکه‌ت و وی ل سه‌ر ناڤێ بێواری بۆ ڤڕێکر، وه‌ک ئه‌نجامده‌رێ چاڤپێکه‌فتنێ.
ڕەوشا کاك حەسەن یا ئابۆری باشتر لێدهێت، خەلك حەز ژێ دکەن و رێزێ ل وی دگرن. هەژمارەکا هەلبەستێن هشیار ڕێکانی ب دەست وی دکەڤن. کاك رزگار ژی هەژمارەکا دی یا هەلبەستا ژ ناڤ شۆڕشێ بۆ وی دهنێریت، هەروەسا فوزی محەمەد بامەرنی و ئیسڤێ بابیری ژی هندەك هەلبەستا ددەنێ.
ل رادیویا کوردی یا به‌غدا به‌عسیا دڤێت ئه‌و سترانا ب سه‌دامی بێژیت، لێ ئه‌و سترانێن شۆڕشگێڕی یێن شڤان په‌روه‌ری دبێژیت
کاك حەسەن بەری تۆمارکرنا بەرهەمێ خوە یێ دووێ، ئەو، قاسم دهۆکی و غانم محەمەد سیتۆ، ب ڕێیا سەمیر زاخۆیی دچنە ڕایۆیا کوردی ل بەغدا. ئەو ل وێرێ هونەرمەندێ نەمر ئەیاز یوسف ژی دبینن. کاك حەسەن یێ چووی دا کو پرۆڤا دەنگێ خوە ل ئێزگێ بەغدا بکەت، به‌لکی ڕێبده‌نێ هنده‌ک سترانان ل وێرێ تۆمارکه‌ت. کاك حەسەن ل وێرێ ژی سترانا فەلەکێ خائینێ تە چما ل مە واکر دبێژیت. ئەو ل ئێزگێ بەغدا ٧ ئاوازژەنێن نەبینا دبینیت و هەروەسا هەژمارەکا (هونەرمەندێن کورد) دبینیت، کو هاتبوون سترانان ل سەر سەدامێ دکتاتۆر و قادسیا وی یا ڕەش تۆماربکەن. ڤێ پێشنیارێ ددەنه کاك حەسەنی ژی، لێ ئەو ڤێ چەندێ ڕەتدکەت. چونکی ئه‌و دبێژیته خوه؛ ڕێبازا من سترانێن شۆڕشگێڕی و نه‌ته‌وه‌یی نه، ئه‌ز دێ چه‌وا سترانا ل سه‌ر بکوژێ گه‌لێ خوه بێژم!
پشتی کاك حەسەن سترانا فەلەکێ دبێژیت و ڕه‌ت دکه‌ت کو سترانا ب سه‌دامی و قادسیا وی بێژیت، ئه‌و ناهێته قەبۆلکرن کو سترانێن وی ل ئێزگێ بەغدا بهێنه تۆمارکرن و بەڵاڤکرن. پشتی ڤێ سەرەدانێ کاك حەسەن تێکەلیێ دگەل ئەیاز یوسف ژی پەیدا دکەت.
ل دەمەکی دا کاك حەسەن بەرهەڤیێن تۆمارکرنا بەرهەمێ خوە یێ دووێ دکەت، لێ ژبەرکو وی گەلەك سترانێن سیاسی دگۆتن، ڕەشەکێن ئەمنا ڕژێمێ ل دەیف وی دگەڕن. ڤێ جارێ ژی هونەرمەند حەسەن شەریف، ل ژێر ترس و گەفێن ڕژێمێ بەرهەمێ خوە یا دووێ ب ناڤێ (باران باری) د خانیەکی ڤە ل تاخێ خەستێ تۆماردکەت. کاك حەسەن ڤێ کاسێتێ ژی دوو جارا تۆماردکەت هه‌تا کو ژێ ڕازی دبیت. پشتی تۆمارکرنێ ژی وێ ددەتە محەمەد سلێڤانەیی، خودانێ تۆمارگەها ڕۆژهەلات ل سێمێلێ و ئه‌و بخۆ دفرۆشیت.
سترانا باران باری یا کو هه‌لبه‌ستا کاک هشیار ڕێکانی یه و ئه‌ڤ کاسێتا دووێ بناڤێ وێ تێته ناڤکرن. کاك حەسەنی ئه‌و ل سەر چاما بومبەبارانا کەمپا زێوە گۆتبوو یا ساڵا 1985، کو دڤێ بۆمبارانا هۆڤاتی دا فرۆکێن جه‌نگیێن ڕژێما به‌عس که‌مپا په‌نابه‌رێن باشوورێ کوردستانێ ل زێوه‌یا رۆژهه‌لاتێ کوردستانێ بۆمبارانکر بوو و ب سه‌دان ژن و زارۆک شه‌هید و بریندار کربوون. ئه‌ڤ سترانه مینا تەقینەکا مەزن ل ناڤ خەلکی دەنگڤەدەت و دکەڤیتە سەر لێڤ و زارێن هەر کەسەکی. تۆمارگەهێن دهۆکێ و زاخۆ ژبەر داخوازیا زێدە یا خەلکی، ئەڤ کاسێتە ژ محەمەد سلێڤانەیی دکڕی و ل تۆمارگەهێن خوە دفرۆت.
ژبه‌ر به‌رده‌وام بوونا کاک حه‌سه‌نی ل سه‌ر گۆتنا سترانێن شۆرشگێڕی و نه‌ته‌وه‌یی و ب تایبه‌تی ژی پشتی به‌ڵاڤ بوونا کاسێتا باران باری، ئێدێ ڕژێم ڕێ نادەته کاك حەسەنی کو ئه‌و پشکداریێ د ئاهەنگێن گشتی دا بکەت. د سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ژی ڕا ئیدی فشارێن ڕژێمێ ل سەر هەمی سترانبێژان زێدەدبن، دا کو سترانان ل سەر سەدامێ خوینڕێژ و شه‌ڕێ قادسیا وی بێژن. ئەمنا ڕژێمێ ب بەردەوامی ل حەسەنی دگەڕیێت، ئەو ژی ژ ترسێن گرتنێ دا خوە ڤەدەردکەت و ئێدی دڤێ قۆناغێ دا ئه‌و بێشێوه‌کی نیڤ ڤه‌سارتی ل دهۆکێ دژیت.
کاك حەسەن ل ساڵا ١٩٨٧ دوماهی ئاهەنگا خوە ل ئامادەییا پیشەسازی ل دهۆکێ ئەنجامددەت. سیخوڕێ ئه‌منا به‌عسیان (بریندار کورێمەیی) راستەوخۆ پەیڤێن سترانێن وی بۆ به‌رپرسێن ئەمنێ یێن عه‌ره‌ب وەردگێڕیتە سەر زمانێ عەرەبی. ژ ئه‌نجامێ ڤێ چه‌ندێ ژی ئەمنا ڕژێمێ بڕیارا گرتنا وی ددەت. ئەو نەچاردبیت کو ژ مال ده‌رکه‌ڤیت و هەر شەڤێ ل مالەکێ بنڤیت. سەباح شێخکی جارەکا دی هۆشداریێ ددەتە وی و دبێژیتێ کو؛ وی گەلەك ڕاپۆرت ل سەر وی دیتینە ل ئه‌منێ و ڤێ جارێ مسۆگه‌ر دێ هێیه گرتن. ژ به‌ر ڤێ مه‌ترسیێ کاك حەسەن ل تاخێ خەستێ ل مالا خویشکا خوە، خوە دڤەشێریت.
