ئەو قارەمانێ نە ل چیا نە ل باژێرا دوژمن ژ بەر دربێن وی خلاس نەدبوو

سەنتەرێ کۆماتە یێ دەکۆمێنتکرنا دیرووکا شۆڕشی ل ڕۆژا ١٧/٧/٢٠٢٢ ل بارەگایێ خوە مێڤانداریا پێشمەرگە و خەباتکەرێ دێرین سمایل سمایل دکەت و هەڤدیتنەکێ دگەل ئەنجامددەت و دیرووکا خەبات و تێکۆشینا وی تۆماردکەت و ژناڤچوونێ دپارێزیت.ئیسماعیل ئیسماعیل شبلی یێ ناسیار ب سمایل سمایل ل سالا ١٩٥٨ ل گوندێ دەرکارێ نیریا یا سەر ب دەڤەرداریا زاخۆ هاتیە سەر دنیایێ، دوو سالا بتنێ دەلیڤا خواندنێ بۆ وی چێبوویە، لێ پاشی ئەو ل ناڤ شۆڕشێ خوە فێری خواندن و نڤێسینێ دکەت.ل ساڵا ١٩٧٤ گوندێ وی بۆ چەندین جارا تێتە بۆمبەبارانکرن، دئەنجامدا ژنەکا گوندی شەهید دبیت و دەخل و دانێ گوندیان تێتە سۆتن، خەلکێ گوندی نەچار دبیت گوندێ خوە بهێلن و دەربەدەر ببن.پشتی ل ساڵا ١٩٧٤ شەر دەستپێدەکات سمایل ل بەتالیۆنا عەلی عەلی دبیتە پێشمەرگە و ل پێشابیرێ و چیایێ بێخێری و حەسەناڤا دەست ب ئەرکێ خوە یێ پێشمەرگاتیێ دکەت و پشکداریێ د خۆلا تۆپا ١٠٦ و ١٠٧ ملم دا دکەت.پشتی شکەستنا شۆڕشێ ب دەمەکێ برێکا شەهید عەمەرێ لەعلێ تێتە رێکخستن دناڤ پارتی دا و هەتا ساڵا ١٩٧٩ ل سەر خەباتا نهێنی بەردەوام دبیت.ل ساڵا ١٩٧٩ ئەمنا ڕژێمێ وی دگریت و گەلەک کرێتیێ پێ دکەن. پاشی د هەمان ساڵ دا دچیتە لەشکەریا نەچاری و جارەکا دی خۆلەکا ڕاهێنانێ ل سەر تۆپا ١٠٦ ملم دبینیت و ژبەر کو وی پێشوەخت ئەو خۆل دناڤ شۆڕشێ ژی دا دیتبوو، لۆما هەر زوی دبیتە ڕاهێنەر. فەرماندێ وێ فەوجا ئەو لێ سڤکاتیێ ب کوردا دکەت و کرێتیان دبێژیتە هەموو کوردا و گەفا ژی ل وی لێدکەت، لۆما ئەو ژی نەچار دبیت ب دزیکی ڤە خوە بگەهینتە زاخۆ و پاشی خوە دگەهینیتە بارەگایێ لقا ئێك ل کۆماتەی.پشتی هەیڤەکێ لگەل رێکخراوا شەهید شەهباز سالح دبیتە پێشمەرگە.سمایل سمایل و سێ گرۆپێن پێشمەرگەی دگەل محەمەد خالد بۆسەڵی، سادقێ عەمەر و ئۆسمان قاسم دچن دەڤەرا جزیرێ و سلۆپی بۆ ئینانا چەکی ژ سوریێ و سێ مها ل وێ دەڤەرێ دمینن و بڕەکێ باش یێ چەك و تەقەمی دگەل خوە تینن.