سەنتەرێ کۆماتە د بەردەوامیا دەکۆمێنتکرن و ئەڕشیفکرنا دیرووکا شۆڕشێ دا، ل ڕێکەفتی ٧/١١/٢٠٢٢ ل باژێڕکێ سەرسنگێ دبیتە مێڤانێ پێشمەرگێ دێرین جەهوەر ئەرەدنی و دیدارەکا درێژ دگەل سازدکەت و دیرووکا خەباتا وی یا شۆڕشگێڕی تۆماردکەت و ژ ناڤچوونێ دپارێزیت.
جەهوەر میرزا یەحیا ل ساڵا ١٩٥٢ ل گوندێ ئەرەدنا یێ سەر ب سەرسنکێ ڤە هاتیە سەر دنیایێ. جەهوەر ئەرەدنی ل دەستپێکا ژیانا خوە کارێ چاندنێ و ب خودانکرنا تەرش و کەوالی، هەروەسا کارێ مرجی و بەرشاندنێ بۆ ئاڤاکرنا خانیان دکەت.
ل دەستپێکا شۆڕشا ئەیلۆلێ، هەژمارەکا گوندیێن وان پەیوەندیێ ب شۆڕشێ دکەن و دبنه پێشمەرگە. سەعید ئەرەدنی یێ گوندیێ وان د شه‌ڕه‌کی دا شەهیددبیت. گوندێ ئەرەدنا ژی مینا پشکا پتر ژ گوندێن کوردستانێ، د سه‌رده‌مێ شۆڕشا ئه‌یلولێ دا، دکەڤیتە بەر بۆمبەبارانا فڕۆکێن دوژمنی. خەلكێ گوندی ژ بۆ پاراستنا گیانێ خوە نەچاردبن گوندێ خوە چوولبکەن و به‌رێ خوه بده‌نه هندک جهێن ئێمنتر. مالا جەهوەر ئەرەدنی ژی دچیتە گوندێ کانیسارکێ ل دەڤەرا بەرواری باڵا.
جەهوەر ئەرەدنی ل ساڵا ١٩٧٤ ل ده‌ڤه‌را باڵه‌کایه‌تی پەیوەندیێ ب شۆڕشێ دکەت و دبیتە پێشمەرگە. ئەرکێ وی یێ پێشمەرگاتیێ دکەڤیتە دەڤەرا دینارتە لگەل هێزا شێخان. ل وێرێ ئه‌و پشکداریێ د چەندین شەڕ و داستانێن شۆڕشێ دا دکەت.
دەمێ شۆڕشا ئەیلۆلێ دشکێت هێشتا ئەو ل بەرەیێن شەڕی بوو. پشتی شکەستنا شۆڕشێ ڤەدگەڕیته گوندێ خوە، لێ ئەو خوە ڕادەستی ڕژێمێ ناکەت و ب قەچاخی دمینیت. ڕژێم گەلەك بزاڤان ژبۆ گرتنا وی دکەت، لێ ژ بەر هشیاریا وی، ئه‌و ناکەڤیته دەستێن ڕەشەکێن ڕژێمێ. پاشی ئه‌و ژ بۆ دەبارا ژیانا خوە، دگەل خالێ خوە سادقی، دەست ب بازرگانیا کڕین و فرۆتنا پەزی دکەت د ناڤبەرا باکوور و باشوورێ کوردستانێ دا.
جەهوەر ئەردەنی ل١١/٦/١٩٨٢ کلاشینکۆفەکێ دکڕیت و د هاڤێژیت مللێ خوە و ب ئاوایەکێ فەرمی ئەو و کەمال محەمەد عەبدلرەحیم پەیوەندیێ ب شۆڕشا گولانێ دکەن. ئه‌و دچینە بارەگایێ لقا ئێکا پارتی دیموکراتی کوردستان ل کۆماتەی. پاشی پشتی هەفتیەکێ بۆ لژنا ناوچا ئامێدیێ دهێنە ڤەگوهازتن و دگەل ڕێکخراوا شەهید شەعبان عومەر دبنە پێشمەرگە.
پشتی ڕێکخروا شەهید شەعبان عومەر دبیتە دوو ڕێکخراو، جەهوەر ئەرەدنی دچیتە دگەل ڕێکخراوا شەهید سەعید سپینداری یا کو تازه هاتیه دامه‌زراندن و شەهید ئەحمەد چەلکی دبیتە بەرپرسێ وێ. جەهوەر ژی دبیته ئه‌ندامێ ڤێ ڕێکخراوێ.
کاک جەهوەر لگه‌ل هەڤالێن خوە یێن پێشمەرگە پشکداریێ د چەندین شەڕ و داستانێن مەزن یێن شۆڕشا گولانێ دا دکەت مینا:
-لێدانا رەبیا سەرێ حەمێ دگەل شەهید شەعبان غەفار و شەهید سەید نایف ل ساڵا 1982.
-بەرسینگرتنا هێڕشا دوژمنی بۆ سەر لژنا ناوچا دهۆکێ ل ساڵا 1984، جەهوەر د وی شەڕی دا ٩ شەڤ و ڕۆژان ل میحوەرێ ناڤشکێ و ئۆزمانا د ناڤ شەڕی دا دمینیت. ب شەش پێشمەگا هێڕشا دوژمنی دشکێنن و هەتا گوندێن شاوریکێ و ئالەکینێ ڕادهێلنه دوژمنی.
-دگەل ڕێکخراوا شەهید جەمیل تەوفیق، یا کو تێکۆشەرێ دێرین سەلمان حەجی مەحمود بەرپرسیاریا وێ دکر، پشکداریێ د دانانا بۆسەیه‌کێ ل پێشیا ترومبێلەکا هێزێن دوژمنی ل کوورا به‌رێ ته‌حتێ ل ناڤبه‌را سه‌رسنکێ و ئاشه‌وا ددانن و سۆژن.
-لێدانا رەبیا قەسرکێ ل هنداڤی زاویتە.
-لێدانا هەردوو رەبیێن گرێ سێڤکێ و گرێ ڕه‌زێ عەرەبی ل ساڵا ١٩٨٣ ل هنداڤی کۆمەلگەها قەدشێ.
-جەهوەر ئەرەدنی ل ساڵا ١٩٨٦ ده‌مێ ڕێکخراوا وان دمینیته بێ به‌رپرس، ئه‌و رۆلێ به‌رپرسێ ڕێکخراوێ دبینیت و ئێکەم چالاکیا خوە دناڤبەرا سواراتووکا و سەرسنکێ ئەنجامددەن. ئەو و هەڤالێن خوە بۆسەیه‌کێ ل پێشیا هەژمارەکا ترۆمبێلێن لەشکەرێ دوژمنی ددانن و زیانێن مەزن دگەهینە وان.
پشتی هینگێ ل کوورا بەرێ تەحتێ ل ناڤبه‌را سه‌رسنکێ و ئاشه‌وا ب پشکداریا شەهید بورهان ئامێدی ی و نێچیرڤان ئەحمەد چالاکیەکێ ل دژی رەبیەکا دوژمنی ئەنجامددەن. جەهوەر ئەرەدنی و سەید سەلماند د وێ چالاکیێ دا د ناڤا رەبیێ دا ب نارنجۆکێ بریندار دبن.
-
چه‌ند جارا پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێڕشێن دوژمنی بۆ سەر شرتێ و داودیێ دا دکەت ل ساڵا 1987.