ژیانا ب قه‌چاغی ل دهۆکێ و به‌ره‌ڤ چیا و پێشمه‌رگاتیێ
پاشی ل رۆژا ٨/٥/١٩٨٧ ئه‌و دچیته مال، دوو شەڤا ل مالێ دمینیت. نێچیرڤان شێخکی دچیتە مالا وی و دبێژیتێ دڤێت بزویترین دەم خوە ڕزگارکه‌ی، ئەگەر نە دێ هێیه گرتن. نێچیرڤان وی ب بێجاما ل ترۆمبێلەکێ سواردکەت و وی دڕەڤینیت. پشتی هینگێ ب ١٠-١٥ دەقیقا ڕەشەکێن ئەمنێ ب سەر مالا وی دا دگرن، لێ خوەشبەختانە ئەو ناکەڤیته دەستێن وان. گەلەك وێنێن بارزانیێ نەمر، سەرۆك مەسعود بارزانی، شڤان پەروەر و مارگرێت جۆرج د مالا وی دا ڤەشارتی هەبوون. لێ ڕه‌شه‌کێن ئه‌منێ وان نابینن.
ڕەشەکێن ئەمنێ ب هاریکاریا سیخوڕ و زه‌ڵامێ ئه‌منێ حه‌جۆ بابۆخکی ب سەر مالا حەسەنی دا دگرن، دەرگەهێ مالێ حێل ڤەدکەت، ب ناڤ چاڤێن دایکا حەسەنی دکەڤیت و وێ گه‌له‌ک دئێشینیت.
نێچیرڤان شێخکی حەسەنی دڕەڤینیتە مالا خویشکا وی ل تاخێ خەستێ، ئەو ٣-٤ ڕۆژا ل ناڤ چەما ل به‌ر ڕووباری خوە ڤەدشێریت. ئه‌حمه‌د شنگالی و حەجی نەجاتی دچنە دەف حەسەنی ل ناڤ چەما، جارنا ژی ئه‌و هه‌رسێ پێکڤه خوه دکێشنه چیایێ باشوورێ دهۆکێ و دچنە شکەفتا بئاڤ.
ل ڕۆژا پێنجێ حەسەن دزانیت کو ئەمنا ڕژێمێ ناڤێ وی یێ دایە خالێن کۆنترۆلێ یێن له‌شکه‌ری و ئه‌منێ ل هه‌موو ده‌ڤه‌رێ. لۆما ئێدی ئه‌و دزانیت کو ئه‌و نه‌شێت ب تومبێلێ ژ دهۆکێ ده‌رکه‌ڤیت و خوه ڕزگاربکه‌ت. ژ به‌ر هندێ حەسەن نەچاردبیت کو بچیتە مالا هه‌ڤالێ خوه یێ هونه‌رمه‌ند عەمەر گوندی ل نزارکێ، ژبەرکو مەفرەزێن پێشمەرگەی و خه‌لک ژ ده‌ڤه‌رێن رزگارکری جار و بارا دهاتنه وێرێ. کاك حەسەن ٧ ڕۆژا ل مالا کاك عەمەری دمینیته ڤه‌شارتی. کاک عومه‌ر گوندی و بابێ خوه گه‌له‌ک ڕێزێ لێ دگرن و وی دپارێزن. شه‌ڤه‌کێ هندەك کاروانی کو خەلکێ گوندێ گارە بوون دهێنە نزارکێ. حەسەن ل رۆژا ٣١/٦/١٩٨٧ دگەل وان کاروانیان دچیت و قەستا ناڤ ڕێزێن شۆڕشی دکەت.
حەسەن ب دووڤ کاروانیا دا دکەڤیت، ئه‌و جار جار ل پشت خوه دزڤڕیت و ته‌ماشه‌ی دهۆکێ دکه‌ت، لێ ئێدی هێدی هێدی ڕۆناهیێن دهۆکێ کێم دبن و ئه‌و ب دلەکێ شکەستی دایك و باب و باژێرێ زاڕۆکینا خوە دهێلیت. هونەرمەند حەسەن شەریف دگەل کاروانیان بەرەف گوندێ ئێتوتێ دچن، هێشتا ئەو ب ڕێڤە دەنگێ شەڕەکێ مەزن دهێتە وان. ئەو ل ناڤبەرا گوندێن نزارکێ و طەلوە هندەك پێشمەرگا و بەرگری مللیان دبینن. فڕۆکەکا هه‌لیکۆپته‌را ڕژێما ترەکترەکا هاووڵاتیان بومبەباران دکەت و وێ دکەتە دوو پارچە. ئەو دچنه بێنارینکێ و پاشی دچنه گەلیێ ئاڤۆکێ ل قۆنتارا چیایێ گاره‌ی. پێلاڤا کاك حەسەنی یا ڕێکێن چیا نەبوو و پیێن وی ڕاستی ئازارەکا ب ژان دهێن و پەق دکەڤنێ. ئەو نەچارە ب وان ئێش و ژانان ڤە ڕێیەکا درێژ ببڕیت، ئەو ب شەڤێ ل بەر چییایێ گارەیی دمینن، سەقایێ دنیایێ یێ سارە. کاك حەسەن خوە ب سەرجلێ دەوارەکی دنخێڤیت. سپێدێ ئه‌و سەردکەڤنە سەرێ چییایێ گارەی، کو ژێهه‌لیه‌کێ گه‌له‌کێ درێژ و ڕک بوو. جهەکێ ڕویت و بلندە. ئەو پشتی هینگێ دچیتە گەرەگویا به‌رێ گاره‌ی، ل وێرێ دچیتە مالا حەسەن شەبیبەی، مەفرەزەکا ئێکەتیێ یا ل مالا وی مێڤانە. وێ مەفرەزێ ل بەرە ڕۆژا پاشتر بۆ دەڤەرا مەتیا بچیت. کاك حەسەن ڤێ چەندێ ب دەلیڤە دزانیت کو دگەل وان خوە بگەهینیتە دەڤەرا بەرواری باڵا. ئێکەتی چوونا کاك حەسەنی دگەل مەفرەزا وان بۆ خوە ب دەستکەفتەکێ سیاسی دزانیت و پرۆپاگندێ دکەن کو هونەرمەند حەسەن شەریف پەیوەندی یا ب وان کری.
ئه‌و ل هه‌مزیکێ ل جادا دهۆك -ئامێدیێ دەربازدبن و دچنه گوندێ بۆتیا. ل ده‌مێ ده‌ربازبوونێ ئه‌و کاروانەکێ ترۆمبێلێن سوپایێ عێراقێ ل سەر جادێ دبینن، لێ دوژمن هه‌ست ب وان ناکه‌ت و ئه‌و بێ ته‌قه ده‌رباز دبن.
ڕۆژا پاشتر ل چیایێ مه‌تینا سه‌ردکه‌ڤن و دچنه گوندێ شێلازا ل ده‌ڤه‌را به‌رواری بالا. پشتی هینگێ کاك حەسەن خوە دگەهینیتە گوندێ بابیرێ، لێ مالا خویشکا وی ل وێرێ نەمایە و یا چوویە گه‌لیێ سیرتێ ل پشت زنارا کێستە. هونەرمەند حەسەن شەریف خۆشبەختانە ل بابیرێ بێوار کێستەیی، برایێ کاك رزگار کێستەیی و حەسەن نوری و فازل کێستەیی دبینیت. ئەو هەرسێ یێ ژ سیرتێ هاتینه گوندێ بابیرێ. کاك رزگار ژی یێ د شەڕی دا ل میحوەرێ بامەڕنێ.