ل ساڵا ١٩٨٠ سمایل تێتە دەڤەرا گولیا و سندیا و هەژمارەکا چالاکیێن لەشکەری دگەل هەڤالێن خوە ئەنجام ددەن، وەکی ستاندنا رەبیا گرێ شیشێ و رەبیەکا سوپایێ دوژمنی ل بێرسڤێ، ڕاکرنا بۆسا دوژمنی ل گەلیێ بانکێ دا، دڤان چالاکیان دا هەژمارەکا تەقەمەنی وچەکێ سڤك و ناڤنجی وەکو دەستکەفت ڕادکەن.ل ساڵا ١٩٨١ ئەو و سمایلێ پشۆی برێکا هەردوو ڕێکخستیێن خوە سەید قوباد و محەمەد عارف دچنە د ناڤ باژێرێ زاخۆ دا و چالاکیەکێ ل دژی بارەگایێ دەڤەرداریا زاخۆ ئەنجامددەن. پشتی هینگێ ل هەمان ساڵ ئەو لگەل رێکخراوا خوە بۆ لژنا ناوچا ئامێدیێ تێتە ڤەگوهازتن و ئێکەم چالاکیا خوە یا لەشکەری ل چیاییێ گامنێرکی ئەنجامددەن، د وێ چالاکیێ دا عەبدی میرزا، عەبدوللا وسمایل پشۆ بریندار دبن.برینا سمایل پشۆی یا گران بوو، ڕویڤیکێن وی ل چەندین جها هاتبوون سمتن.ژ هەژی گۆتنێ یە کو دکتۆر رزگار ب شیانێن گەلەک کێم و سادە ڕۆلەکێ مەزن د قورتالکرنا ژیانا وی دا دبینیت، دکتۆر ڕزگار ل مالا جەمیل بێشیلی زکێ وی ڤەدکەت و ڕویڤیکێن وی یێن کون دبڕیت و ب پارچێن سۆندەی وان پێکڤە گێددەت و د دوریت، پشتی هینگێ وی دهنێرن سوریێ بۆ چارەسەریێ، لێ مخابن دناڤ شاهیەکێ دا ب شاشی گوللەیەک ژ دەستێ زارۆکەکی دەردکەڤیت و ئەو تێتە شەهیدکرن.پشتی هینگێ سمایل سمایل دگەل هندەك هەڤالێن خوە یێن پێشمەرگە ب جل و بەرگێن لەشکەری دچن دەستێ خۆ دداننە سەر خەستەخانا تلکەبەرێ، دوو جاشان پێکڤە گرێددەن و ١١ پشتیێن دەرمانا ژی وەک دەستکەفت دبەنە ناڤ شۆڕشی.سمایل سمایل ژ بەر ڕۆلێ خوە یێ بەرچاڤ ل ساڵا ١٩٨١ دبیتە فەرماندێ مەفرەزێ و ئەندامێ رێکخراوێ، پشتی هینگێ دگەل ڕێکخراوا شەهید شەهباز سالح پشکداریێ د گرتنا رەبیا گرێ ئیسفکا ل دەشتا چەقەلا دا دکەت.ل سالا 1982 پشکداریێ د دانانابۆسەکێ ل پێشیا کاروانێ سەربازێن دوژمنی ل ملاعەرەبێ دکەت، د هەمان ساڵ دا ئەو لگەل رێکخراوا خوە و د گەل سەید نایف، سەلمانێ حەجی مەحمود، شەهید خسرۆ بامەڕنی و هەژمارەکا دی یا پێشمەرگەی هێرشێ دکەنە سەر بارەگایێ ئەمنا دوژمنی ل بامەڕنێ. ئەو بارەگایێ ئەمنێ ددەنە بەر بازۆکا و ئاربیجیا و هەمی زەبانیێن ئەمنێ لگەل بەرپرسێ وان دکوژن، لێ ژبۆ سلامەتیا پێشمەرگەی سەید نایف ڕێ نادەت کەس بچیت دەستکەفتی ڕاکەت.