کاك حەسەن دگەل بێوار، حەسەن و فازل، بەرەڤ بارەگایێ لقا ئێك دکەڤیتە ڕێ. هینگێ قۆناغا پشتی هه‌ردوو داستانێن سۆتکی و بامه‌ڕنێ و به‌ری داستانا ئه‌ره‌دنا و کانیماسێ یه. ده‌ڤه‌ر یا دناڤ شه‌ڕ و بۆمبارانێ دا دکه‌لیت. ل دەڤەرێ هەمیێ شەڕە و تۆپباران یا بەردەوامە ل سەر گوندا. ئەو خوە دگەهیننه مالا یاسین کێستەیی ل کانیا سویر. ڕۆژاپاشتر خوە دگەهیننه سەردەرەجێ و دچنه مەلختە و پاشی خوە دگەهیننه بارەگایێ لقا ئێکا پارتی ل سه‌ر ڕووبارێ زێی ل زیوا شکان.
دەمێ هونەرمەند حەسەن شەریف دگەهیتە لقێ هەژمارەکا مۆزیكژەنا ل وێرێ هەبوون. ب هەژمار ژی 8 پێشمەرگە ب ناڤێ حەسەن هەبوون و ئه‌و ژی دبیته حه‌سه‌نێ 9 ێ. ئەو چەند ڕۆژا ل حانوتا لقێ دمینیت و پشتی هینگێ ل ئێکەتیا قوتابیان و لاوان دبیتە پێشمەرگە.
تیپا پێشڕه‌و ل ناڤ شۆڕشێ
هونەرمەند حەسەن شەریف ل بارەگایێ لقێ تیپەکا مۆزیکێ دادمەزرینیت. ئەلند، ئەنەس، رەشید و حەسەن بۆتی دبنە ئەندامێن وێ تیپێ. ئەو هەژمارەکا ئاموورێن مۆزیکێ ژی دکرن و ناڤێ تیپا خوه دکه‌نه تیپا پێشڕه‌و. کاك حەسەن هەژمارەکا زاڕۆکێن هەردوو گوندێن سپیندارێ و بێتکارێ، کو ل زێوکا د ئاکنجی بوون، دئینیته دناڤ تیپێ دا. ئێک ژ وان زارۆکان عه‌لیێ کوڕێ مه‌جیدێ سپینداری بوو، کو نوکه ل ترکی و باکوورێ کوردستانێ، ئێک ژ هونه‌رمه‌ندێن هه‌ری بناڤوده‌نگه، ب ناڤێ عه‌لی ئاکتاش و خودانێ گرۆپا لاوژه.
کاك جەمال ئامێدی هەلبەستا بۆ تیپێ ئامادەدکەت، کۆچەرا کچا وی ژی دبیته ئه‌نداما تیپا پێشڕه‌و. ل بارەگایێ لقێ ئامادەکاریێن ئاهەنگا ١٦ تەباخێ دهێنەکرن. کاك حەسەن ب هەلکەفتنا ١٦ تەباخێ ئاهەنگەکا مەزن ل بارەگایێ لقێ ئەنجامددەت.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل رۆژا ٧/٩/١٩٨٧ دگەل بێوار کێستەیی دچیتە لژنا ناوچا ئامێدیێ، نووچه‌یێ هێرشا له‌شکه‌رێ ڕژێما ئیراقێ یا بناڤێ هێزا مەلکۆ بۆ سه‌ر گوندێ ئه‌ره‌دنا د وێ رۆژێ دا، دگەهنە لژنێ و ده‌نگوباس تێن کو هێزا پێشمه‌رگه‌ی لگه‌ل به‌رگری مللیێن گوندێ ئه‌ره‌دنا شه‌ڕه‌کێ مێرانه یێ کری ژ بۆ پاراستنا گوندێ ئه‌ره‌دنا و هێزا دوژمنی یا شکاندی و هه‌تا ئینشکێ یێ ب دووڤ دا چووین و ب ده‌هان که‌له‌خێن دوژمنی یێ ل مه‌یدانا شه‌ڕی ماین. دکتۆر ڕۆژ ل بارەگایێ لژنێ یە ل گه‌لیێ بێشیلێ و ئه‌و ب شکه‌ستنا دوژمنی و سه‌رکه‌فتنا مه‌زنا پێشمه‌رگه‌ی گه‌له‌کێ دلخۆشه، کاك حەسەن ژی ب وێ هه‌لکه‌فتێ و ژ بۆ سه‌رکه‌فتنا پێشمه‌رگه‌ی ل وێرێ ئاهەنگەکێ سازدکەت و هەژمارەکا سترانا دبێژیت. دکتۆر ڕۆژ داخوازا سترانا خانما من یا هونەرمەند شڤان پەروەر ژ وی دکەت.
کاك حەسەن ئه‌و یێ ل ده‌ڤه‌رێ و داستانا مه‌زنا کانیماسێ تێته ئه‌نجامدان. پشتی هێزا پێشمه‌رگه‌ی کانیماسێ و سه‌رزێڕی ژ هێزێن دوژمنی پاقژ دکه‌ت و به‌ره‌ڤ میحوه‌رێ گرکا-بریفکا تێن بۆ به‌رسینگرتنا هێزێن دوژمنی، کاک حه‌سه‌ن کاك رزگار کێستەیی ل بازێ دبینیت کو ئه‌و دچیته شەڕی ل میحوەرێ بریفکا و کاك حەسەن ژی دچیتە کانیبەلاڤێ. تۆپباران و بۆمبارانا دوژمنی ژ ئه‌رد و ئاسمانان ل سەر گوندا یا بەردەوامە. کاك حەسەن و کاك بێوار دچنه گوندێ کەلا شخۆیێ، پاشی دچنه گەڕا عەلی مەندا و بابگوریا، ل وێرێ مالا حەسەن شەبیبە دبینن. ژ وێرێ دچنه گەلیێ دهێ، مالێن هندەك گوندیێن حەسەنی یێ ل گوندێ دهێ. فرۆکێن پیلاتوز گوندێ دهێ بومبەباراندکەن. ل دهێ حەسەن دچیتە مالا کوڕمەتێ خوە به‌ده‌ل بریفکی، ئەو ل وێرێ دایکا خوە و بابێ خوە دبینیت، کو ڕژێمێ ئەو ژ بەر حەسەنی یێ ژ دهۆکێ دەرێخستین.
پشتی شەر پچه‌کێ سست دبیت کاك حەسەن ل دگەل دایبابێن خوە ڤەدگەڕیت، کەلا شخۆی، کانیبەلاڤێ، بابیرێ، پاشی دچنه گرکا. ئەو بڕێڤە دبینن کو ژ ئەنجامێ بۆمبەبارانا ڕژێمێ سەرێ تایێن کەزانان هاتینە فڕاندن. بابێ حەسەنی دچیت کەزانا کۆمدکەت. ئه‌و دناڤ گوندێ گرکا ڕا دچن. ڕژێمێ گوندێ گرکا وێرانکربوو. حەسەن و بابێ خوە شەهرەزایی رێکا ده‌ربازبوونێ نینن و دڤێت ئەو ل جادا کانیماسێ-بێگۆڤا دەربازببن. ئەو د قەسیسەکێ ڕا ل بن جادێ دەبازدبن و دچنە گەلیێ قومریێ. ئەو ب شەڤێ ل مالەکێ دمینن و رۆژا پاشتر دچنه دەرارێ. بابێ حەسەنی خەلکێ ئێدی وان گوندان هه‌میا نیاسیت، ئەو ل طەبالا فراڤینێ دخۆن و پاشی دچنه بێلمبیرێ. ئێدی سۆفی شەریفێ بابێ كاک حەسەن شەهرەزایێ وان ڕێ و دەڤەرا یە، ئێدی ئەو ڕیبەریێ دکەت و دچنه گه‌لیێ سیرتێ.
چەوا حەسەن شەریف هەلبەستا دەرکرن فەرمان ئاوازکر
هونەرمەند حەسەن شەریف پشتی دایبابێن خوە گەهاندینه جهێ ئـێمناهیێ ل گه‌لیێ سیرتێ، ئه‌و تڤەنگا خوە دهاڤێته ملێ خوە و به‌ره‌ڤ ده‌ڤه‌رێ تێت دا کو بچیته سه‌ر ئه‌رکێ خوه یێ پێشمه‌رگاتیێ. ئه‌و به‌ره‌ڤ گوندێن بابیرێ و کانیبەڵاڤێ دکه‌ڤیته ڕێ. به‌ری هینگێ کاک ڕزگار کێسته‌یی هه‌لبه‌ستا (ده‌رکرن فه‌رمان نه‌هێلن کوردان) ل به‌ره‌یێن شه‌ڕی یا نڤێسی و دایه کاک حه‌سه‌نی، به‌لێ هێشتا هند ده‌لیڤه بۆ وی چێنه‌بوویه کو ل جهه‌کی ڕوونته‌خوارێ و وێ هه‌لبه‌ستێ ئاواز بکه‌ت بۆ سترانێ. لۆما ده‌ما ئه‌و بڕێڤه دچیت، هه‌ر هه‌لبه‌ستێ لگه‌ل خوه دبێژیت و ئاوازه‌ک بۆ وی تێت، لێ نه ساز و نه ژی ئامووره‌کێ تۆمارکرنێ لگه‌ل وی نینه کو ئه‌و وێ ئاوازێ لێبده‌ت و تۆماربکه‌ت دا کو ژبیرا وی نه‌چیت. تڤه‌نگا وی یا ب ملی ڤه و یێ بڕێڤه دچیت. ئه‌و ژی ئێکسه‌ر قۆنتاخا کلاشینکۆفا خوه دزڤڕینیته به‌ر سینگێ خوه و ئاوازا خوه یا نوو دبێژیت و ب ده‌ستێ خوه ژی شوونا ڕیتمێ (تۆمبلکێ) ل قۆنتاخا کلاشینکۆفێ دده‌ت و هۆسا هه‌تا دگه‌هیته گوندێ کانیبه‌ڵاڤێ ئه‌و سترانا ده‌رکرن فه‌رمان ئاواز دکه‌ت، کو پشتی هینگێ لگه‌ل کاسێتا خوه یا هێروشیما-هه‌له‌بچه ل که‌مپا ئامه‌دێ به‌ڵاڤ دکه‌ت.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل ساڵا ١٩٨٧ دبەر ئەرکێ خوەیێ پێشمەرگاتیێ ڕا دگەل تیپا پێشرەو هەژمارەکا سترانان تۆماردکەت و پشکداریێ د هەژمارەکا ئاهەنگاندا دکەت، کو ئێك ژ وان، ئاهەنگا بدوماهی هاتنا خولا بێتەلێ بوو کو ژ لایێ لقا ئێك ڤە بۆ ١٠ کادران هاتبوو ڕێکخستن. ئەو ئاهەنگ ل سەر کاسێتەکێ دهێتە تۆمارکرن و ب بەرفرەهی بەڵاڤدبیت. هه‌ر دیسان ئه‌و ل ساڵا ١٩٨٨ ژی کاسێتەکێ ل بنێ داره‌کا دینداری ل هنداڤی گه‌لیێ سیرتێ تۆماردکەت.
ده‌مێ ل زستانا ساڵا 1988 و ل مه‌ها ئێکێ یا وێ ساڵێ ئاماده‌کاریێن داستانا مه‌زنا دێره‌لۆکێ تێنه کرن، هێزێن پێشمه‌رگه‌ی و کادرێن له‌شکه‌ری تێن و ب شه‌ڤێ دمیننه ل باره‌گایێ لقێ. ژ وان ژی شه‌هید خسرو بامه‌ڕنی و شه‌هید بورهان ئامیدی کو مخابن هه‌ردوو لگه‌ل کۆمه‌کا دیا قاره‌مانان ل وێ داستانێ شه‌هید دبن. کاک حه‌سه‌ن شه‌ڤا به‌ری داستانێ ل باره‌گای بۆ وان ئاهه‌نگه‌کا بچووک و خۆش ڕێکدئێخیت و شه‌هید خسرو وێ شه‌ڤێ ل به‌ر ستران و موزیکا حه‌سه‌نی دیلانه‌کا خۆش ژی دکه‌ت. سپێدێ هونەرمەند حەسەن شەریف بزاڤێ دکه‌ت کو پشکداریێ د داستانا دێرەلووکێ دا بکەت. لێ ژبەر کو ژ ئالیه‌کی ڤه شۆڕشێ نه دڤیا گیانێ هونه‌رمه‌نده‌کی خوه بێخیته د مه‌ترسیێ دا و ژ ئالیێ دی ژی ڤه وان نه دڤیا دلێ کاک حه‌سه‌نی ژی بشکێنن، لۆما وان ئه‌و دانا لگه‌ل گرۆپێ پیشمه‌رگێن به‌رپرس ب کارێن ئیداری و لوژستیکا داستانێ ل گه‌لیێ سه‌رگه‌لێ.
ئه‌م ب تێلێن مرنێ ئاوازێن ژیانێ دژه‌نین
ساڵا 1988 ده‌مه‌کی کاک حه‌سه‌ن تێته مال ل سیرتێ بۆ بێنڤه‌دانێ و سه‌ردانا دایک و بابێن خوه. رۆژا پاشتر بابێ وی سۆفی شه‌ریف ژ چیای تێته ناڤ ماڵا، بالۆلکه‌کا تێلا زراڤا زه‌را ناڤبه‌را ڕه‌نگێ زێڕی و سفری، یا د داره‌کی پێچای و ئینا دانا به‌ر حه‌سه‌نی و گۆتێ: کوڕێ من ئه‌ڤه تێلا رۆکێتێن (سارۆخێن) هه‌لیکۆپته‌رێ یه، ئه‌ز باوه‌ر دکه‌م ئه‌ڤه گه‌له‌ک خوه‌ش تێله‌یه بۆ سازا ته و ده‌ما من دیتی من هزرا سازا ته کر.
وی ده‌می له‌شکه‌رێ ڕژێما داگیرکه‌را ئیراقێ جۆره‌کێ هه‌لیکۆپته‌را هه‌بوو دگۆتنێ سه‌متی. وان سه‌متیا جۆره‌کێ رۆکێتا دهاڤێت کو ب تێله‌کا زراڤ ژ ناڤ هه‌لیکۆپته‌رێ ئاراسته‌ی ئارمانجێ دکرن. وی ده‌می ژی وان ئه‌و هه‌لیکۆپته‌ر و ئه‌و رۆکێت گه‌له‌ک ل دژی خه‌لکێ سڤیلێ کوردستانێ و پێشمه‌رگه‌ی بکاردئینان. ڤێجا ئاها ئه‌ڤه تێلا وان رۆکێتایه سۆفی شه‌ریفی بۆ کاک حه‌سه‌نی ئینای.
کاک حه‌سه‌ن ژی وان تێلا ل سه‌ر سازا خوه گرێدده‌ت و دبینیت کو ژه‌نینا وان ده‌نگه‌کێ خوه‌ش دده‌ته سازێ و هۆسا ئه‌و سازێ ب وان تێلێن رۆکێتا سه‌متیێ ل چه‌ند ئاهه‌نگه‌کێن باره‌گایێ لقا ئێک دژه‌نیت و دبێژیته دوژمنی: ب تێلێن وه یێن مرنێ ئه‌م دێ ئاوازێن ژیانێ ژه‌نین.