سمایل سمایل ل سەر بزاڤ و چالاکیێن خوە یێن لەشکەر بەردەوام دبیت و پشکداریێ د هێرشێن سەر رەبیا چیادێرکێ، رەبیا شێخ مەمما و رەبیا چەم مشکۆ و دانانا بۆسا سەرسیلاڤکێ ل دەڤەرا سندیا دا دکەت و هەژمارەکا باش یا چەك و تەقەمەنیان ڕادکەن.ل سالا ١٩٨٣ ئەو دبیتە جێگرێ بەرپرسێ ڕێکخراوا شەهید شەهباز سالح و پشکداریێ د لێدانا رەبیا هنداڤی دەرکار عەجەم دا دکەت، هەر چەندە د وێ چالاکیێ دا برایێ وی ئەحمەد بریندار دبیت، لێ سمایل ل سەر هێرشی بەردەوام دبیت و نارنجووکا دوژمنی ب ڕویێ وی دکەڤیت و بگرانی بریندار دبیت چار پێشمەرگێن دی، پتر ژ ١٠ سەچما ژی ب رویێ سمایلی دکەڤن.ل سالا ١٩٨٣ جارەکا دی بۆ لژنا ناوچا زاخۆ تێتە ڤەگوهازتن و پشکداریێ د دوو چالاکیێن دی دا ل ملاعەرەبێ دکەت، هەروەسا پشکداریێ د چەندین دچالاکیان دا د ناڤ جەرگێ زاخۆ دا ب جل و بەرگێن لەشکەری دکەت، وەکی لێدانا جاشێت ئیستخباراتێ، سۆتنا ئیڤایەکێ ل تاخێ شەعبانیکێ، سۆتنا ترۆمبێلەکێ ل ڕکاڤا، سۆتنا ترۆمبێلا ئیستخباراتێ ل سێ مالکا، کەمینا ل پێشیا (جیش الشعبی)، ژ چەککرنا (جیش الشعبی ) ل شەعبانیکێ، ژ چەککرنا جاشا ل تلکەبەرێ، شەرێ هەمبەر جاشێن ئیستخباراتێ، سۆتنا تانکەرەکا لەشکەری، لێدانا رەبیا ل دەف پرا دەلال و گرتنا رەبیا دارهۆزانێ.سمایل سمایل ل ساڵا ١٩٨٤ پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێڕشا سەر لژنا دەڤەرا دهۆک و زاخۆ دا دکەت.سمایل ل سالا ١٩٨٦ دبیتە بەرپرسێ ڕێکخراوا ماردین، سەعید عبدوللا دبیتە جێگرێ وی، سالحێ حتێ دبیتە کادرێ رێکخراوێ و محەمەد سالح نیری ژی دبیتە فەرماندێ مەفرەزێ، ئێدی ئەو ب خوە سەرپەرشتیێ و پشکداریێ د هەژمارەکا چالاکیان دکەت وەکی:لێدانا بارەگایێ رێکخراوا حزبا بەعس و ئەمنا باتیفا، ستاندنا رەبیا دارهۆزانێ، رەبیا زویرێن هیزاوا، رەبیا ئاڤگەنیێ، لێدانا جاشێن ئیستخباراتێ ل بنێ بۆسەڵی و ٣٦ جاشا دگەل ئەفسەرێ هەواڵگیریێ و جێگرێ سەرۆك جاشەکی دیل دکەن.ل ساڵا ١٩٨٧ ئەو و هەڤالێن خوە ل گرێ ئاخین دکەڤنە بۆسەکا دوژمنی و دهەمان ساڵ دا پشکداریێ د داستانا گرتنا فەوجا شەرانشێ دا دکەت.هەر ل ساڵا ١٩٨٧ ئەو و هەڤالێن خوە هەژمارەکا دی یا چالاکیان ئەنجامددەن، وەکی لێدانا رەبیا بەرامبەری گوندێ ئاڤگەنیێ، د وێ چالاکیێ دا هەردوو هەڤالێن وان جەعفەر پساغا و رەمەزان پسئاغا ژ ڕێکخراوا دیاربەکر شەهید دبن.