ئه‌نفالێن ڕه‌ش دبیردانکا هونه‌رمه‌دن حه‌سه‌ن شه‌ریفی دا
ل ئەنفالێن ڕه‌شێن هاڤینا ساڵا 1988 پشتی رژێما داگیرکه‌را ئیراقێ هه‌موو ده‌ڤه‌را به‌هدینان ب بۆمبێن کیمیاوی بۆمباران دکه‌ت و هه‌ژماره‌کا مه‌زنا خه‌لکێ سڤیل و پێشمه‌رگا شه‌هید و بریندار دکه‌ت، مۆرالێ خەلکی دشکێت، هێزێن پێشمەرگەی و شۆڕشێ چ چه‌ک و کەرەستێن وه‌سا نه‌بوون کو بشێن بەرگریا چەکێ کیمیاوی بکه‌ن. ڕژێم ژ هەمی ئالیا ڤه ئامادەکاریێن هێرشێن بەربەڵاڤ بۆ سەر دەڤەرێن ئازاددکەت و گەلەك گوندان ب چەکێ کیمیاوی بۆمبەباراندکەت. پێشمەرگە مژوولی قورتالکرنا خێزان و زاڕۆکێن خوە دبن.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل رۆژا ١٨/٨/١٩٨٨ مۆلەتێ وەردگریت و دچیتە مال ل گه‌لیێ سیرتێ ل پشتا گوندێ کێسته. ئەو بڕێڤە دبینیت کو خەلك هێدی هێدی یێ ب پشت جادا گشتی یا بێگۆڤا-کانیماسێ دکەڤن دا کو خوه ژ قڕکرنێ ڕزگاربکه‌ن.
پشتی کاک حه‌سه‌ن دگه‌هیته ده‌ڤ دایک و باب و مرۆڤێن خوه ل گه‌لیێ سیرتێ، ئه‌و دبینن کو رۆژانه خه‌لکێ ژ گوندێن خوارێ سه‌ردکه‌ڤن و مال و زارۆکێن خوه دگه‌هیننه نێزیکی سنوورێ باشوور و باکوورێ کوردستانێ. دیسان نووچه تێن کو ڕژێما ئیراقێ ب هێزه‌کا گه‌له‌ک مه‌زنا له‌شکه‌ر و جاش و تانگ و تۆپا و هه‌موو چه‌کێ گران، وه‌کی مێریێ یێن به‌ره‌ڤ ده‌ڤه‌رێن رزگارکری ڤه تێن. ل رۆژا ٢٤/٨/١٩٨٨ هونەرمەند حەسەن شەریف، نازمێ خوارزایێ وی، و بێوارێ کورمەتێ وی، ژ بۆ کو هه‌م زێره‌ڤانیێ ل مال و زارۆکێن کو د گه‌لیێ سیرتێ دانه بگرن و هه‌م ژی ئه‌گه‌ر دشیان دا بیت به‌رسینگا هێزا دوژمنی بگرن، ئه‌گه‌ر کو وان بزاڤ کر خوه بگه‌هیننه مال و وارێن وان. ژ بۆ هندێ ئه‌و تڤه‌نگێن خوه دهه‌لگرن و خوه دگه‌هیننه سه‌ر چیایێ هنداڤی وێ جادا ژ کێسته ڤه تێت بۆ نزدورێ و سه‌ر ڕووبارێ خابووری. ده‌ما ئه‌و دگه‌هنه سه‌ر چیای، ئه‌و دبینن کو ب سه‌دان تانگ و زریپۆش تۆمبێلێن تژی له‌شکه‌ر و جاشێن دوژمنی، هه‌ر ژ چه‌پێن زرێزه و هه‌تا بیگۆڤا و سه‌ر خابووری، وەکی ڕێزکا مێریا یێن ب جادێ ژ ئالیێ زاخۆ و باتیفێ ڤه به‌ره‌ڤ بێگۆڤا و ده‌ڤه‌را به‌رواری باڵا ڤه بۆ دەڤەرێن ئازادکری دچن. لەشکەرێ دوژمنی ژبۆ ئامادەکاریێن هێرشێ چەک و تۆپێن خوە ل ملا ڕەدێ ل رۆژئاڤایێ گوندێ کیسته کۆمدکەت و ژ وێرێ به‌رێ تۆپخانا خوە د ده‌ته ده‌ڤه‌رێ. هه‌ر ژ ده‌ڤه‌را گوندێن ڕویسێ، نزدورێ و هه‌تا وان چیایێ دۆرێن کێسته و هه‌تا نێزیکی بن کۆماته‌ی، وان ده‌ڤه‌ران هه‌میا دده‌ته به‌ر ئاگری تۆپان. هه‌ر دڤی ده‌می دا ڕژێم چەند تۆپێن کیمیاوی ل گوندێ وەرمێلێ ددەت. حەسەن و نازم و بێوار ژ ئەنجامێ وێ تۆپبارانا کیمیاوی ستوونێن دوکێلێ ل هنداڤ گوندێ وەرمێلێ دبینن.
د ڤێ ده‌می دا پڕانیا ئه‌و خه‌لکێ ڕزگاربووین، یێن خوه گه‌هاندینه سنووری و که‌س نه‌مایه. لێ کاک حه‌سه‌ن و هه‌ڤالێن خوه ئاگه‌هـ ژ وێ چه‌ندێ نینه و وان ل به‌ره ده‌ما هێزا دوژمنی یا کو ب جادا دبن دا تێت، کو جاش ل پێشیێ بوون، ده‌ما دگه‌هیته به‌ر چه‌په‌رێن وان، ئه‌و ل دوژمنی بده‌ن. لێ ئه‌و نزانن کو ئه‌و هه‌رچار بتنێ و بتڤه‌نگێن خوه نه‌شێن پێشیا ڤێ ماکینا له‌شکه‌ریا هنده مه‌زن بگرن. د ده‌مه‌کی دا کو ئه‌و یێن دچه‌په‌رێن خوه دا ل هیڤیا نێزیک بوونا دوژمنی، د ڤی ده‌می دا سۆفی شەریفێ بابێ حەسەن و مام تاهایێ بابێ کاك ڕزگار د دووڤ وان دا تێن و وان ئاگه‌هدار دکه‌ن کو خه‌لک هه‌موو چوون و خوه ل سنووری دان و هێرشا دوژمنی گه‌له‌کا مه‌زنه شه‌ڕێ وێ ب کلاشینکۆفێ ناهێته‌کرن. مام تاها و سۆفی شه‌ریف وان قایل دکه‌ن کو دڤێت ڕابن و خوه بگه‌هیننه مال و زارۆکان ل سنووری. ئێدی ئەو بڕیارێ ددەن کو خوە ژ وێرێ ڤەکێشن. ئەو نەگەهشتن کەل و پەلێن خوە ژی دگەل خوە ژ مال ببەن، تنێ هنده‌ک ده‌فته‌رک و وێنا و رادیویه‌کا بچووک ژ مالێ رادکه‌ن و ژ سیرتێ و هۆرکی دەردکەڤن و قەستا سنوورێ باکوورێ کوردستانێ دکەن. هێشتا ئه‌و دنێزیکی مالێن خوه بوون و ب چاڤێن خوە دبینن کا چەوا جاشێن ڕژێمێ مال و کەل و پەلێن وان دبەن، پشتی مال تالان کرین و تشتێ وان ڤیا بخوه برن و یێن دی ژی هه‌موو سۆتن و ئاگر به‌ردا مالێن وان. جاشێن کوردێن ڕژێما ئیراقێ ل سنووری تێنه هنداڤی وان و گازی دکه‌نێ و گه‌فا لێ دکه‌ن. جاشێن ئیراقێ قه‌شمه‌ریا ب خه‌لکێ ئه‌نفالبووی دکه‌ن و گازی خه‌لکی دکه‌ن و دبێژنێ: وه‌رن نه‌ڕه‌ڤن، وه‌رن بخوه حوکمێ زاتی. ل پشت وان جاش و له‌شکه‌رێ ئیراقێ یه و ل به‌رسینگێ وان ژی له‌شکه‌رێ ترکی یه. له‌شکه‌ر و جاشێن ئیراقێ دڤێت هێرشی وان بکه‌ن و له‌شکه‌رێ ترکی ژی گه‌فا ل وان دکه‌ت کو وان راده‌ستی ئیراقێ بکه‌ت. له‌شکه‌رێ تورکیا ڕێ نادەت کو ل سنووری دەربازببن، ژبه‌ر هندێ ئەو دگەل هەژمارەکا مەزن یا خەلکی نەچاردبن شەڤەکێ ل سەر سنووری بمینن.
لێ پاشی تورگۆت ئۆزالێ سەرۆك کۆمارێ تورکیا یێ وی دەمی سەردەریەکا مرۆڤانە دگەل خەلکێ باشوورێ کوردستانێ دکەت و دبێژیت: کو خەلکێ هەردوو ئالیێن سنووری ئێك مللەتن و مرۆڤێن ئێکن و ئه‌و سنووری ل پێشیا خەلکێ باشوورێ کوردستانێ ڤەدکەت. دەمێ ل سنووری دەربازدبن، خەلك نەچاردبیت چەکێ خوە دانیت. هونەرمەند حەسەن شەریف کلاشینکۆفه‌کا بچووکا ڕه‌ش کو دگۆتنێ کۆبی هه‌بوو، بۆ وی دەمی ئەو چەکەکێ سڤك، بچویك و پڕ بها بوو. وی نەڤێت تڤەنگا خوە ڕادەستی ڕژێما تورکیا بکەت. ئەو ب قەچاخی تڤەنگا خوە دەربازدکەت و ل گوندێ شیڤرەزانێ ڤەدشێریت. پشتی هینگێ ئەو نەچاردبیت وێ تڤەنگێ ب ئەمانەت ڕادەستی هندەك ناسیاران بکەت.
سوپایێ ڕژێما ئیراقێ سنوورا دگریت و تێنه هنداڤی ڕێکا دچیته کو شه‌رنه‌خێ، لۆما ژ به‌ر گه‌فا جاشا حکومه‌تا ترکی نه‌شێت وان د وێ ڕێکێ ڕا به‌ره‌ڤ شه‌رنه‌خێ ببه‌ت و ئه‌و وان ب پیا ل سوارا کۆترا سه‌ردئێخیت و دبەتە سەر بەستێن گوندێ ئاشیتێ، پاشی وان سواری بارهەلگران دکەت و بەرێ وان ددەته ئالیێ ئامه‌دێ. دناڤبەرا هەر ٢ بارهەلگران دا، ترۆمبێلەکا لەشکەری بۆ زێرەڤانیێ دگەل وان دچیت. خەلك حەشاردابوونە د بارهەلگراندا. له‌شکه‌رێ ترکی ڕێ نەددا وان بڕێڤە ڕاوەستن. وان ب شەڤێ دبەن، ل پێشیێ بەرێ وان ددەنه گەلیێ تیارێ، ئه‌لباکێ (باشکالا)، وانێ، تەتوانێ، بدلیسێ. ب شه‌ڤ و رۆژ دهاژوون و ناهێلن تۆمبێل راوه‌ستن. نه بێنڤه‌دان، نه خوارن، نه ڤه‌خوارن و نه ژی چوونا توالێتێ نه‌بوو. خه‌لک گه‌له‌ک په‌ریشان بوو. لێ خەلکێ باکوورێ کوردستانێ قۆناغ ب قۆناغ ل پێشیا وان دەردکەڤیت و هاریکاریێن خوارن و ڤەخوارنێ بێی دلیا له‌شکه‌رێ ترکا بۆ خەلکی د هاڤێژنه د بارهەلگران دا. ل بدلیسێ و تەتوانێ خەلك ڕێ ل بارهەلگر و ترۆمبێلێن لەشکەریی دگرن دا هاریکاریێ بگەهیننه خەلکی. پاشی وان دبەن دهاڤێژنه سەر کەنارێ چەمێ دیجلەی ل رۆژهه‌لاتێ ئامه‌دێ.
ل بەر ئاڤا چەمێ دیجلەی، هندەك چادر هەبوون و هندەکێن دی ژی ل سەر خەلکی پاڕڤەدکەن، ئێدی وی خەلکی ل وێرێ د کاودانێن گەلەك سەخت و دژواردا ئاکنجیدکەن.
هونەرمەند حەسەن شەریف د ڤێ دیدارێ دا دبێژیت: ئەگەر ڕژێما تورکیا ڕێ دا با خەلکێ ئامه‌دێ، دا مە د ناڤ مالێن خوەدا ب خودان کەن، لێ ڕژێمێ ڕێ نەددا تێکەلیێن مە و خەلکێ باکوورێ کوردستانێ خورتببن، چونکی ئه‌و ژ هندێ دترسیان کو ئه‌ڤ تێکه‌لیه دێ هه‌ست و هزرێن نه‌ته‌وه‌یی دناڤ کوردان دا خورت که‌ت، چونکە ئەم ئێك مللەتین و ئێش و ئازارێن مە ئێکن.
وەرزێ زڤستانێ نێزیك دبیت، ژیان دناڤ چادران دا گەلەك یا بزەحمەت بوو. شارەڤانیا ئامه‌دێ، کو کوردان بڕێڤه‌دبر، گەلەك هەوڵدان هەتا شییای رەزامەندیا ڕژێمێ وەرگریت و وی خەلکیبکه‌ته د وان شوقا ڤه یێن کو د ده‌مێ خوه دا بۆ خه‌لکێ لجێ چێکربوون، ده‌مێ ل ساڵا 1974 بیڤه‌له‌رزی ل لجێ دای. به‌لێ ژبه‌ر کو شوقه گه‌له‌ک دبێسه‌روبه‌ر بوون، ژ به‌ر هندێ خه‌لکێ لجێ نه‌چووبوونه تێڤه. هەژمارا وان شوقا ل گۆر هەژمارا خەلکێ مه گه‌له‌ک د کێمبوون، لۆما هەر ٥-٦ خێزان کرنە د ئێك شوقێ دا، ئانکو ٣٥-٤٠ کەس بتنێ شوقەك ببەردکەت.
ئێکەم بەرهەمێ هونەرمەند حەسەن شەریف ل که‌مپا ئامه‌دێ.
هه‌رچه‌نده که‌مپا ئامه‌دێ پتر وه‌کی زیندانه‌کا مه‌زن بوو. یا ب سیمه‌ی پێژان کری بوو و له‌شکه‌ر ل دۆرا بوون. لێ دیسان ژی هونەرمەند حەسەن شەریف د کەمپێ ژی دا درێژیێ ب کارێ خوە یێ هونەری ددەت. ئەو کاسێتا ب ناڤێ هێروشیما-هه‌له‌بچه ل وێرێ تۆمار دکه‌ت و به‌ڵاڤ دکه‌ت.