ڕاکرنا فەوجا دێمکا، د دڤێ چالاکیێ دا بتر ژ ١٠٠ جاشان ب ئێخسیری دگرن و هەڤالێ وان شەفیق چونکی شەهید دبیت و هەردوو هەڤالێن وان محمەد سالح و عەلی تەتەر بریندار دبن.پشکداریێ د بەرسینگگرتنا هێرشا دوژمنی بۆ سەر ڵێڤۆ و لژنا ناوچا زاخۆ دا دکەت، پشکداریێ د بۆمبەبارانکرنا رەبیێن بێتاسێ و بارەگایێن سوپایێ ڕژێمێ ل گەلیێ زاخۆ، و دانانا بۆسا بێتاسێ دا دکەت.سمایل سمایل ژ بەر برینداربوونا خوە ل دەرکار عەجەم، بیناهیا چاڤێن وی ژی تێك دچیت، لۆما ئەو و دگەل چەند هەڤالەكا ل ساڵا ١٩٨٨ژبۆ چارەسەریێ دچیتە سوریێ، هەر ل وی دەمی کوردستان دکەڤیتە بەر پێلا ئەنفالێن ڕەش، لێ ئەو و هەڤالێن خوە ڤەدگەڕنەڤە کوردستانێ وخوە د گەهیننە چییایێ بێخێری، پاشی دچیتە بێتاسێ، زۆراڤا و سەرسیلاڤکێ.دوژمن هەمی دەڤەران کۆنترۆل دکەت و هزر ناکەت کو کەس ل کوردستانێ مایە. ئەو و هەڤالێن خوە ل ڕاستا بێرسفێ ل جادێ دەربازدبن، هێشا ژی ئەو چ ژ چارەنڤیسێ مال و کەس و کارێن خوە نزانن، لێ ب هەر حالێ هەی خوە دگەهینن سنوورێ باکوورێ کوردستانێ و پاشی وان دبەنە کەمپا دیاربەکر ک دەف مال و زاڕۆکێن وان.ل کەمپێ هندەك کەسێن نەفس نزم کو پەیوەندیا وان لگەل ئەمنا ڕژێمێ هەبوو دخوازن بێرێزیێ ب هندەک کادرێن پارتی بکەن، لێ سمایل و هندەک هەڤالێن هێرشی وان دکەن و دەردەکا باش دادەنێ و ئەو دچن خۆ رادەستی رژێما ئیراقێ دکەن، لێ سمایل و هەڤالێن خوە ل سەر ڤی هەلویستێ خوە ژ ئالیێ رژێما ترکی ڤە تێنە گرتن و گەف لێ تێنە کرن کو وان رادەستی رژێما ئیراقێ بکەن، لێ ئەو ل سەر هەلویستێ خوە یێ نەتەوایەتی بەردەوام بوون.ژ بەر گەفێن ترکا ئەو نەچار دبیت ل ساڵا ١٩٩٠ دگەل ٤٠ کەسێن دی ب قەچاغی بچنە یۆنانی، پاشی مافێ پەنابەریێ ل وەڵاتێ کەنەدا وەردگریت و ل ٢٦/١/١٩٩٤ دچیتە کەنەدا و هەتا نوکە ل وی وەڵاتی دژیت.پشتی کوردستان دکەڤیتە بەر ‌هێڕشا تیرۆرستێن داعش مینا پێشمەرگەکێ خوەبەخش ژ کەنەدا تێتە کوردستانێ و پشکداریێ د بەڕەڤانیکرنا ئاخا کوردستانێ دا ل ڕۆژئاڤایێ دیجلە و زوممار و رەبیعە دا دکەتوەک ڕێزگرتن بۆ خەبات و تێکۆشینا وی ل ساڵا ٢٠١٢ ل کوردستانێ ب پلا ڕائید هاتیە خانەنشینکرن.