دیسا د سەردابێ ڤە
قەدەرا هونەرمەد حەسەن شەریفە ڤێ کاسێتێ ژی دیسان هه‌ر د سەردابەکێ دا و ب دزیکی ڤە تۆماربکەت. کارەب و پاتریێن ڕیکۆرده‌رێ ژی نەبوون. ئەو نەچار دبیت به‌رتیلا بده‌ته له‌شکه‌ره‌کێ ترکی یێ به‌ر سیمێ که‌مپێ و دبن سیمه‌ی را کەسەکی ژ کەمپێ ڤڕێکەته باژێری بۆ کڕینا پاتریێن ڕیکۆرده‌رێ و کەل پەلێن پێدڤی. بێوار کێستەیی و فازل کێستەیی گەلەك هاریکاریا وی دکەن، نازم، دلشاد، ماجد و سەردار، دبنه کورسێ وی. بڤی ڕەنگی هونەرمەند حەسەن شەریف ئێکەم بەرهەمێ خوە د ناڤ کەمپا ئامه‌دێ دا کو ژ هەژمارەکا سترانان پێكدهات، ژ پەیڤێن رزگار کێستەیی، جەمال ئامێدی و فەهیم عەبدوللا، ب قەچاخی و ب ڕیکۆرده‌ره‌کا پاتریا و بێ کارەب، د دوو دەمژمێران دا تۆمارکەت. دەمژمێرەك بەری شیڤێ و ئێكێ ژی پشتی شیڤێ تۆماردکەت. ناڤودەنگێن ڤێ کاسێتێ گەلەك بەڵاڤ دبن، دگەهیتە کوردستانا باشوور، رۆژهه‌لاتێ کوردستانێ، ئێکەتیا سوفیەت و ئەوروپا و ل باکوورێ کوردستانێ ژی باش به‌ڵاڤ دبیت. دەمێ ئەڤ کاسێتە ل کەمپا مێردینێ ددانا سەر بلندگۆیێ کو ل هه‌می که‌مپێ و هه‌می ماڵان دهاته گوهداری کرن، هەر کەسەك ل بن خیڤەتا خوە مت دما گه‌له‌کا دبه‌ر ڕا دکره دکرەگری.
پشتی ڤێ کاسێتێ کۆمەکا گەنجێن دیاربەکرێ ل کەمپێ دچن دەف هونەرمەند حەسەن شەریف و وی همبێزدکەن و پیرۆزبایی یا ڤی به‌رهه‌می ل وی دکه‌ن، ژ وان (عرفان و عەبدولقادر). دیسان حاجی کاردۆخێ یێ خه‌لکێ ئامه‌دێ، کو به‌رێ ل باشوور کوردستانێ پێشمه‌رگه بوو و ل سوێد دژیت، ئه‌و ژی ل سوێد مۆزیکا وێ کاسێتێ زەنگین دکەت و بهایێ ٢-٣ هزار کرۆنێن سویدی دفرۆشیت و وان پارا بۆ کاک حه‌سه‌نی ڤڕێدکه‌ته که‌مپێ.
هەر چەندە قەدەغە ژی بوو، لێ د ناڤ کەمپێ دا هونەرمەند حەسەن شەریف پشکداریێ د هەژمارەکا ئاهەنگا دا دکەت و تێکه‌لیێ ب دزی ڤە دگەل خەلکێ ئامه‌دێ په‌یدا دکەت و دئاهه‌نگ و شاهیێن وان ژی دا پشکدار دبیت. ژ بۆ چوونا بازاری ژی مەرجە کو خەلکێ کەمپێ ب جل و بەرگێن کوردی بچن، دا د ناڤ خەلکێ باژێڕی دا دیاربن و ڕژێم بساناهی بشێت چاڤدێریا لڤینێن وان بکەت. لێ خەلکێ ئامه‌دێ هاریکاریا خەلکێ دکر و گەلەك جارا جل و بەرگێن خوە بۆ هونەرمەند حەسەن شەریف دئینان، دبن جلکێن کوردی دا دکرنە بەرخوە، و ل دەلیڤەکێ وی جلوبەرگێن کوردی ژ بەر خوە دکرن دا چاڤێن میتێ ل سەر وی نەمینن.
ل ده‌مێ هه‌لکرنا ئاگرێ نه‌ورۆزێ، میتا تورکی ل سه‌ر خه‌لکێ که‌مپێ دکه‌ته مه‌رج کو دڤێت ئاگرێ نه‌ورۆزی ل جهه‌کی وه‌سا هه‌لکه‌ن کو ئه‌و ئاگر ل ئامه‌دی نه‌هێته دیتن. دەمێ خەلکێ باشوورێ کوردستانێ ل کەمپێ ئاهەنگێن نەورۆزێ سازدکرن، خەلکێ ئامه‌دێ، نەخاسمە هنده‌ک گەنجێن وه‌ڵاتپارێز ب قەچاخی دهاتنە د ناڤا کەمپێ دا و پشکداری د ئاهەنگێن نەورۆزێ دا دکرن. دەمێ ژاندورمێن تورك و پۆلیسان هەست ب هەبوونا وان دکر یان ئەو ددیتن، ڕادهێلا وان، هند ڕەڤین، لێ جارنا ژی و هندەك دکەتن دەستێ وان و دگرتن و ئەشکەنجەددان. ئەنجامدانا ڤان ئاهەنگا و تێکه‌لیا خه‌لکێ که‌مپێ لگه‌ل خه‌لکێ ئامه‌دێ کاریگەریه‌کا باش ل سەر هەستێ خەلکێ ئامه‌دێ چێدکەن، ئەو دزانن کو نەورۆز بیرەوەریەکا دیرووکی و نەتەوی یا گەلێ کوردە، ئێدی ئەو ژ هینگێ وەرە ڤێ بیرەوەیێ ب ئاهەنگێن مەزن پیرۆزدکەن. که‌واته بنگه‌هدانه‌رێن ئاهه‌نگێن نه‌ورۆزێ ل باکوورێ کوردستانێ خه‌لکێ مه یێ ئه‌نفال بوویێ وان که‌مپا بوو.
ژاندورمە و پۆلیسێن تورك ژ ئەنجامێ کار و چالاکیێن هونەری گەلەك گڤاشتنێ ل سەر هونەرمەند حەسەن شەریف چێدکەن و چەندین جارا هەوڵا گرتنا وی ددەن. ژ به‌ر هندێ ئه‌و نه‌چار دبیت کو ل وێرێ ژی به‌رده‌وام خوه ژ چاڤێن پولیس و میتێ دووربکه‌ت.
کاک حەسەن شەریف ل ساڵا ١٩٩١ پشتی سەرهەلدانێ ژ کەمپا ئامه‌دێ ڤەدگەڕیته ڤه باشوورێ کوردستانێ. کەیف خوەشیەك مەزن ب سەر خەلکێ کوردستانێ دا دهێت. هونەرمەند حەسەن شەریف بۆ جارا ئێکێ ل ١٦ تەباخا 1991 ل کوردستانا ئازاد و ب ئامادەبوونا سەرك مەسعود بارزانی و کاك فازل میرانی پشکداریێ د ئاهەنگا سالڤەگەڕا دامەزراندنا پارتی دیموکراتی کوردستانێ دا دکەت ل دهۆکێ، کو ب مەزنترین ئاهەنگا جەماوەری دهێتە هەژمارتن د دیرووکا دهۆکێ دا. زێدەباری هونەرمەند حەسەن شەریف، هونەرمەندێ نەمر تەحسین تاها و شیرین شێروانی و هەژمارەکا هونەرمەندێن ناڤخۆیی ژی پشکداری ڤێ ئاهەنگێ دا دکەن. هونەرمەند حەسەن شەریف سترانا (وەی دنیایی) کو ژ پەیڤێن کاك رزگار کێستەیی بوو و سترانا ( کاغەزەك ژ هیرۆشیا) ژ په‌یڤێن کاک جه‌مال ئامێدی، د ڤێ ئاهەنگێ دا دبێژیت و دبیتە جهێ دلخۆشیا جەماوەرێ ئامادە. هه‌روه‌سا ئه‌و ل کوردستانا ئازاد، ل سێمێلێ، زاخۆ و ئامێدیێ و ب هەلکەفتنا ساڵڤەگەڕا دامه‌زراندنا پارتی دیموکراتی کوردستان درێژیێ ب ئاهەنگێن جەماوەری ددەت.
پشتی ڤان ئاهەنگان هونەرمەند حەسەن شەریف ڤەدگەڕیتە ڤە کەمپا ئامه‌دێ، لێ ل ساڵا ١٩٩٢ بڕیارێ ددەت کو ب ئێکجاری ڤەگەڕیته باشوورێ کوردستانێ.
ئەو ل کوردستانێ بەرهەمێ خوە یێ ب ناڤێ شێرێ چیا کو ژ پەیڤێن حەبیب کەلەشە و هەژمارەکا دی یا سترانا ژ پەیڤێن رزگار کێستەیی ئامادەدکەت. دیسان ل ساڵا ١٩٩٤ بەرهەمەکێ دی یێ هونەری ب ناڤێ شەڤا عەشقا من درێژ بوو تۆمار و بەڵاڤدکەت.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل رۆژا 1/3/1995دچیتە وەڵاتێ سوێد و مافێ پەنابەریێ وەردگریت و ل وێرێ درێژیێ ب ژیانا خوە ددەت. د هه‌مان مه‌هێ دا ڕێزه‌کا ئاهه‌نگێن نه‌ورۆزێ ل چه‌ند باژێره‌کێن سوێد دکه‌ت.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل وەڵاتێ سوید ژی درێژیێ ب کار و چالاکیێن خوە یێن هونەری ددەت و پشکداری د دەهان ئاهەنگ و کونسێرتان دا دکەت و جەماوەرەکێ مەزن ل دەوروبەرێن خوە کۆمدکەت. ئه‌و ل ساڵا ١٩٩٨ پشتی ماندیبوونەکا مەزن و هاتن و چوونا شەش مه‌ها و بڕینا ڕێکا ٦ دەمژمێران حەفتیانە، ئێکەم بەرهەمێ خوه ب شێوه‌یێ (CD) ل سەر ئاستێ کوردستانا باشوور بەرهەم دئینیت کو ئه‌و ژی ژ کۆمه‌کا سترانا پێکدهات و ب ناڤێ خوەزی هاته ناڤکرن، کو هه‌لبه‌سته‌کا هەلبەستڤان موئەیەد تەیب بوو. دیسان هەر ل ساڵا ١٩٩٨ ل ستوکهولما سوید کلیپەکا باش ژی چێدکه‌ت و بەڵاڤدکەت
هونەرمەند حەسەن شەریف بەرهەمێ خوە یێ دوویێ ل وەڵاتێ سوید ل ساڵا ٢٠٠٢ ب ناڤێ تۆڕا ئه‌ڤینێ بەڵاڤدکەت، بەرهەمێ سیێ ژی ل ساڵا ٢٠٠٤ ب ناڤێ (مزگین ئەی شەهید) ژ پەیڤێن کاك رزگار کێستەیی بەڵاڤدکەت و ل ساڵا 2005 به‌رهه‌مێ ب ناڤێ دیلان بەڵاڤ دکەت و درێژیێ ب کارێ خوەیێ هونەری ددەت و هەژمارەکا کلیپا ژی تۆمار و بەڵاڤدکەت.
هونەرمەند حەسەن شەریف ب درێژیا خەباتا خوەیا هونەری گەلەك گرنگیێ ب پەیڤێن سەنگین و ئاوازێن باش ددەت و خوە ژ بەرهەمێ زۆر و بۆڕ و ڕۆکەشی دووردئێخیت، لۆما هەموو بەرهەمێن وی هەم ژ لایێ ناڤەڕۆکا پەیڤان و هەم ژی ژ ئالیێ مووزیك وئاوازن ڤە جهێ خوە ل دەف گوهدار و حەزلێکەرێن خوە دکەت.
ژ هه‌ژی گۆتنێ یه کو ژ بلی وان هه‌لبه‌ستڤانێن مه به‌ری نوکه ناڤێن وان ئیناین، هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن شه‌ریف گه‌له‌ک هه‌لبه‌ستێن هه‌لبه‌ستڤانان ئه‌مین بۆتان و ئه‌دیب چه‌لکی ژی کرینه ستران.
هونەرمەند حەسەن شەریف ل ساڵا ٢٠٠٦ خێزانێ پێك دئینیت و نوکە کچەك ب ناڤێ نورشین (١٥) سالە و کوڕەك ب ناڤێ ڕۆمەند (١٣) ساڵ هەنە. کچا وی نۆرشین دەنگەکێ گەلەك خوەش هەیە و ب زمانێ ئنگلیزی سترانا دبێژیت. هونەرمەند حەسەن شەریف پشتەڤانەکێ مەزنێ وێ یە و نوکە ئەو بەرهەڤیێن پشکدارییا وێ د پرۆگرامێ ئیدۆل یا سوێدی دا دکەت.
پرۆژێن هونەرمەند حەسەن شەریف یێن پاشەڕۆژێ، پێك دهێن ژ ئەلبۆمەکا ١٠ تراك، ژ وان سترانەکە ژ پەیڤێن شێخ مەمدوحێ بریفکانی و قەیدکرینە. هەروەسا سترانەکا ئالیێ مەڕەشێ یە، تامدایە ب دەڤۆکا بەهدینی بەرهەڤکریە. سترانێن سنگل ژی ب بەردەوامی بۆ گوهدارێن خوە بەڵاڤدکەت. نوکە ژی هونەرمەند حەسەن شەریف ل وەڵاتێ سوێد دژیت، لێ ب بەردەوامی سەردانا کوردستانێ دکەت و هەمی هیڤی و ئومێدێن وی ئەون کو دوماهی سالێن ژیانا خوە ل کوردستانێ ببەتەسەر.
کاک حەسەن شەریف د درێژیا ژیێ خوە یێ هونەری دا هەتا نوکە ١٢ ئەلبۆم و کاسێت تۆمارکرینە، ٢٨ سترانێن سنگل ژی جودا هەنە. هه‌روه‌سا وی ٣٥ ستران و سروودێن نه‌ته‌وه‌یی ل سەر کوردستان و شۆڕشێ گۆتینە، کو پشکا پتر یا وان ژ پەیڤێن کاك رزگار کێستەیی نە.
سترانێن کو هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن شه‌ریفی چێکرین و تۆمارکرین هه‌تا نوکه بگشتی دبنه نیزیکی 150 سترانان.
سه‌نته‌رێ کۆماته
یێ دێکومهنت کرنا دیرووکا شۆڕشێ
کار و ئه‌رکێ سه‌نته‌رێ کۆماته دێکۆمێنت کرن و پاراستنا دیرووکا شوڕشێ یه ژ مرن و ژناڤچوونێ.
ڤی سهنتهری ب ستافهکێ بچووک و شیانێن ساده، لێ ب ڤیان و باوهریهکا مه‌زن، وه‌ک پێنگاڤا خوه یا کاری یا ئێکێ، ده‌ست ب کۆمکرن، دێکۆمنێت کرن و تۆمارکرنا دیرووکا خهبات و شۆڕشا کوردستانێ کریه.
